Thông Luận

Thủ tướng Campuchia đề nghị Việt Nam bắt Sam Rainsy, cảnh báo ‘sẽ có vấn đề’ nếu không bắt

Thủ tướng Hun Sen của Campuchia đề nghị nước láng giềng Việt Nam bắt giữ ông Sam Rainsy, nhân vật đối lập nổi danh ở Campuchia, nếu ông ấy nhập cảnh vào Việt Nam, theo một bài đăng hôm 7/6 trên trang Facebook chính thức của vị thủ tướng, có hơn 14 triệu người theo dõi.

Thủ tướng Campuchia Hun Sen đề nghị Việt Nam bắt ông Sam Rainsy, 7/6/2023.

Ông Hun Sen cũng cảnh báo rằng hai nước "sẽ có vấn đề" nếu Việt Nam không làm như vậy, hai báo Campuchia đưa tin cùng ngày.

Trong bài đăng trên Facebook về lễ động thổ đường cao tốc Phnom Penh-Bavet hôm 7/6, có đoạn nói rằng Thủ tướng Hun Sen đưa ra lời đề nghị kể trên với chính phủ Việt Nam thông qua đại sứ của nước này ở Phnom Penh, ông Nguyễn Huy Tăng.

Theo bài đăng trên trang của ông Hun Sen, ông nói với vị đại sứ Việt Nam rằng cần phải lưu ý về "những kẻ phản quốc nước ngoài" muốn nhập cảnh vào Việt Nam và đề nghị Hà Nội "giúp Campuchia bắt giữ những kẻ phản quốc" vì "chúng thông báo chúng sử dụng hộ chiếu Pháp để đi vào Việt Nam". Bài đăng nói thêm rằng Campuchia có cơ sở để bắt giữ những người đó.

Trong khi bài đăng trên Facebook không nêu tên cụ thể của "những kẻ phản quốc", các bản tin của Cambodianess và Khmer Times tường thuật rằng ông Hun Sen nói với Đại sứ Tăng hãy thông báo cho Hà Nội chuẩn bị bắt giữ ông Sam Rainsy, từng là nhà lãnh đạo phe đối lập ở Campuchia và nay đang sống lưu vong.

Hai cơ quan báo chí này cho hay ông Hun Sen có thông tin là ông Rainsy, cựu chủ tịch đảng Cứu quốc Campuchia, dự định đi vào Việt Nam với tư cách là một du khách sử dụng hộ chiếu Pháp và muốn đi tiếp từ Việt Nam vào Campuchia.

"Nếu ông ấy nhập cảnh [vào Việt Nam], vui lòng bắt giữ ông ta cho tôi vì đã có lệnh bắt", thủ tướng của Campuchia nói tại lễ động thổ đường Phnom Penh-Bavet, Cambodianess và Khmer Times cho biết.

Trang Facebook của Thủ tướng Hun Sen cho hay tại buổi lễ động thổ này có sự hiện diện của Đại sứ Trung Quốc Vương Văn Thiên. Trung Quốc, nền kinh tế đứng thứ hai trên thế giới, trong những năm gần đây cung cấp nhiều viện trợ cho Campuchia và hai bên ngày càng tăng cường hợp tác quân sự, an ninh.

Dẫn ra thực tế là Campuchia và Việt Nam có hiệp định về tương trợ tư pháp, Thủ tướng Hun Sen phát biểu thêm : "Nếu Việt Nam không bắt giữ ông ta, chúng ta sẽ có vấn đề với nhau", theo tin trên Cambodianess.

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu cấp cao thuộc viện nghiên cứu Đông Nam Á ISEAS Yusof Ishak có trụ sở ở Singapore, phân tích với VOA vì sao ông Hun Sen có thể nói cứng với Việt Nam :

"Gần đây, ai cũng biết Campuchia cần tiền của Trung Quốc và dần dần cần cả sự đảm bảo về an ninh của Trung Quốc và bây giờ đã rất thân với Trung Quốc. Cho nên có thể một phần vì thế mà ông Hun Sen nói với thái độ như thế".

Theo tiến sĩ Hợp, đây không phải lần đầu tiên vị thủ tướng Campuchia "dọa Việt Nam" mà từng làm thế "nhiều lần" trước đây.

Nhà nghiên cứu này nói rằng ông Hun Sen dựa vào Việt Nam để làm chính trị từ trước năm 1978 song ông là một người bản lĩnh, có tư duy "việc nào ra việc nấy", vì vậy, tuy ông "kính trọng" Việt Nam song ít nhất từ năm 1995, khi Campuchia ngày càng mở rộng quan hệ quốc tế, ông Hunsen đã thể hiện thái độ là "Việt Nam không can thiệp được vào công việc của Campuchia".

Sâu xa hơn, tiến sĩ Hợp đưa ra nhận xét rằng quan hệ Việt Nam-Campuchia chỉ "hữu nghị" trong một thời gian "ngắn", khi Quốc vương Sinahouk nắm quyền (1993-2004).

