Nhằm che đậy làn sóng bắt bớ để triệt hạ các tôn giáo suốt mấy năm qua, dịp Noel 2023 này, Hà Nội đã cho phép các Hội thánh, khắp Bắc – Trung – Nam, được ‘trống dong cờ mở’ trong mùa Giáng sinh ‘phù hoa nhất thế’.

Tòa Khâm sứ Hà Nội tại số 42 phố Nhà Chung, quận Hoàn Kiếm. Đây từng là trụ sở của đại diện Tòa thánh Vatican tại Việt Nam từ năm 1951-1959.

Tôn giáo… Nhân quyền, Đảng đều dồn vào ‘một rọ’

Noel có nhiều tên gọi khác như Giáng Sinh, Christmas, Xmas… là dịp lễ đặc biệt trong năm, kỷ niệm ngày ra đời của Chúa Jesus (Giêsu). Theo lịch Do thái từ cổ đại, hoàng hôn mới là thời điểm bắt đầu ngày mới, thay vì nửa đêm. Lễ Giáng Sinh được tổ chức vào đêm 25/12, gọi là ‘Lễ Chính ngày’, còn trước đó, đêm 24/12, gọi là ‘Lễ Vọng’. Cả lương lẫn giáo đều chọn ngày ấy để gặp mặt người thân, bạn bè. Dịp Giáng Sinh, các nhà thờ đều được trang trí lung linh huyền diệu, cùng các khu hang đá để kỷ niệm ngày Hài đồng chào đời. Nhà thờ Lớn là địa điểm không thể bỏ qua khi nhắc đến những ‘chốn xưa’ đẹp nhất Hà thành. Sở hữu cây thông siêu to được ‘décor’ thêm những dây đèn lấp lánh ngay trước Cổng chính, tạo một không khí phồn hoa hiếm thấy tại đất Kinh thành (1).

Nhưng đằng sau ‘bức màn tre’ năm nay là sự thật ‘sắt máu’ mà Đảng cộng sản Việt Nam muốn che đậy, bưng bít đến nỗi ngay cả các con chiên và tín đồ đôi khi cũng ngây thơ nhầm tưởng, giai cấp toàn trị đang nới lỏng chút tự do. Tháng 3 năm nay, lần đầu tiên chính quyền cộng sản công bố ‘Sách trắng’, khẳng định các tôn giáo ở Việt Nam đều ‘bình đẳng trước pháp luật’, và rằng nhà nước ‘không phân biệt đối xử vì lý do tín ngưỡng, tôn giáo’... ‘Sách trắng’ cho biết thêm chính quyền đã công nhận 36 tổ chức tôn giáo, cấp chứng nhận đăng ký hoạt động cho 4 tổ chức và 1 pháp môn tu hành thuộc 16 tôn giáo (2). Nói vậy nhưng không phải vậy ! Con số này trên thực tế là quá ít so với 26,5 triệu tín đồ tôn giáo (27% dân số), trong đó có Phật giáo, Thiên chúa giáo, Hội thánh Tin Lành, đặc biệt là Cao Đài và Hòa Hảo...

Từ mùa hè năm nay, Ủy hội Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ (United States Commission on International Religious Freedom - USCIRF) đã kết luận và tiếp tục khuyến nghị Bộ Ngoại giao Mỹ đưa Việt Nam vào danh sách ‘Quốc gia Cần quan tâm Đặc biệt’ (Country of Particular Concern - CPC), vì tình trạng vi phạm tự do tôn giáo ‘nghiêm trọng, có hệ thống và đang tiếp diễn’. 

USCIRF cũng cho biết thêm, tổ chức này hy vọng việc đưa Việt Nam vào Danh sách ‘Theo dõi Đặc biệt’ sẽ khuyến khích chính phủ Việt Nam thực hiện các bước cụ thể đã cam kết để giải quyết các mối quan ngại lâu dài về tự do tôn giáo. USCIRF đề xuất chính phủ Hoa Kỳ cần buộc Việt Nam phải chịu trách nhiệm về vi phạm quyền tự do tôn giáo với tư cách là thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (UNHRC) và hối thúc Việt Nam cho phép các chuyên gia Đặc biệt của Liên Hiệp Quốc (UN) có liên quan được đến nước này để theo dõi và điều tra tự do tôn giáo và các vi phạm nhân quyền khác. Trước đó, Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc với nhiệm kỳ ba năm, bất chấp những lo ngại rộng rãi và sâu sắc về hồ sơ nhân quyền của đất nước này (3).

Tuy nhiên, tự do tôn giáo vẫn chỉ là lĩnh vực hẹp trong toàn bộ bức tranh về dân chủ và nhân quyền của Việt Nam. Năm 2023 dường như là thời điểm chính quyền cộng sản chủ trương ‘bắt vét’ các tù nhân lương tâm lẫn các nhà hoạt động tôn giáo và môi trường dưới hai điều luật mơ hồ 117 và 331. Các nước trên thế giới, nhất là các cơ quan ngoại giao và các tổ chức quốc tế lên án chính quyền Việt Nam đã/đang thực hiện các chuyến ‘bắt vét’ đối với các nhà hoạt động chính trị, môi trường vẫn bằng những tội danh là ‘trốn thuế’ hoặc ‘lợi dụng các quyền tự do dân chủ’ (4). Điển hình là trường hợp đối với Phó Giáo sư Tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách, Pháp luật và Phát triển (PLD), Tiến sĩ Minh Đường, Viện trưởng Viện Nghiên cứu công nghệ và phát triển SENA và hàng loạt nhà hoạt động môi trường khác. Các vụ án ấy phi lý đến mức Tòa Hà Nội buộc phải xử kín một số vụ, đặc biệt là trường hợp đối với Viện trưởng Hoàng Ngọc Giao.

‘Cần thiết như con có cha, vợ có chồng…’

Một trong những nguyên nhân khiến Noel 2023 này được quốc tế chú ý nhiều hơn mọi năm là nhờ ở cái ‘tin mừng’ đối với dân Chúa. Sáng 14/12/2023, khi đến thăm và chúc mừng Tòa tổng giám mục Huế nhân Noel và năm mới 2024, theo tin tức từ báo chí trong nước, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng thông báo là đã ‘thay mặt nhà nước Việt Nam’ ký thư mời Giáo hoàng Francis đến thăm Việt Nam. Và cũng chỉ trước lễ Giáng sinh 2 ngày, Tòa thánh Vatican đã công bố đã bổ nhiệm Tổng Giám mục Marek Zalewski, 60 tuổi người gốc Ba Lan, hiện là Sứ thần Tòa thánh tại Singapore kiêm đại diện không thường trú tại Hà Nội, làm Đại diện thường trú của Tòa thánh tại Việt Nam (5). 

Một trong những dân Chúa đã ‘còm’ như sau : ‘Tạ ơn Chúa Chí cao, đã kết hợp Hội đồng Giám mục Việt Nam với Đại diện Tòa thánh Vatican thường trú tại Việt Nam. Việc kết hợp bang giao giữa nước này với nước khác, còn có nhiều trở ngại thay, huống chi là được kết hợp với Tòa thánh Vatican, giống như người được ở trong sự tương giao với Đức Chúa trời. Đây là sự kết hợp cần thiết như con có cha, như vợ có chồng, để đoàn dân Chúa, nhìn thấy tương lai mình tươi sáng hơn, khi được đồng hành với thế giới, nhìn Sự Sáng dẫn lối mỗi ngày, mà tiến bước...’ (6). Đây cũng là bước tiến lịch sử, vì lần đầu tiên, chính quyền Việt Nam sẽ thiết lập quan hệ ngoại giao với Tòa thánh ở cấp Đại sứ thường trú.

Theo Hội đồng Giám mục Việt Nam, liên quan việc Hà Nội và Vatican thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ trước khi Giáo hoàng thăm Việt Nam, thì quá trình này có thể còn bao gồm một số bước. Tuy nhiên, đừng quên Giáo hoàng là mục tử từ một Giáo hội, trái tim mục tử của Ngài có thể thúc đẩy Ngài làm những việc gì tốt nhất cho đoàn dân của Chúa ở Việt Nam. Cũng có thể có những điều bất ngờ mà chúng ta không biết trước được, vì chúng ta không thể xem xét mọi chuyện theo những tiêu chuẩn và tiêu chí ngoại giao thông thường (7). Cũng có hy vọng, Đại diện Vatican ở Việt Nam sẽ có thể giúp giảm và dần dần loại bỏ các linh mục quốc doanh do cộng sản cài cắm. Một thành viên chủ chốt từ một Tổ chức dân sự nói với người viết bài này, với điều kiện ẩn danh, ông kỳ vọng cũng giống như Liên Xô và Đông Âu trước đây, khi nhà nước Việt Nam có quan hệ ngoại giao đầy đủ với Tòa thánh, thì có thể ngăn chặn xu hướng thế tục hóa, hoặc chính trị hóa đời sống tôn giáo như hiện nay.

Ở Việt Nam, tính đến nay có hàng trăm tù nhân chính trị bị giam giữ, chỉ vì họ đã thực thi các quyền cơ bản của mình, trong đó có quyền tự do tôn giáo. Chế độ độc đảng công an trị không bao giờ chấp nhận bất đồng chính kiến, cho nên các nhà hoạt động bị tạm giam trong thời gian dài mà không được tiếp xúc với luật sư hay gia đình. Noel năm nay, một số tổ chức dân sự không nhớ nổi đã bao lần cùng với người dân xứ đạo từ Nhà thờ Thái Hà hát vang mãi các bài thánh ca như những sứ điệp của Chúa : 

‘Vinh danh Thiên Chúa trên trời

Bình an dưới thế cho người tù nhân lương tâm’.

Những khúc hát giải bày tâm tình giữa đất với trời, như kết nối các anh em bên ngoài với hàng trăm tù nhân lương tâm đang bị đầy đọa bên trong các trại giam, từ Bắc chí Nam trên giải đất đau thương hình chữ S này. Hy vọng, từ chốn lao tù, anh chị em nghe được ‘tiếng lòng’ của những người đồng cảm, vơi đi phần nào những thương tổn và nỗi đau thể xác trong những đêm đông giá lạnh như thế này (8).

Trần Đông A

Nguồn : VOA, 01/01/2024

(1) https://routine.vn/tin-thoi-trang/dia-diem-trang-tri-giang-sinh-dep-nhat-2023

(2) https://dangcongsan.vn/thoi-su/ra-mat-sach-trang-ton-giao-va-chinh-sach-ton-giao-o-viet-nam-633138.html

(3) https://www.voatiengviet.com/a/uscirf-de-nghi-bo-ngoai-giao-my-dua-viet-nam-vao-danh-sach-cpc/7074968.html

(4) https://www.hrw.org/vi/video-photos/interactive/2023/11/13/310927  (Hãy trả tự do cho tù nhân chính trị ở Việt Nam!)

(5) https://www.voatiengviet.com/a/ngoai-giao-giua-viet-nam-va-vatican/7417675.html .

(6) https://www.voatiengviet.com/a/7416428.html

(7) https://www.voatiengviet.com/a/7416428.html

(8) https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/noel-2019-with-prisoner-of-conscience-12242019100040.html

Ukraine đón Giáng Sinh ngày 25/12 để thoát khỏi ảnh hưởng tôn giáo Nga

Thu Hằng, RFI, 25/12/2022

Ngày Giáng Sinh 25/12/2022, Ukraine vẫn thống kê số người chết và thiệt hại trong trận oanh kích của Nga nhắm vào thành phố Kherson hôm 24/12, vào lúc tổng thống Zelensky từ Mỹ trở về. Có ít nhất 10 người chết, 58 người bị thương, trong đó có 18 người trong tình trạng nguy kịch. Còn mặt trận miền đông, đặc biệt là ở Bakhmut, vẫn không ngừng tiếng súng.

Các linh mục Chính thống giáo tổ chức một buổi lễ ở Kiev, Ukraine, ngày 24/12/2022. Reuters – Valentyn Ogirenko

Tổng thống Zelensky lên án "khủng bố" Nga gieo rắc "kinh hoàng" khi cố tình oanh kích một khu chợ ở trung tâm thành phố Kherson, nơi không có căn cứ quân sự, và chỉ một ngày trước Giáng Sinh. Cuộc tấn công không còn theo quy định nào của chiến tranh mà chỉ nhằm mục đích "sát hại để đe dọa và hả dạ". Bộ trưởng quốc phòng Ukraine Oleksiy Reznikov lên án vụ oanh kích của Moskva là nhằm "trả thù người dân đã kháng cự chiếm đóng Nga" sau khi thành phố miền nam được giải phóng hôm 11/11.

Cuộc chiến do tổng thống Putin phát động càng khiến người dân Ukraine muốn xa rời quỹ đạo ảnh hưởng của Nga. Rất nhiều giáo dân Ukraine đã quyết định đón Giáng Sinh ngày 25/12 thay vì ngày 07/01 theo Chính thống giáo.

Thông tín viên RFI Stéphane Siohan tại Kiev giải thích :

"Thông thường, tại Ukraine, chỉ một số ít người theo Công giáo Hy Lạp sống ở miền tây là đón Giáng Sinh vào ngày 25/12, còn đại đa số người theo Chính thống giáo mừng Chúa giáng sinh vào ngày 07/01 dương lịch (lịch Gregorius). Nhưng vào năm 2017, Quốc hội đã ban thành luật và cho phép tồn tại song song hai ngày Giáng Sinh khác nhau. Đây là trường hợp duy nhất ở Châu Âu.

Cho đến giờ, quyết định trên không hoàn toàn được thực hiện và 25/12 hàng năm là một ngày gần giống như những ngày khác. Chỉ có điều chiến tranh dường như đang làm thay đổi thói quen, rất nhiều người Ukraine không còn muốn tổ chức Giáng Sinh cùng ngày với người Nga. Vì thế, nhiều giáo xứ thuộc Giáo hội Chính thống giáo thống nhất, như tu viện Saint-Michel nổi tiếng ở Kiev, khuyến khích giáo dân đón Giáng Sinh vào ngày 25/12.

Giáo hội Chính thống giáo Volhynie, ở tây bắc Ukraine, gần biên giới với Ba Lan, đã quyết định hợp thức hóa hai ngày Giáng Sinh. Người Ukraine đang dần dần tổ chức các bữa tiệc vào ngày 24/12. Đây là cách để họ cảm thấy là người Châu Âu nhiều hơn".

Ukraine lên án Nga muốn xóa tội ác khi xây lại nhà hát Mariupol

Ngày 23/12, chính quyền chiếm đóng Nga ở thành phố Mariupol, miền nam Ukraine, bắt đầu phá phần lớn nhà hát kịch thành phố, trừ mặt tiền, theo một số đoạn video đăng trên nhiều trang web Nga và Ukraine, được Reuters trích dẫn. Vài trăm người dân Ukraine đã bị thiệt mạng khi trú trong nhà hát Mariupol và bị quân Nga nhắm oanh kích ngày 16/03.

Nhiều quan chức Ukraine tố cáo Nga phá nhà hát để phi tang chứng cứ vụ không kích và để hủy hoại văn hóa Ukraine. Hãng thông tấn Tass của Nga trích phát biểu của giám đốc nhà hát Igor Solonin cho biết công việc phá hủy chỉ liên quan đến "phần không thể trùng tu được". Công trình sẽ được hoàn tất từ giờ đến cuối năm 2024.

Thu Hằng

************************

Hạ Viện Mỹ thông qua khoản viện trợ 45 tỷ đô la cho Ukraine

Thanh Hà, RFI, 24/12/2022

Một ngày sau Thượng Viện đến lượt Hạ Viện Hoa Kỳ hôm 23/12/2022 thông qua gói viện trợ 45 tỷ đô la cho Ukraine cho năm 2023. Đây là một khoản tiền nằm trong số gần 1.700 tỷ ngân sách của chính phủ Liên bang cho năm tới. Trước khi đa số ở Hạ Viện thuộc về bên đảng Cộng hòa, các dân biểu Mỹ trong những ngày cuối cùng nhiệm kỳ đã thông qua dự luật tài chính nói trên với 255 phiếu thuận và 201 phiếu chống. 

Chủ tịch hạ Viện Mỹ Nancy Pelosi (giữa), sau phiên bỏ phiếu thông quan ngân sách Mỹ và viện trợ cho Ukraine năm 2023, tại điện Capitol, ngày 23/12/2022. AP – J. Scott Applewhite

Vào lúc tổng thống Volodymyr Zelensky trở lại Kiev sau chuyến công du chớp nhoáng đến Washington, Quốc hội lưỡng viện Mỹ đồng ý cấp thêm cho Kiev 45 tỷ đô la như mong đợi. Một số nhà quan sát cho rằng, phát biểu của tổng thống Ukraine hôm 21/12/2022 đã mang tính quyết định vào lúc mà một số dân biểu bên đảng Cộng hòa bắt đầu mệt mỏi vì Mỹ đã chi ra quá nhiều (50 tỷ đô la) viện trợ cho Ukraine.

Volodymyr Zelenesky đã lập tức gửi tin nhắn qua Twitter cảm ơn Hạ Viện Mỹ, cảm ơn hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đồng lòng "sát cánh với Ukraine vào thời điểm then chốt, sát cánh với người dân Ukraine trước thử thách hiện nay".

Hãng tin Anh Reuters đi sâu vào chi tiết : gói hỗ trợ 45 tỷ đô la lần này bao gồm cả viện trợ kinh tế và quân sự. Đáng chú ý nhất là thông báo Mỹ sẽ cấp cho Ukraine hệ thống phòng không Patriot. Tuy nhiên vẫn theo Reuters, một số nhà quan sát tại Hoa Kỳ đánh giá "một hệ thống tên lửa phòng không tối tân của Mỹ không làm thay đổi cục diện chiến tranh" ngay tức khắc.

Về phía Kiev, phát biểu qua video tối qua, chính ông Zelensky đã kêu gọi người dân đề cao cảnh giác trước khả năng quân đội Nga lại ồ ạt tấn công vào dịp Noel này : "Giáng sinh càng cận kề, nguy cơ quân khủng bố Nga tăng tốc các đợt tấn công lại càng lớn", bởi theo ông, "quân Nga không quan tâm đến những giá trị đạo đức của người Công giáo và họ cũng không quan tâm đến bất kỳ một giá trị đạo đức nào khác".

Còn tại Mỹ, việc Hạ Viện nhanh chóng thông qua dự luật tài chính tổng cộng gần 1.700 tỷ đô la, là một thắng lợi của bên đảng Dân chủ, vài ngày trước khi đa số tại Hạ Viện sẽ thuộc về bên đảng đối lập Cộng hòa. Tổng thống Joe Biden cho biết nhanh chóng ký sắc lệnh ban hành đạo luật vừa được Quốc hội lưỡng viện thông qua. Ông giải thích đây là một văn bản "tốt đối với kinh tế Mỹ, kích thích sức cạnh tranh của Hoa Kỳ và có lợi cho người dân Mỹ".

Quả thực, chỉ riêng cho ngành quốc phòng, dự luật tài chính 1.700 tỷ đô la của Mỹ dự trù bơm thêm 858 tỷ đô la cho lĩnh vực này. Đây là một tin vui đối với tập đoàn chế tạo vũ khí của Mỹ Lockheed Martin. Cùng ngày Lầu Năm Góc thông báo ký hợp đồng hơn 1 tỷ đô la với Lockheed Martin.

Thanh Hà

Trong khoảng trời đất, suy nghĩ về chữ "nhiên" (然)

Sau ngày 30/4/1975, trải qua một năm ở trại tù Long Thành và Thủ Đức (Miền Nam), tôi cùng một số nhân vật đầu não của chế độ Việt Nam Cộng Hòa khoảng hơn 400 vị bị đày ra Miền Bắc, một nửa ở tù trại Nam Hà, tỉnh Hà Nam Ninh (1976-1988, Miền Bắc). Tại đây tôi gặp một nhân vật trong đảng Đại Việt Quốc Dân Đảng thuộc toán tình báo chiến lược được gài lại hoạt động ở Miền Bắc sau hiệp định Genève (1954) đó là cụ Cao Xuân Tuyên.

