 | Tổng quan: | 3249253 |
Một bên là lửa từ một tên lửa Trung Quốc cất cánh, một bên là lửa từ những giàn hỏa thiêu thi thể chết vì Covid-19 tại Ấn Độ. Bức ảnh ghép, được một trang web trực thuộc Đảng cộng sản Trung Quốc đăng trên mạng xã hội Weibo để kích động tinh thần dân tộc và so sánh thế ưu việt với nước láng giềng đang sống trong địa ngục Covid-19, lại gây phản cảm.
Lễ hỏa táng người qua đời vì Covid-19 tại Jammu, Ấn Độ, ngày 12/05/2021. AP - Channi Anand
Dù đã được rút xuống nhưng sự cố trên cho thấy mong muốn của Bắc Kinh lợi dụng để vượt mặt đối thủ, theo nhận định của nhà báo Cyrille Pluyette, trong bài viết "Bắc Kinh tăng tốc ngoại giao vac-xin quanh Ấn Độ" trên tuần báo L’Express (12-19/05/2021). New Delhi đang chứng kiến Bắc Kinh "củng cố mối quan hệ với các nước láng giềng, trong đó có Afghanistan, Bangladesh, Nepal, Pakistan và Sri Lanka với lời hứa hỗ trợ khẩn cấp để chống dịch", theo nhận định của nhà nghiên cứu Karthik Nachiappan, thuộc Đại học Quốc gia Singapore.
Nếu như New Delhi xây dựng ảnh hưởng dựa trên mối quan hệ văn hóa và chính trị với những nước này, thì Trung Quốc có những nguồn tài chính lớn mạnh hơn nhiều. Sự cạnh tranh thêm gia tăng trong bối cảnh đại dịch. Trước khi rơi xuống địa ngục vì làn sóng dịch thứ hai, đích thân thủ tướng Modi mang vac-xin do Ấn Độ sản xuất để tặng cho nhiều nước, như 1,2 triệu liều AstraZeneca cho Bangladesh, giúp Bhutan tiêm chủng cho phần lớn dân cư…
Thế nhưng Ấn Độ, nước cạnh tranh lớn nhất trong chiến lược ngoại giao vac-xin với Trung Quốc, buộc phải bớt hào phóng để ưu tiên tiêm chủng trong nước. "Ngược lại, Bắc Kinh vẫn có thể tiếp tục xuất khẩu vac-xin phục vụ chính sách đối ngoại", theo đánh giá của Steve Tsang, giám đốc Viện Trung Quốc của Trường Nghiên cứu phương Đông và Châu Phi ở Luân Đôn. Trung Quốc tặng 800.000 liều vac-xin cho Nepal, hứa giao hàng cho Bangladesh, Sri Lanka, Afghanistan, Pakistan và thậm chí đề xuất trợ giúp Ấn Độ hôm 30/04.
Ngoài cạnh tranh ảnh hưởng với New Dehli, theo nhà nghiên cứu Singapore Karthik Nachiappan, chiến lược ngoại giao vac-xin của Bắc Kinh còn nhằm một mục tiêu rõ ràng khác : "dập dịch trong vùng để không tràn qua biên giới Trung Quốc, qua ngả các nước láng giềng như Nepal".
Khi tỏ ra hào hiệp với các nước láng giềng Ấn Độ, Bắc Kinh còn muốn chế giễu sự ích kỉ của Washington vì từng hạn chế xuất khẩu sang khu vực các thành phần để sản xuất vac-xin.
Làm thế nào Ấn Độ, từng vượt qua làn sóng dịch thứ nhất không mấy khó khăn và tự hào là nhà sản xuất vac-xin hàng đầu thế giới, lại sống trong cảnh kinh hoàng như vậy ? Ba thông tín viên tại Ấn Độ của tuần báo L’Obs tường thuật "Trong địa ngục Ấn Độ" của những người chạy đôn chạy đáo khắp nơi để cứu người thân.
Những lời cầu khẩn "mẹ tôi sắp chết" hay thất vọng và kiệt sức "đây là bệnh viên thứ ba chúng tôi đến", "điều mà tôi cần là một giường điều trị cho vợ tôi"… miêu tả rất rõ tình trạng hỗn loạn tại bệnh viện Guru Teg Bahadur ở đông bắc New Delhi. Giống như ở nhiều nơi khác, ở đây không còn bình dưỡng khí, hết giường… Từ giữa tháng Tư, hệ thống y tế công sụp đổ hoàn toàn dưới làn sóng dịch thứ hai. Ngày 09/05, Ấn Độ có thêm 400.000 ca nhiễm mới, chiếm một nửa tổng số ca nhiễm trong ngày trên khắp thế giới.
Lỗi tại ai ? Phải chăng do cả người dân lẫn chính quyền đều không lường trước làn sóng dịch thứ hai nên không chuẩn bị ? Người dân tưởng đã miễn dịch được với loại virus lây lan cách đây hai tháng nên coi thường các biện pháp phòng dịch. Chính phủ tự hào "dịch đã hết ở Ấn Độ" nên yên tâm tổ chức hai sự kiện lớn.
Sự kiện thứ nhất là cuộc bầu cử cấp vùng ở 5 bang nơi có 250 triệu người sinh sống với các cuộc mit-tinh rầm rộ diễn ra trong tháng Tư, đặc biệt là trong những buổi mit-tinh của thủ tướng Modi với đỉnh điểm số người tham dự được ví như "cơn thủy triều người" vào ngày 17/04. Cũng trong ngày này, số ca nhiễm mới tăng đột biến, với 147.000 ca, cao hơn 50% mức đỉnh dịch lần thứ nhất.
Điều khủng khiếp thực sự đến từ cuộc hành hương khổng lồ Kumbh Mela (giữa tháng Ba đến giữa tháng Tư) của hàng triệu người theo Ấn Độ giáo đến tắm ở sông Hằng chảy qua thành phố Haridwar (miền bắc Ấn Độ) với hy vọng dòng sông linh thiêng giúp họ tránh được virus. Thủ tướng Modi, theo Ấn Độ giáo, vẫn giảm thiểu nguy cơ : "Tại sao lại phải gây ồn ào quanh cuộc hành hương Kumbh Mela khi chỉ có 970 ca nhiễm trên 100.000 ca cả nước ?"
Thực ra, chính phủ hoàn toàn biết được các nguy cơ. Biến thể Anh xuất hiện ở Ấn Độ từ ngày 05/10/2020. Vào tháng 03/2021, một nhóm gồm 10 phòng thí nghiệm, được chính phủ thành lập để nghiên cứu bộ gien của virus, đã cảnh báo sự xuất hiện của biến thể Ấn Độ mới (B1.617) rất lo ngại, "có đột biến kép khiến virus có thể lây lan nhanh hơn và dễ dàng thoát khỏi cơ chế miễn dịch". Từ một tháng nay, hai đột biến mới từ biến thể B1.617, được đặt tên là B1.617.1 và B1.617.2, đã được phát hiện trong 69% mẫu phân tích.
Thiếu chuẩn bị, hệ thống y tế Ấn Độ bị sập, người bệnh không được chăm sóc, ô-xy không được sản xuất kịp cho số người bệnh quá lớn khiến nhiều người bị chết ngạt. Chính phủ không chủ trương phong tỏa toàn quốc vì sợ người nghèo càng bần cùng hơn. Hy vọng duy nhất hiện nay là tiêm chủng, chiến dịch được tăng tốc từ ngày 01/05 và dành cho tất cả người trưởng thành. Tuy nhiên, hiện mới chỉ có khoảng 2,5% dân số được tiêm chủng. Hai loại vac-xin đang được sử dụng, gồm AstraZeneca, Covaxin của Ấn Độ. Sputnik V sẽ trở thành vac-xin nước ngoài đầu tiên được New Delhi cấp phép.
Ngày 12/05, Ấn Độ vượt ngưỡng 250.000 người chết. Nhưng mọi thống kê đều thấp hơn so với thực tế. Theo bác sĩ Hemant Shewade, được L’Obs trích dẫn : "Chính quyền lẽ ra phải công bố những con số thật để đưa ra biện pháp chính xác về thảm họa và thức tỉnh mọi người. Tuy nhiên, chính phủ mờ ám này chỉ muốn một điều : Giữ thể diện".
Công nghệ được sử dụng cho vac-xin Pfizer/BioNTech và Moderna là "kết quả của sự kiên nhẫn" trong 40 năm nghiên cứu, bắt đầu từ một nhà nữ khoa học gốc Hungary. Tuần báo Courrier International (12-19/05) dành trang nhất và nhiều trang trong để nói về "Cuộc cách mạng của ARN thông tin", được trích từ nguyệt san Mỹ The Atlantic (Washington), với mốc lịch sử là ngày 14/12/2020 khi liều vac-xin đầu tiên sử dụng công nghệ này được tiêm tại Mỹ.