22222222222222222222

Nhân vật đối lập Campuchia Sam Rainsy

Cambodianess đưa tin rằng ông Rainsy đã bị trục xuất khỏi Malaysia hôm 31/5 sau khi nhập cảnh vào nước này bằng hộ chiếu Pháp. Khi đó, Thủ tướng Hun Sen nói rằng sẵn sàng "chào đón" ông Rainsy bằng dàn Kachiusa BM-21 Grad, là loại pháo phản lực nhiều nòng của Liên Xô trước đây.

Vào ngày 7/6, ông Hun Sen nói rằng hồi năm 2019 ông Rainsy đã kêu gọi các lực lượng vũ trang lật đổ chính phủ và bắt giữ ông Hun Sen, vì vậy, đó là lý do mà ông nói sẽ "chào đón" bằng dàn Kachiusa.

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp nói với VOA rằng Việt Nam cũng có thể trục xuất ông Rainsy nhưng ông Hợp nghiêng về khả năng là Việt Nam sẽ cho ông Rainsy nhập cảnh :

"Ông ấy đi du lịch, có hộ chiếu Pháp, lấy nhân thân Pháp để vào Việt Nam du lịch thì không thành vấn đề gì cả. Còn ông ấy vào Việt Nam mà chửi Việt Nam thì người ta trục xuất ông ấy thôi".

Báo chí bị chính quyền Việt Nam kiểm soát lâu nay vẫn mô tả ông Sam Rainsy là một nhân vật "chống phá", "vu cáo" Việt Nam trong nhiều thập kỷ, đặc biệt là về các vấn đề tranh chấp lãnh thổ.

Trong khi đó, vào những dịp khác nhau, ông Rainsy khẳng định ông "không bài xích ai, không chống ai" mà "chỉ đấu tranh vì đất nước Campuchia, vì độc lập, chủ quyền của đất nước".

Trong trường hợp Việt Nam không bắt giữ ông Rainsy theo đề nghị của Thủ tướng Hun Sen, tiến sĩ Hợp nhận định :

"Có thể xảy ra những căng thẳng, thậm chí là rất căng thẳng nhưng không thể dự báo được sẽ căng thẳng đến đâu".

Nhà nghiên cứu chỉ ra rằng hai nước đang có hai vấn đề song phương bị "chậm" là việc cắm mốc phân định biên giới theo hiệp định đã ký và việc Campuchia xem xét, cho phép người Việt đã sinh sống ở Campuchia lâu đời có giấy tờ định cư hoặc nhập quốc tịch.

Trên bình diện rộng hơn, Việt Nam quan ngại về việc Campuchia cho Trung Quốc đặt căn cứ quân sự ở cảng Ream rất gần Việt Nam, buộc Việt Nam phải có những tính toán, tiến sĩ Hợp nói.

VOA đã liên lạc với hai bộ ngoại giao của Việt Nam và Campuchia để tìm hiểu thêm về lập trường của họ, nhưng chưa nhận được hồi đáp.

Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với chính quyền và nhân dân Việt Nam đã cưu mang, cứu mạng sống của ông vào 45 năm trước khi ông tìm đường sang Việt Nam để chạy trốn chế độ Pol Pot.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Campuchia Samdech Techo Hun Sen chụp ảnh chung. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN).

Ông Hun Sen đưa ra phát biểu này với người dân địa phương khi đến thăm khu vực lối mở thuộc xã Lộc Tấn, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước – nơi mà ông lần đầu tiên bước chân sang Việt Nam để tìm kiếm sự giúp đỡ vào ngày 20/6 năm 1977.

Chuyến đi sang Việt Nam này là một hoạt động trong chương trình kỷ niệm 45 năm ông Hun Sen ra đi ‘tìm đường cứu nước’ có tên gọi ‘Con đường tiến tới đánh đổ chế độ diệt chủng Pol Pot’.

‘Cứu đói, cứu mạng’

Trước đó, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã sang Campuchia dự lễ kỷ niệm và cùng đi với ông Hun Sen về xã Lộc Tấn. Hai vị thủ tướng đã đến thắp hương, trồng cây lưu niệm tại bia tưởng niệm địa điểm X-16 – nơi ghi dấu chân đầu tiên của ông Hun Sen ở Việt Nam.

"Bước chân sang Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước, bữa cơm đầu tiên tôi được ăn sau hàng năm trời đói khổ có ý nghĩa hơn hàng vạn tấn gạo lúc bình thường" ông Hun Sen được Thông tấn xã Việt Nam dẫn lời nói với người dân xã Lộc Tấn.

"Tính mạng của tôi được bảo toàn. Nếu không có sự giúp đỡ của nhân dân Việt Nam thì có thể không có một Hun Sen cũng như Campuchia như hiện nay" ông Hun Sen nói thêm.

Ông Hun Sen cho rằng sự giúp đỡ của người dân Việt Nam ‘thể hiện tinh thần hữu nghị trong sáng, tốt đẹp giữa hai nước’ và bày tỏ mong muốn quan hệ song phương sẽ ‘mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững’, cũng theo hãng tin nhà nước Việt Nam.