Chữ Nhiên (然)

Cụ Cao Xuân Tuyên lúc bấy giờ khoảng trên 50. Tôi còn trẻ thua cụ từ 18-20 tuổi nhưng cũng kết bạn vong niên với cụ Cao (nhà ở Cư Xá Đô Thành, Sài Gòn). Qua những câu chuyện trao đổi về chữ Hán tôi thấy cụ thường hay đọc bộ Tứ Thư (Les Quatre Livres de Confucius) do Linh mục Séraphin Couvreur dịch ra tiếng Pháp có kèm phần chú thích mà cụ đem theo khi ở tù cộng sản. Thỉnh thoảng cụ Cao Xuân Tuyên ngâm nga với tôi hai câu thơ sau đây mà theo cụ, giới lều chõng thời Nho học còn thịnh thường hay truyền miệng nhau :

Chi, hồ, giả, dã, hĩ, yên, tai,

Thất tự năng thông thị tú tài.

之 乎 者 也 矣 焉 哉

七 字 能 通 是 秀 才

Dịch nghĩa :

Chi, hồ, giả, hĩ, yên tai

Bảy chữ làu thông ắt tú tài.

Có nghĩa là sử dụng thành thạo bảy chữ đó khi làm văn ở chốn trường ốc thì người sĩ tử ắt đỗ đạt, mà kém lắm thì cũng được tú tài.

Nay được thư của một người bạn hỏi tôi về ý nghĩa của chữ Nhiên 然 trong thiên nhiên, tự nhiên, siêu nhiên hay hốt nhiên thì chữ Nhiên này cũng đưa tôi đến những suy nghĩ mông lung không kém bảy chữ mà những ai nặng nghề lều chõng như Trần Tế Xương chẳng hạn cũng cảm thấy thận trọng một khi nghĩ tới.

1. Chữ Nhiên : ý nghĩa và những biến thái đa dạng của nó

Muốn hiểu rõ ý nghĩa của chữ Nhiên, trước tiên ta tìm hiểu về từ nguyên (etymology) của nó.

Trong tác phẩm Chinese Characters, Linh mục Tiến sĩ L. Wieger, S.J là một người đã sống ở Trung Hoa hàng ba mươi năm trước khi Mao Trạch Đông chiếm trọn Hoa Lục (1949), cho biết chữ Nhiên gồm ba chữ nhục 肉 là thịt, chữ khuyển 犬 là con chó, và bộ hỏa viết 灬 hay 火, có nghĩa là nướng thịt chó (to roast flesh of dog) ; theo nghĩa rộng thì nhiên là nướng, đốt cháy, thắp sáng.

Theo lối giả tá 假 借 (chia-chieh, false borrowing) trong lục-thư 六 書 (liu-shu) tức sáu cách viết chữ của người Trung Hoa, ngày nay chữ Nhiên cũng được dùng như một liên tự hay trạng tự, theo L. Wieger, SJ., trong tác phẩm "Chinese Characters", trang 167 (1). Ở trang 537 cũng tác phẩm này, tác giả kê ra một loạt các chữ đọc Nhiên như 然 , 撚 , 燃 kể cả ba chữ viết bên phải bộ nhục 肉 bên trái chữ khuyển 犬 có nghĩa thịt chó (dog’s meat) ; chữ viết bên trái bộ khuyển 犭 bên phải chữ Nhiên 然 có nghĩa con khỉ ; chữ bên trái viết bộ túc 足 bên phải chữ 然 có nghĩa đã chuẩn bị.

Theo một nhà sư tinh thông Hán học, cụ Thiều Chửu, trong Hán Việt Từ Điển có ghi :

然 Nhiên :

1. Đốt cháy như nhược hỏa chi thủy nhiên 若 火 之 始 然 như lửa chưng mới cháy, nguyên là chữ 燃 ;

2. Ưng cho như nhiên nặc 然 諾, ừ cho.

3. Như thế, như khởi kì nhiên hồ 豈 其 然 乎 há thửa như thế ư !

4. Lời đáp lại (phải đấy), như thị Lỗ Khổng-khâu chi đồ rư ? viết nhiên 是 魯 孔 丘 之 徒與 ? 曰 然 Gã ấy có phải là đồ đệ ông Khổng-khâu ở nước Lỗ không ? Phải đấy.

5. Dùng làm lời trợ ngữ như du nhiên tác vân 油 然 作 雲 ùn ùn nổi mây. 6. Lời thừa trên tiếp dưới, như nhiên hậu 然 後 vậy sau, rồi mới ; nhiên tắc 然 則 thế thời ; nhiên nhi 然 而 nhưng mà v.v... (2). Ba chữ lời trợ ngữ được tôi gạch đít để bổ túc cho cụm từ "chữ Nhiên cũng được dùng như một liên tự hay trạng tự" của Linh mục Wieger ở trên.

Trong sách Giúp đọc Nôm và Hán Việt, Linh mục Anthony Trần Văn Kiệm có cho một số định nghĩa về chữ Nhiên bổ túc cho những điều đã viết ở trên, thí dụ : Nhiên : đúng, không sai Đại mậu bất nhiên 大 繆 不 然 (sai to, đâu có đúng), Nhiên là rán 燃, Thình lình, hốt nhiên 忽 然 (3).

Các cuốn từ điển khác như Hán Việt Từ Điển của Đào Duy Anh, của Nguyễn Văn Khôn cũng nêu ra những định nghĩa tương tự của Wieger hay Thiều Chửu. Nói chung các cuốn từ điển vừa trích dẫn thì đều viết chữ Nhiên đứng như một động từ hoặc có khi là một bổ ngữ, một trạng từ phân từ (adverbial particle) hay một liên từ (conjunction).

Trong một cuốn sách có tên Thần, Người và Đất Việt, Tạ Chí Đại Trường có nêu lên hai chữ "Nhiên thần" (4) để gọi là thần ngoài thiên nhiên như các thần cây đá, thần cửa sông thì xét về cấu trúc của chữ Hán lối gọi này không được chỉnh cho lắm.

Trong cuốn Tự điển Việt-Hoa-Pháp (5), Linh mục Thừa sai Gustave Hue có trích một thành ngữ về chữ Nhiên qua câu "Cầu thoát nhiên mi" 求 脫 然 眉 . Nghĩa là : Tìm cách thoát khỏi ngọn lửa cháy lông mày, thoát cơn nguy hiểm, tiếng Pháp là "chercher à éviter que le feu brûle les paupières, fuir le danger" (trang 687). Cũng ý đó, tự điển của Nguyễn Văn Khôn (6) viết "Nhiên my chi cấp" 然 眉 之 急 khẩn cấp như lửa cháy lông mày (trang 674).

Bởi vì trong phần tìm hiểu về từ nguyên của chữ Nhiên qua sự trình bày của Linh mục Wieger ở trên có dính dáng đến chữ khuyển 犬 mà văn chương Trung Hoa thường dùng hai chữ "cẩu trệ" 狗 彘 để nhiếc mắng ai (đồ chó heo), nên nhân thể cần biết thêm về chữ cẩu 狗 . Đọc vào tác phẩm Lịch sử Triết học Trung Hoa của Phùng Hữu Lan ta thấy "Cẩu là chó con chưa mọc lông dài mịn" (7).

Vì theo từ nguyên, trong chữ Nhiên có chữ khuyển là chó, nên ta thử tìm hiểu về chữ cẩu cũng có nghĩa là chó, và cũng gặp thấy "cẩu" trong cuốn sách của Tiến sĩ Atsuji Tetsuji. Trong cuốn sách nhỏ ấy có tên Tự nguyên Hán tự, Những câu chuyện về chữ Hán trong tiếng Nhật, (Kanji no Jigen), Tiến sĩ Atsuji Tetsuji phân biệt khá rạch ròi : "Trong tiếng Trung Quốc ngày nay, chó được gọi là "cẩu" (狗), còn chữ "khuyển" (犬) ít được sử dụng. Vào thời cổ đại, hai chữ này có nghĩa khác nhau. "Khuyển" chỉ con chó lớn đã trưởng thành, còn "cẩu" chỉ con chó con trước khi mọc lông cứng. Sau đó, "cẩu" dần dần được sử dụng làm thịt để ăn… Thịt chó được bán để ăn từ thời cổ đại. Tại "Hồng Môn Yến" đã được trích dẫn ở phần trước, Phàn Khoái - người cứu mạng sống đang ngàn cân treo đầu sợi tóc của Lưu Bang, được ghi lại trong cuốn Sử Ký như một truyền ký về ông, "hành nghề đồ cẩu", đây vốn là người làm nghề mổ thịt chó. Vào thời Hán, việc ăn thịt chó rất thường tình" (8).

Chữ Nhiên 然 mà chúng ta hay viết ngày nay theo Tiến sĩ Atsuji Tetsuji là một loại "cổ kim tự" : "Khi một chữ Hán phát sinh nghĩa khác từ nghĩa gốc rồi nghĩa mới này được sử dụng phổ biến, sẽ có trường hợp để biểu thị nghĩa gốc của chữ đó, người ta thêm yếu tố khác vào chữ ban đầu để tạo ra chữ mới. Mối quan hệ như thế này giữa các chữ Hán gọi là "cổ kim tự" (古 今 字). Ví dụ chữ "nhiên"(然) và "nhiên" (燃). "Nhiên" (然) là chữ hợp ý từ các chữ "hỏa" (火), "cẩu" (Sách viết sai, chữ "khuyển" 犬 chứ không phải chữ "cẩu" 狗, Nguyễn Đức Cung chú thích) và "nhục" (肉) có nghĩa là nướng thịt đã được cúng tế. Trong một bài thơ nổi tiếng của Đỗ Phủ có câu "Sơn thanh hoa dục nhiên" (山 青 花 欲 然 – bài "Tuyệt cú nhị thủ kỳ 2" có thể là ví dụ ít ỏi cho việc sử dụng nghĩa gốc của chữ "nhiên" (然). Nhưng vì chữ này được sử dụng phổ biến với nghĩa trong các từ "tự nhiên", "thiên nhiên" nên để biểu thị rõ nghĩa gốc của "nhiên"người ta đã thêm chữ "hỏa" vào chữ 然 nên có chữ "nhiên" mới là 燃 " (9).

2. Chữ Nhiên trong một số tư liệu cổ

Chữ Nhiên theo từ nguyên được ghi lại trong tác phẩm của Linh Mục L. Wieger được vẽ lại bởi từ hình (hình dạng của chữ) và loại từ hình này được phát hiện nhờ môn khảo cổ học qua các di chỉ của khảo cổ học gọi là giáp cốt văn甲 骨 文 tức là mai rùa và xương loài vật hoặc trên chung đỉnh văn 鐘 鼎文 tức chuông và vạc bằng đồng gọi là kim văn.

Theo Vũ Thế Ngọc trong Nghiên cứu chữ Hán và tiếng Hán Việt, "…chúng ta thấy rằng ở thời cổ đại Trung Quốc, người ta không những có những họ gia đình (family name) mà còn có tộc họ (clan name). Những chữ Chung Đỉnh Văn cổ nhất chính là những chữ chỉ tên họ và tộc họ này mà ta thấy có khắc chạm trên các đồ bằng đồng. Trên những đồ đồng cổ nhất ta chỉ thấy trên thì là tên họ, dưới thì chỉ có hai chữ như "Phụ Ất", "Mẫu Giáp"… thì đây là tên người quá cố mỗi người sẽ có một tên theo ngày. Các ngày này là 10 tên trong thập can : Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quý. Đôi khi có những tên gồm ba chữ như trường hợp Từ Mẫu Tân (司 母 辛) hoặc Hậu Mẫu Tân (后 母 辛) của ngôi cổ mộ danh tiếng Fu Hao Tomb" (10).

Nhờ giáp cốt văn và chung đỉnh văn người ta phục hồi được rõ nét các thời đại Hạ, Thương (tức Ân) và Chu ở Trung Hoa thí dụ mộ của một người phụ nữ tên là Phụ Hảo như đã nói ở trên, được khai quật vào năm 1976 tại Ân Khư (di tích và giai đoạn sau của thời nhà Ân, ở ngoại ô thành phố An Dương, tỉnh Hà Nam. Phụ Hảo là phi của nhà vua đời Ân tên Vũ Đinh. Nhờ vào những ghi chép ở Giáp cốt văn, người ta có thể biết được một số thông tin về nàng. Bia mộ chôn cất nàng đã được tìm thấy dưới lòng đất trong tình trạng còn nguyên vẹn (11).

Có lẽ cũng nhờ giáp cốt văn hoặc chung đỉnh văn mà Linh mục L. Wieger đã vẽ lại được hình tượng và ý nghĩa của chữ Nhiên, về tín ngưỡng tôn giáo cũng như về sinh hoạt xã hội. Trong lễ tam sinh là tục mô phỏng theo Trung Hoa người ta thường cúng trâu (bò), heo và dê. Tôi nghi rằng người xưa Trung Hoa dùng thịt chó thay vì thịt dê (như có chữ khuyển là chó trong chữ Nhiên) để làm lễ này, vì một đàng ở Nhật Bản cũng có câu "đầu bò thịt ngựa" và cả câu "đầu dê thịt chó" như Tiến sĩ Atsuji Tetsuji nói ở trang 80, và vậy thì trong sự phân tích chữ Nhiên, sao ta không gặp thấy chữ nào khác, con vật nào khác mà lại thấy chữ khuyển tức con chó ?

Đọc trong sách Mạnh Tử, người ta gặp chữ Nhiên 然 trong cuộc đàm thoại giữa Mạnh Tử với Lương Huệ Vương khi vị vua này muốn được nghe kế sách của Mạnh Tử giúp đem lại điều lợi cho nước ông. Mạnh Tử đã trả lời thẳng vị vua này : "Vương hà tất viết lợi, diệc hữu nhân nghĩa nhi dĩ hĩ !" 王 何 必 曰 利 亦 有 仁 義 而 已 矣 (Ngài chẳng nên nói lợi, chỉ cần nhân nghĩa mà thôi". Rồi vị á thánh này đem ra một số thí dụ trong đó có một dẫn giải nói về cây lúa :

Vương tri phù miêu hồ, thất bát nguyệt chi gian, hạn, tắc miêu cảo hĩ, thiên du nhiên tác vân, phái nhiên hạ vũ, tắc miêu bột nhiên hưng chi hĩ, kỳ như thị, thục năng ngự chi.

王 知 夫 苗 乎, 七 八 月 之 間 , 旱, 則 苗 槁 矣 , 天 油 然 作 雲 , 沛 然 下 雨 , 則 苗 浡 然 興 之 矣 , 其 如 是 , 孰 能 禦 .

(Vua biết về cây lúa non không, vào khoảng tháng bảy, tháng tám, hạn hán, cây lúa khô cằn ; nhưng trời nổi mây ùn ùn, mưa xuống sầm sầm, thì lúa non vun vút dựng lên. Việc xảy ra như vậy, hỏi ai ngăn được không ?) Mạnh Tử, Lương Huệ Vương, Chương cú thượng, Đệ lục chương (12).

Để thấy rõ ý nghĩa chữ Nhiên trong đoạn vừa trích ở sách Mạnh Tử, xin quý độc giả đọc vào bản dịch tiếng Anh của James Legge, một học giả Hoa Kỳ nhiều năm nghiên cứu về Nho học : "Does your Majesty understand the way of the growing grain ?During the seventh and eighth months, when drought prevails, the plants become dry. Then the clouds collect densely in the heavens, they send down torrents of rain, and the grain erects itself, as if by a shoot. When it does so, who can keep it back ?" (13).

Trong Hán Việt Từ Điển của Đào Duy Anh, không thấy có chữ Bột 浡 mà chỉ thấy chữ Bột 勃 và tác giả giải thích bột nhiên là hốt nhiên thay đổi (14).

Câu trích dẫn Mạnh Tử ở trên đã được Linh Mục Séraphin Couvreur dịch như sau : "Prince, ne savez-vous pas ce qui a lieu pour les moissons ? Si, au septième ou au huitième mois de l’année, la terre est aride, les moissons se déssèchent. Si le ciel se charge d’épais nuages et qu’il tombe une pluie abondante, les plantes prennent leur essor et grandissent rapidement. Qui pourrait les arrêter dans leur croissance ?" (15).

Qua câu nói của Mạnh Tử, chúng ta đọc thấy ba chữ Nhiên đi cùng trong một đoạn văn ngắn cho thấy chữ Nhiên dùng như một trạng từ chỉ cách thể (du nhiên tác vân, phái nhiên hạ vũ, bột nhiên hưng chi hĩ) mà chúng tôi dịch là : ùn ùn nổi mây, mưa xuống sầm sầm, lúa non vun vút dựng lên… Có lẽ tinh thần tiếng Việt lột rõ ý nghĩa của câu văn nguyên bản phần nào hơn tiếng Anh hoặc tiếng Pháp chăng ?

Trong nền văn hóa Trung Hoa, chữ Nhiên được đi kèm bởi nhiều chữ thí dụ thiên nhiên, tự nhiên, siêu nhiên, đột nhiên, hốt (thốt) nhiên, quả nhiên, tất nhiên, tịch nhiên, đạm nhiên, bột nhiên... và nhiều chữ nữa kể không hết, có khi để thành danh từ kép hoặc có khi thành trạng từ.

3. Những mối tương quan giữa thiên nhiên, tự nhiên và siêu nhiên

Ở đây chúng tôi chỉ giới hạn trong một số danh từ kép mà thôi như thiên nhiên, tự nhiên, siêu nhiên và tìm xem trong các tư liệu cổ người ta muốn nói gì.

Trước hết xin nói về chữ Thiên 天 .

Theo Linh mục L. Wieger, chữ Thiên 天 là Trời gồm chữ nhất 一 chỉ khoảng không gian ở trên, và chữ (mà ta thường đọc là đại 大 thì theo tác giả này còn chỉ chữ nhân 人 tức con người) ; chữ nhất và chữ nhân mang tính hội ý. Linh mục giải thích tiếp : 按 大 猶 人 也 . 天 在 人 上 . 仰 首 見 之 (án đại do nhân, thiên tại nhân thượng, ngưỡng thủ kiến chi) nghiên cứu chữ đại còn là nhân vậy ; Trời ở trên người, ngửng đầu thấy Trời (note that 大 [L.60] means man and not great ; therefore do not translate 一 大 the unique great…). Ý nghĩa chữ thiên, như các nhà bình giải đã chấp nhận, mang tính siêu việt về thể lý hoặc luân lý.

Sách Xuân Thu 春 秋 (Ch’un-ch’iu) có chép rằng : 天 之 言 慎 也.居 高 理 下, 爲 人 經 緯 . 故 其 字 一 大 以 慎 之 也 (Thiên chi ngôn thận dã. Cư cao lý hạ, vị nhân kinh vĩ. Cố kỳ tự nhất đại dĩ thận chi dã). Dịch là : Sách Xuân Thu có chép : "Nói về Trời phải thận trọng. Ở trên cao cai quản dưới thế, vì con người mà làm ra đường dọc đường ngang (kinh tuyến, vĩ tuyến). Cho nên nói đến chữ Thiên (nhất đại) là phải thận trọng. Linh mục Wieger cũng nhắc đến thiên Nhĩ Nhã 爾 雅 (Erh-ya) khi cho rằng chữ Thiên diễn tả ý niệm cơ bản rằng đấng bậc bề trên nào thì cũng là Thiên 天 đối với kẻ dưới : 天 君 也 . 凡 至 尊 重 者 皆 是 . 故 臣 於 君, 子 於 父 , 妻 於 夫 , 皆 是 天 . Thiên quân dã. Phàm chí tôn trọng giả dai thị. Cố thần ư quân, tử ư phụ, thê ư phu, dai thị thiên (Dịch nghĩa : Trời là vua vậy. Phàm bậc chí tôn, người cao trọng đều như vậy. Cho nên vua đối với triều thần, cha đối với con, chồng đối với vợ đều là trời vậy (16).