ARN thông tin (ARNm) dựa trên một nguyên tắc cơ bản đơn giản và được coi như là "một người lính được huấn luyện tốt" : Con người phụ thuộc vào protein cho tất cả mọi chức năng của cơ thể. Thế nhưng, ARNm (axit ribonucleic thông tin) chỉ cho cơ thể sản sinh ra chúng. Với một ARN thông tin được con người "viết lại" thì về lý thuyết, chúng ta có thể ra lệnh cho cỗ máy sản xuất tế bào sản xuất ra bất kỳ loại protein nào. Trong trường hợp virus corona gây bệnh Covid-19, vac-xin dùng ARN thông tin gửi đi những hướng dẫn cụ thể cho các tế bào của con người sản xuất ra "Spike protein" (protein gai, còn gọi là protein S - chìa khóa cho virus xâm nhập vào tế bào cơ thể). Khi cơ thể nhận ra sự hiện diện của kẻ lạ, ở đây là các protein, thì cơ thể sẽ nhắm đến chúng để phá hủy mà không cần loại ARNm. Sau này, khi bị virus tấn công, cơ thể sẽ nhận ra protein S và sẽ nhắm tấn công chuẩn xác như một người lính được huấn luyện tốt, nhờ đó sẽ làm giảm được nguy cơ nhiễm bệnh hoặc tránh được bệnh nặng.
Các nhà nghiên cứu hy vọng có thể dùng công nghệ này để chống các bệnh cúm mùa, sốt rét, kể cả bệnh ung thư. John Mascola, giám đốc trung tâm nghiên cứu về vac-xin của Viện Quốc gia về các bệnh dị ứng và bệnh truyền nhiễm Hoa Kỳ cho biết : "Trong giới khoa học, công nghệ ARN có thể là sự kiện nổi bật nhất trong năm. Chúng tôi từng không rõ là có hiệu quả không, nhưng giờ chúng tôi đã biết".
"Bên trong hậu trường sản xuất vac-xin BioNTech" là một bài viết khác được Courrier International trích dịch từ phóng sự của báo Financial Times (Luân Đôn). Chỉ trong vài tháng, nhà máy Marbourg gần Frankfurt (Đức) đã thay đổi. Năm 2021, nhà máy này sản xuất đến 1/4 số liều vac-xin sử dụng ARNm. Ví dụ, 50 lít vật liệu di truyền được sản xuất ở đây trong 2 ngày là đã đủ sản xuất 8 triệu liều vac-xin ngừa Covid-19.
Trung Quốc giữ thế mạnh về đất hiếm nhưng lại đang chật vật vì chip điện tử. Đây là nhận định của nhà nghiên cứu Bruno Tertrais, Viện Montaigne, trong bài viết về "Chip điện tử, đất hiếm : Phương Tây hành động" trên tuần báo L’Express.
Công luận được biết đến sự phụ thuộc vào đất hiếm Trung Quốc cách đây khoảng 10 năm khi Bắc Kinh thông báo giảm 40% xuất khẩu, tiếp theo là quyết định trừng phạt Nhật Bản vào năm 2010 vì có tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư ở biển Hoa Đông. Kết quả là giá đất hiếm tăng chóng mặt nhưng Bắc Kinh cũng lĩnh hậu quả : không còn giữ thế gần như độc quyền và từ giờ bị cạnh tranh ở khắp nơi.
Đất "hiếm" gồm 15 kim loại hiếm, nguyên tố scandi và (scandium) và yttri (yttrium) nhưng không phải là hiếm vì có ở khắp nơi trên thế giới. Hoa Kỳ thức tỉnh trước sự phụ thuộc vào Trung Quốc đã cho mở một mỏ khai thác mới trên lãnh thổ và đa dạng hóa nguồn nhập khẩu. Mục tiêu đề ra là giảm ít nhất 50% phụ thuộc vào Trung Quốc. Nga và Nhật Bản cũng mở rộng nguồn cung.
Đẩy thế giới vào thế lao đao vì đất hiếm, Trung Quốc cũng đang gặp hoàn cảnh tương tự về chip điện tử. Trung Quốc chỉ sản xuất được 16% số chip điện tử mà nước này tiêu thụ. Từ khi bị Mỹ trừng phạt, khối lượng mua từ Đài Loan và Hàn Quốc cũng bị giảm. Bắc Kinh sẽ phải cần vài năm để bắt kịp cạnh tranh và bảo đảm nguồn cung cho nhu cầu trong nước, với mục tiêu là đáp ứng 70% nhu cầu vào năm 2025. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng sẽ khó hoàn thành mục tiêu này và chỉ đạt ở mức 20%.
Sau nhiều năm là công xưởng của thế giới, Trung Quốc tự hào vì Hoa Vi gia nhập hàng ngũ những nhà khổng lồ công nghệ cao. Tuy nhiên, những trừng phạt kinh tế của Mỹ cho thấy Hoa Vi phụ thuộc như thế nào vào chip điện tử của nước ngoài. "Trung Quốc hứng cay đắng của Hoa Vi" là nhận định trong bài viết "Người làm chủ chip điện tử sẽ làm chủ thế giới" của tuần báo Le Point (13-20/05).
"Hoa Vi lao đao lại là một tin tốt cho Samsung", theo nhà nghiên cứu Douglas Fuller, đại học Hồng Kông. Cuộc chiến chống Hoa Vi của Mỹ trước tiên là nhằm loại một đối thủ nặng kí. Châu Âu, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Đài Loan, Hàn Quốc… ai đang làm chủ ngành chip điện tử để làm chủ thế giới ? Le Point lần lượt lược qua lịch sử từng bên.
Con chip nhỏ xíu là thành công của Marcian Hoff từ thập niên 1970 với sự hỗ trợ từ những công trình nghiên cứu của nhà vật lý học người Ý Federico Faggin. Intel 2004 ra đời là bộ vi xử lý đầu tiên trong lịch sử. Thung lũng Santa Clara ở Mỹ thu hút đông đảo các công ty sản xuất chất bán dẫn.
Còn tại Châu Á, Đài Loan được coi là "chúa tể của nano". Le Point lật lại lịch sử hình thành TSMC (Taiwan Semiconducteur Manufacturing Company), nhà khổng lồ thống trị thị trường chip điện tử thế giới nhờ đầu tư ồ ạt lợi nhuận vào nghiên cứu, phát triển và mở rộng năng lực sản xuất (hơn 80 tỉ đô la cho ba năm tới).
Châu Âu, nơi sản xuất đến 40% chip bán dẫn trong thập niên 1990, giờ chỉ là 10%, bắt đầu ý thức được việc "làm chủ sản xuất trở thành một thách thức về chủ quyền" trong khi "chuỗi cung ứng bị rối loạn vì những mục đích địa chiến lược". Bruxelles đề ra mục tiêu trở lại với những bộ xử lý tiến bộ nhất thông qua một liên minh Châu Âu về vi điện tử nhờ lợi thế có được những phòng nghiên cứu tầm cỡ thế giới, như Viện vi điện tử và linh kiện (Louvain, Bỉ), Viện Fraunhofer (Munich, Đức) hay nhóm Leti-CEA Grenoble (Pháp).
Vấn đề ở chỗ phải cần khoản đầu tư 20 tỉ euro. Nhưng Liên Hiệp Châu Âu quyết đi theo hướng làm chủ chip bán dẫn vì theo lời ủy viên Châu Âu về thị trường nội địa Thierry Breton, "liệu Châu Âu có sẵn sàng trở thành thủ lĩnh công nghệ hay chỉ bằng lòng phụ thuộc vào lựa chọn của những bên khác".
L’Obs chú ý đến "định mệnh tuyệt vời" của Amanda Gorman, nữ thi sĩ trẻ người Mỹ đọc bài thơ do cô sáng tác trong lễ nhậm chức của tổng thống Joe Biden ngày 20/01/2021.
Valérie Pécresse, đương kim chủ tịch vùng Ile-de-France và sẽ ra tái tranh cử vào tháng 06/2021, được Le Point phác họa chân dung. Bà cũng được cho là chuẩn bị ra tranh cử tổng thống Pháp vào năm 2022. Cũng tại vùng Ile-de-France, L’Obs phân tích về dự án "Vùng Paris, một giấc mơ cho ngày mai ?" có khả năng cạnh tranh với các đô thị lớn như Luân Đôn, New York. Tuy nhiên, L’Obs cho rằng không được quên một yếu tố là tạo được niềm vui sống ở đó.
Người thứ ba được phác họa chân dung là thủ tướng Ý "Mario Draghi, người cuối cùng trong số những nhà cải cách" nhân 100 ngày cựu giám đốc Ngân hàng Trung ương Châu Âu, được bổ nhiệm đứng đầu chính phủ Ý. Hiện ông đứng trước thách cải cách, đặc biệt là với một liên minh không vững chắc.
Thu Hằng
Mai Vân, RFI, 26/04/2021
Tình hình dịch Covid-19 như đã bị vuột khỏi tầm kiểm soát tại Ấn Độ, với kỷ lục gần 350.000 ca nhiễm trong vỏn vẹn 24 giờ ghi nhận vào hôm qua, 25/04/2021, nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Liên Âu, Anh Quốc và Hoa Kỳ đã quyết định lao vào giúp đỡ đất nước có đến 1,3 tỷ dân này.