Ông cho rằng quan hệ Campuchia-Việt Nam trong 45 năm qua ngày càng phát triển và sâu sắc trên tất cả các lĩnh vực và cho biết đã thống nhất xây dựng khu vực biên giới này thành biểu tượng quan hệ giữa hai nước.

Thủ tướng Campuchia cũng gửi lời cảm ơn đến Đảng cộng sản Việt Nam và chính quyền Việt Nam cách nay 45 năm đã giúp ông lập căn cứ, xây dựng lực lượng để sau này về nước lật đổ Pol Pot, cảm ơn ‘quân tình nguyện Việt Nam’ đã ‘hy sinh xương máu cứu nhân dân Campuchia khỏi nạn diệt chủng’, theo tường thuật của tờ Tuổi Trẻ.

‘Bất công cho Việt Nam’

Tuy nhiên, việc Việt Nam đưa ‘quân tình nguyện’ vào Campuchia đã bị cộng đồng quốc tế lúc đó lên án là ‘xâm lược’ khiến Việt Nam chịu sự lên án, cô lập và cấm vận trong thời gian dài. Ông Hun Sen đã gọi điều này là ‘bất công’ cho Việt Nam và khẳng định phiên tòa quốc tế xét xử các lãnh đạo Khmer Đỏ sau đó ‘đã lấy lại công bằng cho Việt Nam’, theo tường thuật của Đài Truyền hình Việt Nam.

Trước đó, phát biểu tại Lễ kỷ niệm ở Campuchia, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói rằng Việt Nam rút quân về nước vào năm 1989 ‘trong niềm tự hào, vinh quang, với những tình cảm lưu luyến, thắm thiết nghĩa tình của nhân dân Campuchia anh em ; hoàn thành nghĩa vụ quốc tế cao cả, vẻ vang, vô tư, trong sáng, hiếm có’.

Tuy nhiên, khác với những lời lẽ có cánh của lãnh đạo hai nước, giữa Việt Nam và Campuchia vẫn tồn tại những ngờ vực, nghi ngại lẫn nhau.

Phnom Penh lâu nay vẫn được xem là đồng minh thân cận nhất của Bắc Kinh trong khối ASEAN, và trong bối cảnh Hà Nội và Bắc Kinh có tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông, Phnom Penh đã nhiều lần thể hiện lập trường đứng về phía Trung Quốc và phá vỡ sự đồng thuận chung của ASEAN trước Bắc Kinh.

Mới đây nhất, Phnom Penh còn cho phép Trung Quốc xây dựng căn cứ hải quân Ream ở Sihanoukville trên Vịnh Thái Lan sát lãnh thổ Việt Nam và cho di dời toànhà ‘Hữu nghị Việt Nam-Campuchia’ do phía Việt Nam xây dựng ra khỏi căn cứ để tránh xung đột với phía Trung Quốc, theo tờ Washington Post.

Đảng đối lập lớn nhất trước đây của Campuchia do ông Sam Rainsy lãnh đạo mà hiện đã bị chính quyền ông Hun Sen giải thể đã nhiều lần cáo buộc Việt Nam ‘chiếm đất của Campuchia’.

Năm 2022 đã được hai nước xác định là ‘Năm Hữu nghị Việt Nam-Campuchia’ với nhiều hoạt động kỷ niệm.

Người dân Campuchia ở khu vực gần biên giới với Việt Nam vừa được yêu cầu không cho công dân Việt Nam thuê đất để canh tác, nhằm ngăn chặn bất kỳ vấn đề tranh chấp đất đai nào dọc theo biên giới.

Thủ tướng Campuchia Hun Sen và Bộ trưởng Nội vụ Sar Kheng.

Khmer Times hôm 23/3 dẫn lời Bộ trưởng Nội vụ Campuchia, Sar Kheng, nói rằng chỉ vì lười canh tác mà người Campuchia đã cho công dân Việt Nam thuê đất, và điều này làm ảnh hưởng đến "toàn vẹn lãnh thổ".

"Chúng ta phải ngăn chặn những tranh chấp biên giới, và vì điều này, chính quyền tỉnh, các quan chức và cơ quan liên quan phải xem xét và ngăn chặn việc người Campuchia cho công dân Việt Nam thuê đất của họ", Khmer Times dẫn lời ông Sar Kheng nói.

Quan chức Campuchia nhấn mạnh thêm rằng luật pháp nước này đã quy định rõ ràng rằng người Campuchia không được cho công dân nước ngoài thuê đất.

Chủ tịch Học viện Hoàng gia Campuchia, Sok Touch, hôm 22/3 cho biết ông đã đi dạo dọc biên giới Campuchia-Việt Nam ở các tỉnh giáp ranh với Việt Nam và rằng người dân không được thuê đất trong vòng 1km tính từ biên giới.

Theo ông Sok Touch, việc người Campuchia cho người Việt thuê đất là bất hợp pháp và ông yêu cầu chính phủ Campuchia không nên giao đất cho người dân ở gần biên giới.

Năm 2016, Thủ tướng Hun Sen đã yêu cầu người dân sống dọc biên giới với Việt Nam dừng cho công dân Việt Nam thuê đất và ra lệnh cho chính phủ đẩy nhanh quá trình phân giới.