Theo một số định nghĩa của Thiều Chửu trong Hán Việt Từ Điển :

天 Thiên :

1. Bầu trời.

2. Cái gì kết quả tự nhiên, sức người không thể làm được gọi là thiên. Như Thiên nhiên - 然 , Thiên sinh – 生 v.v.

3. Nhà tôn giáo gọi chỗ cac thần-linh ở là thiên, như thiên quốc – 國, thiên đường - 堂 v.v.

4. Ngày, như kim-thiên 今 – hôm nay, minh-thiên 明 - .

5. Thì tiết trời, như nhiệt thiên 熱 - trời nóng, lãnh-thiên 冷 - trời lạnh.

6. Phàm cái gì không thể thiếu được cũng gọi là thiên. Như thực vi dân thiên 食 爲 民 - ăn là thứ cần của dân.

7. Đàn bà gọi chồng là thiên, cũng gọi là sở thiên 所 - .

8. Ông trời, có nhiều nhà tu xưa cho trời là ngôi chúa tể cả muôn vật, giáng vạ ban phúc đều quyền ở trời cả. Nhà Phật thì cho trời cũng là một loài có công tu thiện nhiều hơn, được sinh vào cõi đời sung sướng hơn người mà thôi.

9. Hình phạt khắc chữ chàm vào trán gọi là thiên (17).

Qua ý nghĩa số 8 của Thiều Chửu trích trên, "Ông Trời" mà Khổng Tử biện minh cùng Tử Lộ khi ngài vào yết kiến nàng Nam-tử mà Tử-Lộ không bằng lòng. Ngài nói rằng : Dư sở phủ giả, thiên yếm chi ! Thiên yếm chi ! 予 所 否 者 , 天 厭 之 , 天 厭 之 : Nếu ta có làm điều gì không phải, thì Trời bỏ ta ! Trời bỏ ta !" (18) có ý nghĩa như chữ "Trời" của Công giáo, có nghĩa là Chúa hay Thượng Đế dịch ra tiếng Pháp là le Ciel, và tiếng Anh là The Lord hay God. Câu này được Linh mục Séraphin Couvreur dịch là : "Le Maitre visita Nan tzeu. Tzeu lou en fut mécontent. Le maitre dit, en prononcant une imprécation : "Si j’ai fait mal, que le Ciel me rejette ! Que le Ciel me rejette !" (19).

Khi Nhan Uyên chết, Khổng Tử than : " Y thiên táng dư ! Thiên táng dư" 顔 淵 死 , 子 曰 , 噫 天 喪 予, 天 喪 予 : Ôi Trời hại ta, Trời hại ta ! (Tiên Tiến, Chương XI). Linh mục Couveur dịch câu này là : "Ien Iuen étant mort, le Maître dit : "Hélas ! Le Ciel m’a ôté la vie ! le Ciel m’a anéanti !" (20).

Trong Lịch Sử Triết Học Trung Quốc, Tiến sĩ Phùng Hữu Lan cho rằng "Theo Khổng Tử, "Thiên" là ông Trời như một đấng chủ tể. Theo Mạnh Tử, "Thiên" có khi là một đấng chủ tể, có khi là số mệnh, có khi là nghĩa lý (đạo đức). Theo Tuân Tử, "Thiên" là cõi tự nhiên, bởi vì ông chịu ảnh hưởng của Lão Trang" (21). Ở trang 398, Phùng Hữu Lan cho rằng "Mạnh Tử nói đến Trời với tính chất nghĩa lý (tức đạo đức), và cho rằng nhân tính là một phần của Trời" thì điều này cũng được Henri-Bernard Maître nhắc đến trong một ấn phẩm của ông ở dưới.

Từ chỗ này và qua các bộ Dịch kinh, Thi kinh, Thư kinh mà có các chữ "thiên", rồi "thượng đế" (Souverain d’En Haut), "thiên tử" (fils du Ciel) hay "thiên mệnh" (le mandat qu’il a reçu d’En Haut)… người ta đặt một câu hỏi buông lững phải chăng chữ Thiên là danh từ mang thuần ý niệm về thiên văn hay thiên nhiên hoặc là quan niệm trừu tượng về một đấng tạo hóa siêu việt và cũng có nhân tính ? (22).

Trong tác phẩm Tư Tưởng Phương Đông gợi những điểm nhìn tham chiếu, Giáo sư Cao Xuân Huy (1900-1983), cháu nội của cụ Cao Xuân Dục, có viết : "Trong tôn giáo của nhà Tây Chu, các đế vương dựng nên triều đại đều có mệnh trời, mà đặc biệt Văn Vương khai sáng nhà Chu là "có mệnh tự trời" (Kinh thi ; Đại nhã). Khổng Tử cũng nói Thuấn được Nghiêu truyền ngôi, là do "lịch số" của trời (Nghiêu viết), nhà Chu thụ mệnh là do cái đức lớn của Văn Vương Thái Bá. Khổng Tử lại tin rằng "đạo" có "hành" được hay không "hành" được, cũng là do thiên mệnh (Hiến vấn)" (23).

Ở trang 402, Giáo sư Cao Xuân Huy cũng viết về vấn đề "thiên nhân hợp nhất" rằng : "Trong cái tôn giáo của nhà Tây Chu, Trời và người có tác dụng tương hỗ đối với nhau. Đó là tư tưởng "thiên nhân hợp nhất" 天 人 合 一 (hay "thiên nhân tương dữ" 天 人 相 與 , chữ của Đổng Trọng Thư, hay "thiên nhân cảm ứng" 天 人 感 應). Nếu hiện tượng tự nhiên có ảnh hưởng đến đạo đức của con người, thì đạo đức của con người cũng có ảnh hưởng đến hiện tượng tự nhiên, như nhật thực, nguyệt thực, sao chổi, động đất, hạn hán, dịch lệ v.v…". Thiên Hồng phạm, Trù thứ 8, Kinh thư, nói :

"Đứng đắn thì mưa phải thời ; an ổn thì nắng phải thời, sáng suốt thì ấm phải thời ; mưu trí thì lạnh phải thời, thánh minh thì gió phải thời" (Hưu trưng).

"Ngông cuồng thì mưa luôn ; tiếm loạn thì nắng luôn ; Uể oải thì ấm luôn ; nóng nảy thì lạnh luôn ; u mê thì gió luôn" (Cữu trưng).

Vậy thiên nhiên là gì ?

Trong Từ Điển Công Giáo, Hội Đồng Giám Mục Việt Nam (Ủy ban Giáo lý Đức tin, Tiểu ban Từ vựng) đã đưa ra định nghĩa : "Thiên (天) : trời đất, vạn vật ; nhiên (然) : tất phải, thường. Thiên nhiên : là toàn bộ những gì đang có chung quanh con người mà không phải do con người tạo ra.

Kitô giáo, qua mặc khải của Thánh Kinh, nhìn nhận thiên nhiên do Thiên Chúa tạo dựng cho con người sử dụng (cf. Sáng Thế 2, 15 ; Giáo lý Hội thánh Công giáo 338). Thiên Chúa còn trao quyền cho con người quản lý để cộng tác với Ngài trong việc phát triển thiên nhiên (cf. Mục Vụ 34).

Con người phải tôn trọng và không sử dụng thiên nhiên một cách vô trật tự, vì làm như vậy là coi thường Đấng Tạo Hóa và kéo theo những hậu quả nguy hại cho môi trường sống của mình (cf. Giáo lý Hội thánh Công giáo 339).

Giáo hội dạy con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, nhận ra trật tự và sự hài hòa như là những quy luật của thiên nhiên. Vẻ đẹp của thiên nhiên có thể giúp con người nhận ra Đấng Tạo Hóa, tôn kính và quy phục Ngài (cf. Giáo lý Hội thánh Công giáo 341)" (24).

Chữ thiên nhiên trong tiếng Anh, tiếng Pháp đều viết Nature vốn do chữ La tinh là Natura, ae (giống cái) mà ra. Natura có khi mang ý nghĩa thiên nhiên nhưng cũng có khi mang ý nghĩa Tạo hóa ; thí dụ như câu nói sau đây của Leibnitz (1646-1716), triết gia và nhà toán học Đức : "Natura in operationibus suis non facit saltus" (Thiên nhiên vận hành không có bước nhẩy vọt. Sự tiến triển trong thiên nhiên vốn chậm và tuần tự. Nature in her operations does not proceed by leaps. Evolution in nature is slow and gradual (25). Câu này được cho là của Leibnitz, nhưng nó vốn là chân lý đã có lâu đời trước thời đại ông.

Còn câu nói : "Natura semina nobis scientiae dedit, scientiam non dedit" (Tạo hóa đã cho chúng ta những hạt giống kiến thức chứ không phải những kiến thức. Nature has given us the seeds of knowledge but not knowledge itself) vốn là danh ngôn của Lucius Annaeus Seneca (4 trước Công nguyên và 65 sau Công nguyên) là triết gia cổ La Mã.

Trong tác phẩm Our Oriental Heritage (Di sản Phương Đông), Will Durant giúp ta nhiều suy nghĩ về hai chữ Tự nhiên qua bản dịch của Huỳnh Ngọc Chiến : "Đạo có nghĩa là Đường Đi, đôi khi có nghĩa là Luật Tắc Tự nhiên, mà đôi khi cũng có nghĩa là đạo minh triết bảo thân theo Đạo giáo nữa ; về nghĩa đen thì Đạo chỉ có nghĩa là một con đường". Nguyên bản tiếng Anh viết : "Tao means the Way : sometimes the Way of Nature, sometimes the Taoist Way of wise living : literally, a road" (26).

Trong một đoạn viết về Lão Tử, Will Durant cho biết : "Theo Lão Tử, trong thời sơ khai, thiên nhiên giúp cho con người giữ được bản tính chất phác, hiếu hòa, và khắp cõi thế, nơi đâu cũng ngập tràn hạnh phúc. Rồi khi loài người đạt tới cái "tri", thì họ phát minh, chế tạo ra đủ thứ làm cho đời sống trở nên phức tạp ; họ đánh mất cái tâm hồn nhiên và nền đạo lý hồn nhiên ; họ lìa bỏ ruộng đồng mà ra thành thị, và bắt đầu viết sách ; do đó mới có sự khốn khó của loài người và những giọt nước mắt của các triết gia. Bậc hiền triết lẫn tránh đời sống phiền toái ở thành thị, trốn cái mê cung thối nát và gây bực bội của luật pháp và nền văn minh, để về sống ẩn giữa lòng thiên nhiên, xa lánh thành thị, bỏ quên sách vở, lánh xa bọn tham quan ô lại cùng những kẻ cải cách hão huyền. Bí quyết của sự minh triết và trạng thái tịch nhiên an lạc - vốn là hạnh phúc vĩnh cửu duy nhất mà con người mãi miết đi tìm – là sống tùy thuận với tự nhiên theo kiểu các triết gia khắc kỷ, lìa bỏ cái trí hư ngụy, sống theo bản năng và cảm xúc tự nhiên, và khiêm tốn bắt chước cái đạo lý tịch nhiên lặng lẽ của tự nhiên" (27).

Tự nhiên là gì ? Học giả Nguyễn Duy Cần đưa ra một định nghĩa ngắn gọn mà dứt khoát : "Tự nhiên là "bất đắc bất nhiên", nghĩa là "không vậy không đặng" (28). 

Tại Việt Nam, thời gian sau ngày quân cộng sản cưỡng chiếm Miền Nam, người ta được chứng kiến sự ngạo mạn của những người theo chủ nghĩa cộng sản khi họ tự xưng mình là "đỉnh cao của trí tuệ loài người, lương tâm của nhân loại". Để tự chứng tỏ khả năng của mình, bộ máy chính quyền cộng sản ngày đêm ra rả những mớ khẩu hiệu rỗng tuếch : "Bàn tay ta làm nên tất cả, Với sức người sỏi đá cũng thành cơm". Để cứu hạn hoặc cứu lũ lụt, người cộng sản nói : "Nghiêng đồng đổ nước ra sông", hoặc "Vắt đất ra nước, thay trời làm mưa". Khiếp thật, mà cũng bạo miệng thật ! Ngày nay người cộng sản có lẽ không bao giờ dám nhắc lại những câu tự xỉ vả mình khi đối diện với thực tế nằm trong các khẩu hiệu này.

Học giả Nguyễn Duy Cần, trước năm 1975 có nói : "Chỉ có tùy theo luật của thiên nhiên, mới có thể trị nổi thiên nhiên và thoát khỏi thiên nhiên, mà thôi, chứ không thể bất chấp luật thiên nhiên mà chống nổi thiên nhiên". (29).

Muốn hiểu rõ ý nghĩa của chữ Tự nhiên, phải đọc vào chính văn của Lão Tử hoặc trường phái Lão Học, nhưng trước hết cần tìm hiểu về từ nguyên của chữ Tự nhiên.

Học giả Thiều Chửu định nghĩa :

自 Tự :

1. Bởi, từ như sinh hữu tự lai 生 有 – 來 sinh có từ đâu mà sinh ra.

2. Mình, chính mình như tự tu – 修 tự sửa lấy mình.

3. Tự nhiên, không phải miễn cưỡng.

Linh mục L. Wieger đưa người đọc đi xa hơn khi cho rằng chữ Tự được nghĩ là giống chữ Tị 鼻 đó là cái mũi, hoặc tự mình, hoặc trước tiên thí dụ tị tổ là ông tổ trước tiên, điểm xuất phát, nguồn gốc, sự bắt đầu, cuộc tiến hóa. Linh mục này cho rằng theo ngành phôi thai học Trung Hoa, cái mũi là khởi đầu của sự tiến hóa cơ thể con người.

Trong sách Lão Tử, chương 25 có câu : "Nhân pháp địa, địa pháp thiên, thiên pháp Đạo, Đạo pháp tự nhiên". 人 法 地 , 地 法 天 , 天 法 道 , 道 法 自 然 có nghĩa là : "Người bắt chước Đất, Đất bắt chước Trời ; Trời bắt chước Đạo ; Đạo bắt chước tự nhiên". Triết gia Phùng Hữu Lan nói thêm : "Tức là người cũng bắt chước tự nhiên" (30).

Trang Tử nói : "Anh hãy dẫn tâm vào vô vi và hợp khí với hư tĩnh. Cứ thuận theo sự tự nhiên của vật và không có chút riêng tư thành kiến, như vậy thiên hạ sẽ thịnh trị". [Trang Tử - Ứng Đế Vương : "Nhữ du tâm tư đạm, hợp khí ư mạc, thuận vật tự nhiên nhi vô dung tư yên, nhi thiên hạ trị hĩ". 汝 游 心 於 淡 , 合 氣 於 漠 , 順 物 自 然 而 無 容 私 焉 , 而 天 下 治 矣] (31).

Câu "Đạo gắn với thiên" (Đạo kiêm ư thiên 道 兼 於 天) của Trang Tử có ý nghĩa như câu "Đạo bắt chước tự nhiên" (Đạo pháp tự nhiên 道 法 自 然) của Lão Tử (32).

Trang Tử (Thu Thủy) nói : "Đừng lấy sự nhân tạo mà tiêu diệt sự tự nhiên ; đừng lấy sự việc mà tiêu diệt số mệnh" (Vô dĩ nhân diệt thiên, vô dĩ cố diệt mệnh 無 以 人 滅 天 , 無 以 故 滅 命). Lấy sự nhân tạo cải tạo sự tự nhiên tức là lấy sự nhân tạo mà tiêu diệt sự tự nhiên và lấy sự việc mà tiêu diệt số mệnh (33).

Trong cuốn sách nhỏ Đạo giáo, học giả Trần Trọng Kim viết rằng : " Về đường chính trị thì Lão Tử cũng theo cái nguyên lý vô vi 無 爲 而 民 自 化 , 好 静而 民 自 正 (vô vi nhi dân tự hóa, hảo tĩnh nhi dân tự chính), không làm gì mà dân tự hóa ra thành hay, cứ yên lặng mà dân đổi ra ngay lành. Tuy nói rằng vô vi, nhưng 無 爲 而 無 不 爲 không phải cứ ngồi yên không hành động việc gì cả đâu, ai đã giữ vào việc chính trị thì phải 爲 之 於 未 有 . 治 之 於 未 亂 (vi chi ư vị hữu, trị chi ư vị loạn) biết phòng giữ từ trước, lo liệu từ trước, từ lúc chưa có việc gì xẩy ra thì mới được. Bao giờ cũng phải cẩn thận giữ gìn từ trước cho đến sau, để giúp cái lẽ tự nhiên của muôn vật, được như thế thì việc gì cũng hay cả" (34).

Ở trang 370, các tác giả cuốn Từ Điển Công Giáo có đưa ra định nghĩa về Tự Nhiên như sau : "Tự (自) : dĩ nhiên ; nhiên (然) : tất phải. Tự nhiên : tất phải có, tự nó vốn như vậy. Tự nhiên, có gốc tiếng Hy Lạp là (physis) – do từ (phein) - sản sinh, sinh ra, chỉ những gì tồn tại xung quanh con người nhưng không phải do con người tạo ra. Tự nhiên có hai nghĩa : - Sẵn có mà không do sự can thiệp của con người ; - Có sẵn nơi bản tính, khác với siêu nhiên…".

Cũng theo Từ Điển Công Giáo, " 超 自 然 (siêu tự nhiên), Supernaturalis, Supernaturel, Surnaturel, "Siêu nhiên là viết tắt của siêu tự nhiên, nghĩa là vượt lên trên tự nhiên, không thể giải thích được bởi các quy luật tự nhiên. Trong ngôn ngữ bình dân, khi nói về "con người siêu nhiên" hay "tinh thần siêu nhiên", siêu nhiên gần nghĩa với siêu thoát, thiêng liêng, không dính bén với những sự trần tục.

Trong ngôn ngữ thần học, siêu nhiên là vượt lên trên phạm vi tự nhiên : Thiên Chúa, Đấng Siêu Việt, đã dựng nên con người với bản tính tự nhiên là hướng về Ngài, cùng đích siêu nhiên. Vì là loài thụ tạo, con người không thể tự mình đạt tới cùng đích đó một cách tự nhiên được. Vì thế, Thiên Chúa đã ban ơn siêu nhiên để con người có thể đạt tới được cùng đích siêu nhiên (cf. Giáo lý Hội thánh Công giáo 367).

Cùng đích siêu nhiên và tất cả những phương thế Thiên Chúa đã ban để giúp con người đạt đến cùng đích đó được gọi là ân huệ siêu nhiên.

Con người đã phạm tội nên đánh mất ân huệ siêu nhiên, nhưng Thiên Chúa vẫn rộng lượng tiếp tục ban tràn đầy những ân huệ siêu nhiên khác, qua Đức Kitô Giêsu, để cứu con người khỏi tội và đạt tới cùng đích siêu nhiên đời mình" (35).

Một tác giả khác, Nguyễn Đình Diễn cho biết siêu nhiên, siêu tự nhiên là một thuật ngữ do Dyonysius đề xuất ở thế kỷ thứ 6 để mô tả Thiên Chúa, Đấng "vượt lên trên tự nhiên" [beyond the natural]. Tự nhiên [natural] ở đây không chỉ là thế giới vật chất [trời biển, sông núi, cây cỏ, động vật v.v… mà bao gồm cả con người và các thiên thần nữa] (36).