Covid-19 hoành hành tại Amritsar : Ấn Độ có thể trông chờ Mỹ trợ giúp về vac-xin ? Ảnh chụp ngày 21/04/2021. AFP – Narinder Nanu
Liên Hiệp Châu Âu hôm qua đã cam kết giúp đỡ Ấn Độ về phương diện khí ô-xy và thuốc men. Ở cấp độ quốc gia, Đức đang chuẩn bị gửi đi một khoản Viện trợ khẩn cấp, còn Pháp cho biết trong những ngày tới, sẽ cung cấp cho Ấn Độ những hỗ trợ đáng kể về mặt oxy.
Anh Quốc, cựu thành viên Liên Âu cũng loan báo quyết định gởi qua Ấn Độ các loại thiết bị y tế quan trọng, trong đó có hàng trăm máy tạo ô-xy và máy trợ thở.
Còn về phía Mỹ thì sao ? Thông tín viên RFI ở New York, Carrie Nooten, tường thuật :
Để giúp New Delhi, Washington đã dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu các thành tố dùng để chế tạo vac-xin. Ngoài ra, các chuyên gia cơ quan y tế Hoa Kỳ sẽ được cử đến Ấn Độ.
Tuy nhiên, vẫn chưa được giải quyết là vấn đề ô-oxy : Ấn Độ đang đối mặt với sự thiếu hụt nghiêm trọng trong lĩnh vực này và giống như Pháp và Anh, Hoa Kỳ có thể cam kết cung cấp mặt hàng này cho Ấn Độ.
Thông báo giúp đỡ của Mỹ được đưa ra sau khi các nước Châu Âu hôm qua cam kết hỗ trợ khẩn cấp cho Ấn Độ, quốc gia đã ghi nhận gần 350.000 ca nhiễm và 2.760 trường hợp tử vong trong 24 giờ qua.
Chính quyền Biden - bị kẹt dưới áp lực ngày càng tăng một bên từ cộng đồng quốc tế và bên kia là cử tri Mỹ theo chủ nghĩa bảo hộ vẫn rất đông đảo - thoạt đầu đã tránh né vấn đề giúp đỡ, chỉ khởi động việc tài trợ cho năng lực sản xuất vac-xin của Ấn Độ.
Và cho dù đã quyết định tăng trợ giúp, Mỹ vẫn chưa quyết định là có chia sẻ hay không với Ấn Độ hàng chục triệu liều vac-xin AstraZeneca được dự trữ trong kho. Đến nay, cơ quan y tế Mỹ vẫn chưa chấp thuận cho lưu hành.
Tuy nhiên, bác sĩ Anthony Fauci hôm qua tuyên bố công khai rằng việc gửi vac-xin đến Ấn Độ vẫn là một phương án có thể được áp dụng.
Mai Vân
********************
Anh Vũ, RFI, 26/04/2021
Từ một tuần nay, Covid-19 đã đẩy Ấn Độ thực sự vào thảm cảnh y tế, đặc biệt tại thủ đô New Delhi. Các Bệnh viện không chỉ quá tải về số giường mà còn cạn kiệt nguồn khí ô-xy, một nguyên nhân tử vong của các bệnh nhân.
Một bệnh nhân Covid-19 được tiếp thở ô-xy ngay thềm một khu đền người Sikh, New Delhi, Ấn Độ. Ảnh chụp ngày 24/04/2021. AP - Altaf Qadri
Thông tín viên Sébastien Farcis cho biết thêm tình hình tại chỗ :
"Số lượng người bệnh rất lớn và hơn một nửa số bệnh nhân Covid nhập Viện cần được trợ thở. Điều này đã khiến các Bệnh viện và chính phủ bị cuống. Trong các khu phố của thủ đô New Delhi là cảnh tượng tuyệt vọng kinh hãi : Người thân của bệnh nhân nằm Viện mang bình khí trống rỗng chạy khắp thành phố để tìm cách nạp ô-xy.
Hàng trăm người xếp hàng trước các nhà máy sản xuất khí ô-xy ở ngoại ô, nhưng họ thường trở về không kịp. Hàng ngày, nhiều bệnh nhân chết tại Bệnh viện vì nguồn dự trữ ô-xy bị cạn kiệt.
Về mặt kỹ thuật, Ấn Độ không thiếu khí oxy, bởi các nhà máy công nghiệp sản xuất khí này với số lượng cực lớn. Chính quyền liên bang giờ đây bắt buộc các nhà máy phải chuyển gần như toàn bộ sản lượng của họ cho các bệnh Viện. Tuy nhiên việc vận chuyển khí ô-xy rất phức tạp và tốn kém.
Nhiều chuyến tàu đặc biệt đã bắt đầu được triển khai để nhanh chóng đưa khí ô-xy từ các khu công nghiệp xa xôi đến những thành phố lớn. Chuyến tàu đầu tiên như vậy được phải đến New Delhi trong tối hôm nay.
Nhiều nước như Hoa Kỳ, Ả Rập Xê Út và Pháp đã thông báo gửi giúp Ấn Độ các máy tích ô-xy và thiết bị thông khí".
Anh Vũ
*******************
Trọng Thành, RFI, 25/04/2021
Hai mươi tư giờ qua được ghi nhận là kỷ lục về số ca dương tính với virus gây bệnh Covid-19, với gần 900.000 ca nhiễm mới trên toàn cầu. Lý do chủ yếu là mức độ dịch bệnh nghiêm trọng tại Ấn Độ.
Tại Bangalore, Ấn Độ, rất nhiều bệnh nhân Covid-19 chết trong Bệnh viện vì thiếu khí ô-xy. © RFI / Côme Bastin
Theo thống kê của AFP, hơn 340.000 ca nhiễm mới được ghi nhận tại Ấn Độ, tức hơn một phần ba số ca nhiễm toàn cầu. Trước các Bệnh viện của nhiều thành phố lớn, những đoàn người dài xếp hàng chờ được nhập Viện. Tình hình dịch bệnh căng thẳng, khiến chính quyền vùng thủ đô New Delhi phải triển hạn phong tỏa thêm một tuần.
Vùng thủ đô với 20 triệu cư dân này là nơi bị thiệt hại nặng nề nhất do dịch bệnh. New Delhi buộc phải phong tỏa từ đầu tuần để giảm bớt áp lực lên hệ thống y tế, đang phải đối mặt với tình trạng thiết hụt ô-xy nghiêm trọng. Theo Reuters, hôm qua, 24/04/2021, chính quyền trung ương đã triển khai nhiều phi cơ và tàu quân sự để vận chuyển ô-xy đến các Bệnh viện ở New Delhi.
Ấn Độ bên bờ vực "khủng hoảng nhân đạo", Mỹ thông báo khẩn trương hỗ trợ
Trong 7 ngày gần đây, Ấn Độ có thêm tổng cộng hơn 2 triệu ca nhiễm mới, tăng 58% so với tuần trước, theo số liệu tổng hợp của AFP. Số người chết vì Covid-19 tại Ấn Độ tiếp tục gia tăng, với 2.624 người chết, theo số liệu của chính quyền. Theo ông Ashish Jha, hiệu trưởng trường Y tế công, Đại học Brown, bang Rhode Island, Hoa Kỳ, quốc gia 1,3 tỉ dân đang trên bờ vực của một "cuộc khủng hoảng nhân đạo". Vị chuyên gia này cũng dẫn lại số liệu của chính quyền Ấn Độ, về mức độ tử vong khoảng 2.000 người một ngày. Tuy nhiên, đa số các chuyên gia cho rằng con số người chết thực sự phải cao hơn từ 5 cho đến 10 lần.
Lo ngại về tình hình Ấn Độ, hôm qua, Nhà Trắng thông báo sẽ triển khai nhanh chóng các hỗ trợ bổ sung cho chính quyền Ấn Độ và nhân viên ngành y nước này.
Trọng Thành
Đại dịch hoành hành ở Ấn Độ, sản xuất vac-xin chống Covid đạt 1 tỉ liều, mối lo khi học sinh đến trường trở lại trong khi dịch chưa giảm tại Pháp, chính sách nhập cư của Pháp trước nạn khủng bố Hồi giáo, đó là những chủ đề chính được các báo Paris đề cập hôm 26/04/2021.
Hỏa táng hàng loạt nạn nhân chết vì đại dịch Covid tại New Delhi, Ấn Độ ngày 26/04/2021. Reuters – Adnan Abidi
Les Echosbáo động "Thiếu ô-xy, các bệnh viện Ấn Độ cầu cứu". Làn sóng bệnh nhân Covid tràn ngập khiến nhu cầu ô-xy dùng cho y tế bùng nổ, Ấn Độ ngày càng chìm sâu vào khủng hoảng.