Vì là một chữ rất gần với Tự nhiên cho nên Siêu nhiên cũng có khi viết là siêu tự nhiên (surnaturel), và nhân đó có chữ siêu tự nhiên chủ nghĩa (surnaturalisme) theo Đào Duy Anh trong Pháp Việt Từ Điển (37) diễn tả bằng một động tác đó là siêu 超 mà Linh Mục Gustave Hue dịch là sauter (38), còn học giả Đào dịch hai chữ siêu nhiên là vượt lên trên cả, không có gì bó buộc được (39). Trong Hán Việt Từ Điển, cụ Đào cũng có đề cập tới cụm từ Siêu nhiên nội các 超 然 內 閣 (Chính) : Một nội các đứng ngoài chính đảng, mà các chính đảng không can thiệp đến được. Cụm từ vừa nói của học giả Đào Duy Anh làm người viết nhớ đến chữ deep government đang được chính giới Hoa Kỳ dè dặt nhắc tới qua cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020 đầy gian lận và xảo trá do đảng Dân chủ chưa biết kết thúc ngày nào với hậu quả ra sao.

4. Một hiện tượng thiên văn hơn hai nghìn năm trước : "Ngôi sao lạ" thay cho phần kết

"Chúng tôi đã thấy vì sao của Người xuất hiện bên phương Đông, nên chúng tôi đến bái lạy Người" (Vidimus stellam ejus in oriente et venimus adorare Eum" Mát-thêu 2:1-2). Khi định nghĩa về văn chương, học giả Phan Kế Bính đã cho biết : "văn là vẻ đẹp, chương là vẻ sáng", vậy thì thiên văn 天 文 sau những danh từ kép như thiên nhiên, thiên tượng, thiên thể, thiên quốc, thiên mệnh v.v… sẽ phải được định nghĩa như là vẻ đẹp của trời đất, mà đẹp nhất trong mùa giáng sinh đối với người Kitô Hữu đó là hiện tượng ngôi sao lạ được Thánh sử Mát-thêu nói tới trong sách Tin Mừng của ngài.

Ngôi sao lạ là một hiện tượng phổ biến trong nền văn chương Ki-Tô giáo nhất là từ khi Thánh Phanxicô Khó Khăn có sáng kiến làm hang đá vào dịp Lễ Giáng Sinh từ thế kỷ XII và sau đó lan tràn khắp thế giới.

Tại Giáo phận Huế có Linh mục Sảng Đình Nguyễn Văn Thích (1891-1978) là người có nhiều tài năng, nhất là làm thơ. Trong tập thơ Sảng Đình Thi Tập của Ngài có bài thi "Ngôi sao lạ" nhưng cũng hát được theo điệu Đăng đàn cung vốn là phần nhạc khi cử quốc thiều của Triều Nguyễn (40).

Trong cuốn Đức Giê-su, cuộc đời và thời đại, viết bằng tiếng Anh (Jesus and his Times) của sáu tác giả người Mỹ, Charles Bricker, Lionel Casson, Charles Flowers, Wendy Murphy, Bryce Walker, Bernard Weisberger do Nguyễn Ước dịch, có viết rằng : "Khi Đức Giê-su ra đời, chúng ta được kể về Các Nhà Chiêm Tinh – (còn gọi là nhà thông thái, đạo sĩ, hoặc theo truyền khẩu, ‘các vua’) – "từ phương Đông đến Giê-ru-sa-lem, và hỏi : ‘Đức Vua dân Do Thái mới sinh ra hiện ở đâu ? Chúng tôi đã thấy sao của Người xuất hiện bên phương Đông, nên chúng tôi đến bái lạy Người" (Mt. 2:1-2) Mát-thêu không diễn tả đầy đủ ngôi sao mà Các Nhà Chiêm Tinh đi theo, ngoài việc mô tả nó là một hiện tượng lạ lùng. Nó là ngôi sao chuyển động thẳng phía trước Các Nhà Chiêm Tinh và dừng lại ngay trên ngôi nhà Đức Giê-su ở. Những nhà khảo cứu bằng chứng lịch sử thấy chẳng có gì ăn khớp. Không có chỉ dấu nào về một ngôi sao chỗi lớn xuất hiện cách tự nhiên vào thời Đức Giê-su ra đời, dù người ta có thể thấy sao chỗi nổi tiếng Ha-lây vào năm 12 trước Công nguyên. Nhiều sao chỗi xuất hiện suốt lịch sử theo chu kỳ đều đặn đáng tin nhưng hiếm khi xảy ra chuyện chúng có vẻ báo điềm lạ hoặc điềm xấu".

Đọc tiếp đoạn dưới, các tác giả này viết tiếp : "Một số người suy đoán Mát-thêu, vốn không phải chiêm tinh gia, đã có thể dễ dãi diễn tả hiện tượng đặc biệt đó cách giản dị là "một ngôi sao" (41).

Quả thật, các tác giả người Mỹ trên đây đã hời hợt không biết Mát-thêu đưa ra tín hiệu nào về "một ngôi sao", nhưng các nhà chú giải Kinh Thánh của Công giáo, Chính Thống giáo hay Tin Lành chắc chắn là phải biết ý nghĩa của ba chữ "một ngôi sao" là muốn nói điều gì.

Trong sách The Catholic Study Bible, các nhà chú giải Kinh Thánh đã viết : "Chúng tôi đã thấy ngôi sao của ngài : đây là một niềm tin cũ mang tính phổ quát là một ngôi sao mới đã xuất hiện vào thời có một đấng thống trị sinh ra. Mát-thêu cũng trích dẫn câu chuyện của Balaam trong Cựu Ước, người đã nói tiên tri rằng "một ngôi sao sẽ xuất hiện từ Gia-cóp" (Dân số, 24, 17), mặc dầu ở đó ngôi sao không có nghĩa là một hiện tượng thiên văn mà chỉ một ông vua" (42).

Trong cuốn The Orthodox Study Bible, các học giả Kinh Thánh đã viết về "ngôi sao lạ" như sau : "Ngôi sao nói lên ý nghĩa quan trọng khác thường của việc hạ sinh Chúa Cứu Thế Hài Nhi. Trong thời cổ đại ngôi sao tượng trưng cho một vị thần, một quân vương được thần hóa (Dân số 24:17). Ngôi sao này là dấu hiệu của chính Đấng Messia, có nghĩa là ánh sáng Người sẽ soi chiếu trên thế gian" (43).

Balaam là một tiên tri ngoại giáo mà cũng nói trước về sự sinh hạ của Đấng Cứu Chuộc qua "ngôi sao lạ", thì việc ba nhà chiêm, đạo sĩ hay ba vua ở phương Đông nhờ ánh sao chỉ đường mà có thể tìm tới thờ lạy Hài Nhi Giê-su quả là một biến cố mang ý nghĩa trọng đại.

Theo từ nguyên, Magi là tiếng Hy lạp có nghĩa là các nhà thông thái, các đạo sĩ hay ba vua theo truyền thống của Hòa Lan, Đức và kể cả Việt Nam. Tại các quốc gia Âu châu lễ ba vua được tổ chức rất lớn. Các nhà thông thái này là những người có thể xuất phát từ Ba Tư, Babylon hay Ả-rập đến bái lạy trẻ Giê-su là Đấng Thiên Sai. Tiếng Hy lạp dùng trong Mát-thêu chỉ các nhà thông thái được dịch ra tiếng Anh là các nhà chiêm tinh. Dõi theo một ngôi sao, họ từ phương Đông tìm đến Bethlehem với các lễ vật là vàng, nhũ hương và mộc dược.

Tại sao họ đến từ phương Đông ? Đọc trong Cựu Ước chúng ta thấy Abraham là tổ phụ dân Do Thái, được Thiên Chúa gọi từ miền Ur tức phía đông đất nước Do Thái hiện nay, rồi đi tới một miền đất mới. Khi tổ phụ Abraham ra đi khoảng thế kỷ 18 trước Công nguyên, bà con của ông còn lại ở vùng Ur rất nhiều cho nên các nhà chiêm tinh có thể là hậu duệ của Abraham trong nhiều sắc dân ở phương Đông. Tổ phụ Abraham từ Ur tiến lên phía bắc dọc theo sông Euphrates qua Larsa, Erech hoặc Nippur tới Babylon lên Sippar… rồi hướng về phía tây đi tới đất Canaan. Một vài câu chuyện truyền thống cũ đã nối kết các nhà chiêm tinh này với Zoroaster và truyền thống này còn tồn tại khi khoảng năm 614 quân đội xâm lăng Ba Tư chừa lại Thánh đường Giáng sinh của Giáo đoàn Thánh Justinian mà không triệt phá vì ở đó có một thánh tích là trang phục Ba Tư của một trong ba nhà chiêm tinh được cất giữ ở đó. Nhà thần học Tertullian của thế kỷ thứ hai nhắc nhở các nhà chiêm tinh như là những vị vua và đến thế kỷ thứ sáu thì truyền thống này được phổ biến rộng rãi. Nhà thần học Origen trong thế kỷ thứ ba cho rằng các vị vua đó là những nhà thông thái, cho đến thế kỷ thứ sáu họ được gắn cho các tên là Caspar, Melchior, và Balthasar. Trong thời Trung Cổ, các nhà chiêm tinh này được coi như là các vị thánh và các thánh tích của họ được Frederick Barbarossa đưa về Giáo đường Cologne năm 1162 (44).

Ý nghĩa của ba lễ vật vàng (gold), nhũ hương (frankincense) và mộc dược (myrrh) được các nhà chiêm tinh dâng lên Chúa Hài Nhi mang nhiều yếu tố cao cả đặc biệt : vàng, tượng trưng cho uy quyền của vị quân vương, nhũ hương chỉ sự thánh thiện thơm ngát chốn cung điện và mộc dược tượng trưng phẩm liệu ướp xác người quyền quý khi họ mất. Nhưng đây là những lời tôi giải thích theo một số kiến thức đọc được trong sách vở trước đây. Một lối giải thích khác có chỗ hay hơn và thấm nhuần mùi đạo vị hơn sẽ được gặp thấy ở sau.

Trong một bộ sách của Maria Valtorta nhan đề tiếng Ý là Il Poema Dell’ Uomo-Dio, bản tiếng Anh đề là The Poem Of The Man-God, và bản tiếng Pháp có tên L’Évangile tel qu’il m’a été révélé, Linh mục Nguyễn Phương (1921-1997) trong thời gian ở tại nhà hưu dưỡng Dòng Đồng Công (Missouri) dịch bộ sách đồ sộ này ra tiếng Việt có tên Người Thần Truyện Thánh, và Nữ tu Phạm Thị Hùng, CMR cũng có dịch ra tiếng Việt dựa trên bản tiếng Pháp và đã được in ở Việt Nam năm 2007 với cái tên Tin Mừng như đã mặc khải cho tôi (in năm 2008).

Trước hết xin lưu ý quý độc giả rằng bộ sách Người Thần Truyện Thánh của Maria Valtorta mà Linh mục Nguyễn Phương viết là Maria Vân Tước Tử được viết do chính Chúa Giê-su, Mẹ Maria và một thiên thần đọc cho Chị ấy viết, cho nên những đoạn chúng tôi trích dẫn dưới đây rút ra từ bộ sách đã được mặc khải, đã đưa Maria Valtorta trở thành một nhà nhiệm khải nổi danh khắp nơi. Sau đây là một vài nét sơ lược về tiểu sử của Chị.

Maria Valtorta (1897-1973) là một nhà mạc khải tư có tiếng trên thế giới trong thế kỷ 20. Chị sinh ngày 14/3/1897 tại Caserta, nước Ý, chỗ thân phụ là một đội trưởng kị binh đang phục vụ, và mất ngày 12/10/1961. Học lực của Valtorta bình thường, từ 1917 đến mùa hè 1920 làm nữ y tá trong các bệnh viện. Năm 1929 gia nhập phong trào Công giáo tiến hành. Ngày 01/07/1930, Valtorta dâng mình làm nạn nhân cho phép công thẳng Chúa và được Chúa nhậm lời nên chị bị đau đớn triền miên. Từ năm 1934 đến 1961 chị bị liệt giường cho đến khi chết.

"Từ năm 1943 đến 1951, Maria Valtorta đã viết tay hơn 15.000 trang giấy (120 tập vở). Chị ta viết một mách (không chuẩn bị, không phác thảo, không hề sửa chữa, và cũng không đọc lại xem mình đã viết gì. Tác phẩm của chị ta gồm những bức tranh mô tả cảnh vật (tả như Chị ta thấy và nghe được) và những bản văn viết theo lối viết chính tả (theo lời đọc của Chúa Giê-su, Đức Trinh-nữ, và một vị thiên thần). Thể văn trong các chỗ mô tả và các bài chính tả khác nhau một cách rõ rệt. Tại đây chúng ta chứng kiến được sự kiện này, là kết quả, tức là tác phẩm, dường như vượt quá khả năng của nguyên nhân, tức là Maria Vân-tước-tử" (45). Đây là một bộ sách đồ sộ về lượng cũng như về phẩm, và trước khi chưa được phổ biến, các vị có liên hệ đến bộ sách như Linh mục Andrea M. Cecchin, Tu-viện Trưởng Dòng Phụ tá Đức Mẹ, Corrado Berti và Romualdo M. Megliorini, thần học gia, trong buổi hội kiến riêng ngày 26/2/1948, đã được Đức Giáo Hoàng Piô XII khuyến khích : "Hãy xuất bản sách này ra, đã viết làm sao in ra làm vậy. Ai đọc vào sẽ hiểu". Ngày nay bộ sách của Maria Valtorta được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới.

Sau đây chúng tôi sẽ sử dụng bản in của Nữ tu Phạm Thị Hùng vì đã được in dựa trên bản tiếng Pháp để nói về các sự kiện liên quan đến "ngôi sao lạ", "ba vị đạo sĩ", cùng các "lễ vật" đã được đề cập ở trên.

"Tôi thấy gia tăng ánh sáng ban đêm chiếu xuống từ bầu trời đầy sao lấp lánh và rất đẹp ở phía đông. Ánh sáng rất mạnh và rất lớn đến nỗi nó như ở rất gần, giống như những bông hoa trên bầu trời bằng nhung mà người ta có thể đến rờ vào nó. Tôi ngước mắt lên để tìm cái nguồn làm gia tăng ánh sáng này. Tôi thấy một ngôi sao lớn khác thường, giống như một vầng trăng nhỏ, đang tiến đi trên bầu trời của Bétlem. Những ngôi sao khác như mờ đi để nhường lối cho nó, giống như những kẻ theo hầu một bà hoàng, vì ánh sáng của nó trổi vượt, tựa như làm chúng biến mất. Từ quả cầu giống như một viên lam ngọc khổng lồ, được soi sáng ở trong ruột bởi một mặt trời, phát ra những luồng sáng, trong đó trổi vượt là ánh sáng lam ngọc, hòa tan với mầu vàng của hoàng ngọc, mầu xanh của bích ngọc, mầu sáng của miêu ngọc, ánh đỏ máu của hồng ngọc, và các lấp lánh êm dịu của tử ngọc. Tất cả các đá quí của trái đất đều ở trong giải sáng đang di chuyển mau lẹ trên trời, dợn sóng giống như nó sống động. Nhưng mầu sắc trội hơn cả là mầu lam ngọc lạt và sáng của Thiên Đàng. Trông như nó mưa xuống từ trái cầu của vì sao, nó chiếu xuống và phủ mầu xanh biếc cho các nhà cửa, đường phố, đất đai Bétlem, cái nôi của Vị Cứu Tinh" (46).

Tiếp đây là chân dung và phong thái của các nhà chiêm tinh chuẩn bị trước khi bước vào kính bái Chúa Hài Nhi, theo lời tường thuật của Maria Valtorta (viết theo lời đọc của Chúa Giê-su) mà trong bản dịch này dịch giả viết là nhà đạo sĩ :

"Trong khi các đầy tớ tiến lại chỗ dành cho các đoàn du mục và các con vật, ba Đại Nhân Vật xuống khỏi các con vật dành riêng của họ mà một người đầy tớ dắt tới một nơi khác, họ đi bộ về phía căn nhà. Ở đó, họ quỳ gối, trán chạm đất và hôn cát bụi. Đó la ba nhân vật quyền thế, theo như y phục của họ chỉ cho biết. Một người nước da rất sậm, vừa xuống khỏi con lạc đà, ông liền bao phủ toàn thân trong một chiếc áo lụa trắng tuyệt vời. Trên trán ông có một vòng đai bằng kim quí. Ở thắt lưng ông là chiếc giây lưng đắt tiền, ở đó có dắt một con dao hay cái kiếm mà bao có trang trí các hạt ngọc. Hai người kia cũng xuống khỏi con ngựa tuyệt trần. Một ông mặc vải sọc rất đẹp mà mầu vàng nổi bật. Y phục này được làm giống như một loại áo dài, có một chiếc nón và một sợi giây, hình như tất cả là một mảnh liền bằng sợi vàng, vì nó trang trí bằng các đường thêu chỉ vàng. Người thứ ba mặc một chiếc áo lụa thùng thình, để ló ra chiếc quần rộng và dài túm lại ở cổ chân. Ông khoác một chiếc khăn rất mỏng, giống như một mảnh vườn đầy hoa, vì nó được trang trí toàn bộ bằng những mầu sắc rất tươi. Trên đầu ông cuốn khăn, được giữ bằng một sợi giây xích bằng miêu ngọc và kim cương.

Sau khi đã tôn kính căn nhà, nơi Vị Cứu Tinh cư ngụ, họ đứng dậy và đi tới nhà dành cho đoàn du mục, nơi các đầy tớ đã gõ cửa để xin mở.

(Thị kiến dừng lại ở đây, rồi sau ba tiếng đồng hồ, lại tiếp tục với cảnh các nhà đạo sĩ thờ lạy Chúa Giêsu).

Đây là lúc ban ngày. Mặt trời rực rỡ trên trời vào lúc sau trưa. Một người đầy tớ của các Đạo sĩ băng qua công trường và đi lên chiếc cầu thang nhỏ của căn nhà nhỏ. Anh ta vào. Anh ta ra. Anh ta trở về quán trọ.

Ba nhà Đạo sĩ ra, mỗi người có người đầy tớ riêng theo sau. Họ băng qua công trường. Số người ít oi qua lại quay mặt nhìn các nhân vật oai vệ đi qua rất từ từ và trang trọng. Từ lúc người đầy tớ vào tới lúc ba nhà Đạo sĩ vào, có khoảng thời gian độ một khắc đồng hồ. Điều đó cho phép các người trong nhà chuẩn bị đón khách.

Những người này bây giờ ăn vận còn sang trọng hơn là đêm hôm trước : Lụa là rực rỡ, vàng ngọc sáng chói. Một chòm lông đắt giá lốm đốm những vảy quí lấp lánh trên đầu của ông có quấn khăn. Một trong những người đầy tớ mang một chiếc rương có cẩn khắp chung quanh, mà các đồ trang điểm bằng kim loại đều là vàng cẩn. Người thứ hai mang một chiếc cúp được làm cách rất tinh tế, được đậy bằng một cái nắp hoàn toàn bằng vàng chạm trổ. Người thứ ba mang một thứ bình rộng và thấp, cũng bằng vàng, có nắp đậy hình kim tự tháp mà ở trên đỉnh có một viên kim cương. Những vật này hẳn là nặng, vì các người đầy tớ mang cách khó lòng, nhất là người mang chiếc rương. Ba người lên cầu thang và vào. Họ vào trong một phòng mà từ ngoài đường, người ta phải đi ra lối sau nhà để vào. Người ta nhận thấy mảnh vườn nhỏ qua chiếc cửa sổ mở ra phía sau cho mặt trời. Các người chủ nhà đang đứng đó để nhìn : Một người đàn ông, một người đàn bà, và ba hay bốn đứa trẻ trong khoảng giữa tuổi của hai người trên.