"SOS, ô-xy dự trữ chỉ còn chưa đầy một giờ, cần được hỗ trợ lập tức" - Bệnh viện Max Heathcare viết trên Twitter hôm thứ Sáu 23/04. Suốt bảy ngày liên tiếp, những lời kêu gọi cứu Viện liên tục được các Bệnh viện đưa ra trên mạng xã hội hay truyền hình địa phương. Hôm nay 26/04 Ấn Độ ghi nhận gần 353.000 ca nhiễm mới trong vòng 24 giờ - một kỷ lục thế giới mới, và trên 2.800 người chết. Tổng cộng con virus corona đã làm trên 195.000 người Ấn thiệt mạng.
Từ hôm thứ Năm 22/04, chính phủ Ấn đã cấm cung cấp ô-xy cho các kỹ nghệ không thiết yếu. Khoảng 90% trong số 7.500 tấn ô-xy sản xuất mỗi ngày được dành cho y tế, tuy nhiên nhu cầu mỗi ngày một tăng vọt và thảm kịch tiếp diễn. Một bác sĩ ở New Delhi than thở, các bệnh nhân đang hấp hối ngay trước Bệnh viện mà không cứu được vì không có ô-xy. Tòa án Tối cao của Delhi hôm thứ Tư yêu cầu chính phủ Modi hành động : "Hãy đi xin, đi mượn, đi ăn cắp hoặc nhập cảng !" để đáp ứng nhu cầu ô-xy của thủ đô.
Giữa tháng Tư, Ấn Độ đã gọi thầu nhập khẩu 50.000 tấn ô-xy, các phái bộ ở nước ngoài lao vào tìm kiếm nguồn cung. Tuần tới quân y sẽ vận chuyển về nước 23 nhà máy ô-xy và các container từ Đức. Trước thảm trạng, Hoa Kỳ, Liên Hiệp Châu Âu, Pháp, Anh, Canada loan báo Viện trợ khẩn cấp, ngay cả kẻ thù truyền thống Pakistan cũng đề nghị gởi sang thiết bị y tế.
Tại đất nước rộng lớn này, bản thân việc vận chuyển ô-xy đã là một vấn đề. Ấn Độ không đủ xe bồn và bình chứa để vận tải và tồn trữ ô-xy. Các chuyến tàu "Ô-xy Express" được huy động, và hôm thứ Bảy khi tàu đến Lucknow, thủ phủ bang Uttar Pradesh, phải có lực lượng vũ trang hỗ trợ để phân phối cho các bệnh Viện. Nhưng đối với một số bệnh nhân thì đã quá muộn. Tối thứ Sáu, có 25 bệnh nhân khoa hồi sức đã tử vong tại Jaipur Golden Hospital ở New Delhi vì không còn ô-xy, và trước đó trong tuần, 25 bệnh nhân của một Bệnh viện khác đã chết vì lý do tương tự.
Cầm quyền tại đất nước 1,3 tỉ dân từ năm 2014, thủ tướng Narendra Modi nay phải đối mặt với một thách thức khổng lồ. Có đến 140 triệu dân Bombay và New Delhi đã bị nhiễm con virus xuất phát từ Vũ Hán, Bệnh viện không còn giường, các lò thiêu xác quá tải. Từ 13.000 ca nhiễm mới hàng ngày vào đầu tháng Ba nay lên đến trên 300.000/ngày, đến lượt giới trẻ dưới 20 tuổi bị con virus tấn công. Điều nghịch lý : Ấn Độ là nhà sản xuất vac-xin lớn nhất thế giới, nhưng chỉ mới có 1% dân số được tiêm chủng.
Ngay cả những người ủng hộ Modi cũng không hiểu được vì sao ông lại không hạn chế các cuộc hành hương, hội họp đảng phái mà còn khuyến khích, tạo ra những ổ dịch hàng triệu người. Hồi năm 2019, nhà lãnh đạo bảo thủ đã dễ dàng chiến thắng và tiếp tục nhiệm kỳ thứ hai, nhưng nay theo Les Echos, một làn sóng thứ ba cho Modi khó thể hình dung. Le Monde cũng có nhận xét tương tự : lần đầu tiên kể từ khi trở thành thủ tướng năm 2014, nhân vật quyền lực của Ấn Độ lâm vào cảnh khó khăn : hashtag #resign xuất hiện trên mạng xã hội, đòi ông Modi từ chức.
Tại Đông Nam Á, La Croix nhận thấy trước làn sóng dịch đầu tiên Covid ở Cam Bốt, thủ tướng Hun Sen đã đổi giọng. Ông tuyên bố : "Chúng ta đang bên bờ vực tử thần. Nếu không đoàn kết, sẽ dẫn đến cái chết thực sự".
Tờ báo nhắc lại, hồi tháng 2/2020 Hun Sen không đeo khẩu trang, đích thân ra cảng tiếp đón một tàu du lịch bị các nước khác từ chối. Nay ngay trong dịp năm mới của người Khmer, ông ra lệnh phong tỏa thủ đô Phnom Penh và thành phố Ta Khmau kế cận trong hai tuần : doanh nghiệp và cơ sở thương mại không thiết yếu bị đóng cửa, hai triệu dân chỉ được ra ngoài để mua thuốc hoặc thực phẩm. Hồi tháng Ba, một luật được thông qua với mức phạt đến 20 năm tù và 4.000 euro cho những ai vi phạm. Năm người đã bị bắt trong đó có một công nhân bị cáo buộc lan truyền tin giả, vì đã đăng lên Facebook một video về cái chết của một người Cam Bốt vì vac-xin Trung Quốc.
Hiện nay tại nước Cam Bốt 16 triệu dân có khoảng 8.200 ca dương tính và 59 người chết vì Covid, tương đối thấp, nhưng virus đang lây lan rất nhanh trong hai tuần qua. Nguyên nhân là từ bốn công dân Trung Quốc hồi tháng Hai đã trốn khỏi khách sạn đang cách ly. Một người trong số đó chính là "bệnh nhân số 0" mang trong người virus biến thể Anh, gieo rắc biến chủng này tại Phnom Penh và Sihanoukville, nơi có cộng đồng người Hoa đông đảo. Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Cam Bốt cảnh báo nguy cơ hệ thống y tế vốn nghèo nàn, sẽ quá tải.
Ở Bắc Á, Le Mondecho biết "Bắc Triều Tiên mở lại biên giới với Trung Quốc" để tránh nguy cơ lại xảy ra nạn đói, sau 15 tháng đóng chặt cửa vì lo sợ trước đại dịch.
Từ tháng Giêng 2020, trao đổi thương mại với Trung Quốc chỉ là số 0. Một số giao dịch nhỏ và buôn lậu đã giúp Bắc Triều Tiên khỏi sụp đổ, nhưng việc đóng cửa biên giới cộng với trừng phạt của quốc tế khiến dân chúng thiếu thực phẩm trầm trọng. Viện trợ nhân đạo dành cho người nghèo khổ (40% dân số) bị thiếu ăn thường xuyên cũng đành dừng lại ở bên kia biên giới. Tình trạng khan hiếm thuốc chữa bệnh đã được đại sứ quán Nga ở Bình Nhưỡng lên tiếng trên Facebook. Hàng nhập về trong những tuần qua chủ yếu là phân bón cho nông nghiệp.
Trả lời phỏng vấn của Tass, đại sứ Nga tại Bắc Triều Tiên nói rằng nước này chưa lâm vào nạn đói, đã có một số mặt hàng xuất hiện tại Bình Nhưỡng. Nhưng còn ở các tỉnh thì sao ? Do đại diện các tổ chức quốc tế vắng mặt, không ai biết được thực trạng. Bình Nhưỡng khẳng định chỉ có mỗi một ca Covid – một điều khó tin. Nhưng kinh tế suy sụp đến nỗi Bắc Triều Tiên phải chấm dứt tình trạng tự cô lập. Một trung tâm khử trung sắp xây xong tại biên giới Trung-Triều, tàu bè qua lại trên sông Áp Lục (Yalu) lại nhộn nhịp, trường học được mở lại. Cả Bắc Kinh và Moskva đều không muốn đồng minh Bình Nhưỡng sụp đổ vì thảm họa nhân đạo, trong lúc chưa có tia hy vọng nào trong quan hệ với Washington.
Quay lại với Đông Nam Á nhưng về ngoại giao, "ASEAN cố gắng làm giảm nạn đàn áp đẫm máu ở Miến Điện". Les Echos ghi nhận ba tháng sau vụ đảo chính, các quốc gia Đông Nam Á cuối tuần qua đã có hoạt động hòa giải đầu tiên nhằm làm dịu bớt cuộc khủng hoảng đang làm cả khu vực quan ngại.
Trong hội nghị thượng đỉnh đột xuất tại Jakarta hôm thứ Bảy 24/04, các nhà lãnh đạo ASEAN đã thảo luận với tướng Min Aung Hlaing suốt ba tiếng đồng hồ. Đây là lần đầu tiên người đứng đầu tập đoàn quân sự Miến Điện xuất ngoại để biện minh với các đối tác Châu Á.
Trước khi tướng Min đến Jakarta, "Chính phủ Đoàn kết Quốc gia" (NUG) do các cựu dân biểu Miến Điện thành lập đã cố gắng đòi Interpol bắt giữ ông vì quy trách nhiệm về số người biểu tình bị sát hại. Tướng Min Aung Hlaing tuy chẳng phải lo lắng gì về yêu cầu này, nhưng vào cuối hội nghị ông đã phải ký vào thông cáo chung ASEAN kêu gọi chấm dứt bạo lực. Văn bản cũng dự kiến mở ra cuộc đối thoại với tất cả các bên liên quan và Viện trợ nhân đạo, nhưng không nói gì đến số phận các tù nhân chính trị. Tuy vậy các đại diện NUG cũng hoan nghênh sự can thiệp của ASEAN, còn báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc về nhân quyền Miến Điện đòi hỏi phải có kết quả cụ thể thay vì chỉ trên giấy tờ.
Các chuyên gia lo ngại về khả năng gây áp lực thực sự của các nước láng giềng đối với tập đoàn quân sự. Tất cả các nhà lãnh đạo trong khu vực đều không muốn ASEAN can dự nhiều theo nguyên tắc "không can thiệp" Một số nhân vật bị chỉ trích trong nước không tham gia hội nghị, chỉ gởi ngoại trưởng sang, đó là trường hợp của thủ tướng Thái Lan, tướng Prayut Chan O Cha, hay tổng thống Philipppines Duterte.
Về mặt quân sự, trang web của Les Echosnhận xét "Bắc Kinh tăng cường lực lượng can thiệp trên Biển Đông". Nhân kỷ niệm 72 năm ngày thành lập hải quân Trung Quốc, ông Tập Cận Bình tham dự lễ hạ thủy ba chiếc tàu, trong đó có một tàu chở trực thăng hiện đại, gây lo ngại cho Mỹ và các láng giềng Châu Á.
Được đặt tên là Hải Nam, chiến hạm Type 075 có trọng tải 40.000 tấn có thể mang theo khoảng 30 trực thăng và 100 binh lính. Cùng ra mắt với tàu chở trực thăng này là khu trục hạm Đại Liên và tàu ngầm nguyên tử Trường Chinh 18 có khả năng phóng hỏa tiễn đạn đạo. Bắc Kinh dự kiến tung ra thêm hai chiến hạm Type 075 trong những năm tới, bổ sung cho sáu tàu đổ bộ mà hải quân Trung Quốc đang có.
Đối với các chuyên gia quân sự, khu trục hạm Đại Liên không mấy xa lạ vì một chiếc tương tự đã đi vào hoạt động từ tháng 1/2020, còn Trường Chinh 18 là chiếc tàu ngầm thứ sáu hoặc thứ bảy được đóng kể từ 2007. Nhưng chiếc Hải Nam gây chú ý nhiều nhất vì đây là chiến hạm tấn công lớn nhất từ trước đến nay của Trung Quốc, và năng lực của nó vẫn chưa được biết rõ. Chiếc tàu chở trực thăng này làm gia tăng đáng kể năng lực can thiệp nhanh của quân đội Trung Quốc trên Biển Đông, đối với Đài Loan, Philipppines hay cả Việt Nam.
Cũng liên quan đến Trung Quốc, Le Monde có bài điều tra dài nói về việc Bắc Kinh can thiệp vào chính trường Nepal, nước láng giềng nhỏ bé nằm giữa Trung Quốc và Ấn Độ. Trung Quốc áp đặt mô hình của mình lên chính phủ cộng sản đang cầm quyền, nhằm đẩy lùi ảnh hưởng Ấn Độ, bóp nghẹt phong trào phản kháng Tây Tạng.
Bà đại sứ Trung Quốc tại Nepal Hầu Diễm Kỳ (Hou Yanqi) có mặt khắp nơi : chụp ảnh quảng bá cho chiến dịch du lịch Visit Nepal 2020, phân phát học bổng, vac-xin, dự lễ khởi công các công trình, tổ chức hội thảo về mô hình Trung Quốc, các chuyến tham quan Hoa lục cho chính khách Nepal… Việc kết hợp phong trào cộng sản gồm đảng mác-xít của thủ tướng Khadga Prasad Sharma Oli và phe mao-ít của ông Pushpa Kamal Dahal (thường gọi là Prachanda) thành đảng cộng sản Nepal (NCP) năm 2018 có bàn tay sắp xếp của Bắc Kinh. Cho dù những người cộng sản Nepal trở nên ôn hòa và chấp nhận đa đảng, Trung Quốc vẫn muốn áp đặt ý thức hệ.
Sau khi đàn áp biểu tình Tây Tạng tháng 3/2008 và làn sóng tự thiêu diễn ra sau đó, Bắc Kinh nhanh chóng đòi hỏi Nepal phải vô hiệu hóa mọi phong trào phản kháng trên lãnh thổ mình, nơi có 20.000 người tị nạn Tây Tạng. Tháng 10/2019, thủ đô Katmandou tiếp đón Tập Cận Bình với cổng chào khổng lồ mang dòng chữ "Tình hữu nghị giữa Nepal và Trung Quốc cao hơn đỉnh Everest". Trước chuyến công du này, một cuộc "hội thảo về tư tưởng Tập Cận Bình" đã được tổ chức cho các cán bộ đảng cộng sản Nepal.
Tháng 3/2021, thủ tướng Oli và đại sứ Trung Quốc cùng khai trương một khu công nghiệp tại quê nhà ông Oli là Jhapa, được cho là sẽ có 192 nhà máy, tạo ra 45.000 việc làm, nhưng đến nay mới chỉ là… quảng cáo. Hàng ngàn nhân vật quan trọng, đại biểu dân cử, nhà báo mỗi năm được mời sang thăm Hoa lục. Đặc biệt các nhà báo Nepal thường xuyên là khách mời, được tiếp đãi như những ông hoàng, chỉ cần viết ít nhất một bài báo mang tính tích cực về Trung Quốc, và họ thường không làm Bắc Kinh thất vọng.
Thụy My
Thanh Hà, RFI, 24/04/2021
Với hơn 346.000 ca nhiễm mới và trên 2.600 ca tử vong vì Covid-19 trong một ngày, Ấn Độ đang lún sâu vào khủng hoảng y tế.
Cảnh tại một bệnh viện ở New Delhi với thông báo không nhận bệnh nhân vì không nhận được thêm oxy. Ảnh 22//04/2021. Reuters – Adnan Abidi
Ngày 24/04/2021, chính phủ huy động máy bay quân sự và xe lửa để chở các bình oxy từ khắp mọi nơi về thủ đô New Delhi. Bệnh viện Batra đã gửi tin nhắn cầu cứu với nội dụng chỉ có thể bảo đảm 90 phút trợ thở bằng oxy cho 260 bệnh nhân trong tình trạng nguy ngập. Lãnh đạo ngành y tế tại New Delhi trực tiếp cầu cứu thủ tướng Narendra Modi.
Trên thực tế, như ghi nhận của hãng tin Anh Reuters, New Delhi không là một ngoại lệ, nhiều thành phố khác như Jaipur, thủ phủ bang Rajasthan, hay Amritsa bang Penjab gần sát biên giới Pakistan, cũng trong tình trạng thiếu dưỡng khí oxy. Từ hôm 20/04/2021, với gần 300.000 bệnh nhân dương tính với virus corona, Ấn Độ phá kỷ lục về số ca lây nhiễm trong một ngày và trở thành tâm dịch mới của thế giới. Trong 24 giờ qua, trên toàn quốc có thêm 2.624 bệnh nhân tử vong.
Nhiều quốc gia đã đóng cửa biên giới với Ấn Độ. Washington khuyên công dân Mỹ tránh đến quốc gia Nam Á này. Canada ngừng tất cả các chuyến bay với Ấn Độ và Pakistan trong vòng 30 ngày, kể từ hôm 23/04/2021. Paris ban hành lệnh cách ly hành khách từ Ấn Độ đến Pháp.
Mọi chú ý dồn về Ấn Độ, nhưng tình hình đáng lo ngại không kém tại Nepal, quốc gia có số ca nhiễm mới trong một ngày đã nhân lên hơn gấp đôi. Còn tại Nhật Bản, ba tháng trước Thế Vận Hội, tình trạng khẩn cấp được ban hành tại thủ đô Tokyo và 3 tỉnh khác kể từ ngày Chủ Nhật 25/04/2021 cho đến ngày 11/05/2021. Tại Thái Lan, trong một tuần lễ, trung bình mỗi ngày có hơn 1.500 ca nhiễm mới. Con số này cao gấp ba lần so với hồi đầu tháng 4/2021.
Trọng Nghĩa, RFI, 23/04/2021
Bùng lên trở lại từ đầu tháng 4, dịch Covid-19 ngày càng hoành hành dữ dội tại Ấn Độ. Hôm 23/04/2021, nước này lại ghi nhận thêm 330.000 ca nhiễm trong vòng 24 giờ, một kỷ lục mới so với mức gần 315.000 ca hôm qua, đã từng được coi là kỷ lục thế giới về số ca nhiễm trong một ngày. Bên cạnh đó, có thêm 2000 ca tử vong được xác nhận.