Maria ngồi ôm con trong lòng, Giuse đứng bên cạnh. Nhưng cô đứng dậy ngay và cúi mình khi thấy ba nhà Đạo sĩ vào. Cô mặc toàn trắng. Cô rất đẹp trong y phục trắng đơn giản, bao phủ từ cổ tới bàn chân, từ vai tới cổ tay tinh tế. Rất đẹp với đầu tóc quấn các bím vàng vòng quanh như triều thiên, với khuôn mặt mà sự cảm động phủ cho một lớp mầu hồng rõ hơn, với đôi mắt mỉm cười dịu dàng, với chiếc miệng mở ra để nói : "Thiên Chúa ở với các ngài". Ba nhà Đạo sĩ ngây ra một lát, rồi họ tiến lên, họ quì phục dưới chân cô và xin cô ngồi.

Họ thì không, họ không ngồi, dù Maria mời. Họ vẫn quì gối và ngồi trên gót chân. Ba người đầy tớ ở đàng sau và cũng quì gối. Tất cả họ đều ở ngay sau cửa. Họ để ba vật mà họ mang theo ở trước mặt và họ chờ.

Ba nhà Đạo sĩ nhìn ngắm chú bé. Tôi thấy chú có vẻ độ từ chín tháng tới một năm, vì chú rất tỉnh táo và phốp pháp. Chú ngồi tựa vào ngực mẹ. Chú mỉm cười và nói líu lo với giọng chim nhỏ. Chú cũng mặc toàn trắng như má, với đôi xăng-đan tí xíu ở chân. Y phục đơn giản : một áo dài nhỏ, từ đó lú ra các bàn chân lúc lắc, đôi bàn tay mũm mĩm muốn rờ vào tất cả, và nhất là khuôn mặt nhỏ rất đẹp với đôi mắt mầu xanh dương đậm trong sáng ; cái miệng núm đồng tiền ở hai bên khi chú cười nhe ra mấy chiếc răng nhỏ. Các lọn tóc giống như bụi vàng, vì chúng bóng và mịn như tơ.

Người Đạo sĩ lớn tuổi nhất nói nhân danh tất cả. Ông giải thích cho Maria rằng họ đã thấy, vào một đêm của tháng mười hai trước, một vì sao đã thắp sáng lên trên trời với vẻ rực rỡ khác thường. Các bản đồ trời không hề bao giờ có vì sao này hay báo hiệu nó. Tên nó không được biết tới. Nó không có tên. Được sinh ra từ lòng Thiên Chúa, nó đã nở hoa để nói cho loài người một sự thật có phước, một bí mật của Thiên Chúa. Nhưng loài người không lưu tâm, vì linh hồn họ chìm trong bùn. Họ không nhìn lên Thiên Chúa và không biết đọc những lời Người viết ra - Nguyện chúc Người muôn đời – bằng những thiên thể bằng lửa trên bầu trời.

Họ đã thấy ngôi sao và đã cố gắng để hiểu tiếng nói của nó.

Tự nguyện từ bỏ một ít giấc ngủ mà trước đây họ đã chấp nhận cho cơ thể họ. Họ quên ăn để vùi đầu vào việc nghiên cứu hoàng đới, sự giao hội của các hành tinh ; thời gian, các mùa, các tính toán về thời gian cổ xưa và các phối hợp về thiên văn, đã nói cho họ tên và sự bí mật của ngôi sao. Tên của nó là "Messi". Bí mật của nó là : "Đấng Messi đến trong thế giới". Và họ đã ra đi để thờ lạy Người. Người nọ không hề biết gì về những người kia. Băng qua núi, sa mạc, thung lũng, sông ngòi, đi trong đêm, họ đã đi về phía Palestine, vì ngôi sao đi về hướng này. Mỗi người, từ ba điểm khác nhau trên trái đất, đều đi về hướng này. Rồi họ gặp nhau ở phía bên kia Biển Chết. Ý Thiên Chúa đã hội tụ họ ở đó, và cùng nhau, họ tiến lên phía trước. Họ hiểu nhau, mặc dù mỗi người vẫn nói tiếng của mình. Họ hiểu và có thể nói những ngôn ngữ của các nước mà họ đi qua, bởi phép lạ của Thiên Chúa.

Cùng nhau họ đi về Jerusalem, vì Đấng Messi là Vua của Jerusalem, vua của người Do-Thái. Nhưng ngôi sao biến mất ở trên trời của thành phố này. Họ cảm thấy con tim họ vỡ ra vì đau đớn. Họ tự xét mình xem có phải vì họ bất xứng với Thiên Chúa. Nhưng lương tâm của họ bảo đảm cho họ. Họ liền tìm đến vua Herode để hỏi xem Vua Do-Thái sinh ra trong lâu đài nào để họ đến thờ lạy Người. Nhà vua liền tụ họp các thủ lãnh của các thầy cả, các luật sĩ để hỏi xem Đấng Messi sinh ra ở đâu, và họ trả lời ông : "Tại Bétlem xứ Juđa".

Họ đi về phía Bétlem và ngôi sao lại hiện ra trước mắt họ. Nó đã rời Thành Thánh, và tối hôm qua, nó đã gia tăng vẻ rực rỡ của nó. Tất cả bầu trời đều được đốt cháy. Rồi ngôi sao dừng lại, thu thập ánh sáng của các ngôi sao khác vào các luồng sáng của nó và chiếu xuống trên căn nhà này. Họ liền hiểu là trẻ Thiên Chúa sinh ra ở đây. Bây giờ họ thờ lạy Người, dâng cho Người các tặng phẩm hèn mọn của họ, và hơn tất cả, họ dâng cho Người quả tim của họ, sẽ không bao giờ ngừng chúc tụng Thiên Chúa vì ơn Người đã ban cho họ, và họ yêu mến Con của Người mà họ được nhìn thấy trong một nhân tính thánh thiện. Rồi họ trở về cho Hêrôđê biết, vì ông cũng muốn thờ lạy Người.

"Đây cùng một trật : Vàng là thứ thích hợp với một vị Vua, đây là Nhũ hương, thích hợp với Thiên Chúa ; và đây, ôi Mẹ, đây là Mộc dược, vì con Mẹ sinh ra là Thiên Chúa nhưng cũng là người, trong thân xác của Người và trong cuộc sống làm người, Người sẽ biết cái cay đắng của định luật không thể tránh được của sự chết. Tình yêu của chúng con không muốn nói những lời này, và nghĩ rằng thân xác Người sẽ muôn đời giống như Thần Trí Người. Nhưng ôi Bà ! Nếu sự nghiên cứu của chúng con, nhất là nếu tâm hồn chúng con không lầm, thì con Bà là Vị Cứu Tinh, là Đấng Ki-tô của Thiên Chúa, và vì thế, để cứu thế giới, Người phải mang trên mình Người mọi khốn nạn của thế gian, mà một trong các hình phạt là sự chết. Chất nhựa này để cho giờ đó, để xác thịt thánh của Người không phải biết tới sự hư thối, và bảo trì nó nguyên vẹn tới giờ sống lại. Chớ gì do những của này, Người nhớ đến chúng con và cứu các tôi tớ của Người, bằng cách ban Nước của Người cho chúng. Lúc này, để được thánh hóa, xin Mẹ là Mẹ Người, ban con nhỏ của Mẹ cho tình yêu của chúng con, để nhờ được hôn chân Người, phúc lành của Trời xuống trên chúng con". (Maria Valtorta, Tin Mừng như đã mặc khải cho tôi, (bản dịch đã dẫn, trang 245-248).

Đoạn cuối của chương 56 của bộ sách của Maria Valtorta miêu tả sự giã từ của ba nhà Đạo sĩ và Thánh gia như sau : "Bây giờ chủ cũng như đầy tớ, tất cả đều ở trên yên. Họ ra lệnh khởi hành. Ba người cúi xuống tới sát cổ con vật của họ để chào lần chót. Giuse cũng cúi mình, Maria cũng vậy. Và Mẹ lại cầm tay Giêsu để vẽ một cử điệu từ biệt và chúc lành".

Nguyễn Đức Cung

Suy tư Mùa Giáng Sinh

Philadelphia 19/12/2020

Chú thích :

(1) L. Wieger, RP, SJ., Chinese Characters , New York, 1965, trang 167.

(2) Thiều Chửu, Hán Việt Từ Điển, Nhà xuất bản Đại Nam, tái bản lần thứ hai, không đề năm, trang 371.

(3) Anthony Trần Văn Kiệm, Giúp đọc Nôm và Hán Việt, Nhà xuất bản Thuận Hóa, Huế, 1999, trang 681.

(4) Tạ Chí Đại Trường, Thần, Người và Đất Việt, Nhà xuất bản Văn Nghệ, California 1989, trang 37, 67.

(5) Gustave Hue, Tự điển Việt-Hoa-Pháp, soạn năm 1937 tại Phú Nghĩa và được Nhà xuất bản Khai Trí in lại ở Sài Gòn năm 1971.

(6) Nguyễn Văn Khôn, Tự điển Việt-Hoa, do Cơ sở xuất bản Đại Nam, in tại Đài Loan, dựa trên bản in cũ ở Sài Gòn năm 1960.

(7) Phùng Hữu Lan, Lịch sử Triết học Trung Hoa , Tập I : Thời Đại Tử Học, Nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội, 2013, trang 355.

(8) Atsuji Tetsuji, Tự nguyên Hán tự, Những câu chuyện về chữ Hán trong tiếng Nhật (Kanji no Jigen), Phan Thị Mỹ Loan & Nguyễn Đỗ An Nhiên dịch, Nhà xuất bản Trẻ, 2017, trang 80.

(9) ibid., trang 208.

(10) Vũ Thế Ngọc trong Nghiên cứu chữ Hán và tiếng Hán Việt, Nhà xuất bản Eastwest Institute, 1989, trang 54.

(11) Atsuji Tetsuji, op.cit, trang 20.

(12) James Legge, The Works of Mencius, bản dịch năm 1894, New York, trang 137.

(13) ibid.

(14) Đào Duy Anh, Hán Việt Từ Điển, Nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội, trang 75 và 392

(15) Séraphin Couvreur RP, S.J. Les Quatre Livres de Confucius, bản in lại ở Paris năm 1981, trang 309.

(16) L. Wieger, op.cit, trang 26.

(17) Thiều Chửu, op.cit, trang 121.

(18) Trần Trọng Kim, Nho Giáo quyển thượng, Nhà xuất bản Bộ Giáo Dục & Trung tâm Học liệu, 1971, trang 18.

(19) Séraphin Couvreur RP, op.cit, trang 137.

(20) Ibid., trang 187.

(21) Phùng Hữu Lan, Lịch Sử Triết Học Trung Quốc, Tập I, Thời Đại Tử Học, Nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội, trang 396.

(22) Henri-Bernard Maître, Sagesse chinoise et Philosophie chrétienne, Cathasia, Série culturelle des Hautes Études de Tientsin, Paris VI, 1935, trang 21.

(23) Cao Xuân Huy, Tư Tưởng Phương Đông gợi những điểm nhìn tham chiếu, Nguyễn Huệ Chi soạn, chú, giới thiệu, Nhà xuất bản Văn Học, 1995, trang 401.

(24) Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, Từ Điển Công Giáo, Nhà xuất bản Tôn Giáo, 2011, trang 328.

(25) Kevin Guinagh, Dictionary of Foreign Phrases and Abbreviations, bản dịch của Trần Công Diếu, Ngô Văn Mạnh, Phạm Văn Sự, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, 1991, trang 138.

(26) Will Durant, Di sản Phương Đông, Công ty Sách Thời Đại & Nhà xuất bản Hồng Đức, Hà Nội, 2014, trang 780.

(27) Ibid., trang 783.

(28) Nguyễn Duy Cần, Phật Học Tinh Hoa, Nhà xuất bản Sống Mới hải ngoại, không đề năm in, trang 229.

(29) Thu Giang Nguyễn Duy Cần, Phật Học Tinh Hoa, Nhà xuất bản Sống Mới, bản in hải ngoại không đề năm, trang 232.

(30) Phùng Hữu Lan, op.cit, trang 254.

(31) Ibid., trang 311.

(32) Ibid., trang 304.

(33) Ibid., trang 313.

(34) Trần Trọng Kim, Đạo giáo, Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, 2018, trang 34.

(35) Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, op.cit, trang 290.

(36) Nguyễn Đình Diễn, Từ Điển Công Giáo Anh Việt, bản mở rộng, Nhà xuất bản Đồng Nai, 2014, trang 1974.

(37) Đào Duy Anh, Pháp Việt Từ Điển, Nhà xuất bản Minh Tân, Paris, 1951, trang 1711.

(38) Gustave Hueop.cit, trang 837.

(39) Đào Duy Anh, Hán Việt Từ Điển, op.cit, trang 194

(40) Nguyễn Văn Thích (LM), Sảng Đình Thi Tập, Thanh Tịnh xuất bản, California, USA, 2001, trang 112-114

(41) Charles Bricker, Lionel Casson, Charles Flowers, Wendy Murphy, Bryce Walker, Bernard Weisberger, Jesus and hí Times (Đức Giê-su, cuộc đời và thời đại), Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, 2003, trang 45 và 46.

(42) The Catholic Study Bible, Oxford University, 2006, trang 1254.

(43) The Orthodox Study Bible, Nhà xuất bản Thomas Nelson Publishers, Nashville, Tennessee, 1993, trang 6.

(44) Joan Comay & Ronald Brownrigg Who’s Who In The Bible, 1971, trang 262.

(45) Gabriel M. Roschini, La Vierge Marie dans l’oeuvre de Maria Valtorta, Linh mục Nguyễn Phương dịch Đức Trinh-Nữ trong di bút của Maria Vân-tước-tử, bản dịch tiếng Việt của Vân-Tước Thư-Xá, 1994, trang 6.

(46) Maria Valtorta, Tin Mừng như đã mặc khải cho tôi, Nt. Phạm Thị Hùng dịch, Quyển thứ nhất, Nhà xuất bản Tôn Giáo, 2008, trang 246.

 

Dân Pháp chuẩn bị đón mùa Giáng sinh trong lo âu dịch Covid-19

Các tờ báo chính của Pháp ra hôm nay tập trung chủ yếu vào các chủ đề đang được người Pháp quan tâm là mùa Giáng sinh năm nay sẽ như thế nào trong lúc tình hình dịch Covid-19 vẫn khó lường. Từ nay đến cuối năm chưa có gì bảo đảm lệnh phong tỏa giãn cách xã hội sẽ được dỡ bỏ hoàn toàn.

Người Pháp chuẩn bị đón mùa Giáng sinh - Năm Mới trong bối cảnh đại dịch Covid-19.  Getty Images/Tetra Images

Nhật báo Le Figaro chạy tựa chính : "Người Pháp đau đầu về lễ Noel trong ràng buộc". Việc tổ chức lễ hội cuối năm chắc chắn sẽ bị đảo lộn đối với số đông dân Pháp. Theo một thăm dò dư luận của Viện Odoxa thực hiện cho Le Figaro, đa số người dân sẽ đành chấp nhận đón Noel và năm mới theo những quy định hạn chế của chính phủ. Nhưng mọi người đều không biết sẽ đón kỳ lễ quan trọng nhất của năm, vốn vẫn là biểu tượng cho sự đoàn tụ ấm cúng, chia sẻ tình cảm gia đình, như thế nào ? Mặc dù chính phủ đã hết sức cố gắng từng bước tháo gỡ dần hạn chế, để người dân có được một kỳ lễ hội cuối năm gần như bình thường, như cho mở cửa dần dần các cửa hàng ; từ giữa tháng 12 mọi người có thể đi lại giữa các vùng không cần giấy khai báo ; các cửa hàng bán hoa, cây thông được phép hoạt động, đường phố vẫn giăng đèn kết hoa…

Dù gì, mùa Giáng sinh năm nay vẫn sẽ là kỳ lễ hội trong đe dọa của dịch bệnh, khi mà giới khoa học vẫn cảnh báo cần phải duy trì nhiều hạn chế giãn cách xã hội. Người dân đang ngơ ngác thắc mắc : Liệu các ông bà bố mẹ có còn được đón con cháu về quây quần bên bàn tiệc vui vẻ trong đêm Giáng sinh hay đêm giao thừa như truyền thống hay không ? Giới hạn bao nhiêu người trong bàn tiệc ?  Các buổi lễ tôn giáo chỉ cho phép tụ tập 30 người có còn giữ được không khí thiêng liêng hay ý nghĩa gì nữa hay không ? Mỗi người ở mỗi vùng trong những hoàn cảnh khác nhau đang cố tìm cho mình một giải pháp khả dĩ nhất. Có điều chắc chắn là mùa Noel và cuối năm 2020 này "sẽ là kỳ lễ hội mà người nghèo sẽ cảm thấy nghèo hơn và những người cô đơn sẽ cảm thấy đơn độc hơn", mọi người đã quá lo âu vì bệnh dịch và kinh tế, sẽ lại càng cảm thấy bị suy sụp tinh thần hơn, Le Figaro nhận định.

Sức khỏe tâm thần suy sụp vì dịch bệnh kéo dài

Về vấn đề sức khỏe tâm thần của người dân Pháp dưới tác động của dịch Covid 19, là chủ đề lớn của báo Le Monde. Tờ báo chạy tựa lớn trang nhất : "Covid : hệ quả với sức khỏe tâm thần". Qua nhiều bài viết, tờ báo cho thấy tâm trạng lo âu vì bệnh dịch và những hiệu ứng của phong tỏa xã hội đang gây những hậu quả nghiêm trọng về mặt tinh thần đối với một bộ phận dân Pháp. Tình trạng trầm cảm tăng mạnh. Người ta ghi nhận trầm cảm gia tăng ở những người bị nhiễm virus. Các chuyên gia y tế báo động về hiện tượng suy sụp tinh thần, rối loạn tâm lý ngày càng phổ biến ở những người nhiễm bệnh, cũng như chưa nhiễm, và đặc biệt trong giới trẻ.

Pháp : Bạo lực cảnh sát lại gây nhức nhối dư luận

Một vấn đề thời sự khác liên quan đến nội tình nước Pháp được nhật báo Libération đưa lên trang nhất đó là vụ bạo hành của cảnh sát vừa bị phát giác, đang làm rúng động dư luận xã hội và giới chính trị ở Pháp.

Đó là vụ một đoạn video cực kỳ bạo lực, cho thấy nhiều cảnh sát lao vào đánh đấm liên tục một người đàn ông da đen tại một căn hộ ở Paris tối thứ Bảy vừa rồi. Những hình ảnh trên được trích xuất từ camera bảo vệ nhà. Người bị cảnh sát đánh dã man là một nhà sản xuất âm nhạc tại phòng thu của ông ở quận 12 Paris. Nguyên cớ ban đầu được cho là chỉ vì người đàn ông không mang khẩu trang sợ bị phạt bỏ chạy và bị cảnh sát truy đuổi vào tận nhà riêng. Và bạo lực xảy ra. Đoạn video được tung lên mạng internet hôm thứ Năm và ngay lập tức thu hút hàng triệu lượt người xem. Điều nghiêm trọng là những hình ảnh thô bạo của cảnh sát Pháp đã làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ trong nhiều giới xã hội Pháp, cho dù nguyên nhân vụ việc vẫn chưa được kết luận rõ ràng.

Sự việc xảy ra khiến bộ trưởng Nội vụ Pháp phải lên truyền hình ngay trong tối qua giải thích. Ông khẳng định đã cho điều tra, đình chỉ công tác 4 cảnh sát liên quan, đồng thời lên án hành động thô bạo của họ. Thủ tướng và tổng thống cũng tỏ bất bình với vụ việc rất nhạy cảm với nội tình nước Pháp lúc này.