Một bệnh nhân Covid-19 đang nằm trong xe chờ được đưa vào bệnh viện ở Ahmedabad, Ấn Độ, ngày 22/04/2021. Reuters – Amit Dave
Theo hãng tin Pháp AFP, với gần 3,5 triệu ca nhiễm mới từ đầu tháng Tư đến nay, hệ thống y tế Ấn Độ đang bị quá tải và các bệnh viện thiếu thuốc men và nhất là thiếu dưỡng khí nghiêm trọng.
Tình trạng này đã buộc các bệnh viện, chẳng hạn ở vùng thủ đô New Delhi, phải cầu cứu chính phủ. Lời cầu cứu được đưa ra trong bối cảnh vừa xẩy ra vụ 22 bệnh nhân tại một bệnh viện thiệt mạng vì máy trợ thở bị cắt nguồn oxy trong nửa tiếng đồng hồ.
Theo giới quan sát, việc dịch Covid-19 bùng phát dữ dội trở lại tại Ấn Độ xuất phát từ hai nguyên nhân chủ yếu. Trước hết là việc thiếu ý thức tuân thủ các quy định phòng ngừa dịch bệnh, đặc biệt với những sự kiện tập trung đông người như dịp lễ Ấn Độ Giáo Khumb Mela.
Ngoài ra còn có sự xuất hiện của loại biến thể mang đột biến kép, ký hiệu là B.1.617, được cho là có sức lây lan cực mạnh. Loại biến thể Ấn Độ này đang khiến cho các nước khác lo ngại.
Hôm qua, nhiều nguồn tin chính thức từ Bruxelles cho biết là loại biến thể mang đột biến kép xuất xứ từ Ấn Độ đã được phát hiện trong một nhóm khoảng 40 sinh viên đã đến Bỉ qua ngã phi trường Roissy ở vùng ngoại ô Paris.
Theo AFP, tổng cộng có 20 sinh viên Ấn Độ trong một nhóm 43 người đã cho kết quả xét nghiêm dương tính với loại biến thể đó và đã bị cách ly tại hai thành phố Alost và Louvain ở Bỉ, nơi họ đã đến từ giữa tháng Tư để được đào tạo làm y tá.
Theo các nguồn tin từ Bỉ, nhóm sinh viên này đã đáp máy bay đến Roissy, rồi sau đó di chuyển bằng xe ca từ vùng Paris qua Bỉ. Họ rất có thể đã bị lây nhiễm từ một người trong nhóm.
Trọng Thành, RFI, 21/04/2021
Cách nay hai tháng, Ấn Độ tưởng như đã khống chế được đại dịch Covid-19, với số ca nhiễm "chỉ" khoảng 10.000 người/ngày, trên tổng số dân cư 1,3 tỉ. Với hơn 200 nghìn người dương tính với virus, trong liên tục một tuần nay, Ấn Độ đã vượt Brazil về số ca nhiễm, đứng sau Hoa Kỳ. Vì sao Ấn Độ lại trở thành một tâm dịch mới của thế giới ?
Một hội lễ Holi gần Mathura, bang Uttar Pradesh, Ấn Độ, ngày 30/03/2021. Reuters - K.K. A rora
Sau nhiều tháng phong tỏa nghiêm ngặt, vào lúc mùa xuân đến, người dân Ấn Độ tại nhiều nơi đã quên hẳn các quy tắc giãn cách phòng dịch, và thói quen mang khẩu trang. Các loạt cuộc tập hợp đông người được cho phép trở lại. Đây được coi là nguyên nhân số một khiến dịch bệnh bùng phát. Các cuộc tập hợp tôn giáo, hội hè mùa xuân, nhưng cũng còn có cả các cuộc vận động tranh cử rầm rộ ở 5 bang, được coi là có ý nghĩa quan trọng với đảng cầm quyền của thủ tướng Modi.
Ngoài nguyên nhân trên, việc cường quốc vac-xin hàng đầu thế giới chậm triển khai tiêm chủng cũng có thể coi là nguyên nhân quan trọng khác tạo điều kiện cho dịch bệnh bùng phát. Một số chuyên gia phỏng đoán sự xuất hiện của biến thể virus mới B.1.617, với "đột biến kép", được coi là một thủ phạm trực tiếp khiến dịch bệnh lây lan với cấp số nhân. Tuy nhiên, cho đến nay, dường như cũng chưa có công trình nào xác nhận chắc chắn biến thể B.1.617 lây lan mạnh hơn virus truyền thống.
Lễ hội đông người chính là nguyên nhân hàng đầu. Thủ phạm số một là lễ hội truyền thống Kumbh Mela tại miền bắc Ấn Độ, khởi đầu từ tháng Giêng cho đến nay. Lễ hội Kumbh Mela được coi là một trong những lễ hội tôn giáo lớn nhất thế giới. Tính cho đến giữa tháng 4, đã có khoảng 25 triệu người tham dự. Tắm trên dòng sông thiêng là một nghi thức chủ yếu, mà ít khách hành hương bỏ lỡ. Đối với những người theo Ấn giáo, tắm trên dòng sông thiêng cho phép tẩy trừ mọi tội lỗi, để được giải thoát. Nhiều người tin rằng nước sông Hằng có thể cứu họ thoát khỏi dịch bệnh. Đầu tháng 4/2021, ông Tirath Singh Rawat, thủ hiến bang Uttarakhand (thuộc đảng cánh hữu dân tộc chủ nghĩa BJP), nơi có thành phố thiêng Haridwar, địa điểm diễn ra lễ hội Kumbh Mela năm nay, tuyên bố sẽ không có một khách hành hương nào bị gây phiền hà bởi các quy định siết chặt phòng dịch. Chính quyền bang cũng ra lệnh hủy bỏ quy định cấm các cuộc tập hợp 200 người trở lên.
Trên thực tế, "dòng sông thiêng" cũng là môi trường lây lan thuận lợi của dịch bệnh. Xét nghiệm ngẫu nhiên cho thấy hàng nghìn ca nhiễm mới ở các khách hành hương tham gia lễ hội Kumbh Mela. Thông tín viên Côm Bastin từ Banglore tường trình :
"Đảng cánh hữu dân tộc chủ nghĩa Ấn Độ BJP đã đảm bảo là, bất luận thế nào, dịch Covid cũng sẽ không thể cản trở được lễ hội khổng lồ tại bang Uttarakhand. Từ ngày 27/02, hàng triệu người đã tham gia lễ hội tại thành phố thiêng Haridwar, nơi sông Hằng chảy xuyên qua.
Hồi tháng Ba vừa qua, thủ hiến bang Uttarakhand vẫn còn khẳng định là nước của dòng sông thiêng sẽ tiêu diệt được virus. Chính trị gia này sau đó đã bị nhiễm virus, giống như nhiều người khác. Các xét nghiệm gần đây nhất cho thấy thêm 2.000 ca nhiễm mới, trong vòng 5 ngày, liên quan đến lễ hội Kumbh Mela.
Trước sự phẫn nộ của công chúng về cuộc tập hợp biến thành một ổ dịch khổng lồ, hôm thứ Bảy 17/04, thủ tướng Narendra Modi (đảng BJP) đã phải thay đổi quan điểm. Ông Modi kêu gọi tổ chức một kỳ lễ hội mang tính biểu tượng nhiều hơn, yêu cầu dân chúng không xuống tắm sông đông đảo, và tôn trọng các quy tắc an toàn.
Tuy nhiên, không chắc là điều đó đã đủ để làm yên lòng những người hành hương cuồng nhiệt, cũng như sẽ khó mà giải quyết được vấn đề trở lại bản quán. Trả lời phỏng vấn hãng tin ANI, thị trưởng Bombay bày tỏ lo ngại : "Tôi không thể kiểm soát được việc đi lại của tất cả những người đến Bombay. Khối người đông đúc này rồi sẽ khiến dịch bệnh lan tràn như là ân sủng thần thánh, tất cả các bang sẽ bị nhiễm bệnh. Thủ tướng của chúng ta đã khẳng định rằng cần phải dừng lại. Rất đúng, nhưng đã quá trễ ! Giờ đây cần phải truy lùng các tín đồ đã tham gia lễ hội này, và cách ly bắt buộc họ ở khắp nơi, với chi phí do họ tự lo".
Hôm 13/04, một đoạn video của cảnh sát với mục tiêu đưa ra để trấn an, đã có hiệu ứng ngược lại. Trong lực lượng được gọi là "quản lý đám đông" này, người ta thấy có nhiều cảnh sát tắm sông cùng với khách hàng hương, nhưng không đeo khẩu trang".
Hội Holi mừng xuân đến, còn gọi "hội sắc màu", cũng là một cơ hội vàng khác cho virus lây lan với tốc độ khủng khiếp, khi đông đảo người dự hội nhảy múa say sưa, quấn vào nhau, không khoảng cách, không khẩu trang. Nhiều bang tại Ấn Độ đã cấm các cuộc tập hợp này, nhưng lễ hội vẫn được cho phép tại nhiều nơi.
Những hậu quả của thái độ bất cẩn của dân chúng lẽ ra đã có thể được hạn chế nhờ ở các chính sách đúng đắn từ phía chính quyền. Thế nhưng, chính quyền của thủ tướng Modi đã bị chỉ trích là không coi trọng an toàn sinh mạng của người dân. Dịp đầu xuân này cũng là dịp diễn ra cuộc tranh cử tại 5 bang. Đảng BJP của ông Modi hy vọng với thái độ nhắm làm ngơ cho các cuộc tập hợp đông người, đầy nguy hiểm, họ có thể thu hút được sự ủng hộ của cử tri theo Ấn Độ giáo.
Tại Ấn Độ, các bầu cử cấp bang đầu năm 2021 có ý nghĩa quan trọng với đảng cầm quyền. Bầu cử diễn ra tại 5 bang và vùng lãnh thổ, bao gồm Bengale, Tamil Nadu, Kerala, Pondichéry và Assam. Ngoài bang Assam, tất cả các bang và vùng lãnh thổ còn lại đều do các đảng phái đối lập kiểm soát. Cuối tháng 2/2021, ngay sau khi thời điểm bầu cử được thông báo, chiến dịch tranh cử bắt đầu. Các cuộc bầu cử - liên quan đến 220 triệu cư dân - được coi là phong vũ biểu của chính trường Ấn Độ. Đích thân thủ tướng Narendra Modi đi vận động tranh cử. Thủ tướng Modi cùng lãnh đạo địa phương đảng BJP tổ chức các mít tinh, tuần hành, vận động bầu cử gần như hàng ngày.
Nhà sáng lập, tổng biên tập tạp chí truyền thông độc lập The Wire chỉ trích hành xử vô trách nhiệm của các lãnh đạo đảng BJP :
"Rõ ràng là, đảng BJP không thể không nhìn thấy số lượng đông đảo tín đồ và các lãnh đạo tâm linh tham gia vào các hoạt động lễ hội này, như một cơ hội trời cho, bởi có rất nhiều cử tri có thể bỏ phiếu cho đảng chính trị Ấn Độ giáo. Điều trớ trêu là, người ta không chỉ cho phép, mà còn khuyến khích tham gia. Có những tờ quảng cáo lớn trên các nhật báo với hàng chữ : "Chào mừng đến với lễ hội Kumbh Mela", nhưng không hề đưa ra bất cứ khuyến cáo phòng dịch nào. Đây thực sự là một hành động tội phạm.
Vả lại, các cuộc bầu cử ở bang Bengale có ý nghĩa quan trọng với đảng BJP. Không có ai có ý định không tổ chức các cuộc mít tinh, hay giới hạn quy mô người tham dự. Lãnh đạo đảng BJP Narendra Modi vốn rất phong độ trong các bài phát biểu trước đám đông. Và các cuộc tập hợp càng đông người tham dự, thì cũng sẽ càng có khả năng được quảng bá nhiều hơn trên các kênh truyền hình.
Thủ tướng Modi và đảng BJP của ông giờ đây bị rơi vào chiếc bẫy của chính mình. Tất cả mọi người từng nghĩ rằng sự sụp đổ của nền kinh tế Ấn Độ có thể khiến ông Modi mất uy tín, nhưng điều đó còn chưa xảy ra. Nhưng giai đoạn hiện nay còn nguy hiểm hơn. Nếu những người tham gia vào các cuộc tập hợp này chết, và làm lây nhiễm cho những người xung quanh, dân chúng sẽ coi ông Modi là người phải chịu trách nhiệm. Điều này sẽ làm xấu hình ảnh của ông ta. Cũng còn phải chờ xem là tình hình sẽ đi đến đâu".
Về khả năng biến thể virus Covid-19 mới ở Ấn Độ, mang mã số B.1.617, là nguyên nhân chính khiến dịch bệnh bùng phát tại quốc gia này, giới chính trị và y tế Ấn Độ tỏ ra rất dè dặt . Biến thể B.1.617, được ghi nhận lần đầu tiên vào ngày 05/10/2020 ở miền trung Ấn Độ. Nhà di truyền học Rakesh Mishra, giám đốc Trung tâm Sinh học Phân tử và Tế bào (CCMB), có trụ sở tại Hyderabad, nhận định : biến thể B.1.617 - được giải trình tự gien và chính thức xác nhận vào tháng 12/2020 – đã lan truyền "rất nhanh chóng và người ta thấy sự hiện diện của nó trong ngày càng nhiều mẫu hơn". Tuy nhiên, nếu như tỉ lệ của biến thể này được xác nhận lên đến 55% tại Bombay, thủ phủ tài chính của Ấn Độ, và bang Maharashra, thì nhìn chung ở các nơi khác, tỉ lệ này chỉ được ghi nhận từ 2% đến 10%.
Việc đo lường sự hiện diện của virus là dựa trên cơ sở dữ liệu của INSACOG (The Indian SARS-CoV-2 Genomics Consortium), chuyên về Covid-19. Kể từ khi cơ sở dữ liệu được thành lập, INSACOG thu thập được tổng cộng hơn 13.000 mẫu. Cách đây, bốn tháng, vào lúc cơ sở dữ liệu này về Covid-19 được thành lập, bộ Y Tế Ấn Độ thông báo ước tính sẽ có 5% các mẫu xét nghiệm PCR dương tính với Covid-19 được đưa vào cơ sở dữ liệu. Nếu điều này được thực hiện, thì hiện tại cơ sở dữ liệu INSACOG đã có được hơn 226.000 mẫu (do tổng số xét nghiệm dương tính từ đầu năm đến nay tại Ấn Độ là 4,5 triệu), chứ không phải chỉ là 13.000 mẫu như hiện có.
Thông tin nói trên về cơ sở dữ liệu liên quan virus gây bệnh Covid-19 cho thấy chuyên ngành này tại Ấn Độ mới chỉ trong giai đoạn sơ khai. Trả lời RFI, nhà vi sinh học Patrick Berche, Viện Hàn Lâm Y Khoa Pháp cũng khẳng định một số đặc tính mới đáng sợ hơn của virus, đang còn chờ được xác nhận qua các công trình nghiên cứu : "Có khá nhiều ca nhiễm ở những người trẻ, và thậm chí có cả trẻ em. Đây là điều đáng lo. Nhưng điều này cần được kiểm chứng. Hiện tại, chưa có nghiên cứu khoa học nào được công bố, xác nhận điều này. Có những chỉ dấu cho thấy là virus có thể hiểm ác hơn, nhưng điều này cũng chưa được xác nhận".
Có điều chắc chắn là, biến thể mang tên B.1.617 không thể lọt lưới các xét nghiệm PCR, như nhiều đồn đại, theo nhận định của nhà di truyền học Mishra, cho dù một số xét nghiệm có thể dẫn đến kết quả sai, do độ nhạy các xét nghiệm là vào khoảng từ 70 đến 80%.
***
Cách đây hơn hai tháng, ít ai ngờ Ấn Độ - cường quốc hàng đầu thế giới về vac-xin, nơi đã tiến hành nhiều đợt phong tỏa nghiêm ngặt hồi năm ngoái khiến dịch bệnh tưởng như đã yên – đột ngột trở thành tâm dịch mới của thế giới. Các lễ hội mùa xuân được điểm mặt như là nguồn gốc chủ yếu khiến dịch bệnh tại Ấn Độ tăng vọt trở lại, với mức độ lây nhiễm cao hơn gấp bội so với đợt dịch đầu tiên năm ngoái (theo các số liệu chính thức). Theo giới quan sát, chính quyền cánh hữu dân tộc chủ nghĩa của thủ tướng Narendra Modi phải chịu trách nhiệm hàng đầu trong việc này. Chính quyền Modi không những không khuyến cáo tăng cường các biện pháp phòng dịch, mà ngược lại còn khuyến khích những cuộc tụ tập đông người, nơi mọi biện pháp đề phòng, giãn cách bị coi nhẹ. Các lãnh đạo dân tộc chủ nghĩa theo Ấn giáo hy vọng lợi dụng lòng sùng đạo, thậm chí sự mê muội của dân chúng để kiếm được nhiều phiếu bầu, trong một số cuộc bầu cử địa phương quan trọng đã và đang diễn ra. Chưa biết họ có thành công hay không trong việc thu hút sự ủng hộ của cử tri (mà kết quả chính thức sẽ được công bố ngày 02/05 tới), nhưng thảm bại về y tế - xã hội là nhãn tiền.