Sự việc xảy ra khiến chính phủ khó xử, khi mà cách đây vài ngày, những hình ảnh cảnh sát giải tán một cách thô bạo một tụ điểm của người nhập cư trái phép trong Paris đã khiến dư luận bất bình và trong lúc chính phủ vừa cho thông qua luật an ninh, trong đó có điều luật cấm ghi hình cảnh sát đang thi hành công vụ. Bộ luật đã gây lên làn sóng phản đối từ giới truyền thông cho đến các chính đảng.

Vụ bạo lực cảnh sát mới bung ra này trong những ngày tới có nguy cơ cơ làm dấy lên làn sóng phản kháng xã hội và những hệ quả chính trị không nhỏ cho chính phủ Pháp, mà tâm điểm là bộ trưởng Nội vụ Gérald Darmanin.

Ấn Độ : Làm thế nào tiêm chủng cho 1,3 tỷ dân

Liên quan đến Châu Á, nhật báo kinh tế Les Echos nhìn sang Ấn Độ với bài "Ấn Độ đối mặt với thách thức của chiến dịch tiêm chủng chưa từng có".

Hy vọng duy nhất của cả thế giới để đẩy lùi đại dịch virus corona là vac-xin phòng Covid-19, sắp ra đời. Dù chưa có vac-xin trong tay, các nước đều đã chuẩn bị triển khai chiến dịch tiêm chủng mở rộng trong dân chúng. Với một đất nước rộng lớn với 1,3 tỷ dân, nhưng cơ sở hạ tầng y tế không đồng bộ như Ấn Độ, đây quả là một thách thức lớn cả về nhân lực, hậu cần cũng như tài chính, tờ báo kinh tế nhận xét. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, hôm 24/11 tuyên bố khi có vac-xin, Ấn Độ sẽ triển khai để tất cả người dân đều được tiêm chủng. 

Hiện Ấn Độ có hơn 9 triệu người nhiễm virus corona, đứng thứ 2 thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ, về số ca nhiễm. Theo thống kê chính thức, có hơn 134 nghìn người Ấn Độ đã thiệt mạng vì Covid-19. Đó là lý do vì sao mà chính phủ Ấn Độ quyết tâm tiêm chủng cho toàn dân, ngay khi có được liều thuốc hy vọng, dự tính ít nhất là cho khoảng 300 triệu người trong năm 2021. Theo chuyên gia virus học Shahid Jameel, được Les Echos trích dẫn, với hiện trạng của Ấn Độ, phải mất ít nhất 3 năm mới tiêm đủ hai liều miễn dịch cho khoảng 250 triệu người.

Maradona :  Người anh hùng Argentina

Một thời sự quốc tế khác cũng được các báo Pháp chú ý : huyền thoại bóng đá thế giới người Argentina, Diego Maradona, vừa qua đời hôm 25/11, chỉ ít ngày sau sinh nhật 60 tuổi. Nhiều báo đã có các bài viết tưởng nhớ đến một con người tài năng, nhưng cũng không thiếu tật xấu.

Trang bìa nhật báo Le Monde tóm tắt sự nghiệp của siêu sao bóng đá thế giới bằng hàng tựa "Maradona của những chiến công và của những thái quá".  Tờ báo dành hai trang để điểm lại hành trình cuộc đời của một thiên tài bóng đá thế giới. Từ một cậu bé nhà nghèo trong khu phố bình dân của thủ đô Buenos Aires, Maradona đã sớm bước lên đỉnh vinh quang danh vọng còn nhờ tài năng chơi bóng thiên phú. Maradona đã làm cả thế giới bóng đá phát cuồng trong suốt nhiều thập kỷ. Nhưng cuộc đời huyền thoại của danh thủ Argentina không chỉ có hào quang, mà còn có cả những khoảng tối. Trên sân cỏ, người ta thấy ở Maradona một thần đồng bóng đá thực sự, với tài nghệ chơi bóng không ai sánh được. Nhưng bên ngoài sân cỏ, đó là một Maradona sống phóng túng, nghiện ngập, tính khí ngang tàng, quan hệ mờ ám với giới tội phạm. Le Monde nhận xét, Maradona là một thiên tài bóng đá đã phung phí cuộc sống của mình.

Mặc dù vậy, người hâm mộ bóng đá khắp hành tinh không thể phủ nhận là Maradona đã sống hết đời vì bóng đá. Với người Argentina và nhiều nơi khác nữa, Maradona vẫn là vị thánh của họ. Le Figaro ghi nhận, thiên tài bóng tròn ra đi đã gây một làn sóng xúc động ở Argentina. Maradona đã là thần tượng của cả một dân tộc. Tình cảm người dân Argentina dành cho ông vẫn nguyên vẹn như với cậu bé vàng của thập niên 1970 -1980, với cầu thủ số 10 đã góp công mang Cúp vàng bóng đá thế giới về cho người Argentina năm 1986.

Từ hôm thứ Tư, hàng ngàn người dân đã tập trung trước dinh tổng thống, nơi quàn linh cữu Maradona để tiễn biệt người anh hùng của họ. Ở Argentina chưa bao giờ có một cầu thủ nào khi qua đời được hưởng nghi lễ quốc tang trong ba ngày như Maradona. Tổng thống Argentina, Alberto Fernandez đã dành cho Maradona những lời đầy xúc động : "Bạn đã đưa chúng tôi đến đỉnh cao thế giới. Bạn đã làm cho chúng tôi vô cùng hạnh phúc. Bạn đã là người vĩ đại nhất. Cảm ơn Diego vì đã tồn tại trong cuộc đời này". 

Anh Vũ

Quân đồn trú Trung Quốc tại Hồng Kông tập trận bắn đạn thật tại Biển Đông (RFI, 25/12/2019)

Truyền thông nhà nước Trung Quốc vào đêm Giáng sinh 2019 phát một đoạn video cho thấy lực lượng quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đồn trú ở Hồng Kông đang tiến hành các cuộc tập trận bắn đạn thật trên Biển Đông.

Tàu Khâm Châu (Qinzhou), lớp 056 của hải quân Trung Quốc, neo đậu tại cảng Hồng Kông, vịnh Victoria, ngày 24/09/2019. Nicolas ASFOURI / AFP

Theo trang South China Morning Post, đoạn vidéo được phát trên tài khoản mạng xã hội của kênh truyền hình quân sự thuộc Đài truyền hình trung ương Trung Quốc. Đoạn băng cho biết cuộc tập trận được thực hiện "trong những ngày qua", nhưng không nói cụ thể ngày giờ, địa điểm và các kỹ thuật có liên quan.

Trong vidéo, có thể thấy hình ảnh của tàu hộ tống lên lửa Khâm Châu (Qinzhou) thuộc lớp tàu Type 056, từng được quân đội Trung Quốc sử dụng trong các cuộc tập trận Hải quân đồn trú ở Hồng Kông. Tàu chiến Trung Quốc bắn tên lửa mồi để chặn tên lửa của đối phương và khai hỏa pháo cận chiến để phá thủy lôi. Các binh lính trên tàu mặc quân phục và trang thiết bị được cho là của Hải quân Trung Quốc.

Năm 2018, tàu hộ tống lên lửa Khâm Châu đã thực hiện một cuộc tập trận gồm hoạt động tìm kiếm cứu nạn và một cuộc tập trận liên lạc với tàu khu trục Vendemiaire của Hải quân Pháp ở vùng biển cách Hồng Kông khoảng 20 hải lý. Chiến dịch này được cho là nâng cao khả năng phòng thủ của quân đội đồn trú Trung Quốc tại Hồng Kông.

Vào tháng 07/2019, lực lượng đồn trú của quân đội Trung Quốc tại Hồng Kông cũng tiến hành các cuộc tập trận tuần tra phối hợp giữa Hải quân và Không Quân, hai ngày sau khi những người biểu tình đòi dân chủ ở Hồng Kông xông vào trụ sở Nghị viện đặc khu hành chính.

Thùy Dương

****************

Phong trào phản kháng Hồng Kông : Giáo phận bị chia rẽ (RFI, 24/12/2019)

Báo công giáo La Croix hướng về giáo phận Hồng Kông và phong trào đấu tranh dân chủ tại đặc khu hành chính Trung Quốc. Trong bài viết "Người Công giáo Hồng Kông bị chia rẽ trước các cuộc phản kháng", đặc phái viên Dorian Malovic của La Croix cho biết mặc dù đông đảo thanh niên Công giáo rất hăng hái tham gia các cuộc biểu tình chống chính quyền Hồng Kông và Bắc Kinh trong suốt 6 tháng qua, nhưng các chức sắc Giáo phận Hồng Kông vẫn cực kỳ thận trọng, dè dặt, do sợ Bắc Kinh mếch lòng.

Phong trào dân chủ Hồng Kông đấu tranh ngay cả trong đêm Giáng sinh. Ảnh ngày 24/12/2019. Reuters

Hồi giữa tháng 11/2019, vào ngày thứ 15 Đại học Bách khoa Hồng Kông bị cảnh sát bao vây, các nhà báo, những nhà làm công tác xã hội và cứu hộ đã có ấn tượng mạnh mẽ về lòng can đảm của giám mục phụ tá Giáo phận Hồng Kông Giuse Hạ Chí Thành, người khi đó hết sức bình tĩnh thương lượng với lực lượng cảnh sát đang vây quanh ông để giải cứu những sinh viên cuối cùng còn bám trụ trong trường, không để họ bị cảnh sát bạo hành hay bắt đi.

Giám mục phụ tá Giuse Hạ Chí Thành chưa bao giờ ngần ngại lên tuyến đầu kể từ khi nổ ra phong trào phản kháng xã hội chống chính phủ hồi cuối tháng 06. Một nhà hoạt động xã hội tích cực ca ngợi Cha Giuse Hạ Chí Thành là một người hùng, một người tốt, gần gũi với nhân dân, thậm chí một số người còn muốn theo Công giáo khi thấy ông ngược xuôi trên địa bàn suốt 6 tháng qua.

Nhiều tín đồ Công giáo và Tin Lành thường có mặt trong đoàn người biểu tình. Qua tiếng hát, họ xoa dịu cả những người tuần hành và cảnh sát. Thế nhưng, sự tham gia của họ không nhận được sự đồng tình tuyệt đối trong nội bộ Giáo phận Hồng Kông. Giáo phận Hồng Kông không dám tham gia chính thức vào phong trào. Mặc dù nhiều tu sĩ trẻ đứng về phía người biểu tình bằng cách mở cửa nhà thờ cho họ vào ẩn náu khi cảnh sát đi vây bắt người biểu tình, nhưng nhiều cha xứ cao tuổi hơn lại từ chối để người biểu tình ẩn náu, nhiều tín đồ Công giáo cũng không muốn Giáo phận chỉ trích chính phủ.

Trong khi rất nhiều cha xứ cho phép các tín đồ hát "quốc ca" của người biểu tình "Vinh quang cho Hồng Kông" sau các buổi lễ, nhưng giáo phận Hồng Kông thì nghiêm cấm. Nhiều cha xứ trẻ tuổi sợ phải phát biểu công khai về quan điểm của họ vì lo sợ bị Giáo phận khiển trách, mặc dù họ rất tích cực "bên trong hậu trường", ngầm bảo vệ các học sinh, quyên góp quần áo và thực phẩm cho người biểu tình.

Một số tín đồ Công giáo Hồng Kông tỏ ra thất vọng về Giáo phận, nhiều tín đồ trẻ tuổi rất có cảm tình với hình mẫu giáo phận Hàn Quốc đã tham gia tích cực vào chiến dịch lật đổ chế độ độc tài năm 1987.

1979, năm ma trận của thế giới

Chỉ còn vài ngày nữa là năm 2019 khép lại, báo Le Monde nhìn lại các sự kiện năm 1979, cách nay tròn 40 năm. Trong mục Ý tưởng, Le Monde giới thiệu bài viết của sử gia Justin Vaïsse, tổng giám đốc Diễn đàn Paris về hòa bình : "1979, năm ma trận của thế giới".

Bức tường Berlin sụp đổ năm 1989 trong bối cảnh có nhiều thay đổi đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới, nhưng theo sử gia Justin Vaïsse, những biến chuyển đó thực chất bắt nguồn từ trước đó cả chục năm, tức là vào năm 1979.

Vào năm 1979, Margaret Thatcher được bầu lên làm thủ tướng Anh, đánh dấu bước khởi đầu của các chính sách tân tự do ở nhiều nước phát triển, đẩy nhanh quá trình toàn cầu hóa, nhưng cũng khoét sâu bất bình đẳng xã hội. Còn tại Châu Á, các chính sách kinh tế do Đặng Tiểu Bình phát động hồi cuối năm 1978 đã "đánh thức" Trung Quốc, mang lại cho quốc gia này tỉ lệ tăng trưởng kinh tế gần 10% hàng năm, làm xáo trộn thế cân bằng thế giới, kéo theo sự trỗi dậy của các quốc gia mới nổi, nhất là trong những năm 2000.

Về địa chính trị, cuộc cách mạng Iran và cuộc xâm lược Iraq cho Liên Xô tiến hành đã làm đảo lộn thế cân bằng trong thế giới Hồi giáo, đẩy nhanh sự sụp đổ của đế chế Xô Viết và đưa thế giới vào thời kỳ tái khẳng định, củng cố bản sắc, nhất là trong thế giới Hồi giáo. Sự thách thức Giáo chủ Khomeyni của Iran nhắm vào Saudi Arabia trở thành cuộc đua về vị trí lãnh đạo thế giới Hồi giáo. Chính điều này đã kích thích sự phát triển của Hồi giáo cực đoan. Đương nhiên, Hồi giáo cực đoan đã tồn tại từ trước đó, trong các cuộc đấu tranh giải phóng thuộc địa, nhưng từ năm 1979 Hồi giáo cực đoan vượt lên trên cả chủ nghĩa liên ả rập hay cộng sản.

Hệ quả thứ hai là cuộc Cách Mạng Iran 1979 đã biến sự đối lập giữa hệ phái Shia và hệ phái Sunni thành một ván bài địa chiến lược. Kể từ năm 2003, chiến dịch xâm lược Iraq của Mỹ làm đất nước vốn do hệ phái Sunni lãnh đạo gia nhập phe của các nước theo hệ phái Shia, làm trầm trọng thêm mối thâm thù giữa Riyadh và Tehran, hai nước có vai trò lãnh đạo lớn nhất Trung Cận Đông hiện nay.

Liên quan tới Afghanistan, vào Giáng sinh năm 1979, khi tấn công quân sự vào nước này, Liên Xô vấp phải sự kháng cự mãnh liệt của cả đất nước Hồi giáo, vốn được sự hậu thuẫn về cả vũ khí và tiền bạc từ các kẻ thù của Moskva là Mỹ, Saudi Arabia, Pakistan, và dần dần Liên Xô phải đối phó với cả hàng chục ngàn người Hồi giáo của các nước Trung Cận Đông tình nguyện chiến đấu chống lại lực lượng xâm lược vô thần.

Công cuộc kháng cự của những người Hồi giáo cực đoan chiến đấu vì đức tin và của những người Ả Rập tự nguyện chiến đấu đã tạo ra ma trận chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo cực đoan hiện đại, thông qua những người như Abdallah Azzam, người truyền bá tư tưởng Hồi giáo cực đoan, Usama bin Laden, người đã đổi hướng quay lại chống Tây phương, những người tình nguyện chiến đấu từ khắp nơi trên thế giới đến Afghanistan, rồi đến các vùng đất Hồi giáo cực đoan khác như Algeria, Bosnia, Tchetchenia… Al-Qaeda, tổ chức của Usama bin Laden, bắt nguồn từ Hồi giáo cực đoan Afghanistan, đã nhiều lần chống lại các lợi ích của Mỹ, cho đến ngày tấn công khủng bố nước Mỹ vào ngày 11/09/2001.

Cỗ máy khủng khiếp khởi động : việc Mỹ đáp trả quân sự bằng các cuộc tấn công Afghanistan (2001) và Iraq (2003) khiến Hồi giáo cực đoan tăng cường chiêu mộ chiến binh, đẩy mạnh việc tái khẳng định bản sắc và cứ như vậy tạo thành một vòng luẩn quẩn. Sau Al-Qaeda là đến tổ chức Nhà nước Hồi giáo, và các miền đất mới của Hồi giáo cực đoan xuất hiện : Iraq, Syria, Libya, Sahel, Châu Phi cận Sahara.

Thế nhưng, ai phải chịu trách nhiệm cho những gì xảy ra vào năm 1979 ? Theo sử gia Justin Vaïsse, phải kể tới cuộc cách mạng Iran, các chính sách hiện đại hóa chuyên quyền độc đoán. Liên quan đến Afghanistan, cuộc xâm lược của Moskva, rồi cuộc chiến tranh chống nổi loạn là điểm khởi đầu. Nhưng trách nhiệm cũng thuộc về chính quyền Mỹ và một nhân vật "rất diều hâu", Zbigniew Brzezinski, cố vấn an ninh của tổng thống Jimmy Carter. Không chỉ ủng hộ những chiến binh chiến đấu vì đức tin Hồi giáo cực đoan để làm suy yếu Liên Xô, ông ta còn tạo ra cái bẫy Afghan bằng kích thích các phe đối lập của chế độ thân Xô Viết.

Về phía Afghanistan, năng lực yếu kém và sự tàn bạo của các nhà lãnh đạo nối tiếp nhau (Taraki và Amin) khiến điện Kremlin lo ngại về việc sẽ đánh mất chế độ thân Xô Viết này, và quyết định phải can thiệp quân sự. Về phía Mỹ, Brzezinski ngày càng ủng hộ sự hậu thuẫn của tình báo Mỹ CIA dành cho các chiến binh Hồi giáo cực đoan chiến đấu vì đức tin tôn giáo, thông qua tình báo Pakistan và tiền của Saudi Arabia. Sau này, vào thời tổng thống Ronald Reagan, Quốc hội Mỹ thông qua việc chi thêm rất nhiều ngân sách giúp Afghanistan kháng cự Liên Xô và chuyển giao cho họ cả tên lửa phòng không Stinger.

Liệu có nên trách cứ các nhà hoạch định chính sách hồi năm 1979 đã tạo ra thế giới như bây giờ ? Sử gia Justin Vaïsse kết luận, không thể có chuyện chỉ có một người, cho dù có quyền lực cao đến thế nào đi chăng nữa, có thể làm thay đổi dòng chảy của lịch sử, điểm giao nhau của nhiều sự thay đổi cơ bản mới có ý nghĩa quyết định.

Hàng giả và những con số cao "chóng mặt"

Giáng sinh là dịp người dân bận rộn mua sắm quà cáp tặng cho gia đình, người thân. Nhưng không phải ai cũng chắc chắn món hàng mình mua không phải là hàng giả, hàng nhái. "Bao nhiêu món quà Giáng sinh là hàng giả "made in Fake Economy ?"" là tiêu đề một bài viết trong mục Ý kiến và Tranh luận của báo kinh tế Les Echos.

Theo số liệu mới đây của Cơ quan Châu Âu về sở hữu trí tuệ, mỗi năm, số lượng hàng nhái, hàng giả nhập vào Liên Hiệp Châu Âu có tổng giá trị lên đến 85 tỉ euro. Các nạn nhân lớn nhất Châu Âu chính là Pháp, Ý và Tây Ban Nha. Hàng giả làm PIB hàng năm của Liên Âu thiệt hại tới 60 tỉ euro, làm mất tới 434.000 việc làm. Riêng Pháp mất gần 30.000 việc làm vì Fake Economy.