Trọng Thành
***********************
Thùy Dương, 22/04/2021
Với gần 315.000 ca nhiễm mới trong vòng 24 giờ, Ấn Độ đã phá vỡ kỷ lục thế giới về số ca nhiễm thường nhật Covid-19. Số ca tử vong 2.000 trong một ngày cũng là con số cao nhất thế giới vào thời điểm này, trên cả Brazil. Một trong những lý do khiến số ca tử vong vì virus corona ở Ấn Độ tăng nhanh chóng trong những ngày qua là các bệnh viện thiếu nghiêm trọng khí ô-xy.
Nhân viên bệnh viện kiểm tra các bình khí ô-xy, bang Maharashtra, Ấn Độ, ngày 21/04/2021. AP
Từ New Delhi, thông tín viên Sébastien Farcis gửi về bài phóng sự :
"Anh Jitin Sheti chờ đợi suốt 2 ngày nay để có một giường điều trị ở bệnh viện tại New Delhi cho người vợ đã nhiễm Covid-19. Trong khi chờ đợi, anh phải xoay sở để có được khí ô-xy cho vợ. Jitin Sheti nói : "Tôi đã tìm được một bình ô-xy, tất nhiên là phải nhờ vào các mối quan hệ cá nhân của mình, bởi vì rất khó để có được một bình ô-xy, và rất đắt. Nồng độ ô-xy trong máu của cô ấy là 88, và tình hình đang xấu đi".
Khắp nơi ở Ấn Độ đều thiếu ô-xy. Các bệnh viện lớn nhất cũng chỉ có lượng ô-xy dự trữ đủ dùng cho vài giờ. Hôm qua, tại Lucknow, thủ phủ của bang Uttar Pradesh, một bệnh viện tư nhân chỉ còn ô-xy dự trữ đủ dùng cho 15 phút, và ban giám đốc bệnh viện cảnh báo thành phố cũng không còn thêm bình ô-xy nào nữa. Còn tại Nashik, phía nam, một vụ rò rỉ ô-xy đã cướp đi mạng sống của 24 bệnh nhân chỉ trong vòng vài phút.
Ấn Độ đã tăng cường sản xuất ô-xy trong những tuần gần đây, nhưng vẫn chưa đủ nhanh, bởi vì hiện giờ hơn nửa số bệnh nhân Covid-19 cần khí ô-xy, tỉ lệ này cao hơn nhiều so với làn sóng dịch trước đây.
Kể từ thứ Năm (hôm nay), việc sản xuất khí ô-xy cho các ngành không thiết yếu sẽ được chuyển hướng sang phục vụ các bệnh viện. Nhưng đối với gia đình này, những người đang tìm kiếm một cách vô vọng trên các mạng xã hội để có ô-xy, thì mọi chuyện đã quá muộn. Người phụ nữ này nói qua điện thoại "Người cần khí ô-xy đã qua đời", rồi cô cúp máy.
Sự lây lan bùng phát dịch bệnh Covid-19 theo cấp số nhân ở Ấn Độ, với gần 3,5 triệu ca nhiễm mới kể từ đầu tháng, đặc biệt được cho là do "đột biến kép" của vius corona".
Thùy Dương
*********************
Thùy Dương, RFI, 21/04/2021
Ấn Độ hôm 20/04/2021 ghi nhận hơn 2.000 ca tử vong vì virus corona và gần 300.000 ca nhiễm mới chỉ trong vòng 24 giờ. Đây là một kỷ lục đáng buồn của Ấn Độ về số ca tử vong và một trong số ca nhiễm thường nhật cao nhất trên thế giới tính từ khi đại dịch Covid-19 nổ ra.
An táng nạn nhân Covid-19 tại một nghĩa trang ở New Delhi, Ấn Độ, ngày 05/06/2020. AP - Manish Swarup
Ấn Độ bị dịch Covid-19 tàn phá nghiêm trọng thứ hai trên thế giới, chỉ sau Mỹ. Cho đến nay, Ấn Độ ghi nhận tổng cộng 182.000 ca tử vong và 15,6 triệu ca nhiễm. Làn sóng dịch thứ hai nghiêm trọng tới mức thủ tướng Narendra Modi lần đầu tiên phải phát biểu trên truyền hình tính từ khi các con số tăng đột biến. Ông Modi thừa nhận "tình hình vẫn còn trong tầm kiểm soát chỉ cách nay vài tuần nhưng làn sóng dịch thứ hai đã ào đến như một cơn bão" và quốc gia với 1.3 tỉ dân đang một lần nữa phải lao vào "một trận chiến lớn".
Tình hình càng đáng lo ngại vì hoạt động của một số nhà máy sản xuất các loại thuốc thiết yếu điều trị cho bệnh nhân Covid-19 cũng như khí ô-xy đã bị chậm lại, thậm chí phải tạm ngưng. Gia đình nhiều bệnh nhân phải tự bỏ ra rất nhiều tiền để mua thuốc và khí ô-xy ở "chợ đen".
Một quan chức lãnh đạo của New Delhi hôm qua 20/04 viết trên Twitter là nhiều bệnh viện chỉ còn đủ khí oxygène dùng trong vài giờ. Tình hình cũng tương tự ở một số bang khác, chẳng hạn Maharastra, nơi có thành phố đông dân Bombay : Một số bệnh viện không còn khí ô-xy dự trữ.
AFP nhắc lại trong những tuần qua người dân Ấn Độ đã có những dịp tụ tập rất đông người, chẳng hạn lễ hội Hindu giáo Kumbh Mela, các sự kiện chính trị và thể thao lớn. Mỹ hiện giờ khuyến cáo công dân không đến Ấn Độ, kể cả những người đã được tiêm chủng. Anh Quốc đưa Ấn Độ vào "danh sách đỏ", còn Hồng Kông và New Zealand đã cấm các chuyến bay nối với Ấn Độ.
Thùy Dương
***********************
Thanh Hà, RFI, 19/04/2021
Kể từ ngày 19/04/2021, 20 triệu dân tại thủ đô New Delhi lại bị phong tỏa trong vòng một tuần lễ. Ấn Độ ghi nhận thêm hơn 273.000 bệnh nhân Covid-19 trong vòng 24 giờ qua. Đây là ngày thứ 5 liên tiếp mà mỗi ngày Ấn Độ vượt ngưỡng 200.000 ca dương tính với virus corona. Quốc tế lo ngại trước "biến thể Ấn Độ".
New Delhi, thủ đô Ấn Độ, bị phong tỏa ít nhất một tuần kể từ ngày 19/04/2021 để chống dịch Covid-19. AFP – Sajad Hussain
Khủng hoảng y tế tại Ấn Độ nghiêm trọng đến nỗi chính phủ Anh vừa thông báo thủ tướng Boris Johnson hủy chuyến công du quốc gia Nam Á này vào tuần tới.
New Delhi đang trở thành tâm dịch, với hơn 25.000 ca nhiễm mới được ghi nhận trong ngày, chiếm gần 1/3 số bệnh nhân vừa được phát hiện trên toàn quốc. Hệ thống y tế tại thủ đô Ấn Độ đã quá tải. Arvind Kejriwal, lãnh đạo chính quyền địa phương cho biết tình hình tại chỗ đã trở nên "nghiêm trọng. Lệnh phong tỏa bắt đầu có hiệu lực từ 10 giờ đêm nay chỉ giúp kềm hãm đà lây lan. Trong tuần qua, số bệnh nhân tăng thêm 64% so với tuần lễ đầu tiên trong tháng 4"
Số ca lây nhiễm mới tăng nhanh do hai yếu tố : Thứ nhất là dân chúng bất cẩn vào mùa tại Ấn Độ diễn ra hàng loạt các lễ hội quy tụ rất đông người. Lý do thứ hai là virus biến thể B.1.617 còn được gọi là "biến thể Ấn Độ" được phát hiện lần đầu tiên từ tháng 10 năm ngoái nhưng đến nay, có đến 60 % các bệnh nhân tại bang Maharrashtra, với thủ phủ là thành phố Bombay, lá phổi kinh tế của Ấn Độ, đã mang virus này.
Theo giới phân tích biến thể B.1.617 không chỉ hoành hành tại Ấn Độ mà đã lan tới Vương Quốc Anh, Đức, Bỉ, Namibia, Ai Len, Úc, New Zealand, Singapore và Hoa Kỳ.
Covid-19 trên thế giới
Trong khi đó tại Hoa Kỳ chính quyền thông báo, kể từ hôm nay (19/04/2021) tất cả những ai trên 18 tuổi đều được chích ngừa chống Covid-19. Hiện tại hơn 131 triệu người Mỹ đã được tiêm chủng ít nhất là một mũi vac-xin.
Còn tại Đức, Berlin tối qua tổ chức một buổi lễ tưởng niệm 80.000 nạn nhân chết vì virus corona.
Về tình hình Pháp, với hơn 30.00 ca nhiễm mới trong một ngày, Pháp chưa hy vọng trông thấy "tình hình tươi sáng hơn". Nhà dịch tễ học Dominique Castagliola báo động : Trong hoàn cảnh này, khó có hy vọng chính phủ nới lỏng các biện pháp phong tỏa vào giữa tháng 5/2021 như đã thông báo.
Thanh Hà