Năm 2018, chỉ riêng Hải quan Pháp tịch biên 1,8 triệu món hàng thời trang, đồ trang sức giả, nhưng Les Echos nhấn mạnh hàng hóa của tất cả các lĩnh vực đều bị làm nhái : từ phần mềm máy tính, thuốc men, đồ chơi, phụ tùng xe hơi, cho đến những loại hàng cực kỳ nhạy cảm như thiết bị liên quan đến vũ khí, hạ tầng năng lượng, thậm chí cả hạt nhân. Fake Economy không chỉ gây tác hại với tăng trưởng kinh tế và việc làm mà còn liên quan đến vấn đề an toàn cho người sử dụng.

"Nền kinh tế hàng giả" đứng đầu thế giới là Trung Quốc (hơn 80%), nhất là miền tây nước này. Tác giả bài viết, Emmanuel Maurel, nhấn mạnh đã đến lúc Châu Âu cần phản ứng chống "nền kinh tế hàng giả" đang ngầm phá hoại Liên Hiệp, cần mở rộng quyền của Hải quan, trao cho họ nhiều phương tiện phù hợp hơn nữa, cả về pháp lý và tài chính. Các mối quan hệ thương mại giữa Liên Âu và Trung Quốc cũng phải kèm theo mục đích phá hủy Fake Economy, tức là Trung Quốc phải đóng cửa các "nhà máy sao chép".

"Nền kinh tế hàng giả" phát triển mạnh cũng là nhờ phương thức bán hàng trực tiếp trên mạng internet, qua các trang như Alibaba và nhất là Amazon và các dịch vụ chuyển phát hàng. Vì thế, "các tòng phạm" này không thể không bị trừng phạt.

Trang nhất các báo Pháp

Nhìn sang Châu Á, Le Monde quan tâm đến phong trào phản kháng xã hội tại Ấn Độ sau khi New Delhi cho thông qua luật mới về quyền công dân, bị cho là nhắm vào người Hồi giáo. Le Monde chạy tựa trang nhất : "Ấn Độ : Xã hội dân sự thức tỉnh để đối phó với thủ tướng Modi". Trong khi đó, báo kinh tế Les Echos nói tới cuộc khủng hoảng lịch sử của Boeing mang tên 737MAX : "Tập đoàn Boeing hy sinh chủ doanh nghiệp khi đang ở giữa tâm bão".

Báo Le Figaro lại quan tâm đến người theo Công giáo tại Trung Đông qua hàng tựa : "Làn sóng di cư đáng lo ngại của người Công giáo Trung Đông". Từ Iraq, qua miền Đất Thánh, tới Syria, hàng loạt Giáo dân ngoan đoạn ở Trung Đông phải ra đi, vì lo sợ về sự bất ổn, mất an toàn do Hồi giáo cực đoan và các vụ khủng bố bài Công giáo. Tại Iraq, hiện nay chỉ còn 300.000 Giáo dân, so với con số 1,5 triệu hồi năm 2003, thời điểm trước khi chế độ độc tài Saddam Hussein bị Mỹ lật đổ. Trong vòng một thế kỷ, tỉ lệ dân Trung Đông theo Công giáo giảm từ 20% xuống còn 2-3%. Hàng năm, nước Pháp vẫn đón tiếp vài ngàn Giáo dân từ Trung Đông, nhất là từ Iraq.

Thùy Dương

*******************

Hồng Kông : Tọa kháng "Đêm im lặng" trong lễ Giáng sinh (RFI, 24/12/2019)

Người biểu tình Hồng Kông đòi dân chủ tiếp tục đợt tọa kháng "Đêm im lặng" (Silent Night) ngày 24/12/2019 tại nhiều trung tâm thương mại lớn ở khu du lịch nổi tiếng Tiêm Sa Chủy (Tsim Sha Tsui) bất chấp cảnh báo của cảnh sát.

Phe dân chủ Hồng Kông trong cuộc tuần hành tại Tiêm Sa Chủy. Ảnh ngày 28/11/2019. Reuters/Thomas Peter

Các diễn đàn trên internet của người biểu tình cho biết nhiều cuộc tập hợp được dự kiến tổ chức tại các trung tâm thương mại, một ngày trước lễ Giáng sinh, một số khác dự kiến tuần hành đến Tiêm Sa Chủy và tập hợp tại đây cho đến lúc đếm ngược thời khắc Giáng sinh.

Tiêm Sa Chủy là địa điểm tập trung dịp lễ Giáng sinh và Năm Mới của người dân Hồng Kông để ngắm ánh sáng và đèn chiếu trên những tòa nhà phía đảo Hồng Kông, bên kia vịnh Victoria. Cảnh sát thông báo nhiều trục đường dẫn đến Tiêm Sa Chủy bị cấm giao thông, nhưng "sẽ không có đông đảo lực lượng cảnh sát", trừ khi xảy ra rắc rối.

Theo Reuters, một cuộc tập hợp khác, có thể huy động được hơn 1 triệu người, do hội Mặt trận Dân quyền và Nhân quyền (Civil Humain Right Front) khởi xướng dự kiến sẽ diễn ra vào ngày đầu Năm Mới 2020.

Ngày 24/12, tròn một tháng sau chiến thắng tại 17 trên 18 quận, 117 dân biểu mới ủng hộ dân chủ, phần lớn chưa từng làm chính trị, tiếp tục theo học các lớp bồi dưỡng cấp tốc ngay tại địa phương trước khi chính thức nhậm chức ngày 01/01/2020.

Phe ủng hộ dân chủ có 117 phiếu trong đoàn đại cử tri gồm 1.200 người, do Bắc Kinh kiểm soát. Dù số lượng này không đủ để đảo ngược các quyết định, nhưng họ muốn tận dụng nhiệm kỳ để gây sức ép tối đa với chính quyền Hồng Kông và trung ương trong cuộc bầu cử trưởng đặc khu sẽ được tổ chức năm 2022.

Liên đoàn Bóng đá Hồng Kông lại bị FIFA phạt tiền

Ngày 23/12/2019, FIFA thông báo khoản tiền phạt 27.500 euro do cổ động viên Hồng Kông đã gây rối loạn khi quốc ca Trung Quốc được phát lên trong trận đấu Hồng Kông-Bahrein (0-0) ngày 14/11 và đã quay lưng trong nghi lễ quốc ca Trung Quốc trong trận đấu với Cam Bốt ngày 19/11.

AFP nhắc lại, trước đó, FIFA đã phạt Liên đoàn Bóng đá Hồng Kông 13.700 euro sau trận Hồng Kông-Iran ngày 10/09 vì "mất trật tự khi cử quốc ca" và "sử dụng đồ vật để truyền tải thông điệp không phù hợp trong một sự kiện thể thao". Đội tuyển Hồng Kông thuộc bảng C khu vực Châu Á trong vòng loại Cúp Thế Giới 2022.

Thu Hằng

******************

Hong Kong : Cảnh sát đụng độ người biểu tình ủng hộ người Uighur (VOA, 22/12/2019)

Cảnh sát chống bạo động đã xịt hơi cay để giải tán các đám đông người chống đối tập trung ở trung tâm tài chính của thành phố hôm Chủ nhật sau khi cuộc biểu tình ôn hòa ủng hộ người Uighur trở nên hỗn loạn.

Cảnh sát bắt một người biểu tình ở Hong Kong vì đã hạ lá cờ Trung Quốc xuống trong cuộc biểu tình ủng hộ người Uighur hôm 22/12/2019.

Nhiều cảnh sát được triển khai đến quảng trường nhìn ra bến cảng Hong Kong để đối mặt với người biểu tình. Những người chống đối đã ném chai lọ và gạch đá vào cảnh sát.

Đầu giờ chiều, đám đông khoảng hơn một ngàn người đã bình tĩnh lại. Họ vẫy cờ và áp phích ủng hộ người Uighur.

Một đám đông có cả thanh niên lẫn người lớn tuổi, mặc đồ đen và đeo mặt nạ, giơ cao các biễu ngữ với nội dung "Tự do cho người Uyghur", "Tự do cho Hong Kong" và "Tự trị giả tạo ở Trung Quốc dẫn đến diệt chủng".

"Tôi nghĩ rằng tự do và độc lập cơ bản cần phải có cho tất cả mọi người, không chỉ với riêng Hong Kong", một phụ nữ 41 tuổi tên là Wong cùng với chồng đi biểu tình nói.

Các giới chức của Liên Hợp Quốc và các nhà hoạt động cho biết ít nhất một triệu người Uighur và thành viên của các nhóm thiểu số Hồi giáo khác đã bị giam giữ tại các trại cải tạo ở Tân Cương kể từ năm 2017 trong một chiến dịch bị Hoa Kỳ và các nước khác lên án.

Bắc Kinh cho biết họ đang dạy nghề cho những người thiểu số đó để họ quên đi tư tưởng ly khai và học những kỹ năng mới. Trung Quốc phủ nhận bất kỳ sự ngược đãi nào đối với người Uighur.

Phong trào biểu tình ở Hồng Kông hiện bước sang tháng thứ bảy, mặc dù đã tương đối lắng dịu xuống trong những tuần lễ cuối năm. Nhiều người dân Hong Kong tức giận với những gì họ thấy khi Trung Quốc can thiệp vào các quyền tự do đã hứa với thuộc địa cũ của Anh khi lãnh thổ này được trả lại cho Trung Quốc cai trị vào năm 1997.

Theo Reuters

Hàng năm vào ngày 25 tháng 12, các giáo hội và tín đồ có chung niềm tin vào Đấng Tạo hóa hay Thiên Chúa, đã mừng kính trọng thể lễ Giáng sinh của Ngôi Hai Thiên Chúa giáng trần cứu chuộc nhân loại. Đồng thời lễ Giáng sinh cũng đã trở thành ngày sinh hoạt văn hóa tại nhiều quốc gia và là dịp cho mọi người không có chung niềm tin, có một ngày nghĩ ngơi, sum họp gia đình, bạn bè và vui chơi giải trí.

Giáng sinh là một mầu nhiệm thuộc phạm trù đức tin tôn giáo

Nhân dịp này, chúng tôi nghĩ về "Mầu nhiệm Giáng sinh" thuộc phạm trù đức tin tôn giáo vốn là một nhu cầu tâm linh của con người và là một dân quyền hiến định cần được luật pháp bảo vệ chống lại sự xâm hại bất cứ từ đâu tới. Bài viết lần lượt trình bày :

I. Giáng sinh là một mầu nhiệm thuộc phạm trù đức tin tôn giáo

Như chúng ta đều biết, từ khi con người xuất hiện trên trái đất, qua nhiều thời đại đến nay, vấn nạn muôn thuở của loài người vẫn chưa được giải đáp là vũ trụ vạn vật trong đó có con người từ đâu hiện hữu, sinh sống qua thời gian hữu hạn, rồi tiêu vong (chết) sẽ đi về đâu ?

Con người qua các thời đại, vẫn không ngừng nỗ lực kiếm tìm câu trả lời cho vấn nạn trên. Tầm tri thức hay mức độ hiểu biết hay ánh sáng khoa học về vũ trụ vạn vật trong đó có con người không ngừng mở rộng, nhưng đến nay thành quả chỉ có mức độ, phần còn lại tạm thời vẫn do các tôn giáo lý giải cách này cách khác bằng luận lý của niềm tin, dưới "cặp mắt đức tin".

1. Có sự khác biệt giữa hai phạm trù khoa học (đức lý) và phạm trù tôn giáo (đức tin)

Khoa học là "Tri thức" hay là tầm hiểu biết của con người(chúng tôi tạm gọi là "Đức lý"). Đó là những sự hiểu biết căn cơ, có thể chứng minh bằng luận lý và thực nghiệm. Đó là một chân lý tuyệt đối, vì được mọi người hữu thần cũng như vô thần công nhận như 2+2=4. Con người đã và đang nỗ lực mở rộng "tầm tri thức" để khám phá các quy luật vận hành của vũ trụ vạn vật, với ước mong tìm được chân lý tuyệt đối, để có được câu trả lời trọn vẹn được mọi người công nhận, cho các vấn nạn muôn thuở của lòai người : Vũ trụ, vạn vật trong đó có con người từ đâu tới và sẽ đi về đâu ?

Niềm tin tôn giáo là phạm trù "Đức tin" của mỗi con người, tiếp nối phạm trù "Đức lý" (hay khoa học), do mỗi con người tùy theo hòan cảnh sống, đã được chọn lựa cho ngay khi chào đời do gia đình và tiếp tục giữ Đức tin sau này khôn lớn ; hay khi có đủ ý thức tự nguyên, tự giác lựa chọn một niềm tin tôn giáo riêng… Tất cả đều để tự giải đáp cho những vấn nạn muôn thuở của lòai người và thể hiện Đức tin trong cuộc sống để đạt cùng đích của cuộc đời sau cái chết. Đức tin tôn giáo không thể chứng minh bằng luận lý và thực nghiệm, vì nó vượt khỏi"tầm tri thức" (phạm trù "Đức lý") của con người. Những gì mà ánh sáng khoa học (tầm tri thức) chưa soi rọi tới, thì ánh sáng tôn giáo (phạm trù Đức tin) sẽ soi rọi.

Vì thế các tôn giáo thường tin vào các hiện tượng siêu hình (metaphysics) gọi là sự mầu nhiệm (miracle) hay phép lạ. Các tín đồ Thiên Chúa Giáo thì tin vào Mầu nhiệm Giáng sinh cũng như nhiều màu nhiện khác, như màu nhiệm Chúa Ba Ngôi, Màu nhiệm phục sinh, màu nhiệm Đức Mẹ đồng trinh.v.v…

2. Mầu nhiệm Giáng sinh

Đối với các tín đồ Thiên Chúa Giáo, tin vào vũ trụ vạn vật đều là do một "Đấng Toàn Năng" tác tạo, cho nó vận hành theo quy luật chung cũng như riêng cho mỗi loài. Vì vậy sự thể Ngôi Hai Thiên Chúa giáng sinh xuống thế làm người để cứu chuộc tội tổ tông của loài người là Adam và Eva là mang một ý nghĩa mầu nhiệm (Miraculous, marvelous. supernatural), được thể hiện qua các hiện tượng lạ phát sinh từ và chung quanh con người siêu phàm mang tên Giêsu ấy. Là một mầu nhiệm vì vượt tầm tri thức hữu hạn của con người nên không thể hiểu được, nếu không được trang bị bằng cặp mắt đức tin tôn giáo.

Thật vậy, với tầm tri thức hữu hạn, con người làm sao có thể hiểu được và chấp nhận một hài nhi bé nhỏ, sinh ra trong cảnh nghèo hèn máng cỏ bò lừa, bởi một trinh nữ có tên là Maria, sống chung mà không phải vợ chồng, với một người bạn có chung niềm tin, làm nghề thợ mộc có tên là Giuse. Nghĩa là Hài Nhi Giêsu ấy, đã được thụ thai trong cung lòng Trinh Nữ Maria bởi quyền năng Chúa Thánh Thần và Hài Nhi ấy sau này lại xưng mình là Ngôi Hai Thiên Chúa giáng trần để cứu chuộc nhân loại, đã làm nhiều phép lạ cả thể, nhất là những phép lạ xẩy ra vào ba năm cuối đời đi rao giảng và mạc khải cho loài người về Thiên Chúa và Ơn Cứu Ðộ. Sau cùng đã hoàn tất chương trình cứu độ bằng một cái chết treo khổ nhục trên thập tự giá vào tuổi 33 ; để rồi sau ba ngày Ðức Giêsu đã sống lại và lên Trời trước mặt nhiều người đương thời.

Những người chứng kiến các phép lạ xẩy ra từ và chung quanh con người phi phàm Giêsu có thể tin vào mầu nhiệm Giáng sinh, song chỉ là số ít. Còn biết bao người đương thời, cũng như con người các thời đại sau này không được tận mắt chứng kiến các phép lạ thì sao ? Hiển nhiên khó mà có lòng tin vào Mầu Nhiệm Giáng sinh cũng như các mầu nhiệm khác thuộc quyền năng của Thượng Ðế, nếu không có "đức tin tôn giáo".

Tuy nhiên đây chỉ là nói theo luận lý thông thường của tầm tri thức hữu hạn của con người. Ngoài tầm tri thức hữu hạn này, con người còn tiềm ẩn một khả năng vượt trội, siêu hình, đó là Ðức Tin tôn giáo, một khi được khơi động sẽ có thể hiểu biết và cảm nghiệm được mọi mầu nhiệm trong thế giới siêu hình vô hạn. Các tín đồ có niềm tin nơi Thượng Ðế, chính là những con người được trang bị cặp mắt Ðức Tin, để có thể nhận thức được những gì vượt tầm tri thức hữu hạn của con người.

Hiện tại, sau 2019 năm Hài Nhi Giêsu ra đời, đã có hàng tỉ nhân loại tin vào ơn Cứu Ðộ qua mầu nhiệm Giáng sinh của Ngôi Hai Thiên Chúa Giáng Trần cứu chuộc nhân loại. Bằng niềm tin này, người ta có thể lý giải dễ dàng những sự kiện siêu tự nhiên từ một căn bản : Nếu đã tin và chấp nhận một Thượng Ðế Toàn Năng đã tác tạo vũ trụ vạn vật và cho nó vận hành theo những quy luật riêng cho từng loài và quy luật chung cho mọi loài, thì không có gì Thượng Ðế không làm được.

Một điển hình, nếu ngày nay con người đã mở rộng tầm tri thức để có thể khám phá ra quy luật cấu tạo con người theo quy luật chuyền sinh của Thượng Ðế, là sự phối hợp giữ tinh trùng của người nam với noãn sào của người nữ, kết tụ thành bào thai, phát triển thời gian sớm muộn 9 tháng 10 ngày. Từ đó làm theo quy luật này để tạo ra con người bằng cách lấy chất liệu từ con người vốn là vật thụ tạo của Thượng Ðế, cho thụ thai trong ống nghiệm có điều kiện môi sinh như trong cung lòng người nữ, hay cho thụ thai trong chính cung lòng người nữ, thì đối với quyền năng Thượng Ðế, việc thụ thai của Hài Nhi Giêsu trong cung lòng trinh nữ Maria bởi phép Chúa Thánh Thần vào hơn 2019 năm trước đây, là điều hiển nhiên có thể, không có gì phải tranh luận như nhiều thế kỷ trước đây. Trinh Nữ Maria sau khi sinh Hài Nhi Giêsu vẫn còn đồng trinh là hệ quả tất nhiên do cách thụ thai ngoài sự giao hợp lưỡng tính thông thường cũng là điều hiển nhiên không thể biện giải bằng luận lý thông thường (Đức lý) nên được coi là một màu nhiệm theo luận lý của niềm tin (Đức tin) .Như vậy là luận lý của niềm tin tôn giáo đã được luận lý của tầm tri thức (khoa học) mở rộng của con người chứng minh là sự thật.

Ðến đây vấn đề chỉ còn là con người có chấp nhận mầu nhiệm Giáng sinh cũng như các mầu nhiệm khác của Thượng Ðế hay không. Vì đó là quyền tự do lựa chọn của mỗi con người, mà chính Thượng Ðế là Ðấng sáng tạo ra con người, vạn vật, cũng phải tôn trọng tuyệt đối. Bởi vì chỉ với quyền tự do tuyệt đối, con người mới chịu trách nhiệm về mọi hành vi của mình và Thượng Ðế mới xét công, tội để thưởng phạt công bình mỗi con người sau cái chết, trở về với cát bụi theo niềm tin tôn giáo.

III. Kết luận

Đối với những người có niềm tin nơi Thượng Ðế, qua mầu nhiệm Giáng sinh, những tín đồ Thiên Chúa Giáo chỉ muốn xác tín rằng : Hơn 2019 năm trước đây, quả thật đã có một Ngôi Hai Thiên Chúa Giáng Trần, thực hiện sứ mạng cứu chuộc con người khỏi tội nguyên tổ, tạo điều kiện cho con người tái sinh trong nước hằng sống là Thiên đường cực lạc ; ở đó chỉ có hạnh phúc, yêu thương, an bình, không khổ đau, chiến tranh hận thù. Các tín đồ tin rằng, nếu như không có tiền đề là mầu nhiệm Giáng sinh này của Đấng Cứu Thế, số phận con người hẳn đã khác, chắc hẳn là bi thảm hơn nhiều…

Ðể cảm tạ Thượng Ðế, đêm nay cũng như đêm qua và đêm mai, nơi các giáo đường khắp nơi trên mặt địa cầu, những con người có chung niềm tin vào mầu nhiệm Giáng sinh đều cất cao lời ca chúc tụng của Thiên thần vào đêm Giáng sinh năm xưa nơi hang đá Bethlhem ở vùng Trung Đông, rằng"Vinh danh Thiên Chúa Trên Trời, Bình an dưới thế cho người thiện tâm" ;cất cao bằng mọi ngôn ngữ khác biệt của loài người. Chúc tụng và ngợi ca Ơn Con Người đã giáng trần cứu độ muôn dân, đem an bình, ơn phúc và yêu thương đến cho mọi người, mọi dân tộc qua các thời đại hôm qua, hôm nay và mãi mãi trên hành tinh này, cho đến tận thế.

Thiện Ý

Nguồn : VOA, 24/12/2019

Thời sinh viên của tôi gắn với Lộc Hưng, tôi và một vài người bạn đã thuê trọ ở đó gần nửa quãng thời gian học đại học. Hồi đó, vườn rau Lộc Hưng hoàn toàn chưa có nhà cửa, chỉ có rau và rau. Vườn Lộc Hưng nằm trước nhà thờ Lộc Hưng (Giáo xứ Lộc Hưng), rộng chừng vài chục hecta, được bao bọc bởi một con đường vòng cung nối Lý Thường Kiệt với Cách Mạng Tháng Tám. Có thể nói rằng cứ mỗi mùa Giáng Sinh, khu dân cư Lộc Hưng là khu đẹp nhất Sài Gòn, các con hẻm đều trang trí đèn màu, đủ màu sắc. Đi dưới các con hẻm ở Lộc Hưng giống như đang đi dưới một vòm trời đầy các ngôi sao xanh, đỏ, vàng, tím… Và chừng vài chục mét lại nhìn thấy hang đá, Chúa Hài Đồng, Đức Mẹ…

Cứ mỗi mùa Giáng Sinh, khu dân cư Lộc Hưng là khu đẹp nhất Sài Gòn, các con hẻm đều trang trí đèn màu, đủ màu sắc.

Có thể nói rằng để tìm ra một khu dân cư có hàng chục ngàn người đều đồng nhất chung tay làm nên một con phố Noel, chỉ có Lộc Hưng, Sài Gòn. Sau này thì nhiều nơi như vậy, nhưng thời tôi đi học, cách đây gần ba mươi năm, dường như chỉ có Lộc Hưng.

Và thời đó, cả con đường dài quanh vườn Lộc Hưng chỉ có đúng một quán cơm. Quán bình dân, không tên, nhưng chúng tôi đặt tên quán cơm Nỗi Niềm. Vì chủ quán có hai cô con gái, cả ba mẹ con của họ nhìn gương mặt lúc nào cũng chất nặng nỗi niềm. Cha của hai cô gái hình như đã mất thì phải. Hồi đó, tài sản sinh viên của tui tôi chẳng có gì ngoài một thùng gỗ đựng sách vở, gọi cho sang là vali, vài bộ quần áo và chiếc xe đạp. Chúng tôi sống trong một căn gác gỗ của một gia đình Thiên Chúa Giáo, mỗi năm, thú vị nhất vẫn là mùa lễ Tạ Ơn và Giáng Sinh, cách gì chúng tôi cũng được chủ nhà đãi cho một bữa ăn ngon và miễn cho một tháng tiền nhà, ngoài ra còn có phần mỗi đứa 50 ngàn đồng. Hồi đó thuê nhà mỗi tháng 100 ngàn đồng, có 50 ngàn đồng lúc đó giá trị hơn 500 ngàn đồng bây giờ rất nhiều.

Nhớ có năm, cũng mùa Noel, tôi và thằng bạn (bây giờ là nhà thơ khá nổi tiếng) rủ nhau đi dạo thành phố một đêm cho biết (sở dĩ có hứng để rủ nhau đi là do chiều đó được bà chủ nhà tặng cho mỗi đứa 50 ngàn đồng), tôi mua một đôi giày bata Thượng Đình hết 15 ngàn, vậy là hai thằng cùng đi. Không biết đi kiểu gì mà lòng vòng qua tận quận Nhất, rồi xuống sân bay Tân Sơn Nhất ở giáp giới Tân Bình, Gò Vấp, rồi lại quay về Cách Mạng Tháng Tám, mệt quá, hai thằng ngồi ở trước cổng nghĩa trang Hồi Giáo trên đường Cách Mạng Tháng tám nghỉ xả hơi, bị dân phòng tới hỏi giấy tờ, lại phải xuất trình thẻ chứng minh, thẻ sinh viên mới được cho về. Bụng đói meo vì đi bộ, tiền thì có rủng rỉnh mấy chục ngàn đồng trong túi như xui sao bữa đó lễ Giáng Sinh nên hầu hết những người bán thức ăn dạo ban đêm đều nghỉ. Sài Gòn mà đi ăn đêm không tìm ra chỗ thì cũng lạ. Thực ra có nhiều chỗ nhưng không hợp túi tiền, tụi tôi cần phải dành dụm và chỉ tìm cho được chỗ bán xôi, chỉ có xôi Sài Gòn vừa ngon, vừa rẻ, hợp với sinh viên.

Lang thang cuốc bộ, đôi giày tôi mua ban chiều đến khuya đã vẹt gót, lòi da, có lẽ do khúc đói bụng, đi hai chân cứ kéo xoèn xoẹt dưới đất nên nó nhanh mòn. Về đến nhà thờ Lộc Hưng, đã gần 4h sáng, tôi và thằng bạn mới nhớ sực là giờ này thì hết về nhà được rồi vì chủ nhà qui định phải về nhà trước 23h đêm. Thôi thì chui vào nhà thờ Lộc Hưng ngủ. Hai thằng chọn cái ghế đá, chỗ gần tượng Chúa nằm ngủ cho đỡ sợ. Lúc đó tự dưng cảm giá hơi ớn lạnh, bụng đói nữa nên hai thằng cứ run cầm cập theo cái lạnh Giáng Sinh. Nằm trằn trọc do ghế đá lạnh, do sợ mỗi khi nhìn ra vườn rau vì thằng bạn nó nghe ai đó kể ằng trước đây vườn rau là một nghĩa địa (chuyện này không đúng nhưng hồi đó người ta kể vậy để phỉnh những kẻ hái trộm rau thôi!). Chỉ mong trời mau sáng để về nhà trọ tắm rửa, kiếm chút gì bỏ bụng thì tự dưng thấy một bóng đen đứng lù lù bên cạnh, sợ chết khiếp nhưng cũng cố giữ can đảm, im lặng quan sát. "Các cậu làm gì nằm đây?", giọng hỏi hơi quát tháo. "Dạ, tụi con là sinh viên, lỡ ham chơi Giáng Sinh, về khuya quá, không dám gọi cửa nên nằm đỡ qua đêm chút về". "Sinh viên sao lại run như cầy sấy khi bị hỏi thế kia?". "Dạ, tại đói bụng mà lạnh chứ tụi con trả lời thật thà, đây, thẻ sinh viên của con đây, mời chú coi". "Người đàn ông bật đèn pin coi thẻ, sau đó giọng trầm ấm hẳn. "Ui chao là sinh viên! Đói bụng mà nằm ngủ lạnh như vậy có khi ngủ luôn cũng không chừng, thôi vào đây!". Nói xong ông quay đi và ra hiệu hai thằng tôi đi theo. Ông dắt vào một dãy phòng, chỉ cho chúng tôi một phòng trống có trải đệm hẳn hoi và nói "Vào đó ngủ đi. Đợi tôi chế mì gói cho mà ăn. Nói xong ông đi, chừng mười phút sau ông gọi tụi tôi ra ngoài phòng ăn, đã có hai tô mì gói chế với trứng và thịt bò. Hai thằng chẳng biết nói chi, chỉ biết cảm ơn rồi ăn. Xong rồi đi rửa mặt nhưng ngại không ngủ vì thấy giường sạch quá. Hình như hiểu ý chúng tôi, ông lại bảo "Ngủ và thức là ý Chúa, không phần biệt sạch dơ đâu, tụi con cứ ngủ". Đêm đó mặc dù chỉ ngủ vỏn vẹn hơn giờ đồng hồ nhưng giấc ngủ ngon đặc biệt của thời sinh viên, giờ nhớ lại vẫn còn cảm giác của đêm ấy.

Sau này, chúng tôi mới biết người đàn ông đó là một ông trùm họ đạo, ông cũng là người phụ trách cả viêc phụng vụ Chúa và Cha, ông ở lại nhà thờ để chăm sóc Cha và coi quản mọi việc. Ông cũng là người giới thiệu chúng tôi với quán cơm Nỗi Niềm để mỗi khi thiếu tiền, chúng tôi lại ăn nợ mà không cần thế chấp thẻ sinh viên. Thậm chí có thể dạy thêm tiếng Anh cho hai cô con gái trong cuối tuần để trừ tiền cơm. Mối gắn kết của chúng tôi với làng rau Lộc Hưng cũng gần gũi và thân thiết hơn từ đó.

Hầu hết người làm vườn ở Lộc Hưng đều không dùng phân bón hóa học, họ ra vùng ngoại ô để mua phân bò về ủ, muốn chở phân bò vào thành phố thì phải dùng loại bao đặc biệt, có hai lớp, gồm một lớp nilon và lớp bao tải, nhận đầy phân vào đó và chất lên xe chở về. Mỗi chuyến đi chừng vài chục bao tải như vậy, về đổ ra, chất thành đống và đậy bao tải lên trên, sau đó phủ bạt che kín để ủ. Cứ mỗi dịp tháng Mười Một, tháng Chạp thì đi qua đây chỉ nghe đúng hai mùi, rau ngò, hành cải và mùi bánh dầu ngâm. Có thể nói theo tiêu chuẩn rau sạch bây giờ thì lúc đó, vườn rau Lộc Hưng là vườn rau sạch. Hầu hết các nông dân Lộc Hưng là những người có nhà trên đường vòng cung nhà thờ Lộc Hưng, nhìn ra vườn rau. Chủ quán cơm Nỗi Niềm cũng có một lô đất trồng rau trước nhà.

Năm ngoái, nghe tin Lộc Hưng bị đập phá nhà cửa, tự dưng tôi nhớ đến cái đêm Giáng Sinh lạnh và những ngày sinh viên thiếu thốn, đói kém trên đất Sài Gòn, nhớ những bữa cơm thiếu nợ đầy ân tình ở Lộc Hưng và nhớ cả cảm giác ấm áp khi đi dạo trong vùng đất xa lạ những rất đỗi thân thương này. Tìm hiểu thêm thì tôi được biết hai cô con gái quán Nỗi Niềm cũng có nhà bị đập. Nghĩa là hai cô đã lấy chồng, làm nhà trên vườn rau của ông bà để lại. Vì vườn rau này vốn là thổ cư của nhiều người dân nơi đây từ thời mới khai canh cả gần trăm năm trước. Nhưng năm 1995, họ lại không được kê khai và cấp thổ cư vì trở ngại từ nhà nước, họ chỉ được công nhận là đất hoa màu, đó cũng là mấu chốt để chuyện đau lòng xảy ra ngày hôm nay.

Mấy đêm hôm này trời trở rét, cả ba miền Việt Nam đều rất lạnh, tự dưng tôi rùng mình nghĩ đến cái lạnh ở Lộc Hưng, cũng lạ, cả Sài Gòn chỉ có Lộc Hưng là nơi lạnh nhất và nóng nhất, mùa hè thì nóng muốn chảy mỡ, mùa đông thì lạnh cắt da cắt thịt, nhưng ra khỏi Lộc Hưng, đi vài cây số thì không còn lạnh như vậy. Giáng Sinh về, tự dưng, nghĩ đến cái lạnh, nghĩ đến những đứa trẻ mất nhà, những đứa trẻ phải ngủ nhờ lây lất, ấm lạnh chẳng biết về đâu vì tổ ấm không còn… Lòng bùi ngùi khó tả. Mới đây thôi mà đã gần ba mươi năm, vật đổi sao dời. Từ một Lộc Hưng thanh bình, quê kiểng giữa lòng phố, nay đã dâu bể đa đoan. Không biết người trùm họ đạo năm xưa có còn? Và không biết mùa Giáng Sinh năm nay, Lộc Hưng có còn những con phố giăng đèn, còn giống như một thiên đường ấm áp đèn hoa mà trước đây gần ba mươi năm tôi đã đi lang thang rồi mơ ước xa vời?! Chỉ biết cầu nguyện cho Lộc Hưng được bình yên, điều lành đến với người Lộc Hưng và Chúa thương xót mọi lầm lỗi để được sáng suốt, được yêu thương, để kẻ lầm lỗi được từ bỏ mọi thủ đoạn mất tính người, để trả Lộc Hưng về lại với Lộc Hưng!

Viết từ Sài Gòn

Nguồn : RFA, 09/12/2019 (VietTuSaiGon's blog)

Mùa Giáng Sinh thường khởi sự từ tuần lễ đầu và kết thúc vào tuần lễ cuối cùng của tháng 12 hàng năm. Đối với các tín đồ Thiên Chúa giáo, Mùa Giáng Sinh khởi sự bằng tuần lễ thứ nhất của mùa vọng và kết thúc bằng tuần lễ thứ tư là Lễ Giáng Sinh vào đêm 24 rạng ngày 25-12 hàng năm.

"Vinh danh Chúa Cả trên Trời, bình an dưới thế cho người thiện tâm".

Theo lịch mục vụ của Giáo hội Công giáo, mùa vọng Giáng Sinh, thường gọi tắt là Mùa Vọng, là ba tuần lễ đầu của tháng 12, mang ý nghĩa là thời gian trông chờ Chúa đến. Trong thời gian này, các tín đồ thường chuẩn bị tâm hồn trong sạch để đón mừng Chúa đến, theo ý nghĩa Thánh Vịnh về Giáng Sinh, rằng "đồi cao san cho bằng, thung lũng lấp cho đầy, đường cong uốn cho thẳng, hãy dọn đường cho Chúa đến". Thể hiện ý nghĩa này, các giáo dân thường có thói quen tham dự các cuộc cấm phòng hay tĩnh tâm, linh thao, xưng tội rước lễ, hãm mình đền tội và làm nhiều việc lành phúc đức, hòa giải với anh em, chia xẻ cơm ăn áo mặc với anh em nghèo khổ, khốn cùng.

Thông thường hàng năm, vào tuần lễ thứ tư và cũng là tuần lễ cuối cùng của mùa Giáng Sinh, các nhà thờ Công giáo Việt Nam tại thành phố Houston và các vùng phụ cận, thuộc Giáo Phận Galveston Houston, đều thiết kế những cây thông và hang đá trang hoàng đèn sao lấp lánh, vốn là những biểu tượng không thể thiếu trong Mùa Giáng Sinh. Đặc biệt tại thành phố Houston này, từ nhiều năm qua, Cộng đồng Công Giáo Việt Nam hàng năm đã long trọng tổ chức đại Lễ Giáng Sinh, tập trung hàng chục ngàn giáo dân tại Geoge Brown Convention Center ở Down Town Houston. Đại Lễ Giáng Sinh thường diễn ra từ 4 Giờ chiều tối ngày 24 Tháng 12 hàng năm,do Đức Tổng Giám Mục Giáo phận Galveston chủ tế,cùng với sự đồng tế của các linh mục Việt – Mỹ trong Giáo phận.

Mặt khác, vượt lên trên ý nghĩa tôn giáo, Giáng Sinh đã đi vào truyền thống văn hóa nhân loại, để trở thành ngày vui chung của mọi người trên trái đất. Riêng tại Hoa Kỳ, hàng năm Mùa Giáng Sinh khởi sự sau Lễ Tạ Ơn (Thanksgiving) vào cuối tháng 11, người ta bắt đầu chuẩn bị đón mừng Lễ Giáng Sinh vào cuối tháng 12, là đêm 24 và ngày 25 tháng 12. Bầu không khí Giáng Sinh bắt đầu lan toả khắp nơi nơi, khi các cửa hàng ở các trung tâm thương mại, các siêu thị, bắt đầu trang hoàng những hình ảnh, màu sắc biểu tượng Giáng Sinh : như cây thông giăng mắc đèn mầu, hỏa Châu lấp lánh, Ông Già Noel bằng hình ảnh hay hình nộm hoặc người thật hóa trang sống động, với nhạc Giáng Sinh réo rắt khắp nơi nơi.

Trong khi đó, các tư gia cũng trang trí cây thông giáng sinh trong nhà và treo đèn kết hoa ra tận cửa, trước sân, trên mái nhà, với ánh đèn chớp sáng đủ màu. Một số gia đình, nhất là các tín đồ Thiên Chúa giáo theo truyền thống Đông Phương như Việt Nam ta, thì vẫn giữ lại phần nào lối trang trí Giáng Sinh truyền thống như những Giáng sinh năm nào ở quê nhà, với hang đá Bethlhem có máng cỏ bò lừa và hình tượng Chúa Hài Đồng nằm trong máng cỏ, hai bên có Cha nuôi và Mẹ Người là Thánh Giuse và đức Maria, cùng Ba Vua và các Thiên Thần bao quanh thờ lậy. Ngoài hang đá trên cao là hình Thiên Thần thổi loa loan báo tin vui và lời chúc tụng "Vinh danh Chúa Cả trên Trời, bình an dưới thế cho người thiện tâm".

Đồng thời cũng là để chuẩn bị cho Ngày Giáng Sinh, từ mấy tuần trước lễ Giáng Sinh, người ta lo gửi thiệp chúc mừng đến thân nhân, bạn bè ở xa và mua quà tặng cho nhau. Và vì vậy, đối với các nhà kinh doanh, đây là một trong những mùa gặt hái lợi nhuận thương vụ lớn nhất trong năm. Tất nhiên, trái ngược lại, đối với giới tiêu thụ, thì đây lại là dịp phải tiêu tốn tiền bạc nhiều, theo tập quán và hấp lực của mùa " Big sale", để làm công việc mua sắm theo truyền thống Giáng Sinh vốn là như thế.

Tựu chung, Giáng Sinh không còn là ngày lễ riêng của tôn giáo, của những người tin vào màu nhiệm Ngôi Hai Thiên Chúa giáng trần cứu chuộc nhân loại, mà đã trở thành ngày Lễ Hội vui chung cho toàn thể nhân loại trên trái đất. Bởi vì Giáng Sinh đã vượt ra ngoài ý nghĩa tôn giáo, để trở thành một truyền thống văn hóa tốt đẹp của nhân loại. Và vì vậy, Mùa Giáng Sinh, chính là thời khỏang mà mọi người dù có niềm tin hay không vào mầu nhiệm Giáng sinh, đều có những sinh hoạt cần thiết chuẩn bị cho ngày vui chung này.

Mùa Giáng Sinh 2017

Thiện Ý

Nguồn : VOA, 23/12/2017

Kính chúc quý độc giả cùng gia đình 

một mùa Giáng Sinh yên bình 

 

và những ngày cuối năm đằm thắm

 

Ban biên tập Thông Luận