Facebook đã là một môi trường tốt để chúng ta học hỏi những điều tích cực, truyền thông những hoạt động xã hội cũng như lưu trữ kỷ niệm. Và họ đáng được cảm ơn về điều này.
Tuy nhiên thực tế những năm gần đây cho thấy Facebook ngày càng không tạo điều kiện để những việc trên được thực hiện tốt nhất. Những mâu thuẫn cốt lõi của họ trong mô hình và cách thức kinh doanh khó có thể cho thấy họ là một sản phẩm tiêu biểu của đạo đức và hướng thượng hiện nay và tương lai.
Thứ nhất, có những bằng chứng cụ thể trong việc Facebook chia sẻ dữ liệu người dùng một cách có chủ ý như trường hợp Cambridge Analytica (hằng triệu thông tin mật của người dùng bị tiết lộ), hay cho phép các công ty như Netflix, Yahoo đọc, truy cập, thậm chí thay đổi nội dung các tin nhắn của người dùng. Dầu hứa hẹn sẽ thay đổi, Facebook khó có thể làm khác vì đơn giản đó là mô hình kinh doanh gốc rễ của họ : cho dùng miễn phí, sau đó bán dữ liệu và thông tin cá nhân của người dùng. Ban đầu là các dữ liệu không định danh, và bây giờ là ngay cả các tin nhắn, khu vực riêng tư nhất. Tất cả các tuyên bố bảo mật, các kỹ thuật số hóa tiên tiến nhất đều vô nghĩa và chỉ là lời hứa suông trước mô hình kinh doanh như vậy.
Thứ nhì, trong thời gian dài, Facebook không ngừng xóa các bài viết và khóa tài khoản của nhiều người vì cho là vi phạm "tiêu chuẩn cộng đồng". Facebook xử lý rất chậm và không dành cho người dùng sự tôn trọng đáng có trước những trường hợp này. Còn sớm để nói về sự thỏa hiệp của Facebook đối với các luật an ninh mạng của các nhà nước chuyên chế tuy nhiên rõ ràng họ đã không quan tâm đủ đến các tiếng nói đối lập. Đóng góp vào tiến trình dân chủ và lưu trữ ký ức xã hội của Facebook đã không như trước đây khi các Facebooker giờ đây phải đối diện với áp lực từ chính quyền với các điều luật vi phạm quyền tự do ngôn luận và một đội ngũ dư luận viên được trả tiền để nói và làm theo định hướng. Facebook tỏ ra lưỡng lự rất lâu trong việc đứng cùng với người dân, một điều họ đã từng làm và dẫn đến những thay đổi chính trị, xã hội trên thế giới. Điều này cũng khó thay đổi trong tương lai khi Facebook trước áp lực mở rộng cần phải tiến vào các thị trường lớn hơn đòi hỏi sự thỏa thuận với chính quyền sở tại.
Điều thứ ba có thể làm một số độc giả phật ý, nhưng đó là sự thật. Facebook tạo nên một cuộc sống trên mạng ngày càng nhiều và mắc kẹt chúng ta vào cuộc sống ảo đó bằng nhiều thủ thuật không làm con người ngày càng hướng thượng hơn. Với lợi nhuận thu được từ quảng cáo và chia sẻ dữ liệu thói quen người dùng, Facebook khuyến dụ chúng ta vào màn hình máy tính, điện thoại và xa dần cuộc sống thật. Đỉnh điểm của sự tai hại này là những sản phẩm như Instagram (của Facebook) với các chức năng post và share hình. Đây là một sản phẩm rất nguy hiểm cho các trẻ em trong tuổi đang và mới lớn và là mối lo ngại của các trường học tại phương Tây. Các tại hại rõ ràng : mất rất rất nhiều thời gian đáng lẽ phải dành cho học hành và vui chơi của các em, làm nhiều em nhỏ đặc biệt là em gái tập trung một cách quá đáng vào thân thể và hình ảnh bản thân, dẫn đến những rối loạn tâm lý rất trầm trọng và nguy hiểm.
Nếu có bạn nào nghĩ rằng người viết đang trầm trọng hóa vấn đề, tôi mời các bạn dừng lại suy nghĩ khoảng một phút, sau đó đọc lại những câu trên một lần nữa như những người làm cha làm mẹ. Với kinh nghiệm bản thân, tôi chân thành lưu ý các bậc cha mẹ nên đặc biệt cẩn thận với sản phẩm mạng xã hội mang tên Instagram.
Sự phát triển vũ bão của Facebook, ngoài lý do là một sản phẩm công nghệ tốt (điều đã nhạt nhòa sau một vài năm đầu trong thời buổi công nghệ ngày nay), là kết quả của một chiến lược kinh doanh rất thô bạo, đặt lợi nhuận, tăng số người dùng, lên hàng đầu, một cách khéo léo nhưng bằng mọi giá. Tai hại của việc này rất lớn, và đã vượt qua những đóng góp mà nó mang lại.
Không thể mong chờ Facebook thay đổi, cũng như không thể thay đổi và vực dậy Kodak từ một công ty máy ảnh phim trước làn sóng của máy kỹ thuật số, hay yêu cầu một chính trị gia thay đổi những gì đã thành tư tưởng của họ.
Chúng ta cần thay thế Facebook. Chúng ta cần một mô hình khác, một cách thức khác. Đó là lý do tôi sáng lập và phát triển Livenguide (1).
Trang Livenguide của tác giả Lê Trung Tĩnh.
Trước tiên từ mô hình kinh doanh, chúng tôi khẳng định không thâu thập dữ liệu người dùng để bán nó cho bên thứ ba.
Chúng tôi tôn trọng những giá trị nền tảng như tự do biểu đạt và bảo vệ thông tin cá nhân. Tôi hiểu rất rõ rằng những điều này không chỉ đến từ một nền tảng kỹ thuật mà còn từ cam kết, dấn thân của người sáng lập và của mô hình kinh doanh mà tôi đã khẳng định bên trên.
Chúng tôi phát triển một mạng xã hội có trách nhiệm, để mọi người kết nối và sống cuộc sống thật tốt hơn, gặp mặt nhau nhiều hơn chứ không phải đối diện suốt với màn hình. Livenguide có các công cụ tạo Hoạt động để mọi người cùng tham gia và gần tới đây sẽ phát triển những chức năng để mọi người gặp nhau và tương tác thật với nhau, bắt tay nhau, giúp đỡ nhau, đi xe cùng với nhau, hẹn uống cà phê với nhau, chuyển đồ cho nhau, tìm đến và du lịch với nhau.
Chúng tôi không tạo nên những công cụ để gây nghiện, chúng tôi khuyến khích các bạn sử dụng Livenguide vừa phải, và khi các bạn cần. Không hạn chế và kiểm duyệt nhưng chúng tôi cố gắng tạo Livenguide thành sân chơi của những con người và những điều hướng thượng vì tôi cảm thấy trách nhiệm để trí tuệ nhân tạo sẽ là sản phẩm đẹp và lành mạnh của chính chúng ta.
Livenguide không có sự bắt buộc phải phát triển vũ bão, tăng số người dùng bằng mọi giá. Chúng tôi phát triển từ tốn, vừa phải. Từng người dùng đối với chúng tôi là những con người với trí tuệ, phẩm giá và cảm xúc riêng biệt. Một cách khiêm cung và cầu thị, Livenguide ước mơ hướng đến toàn thế giới, nhưng chúng tôi tôn trọng và phục vụ từng người một.
Là người Việt, tôi mong muốn tặng Livenguide đến toàn bộ người dân Việt Nam. Cùng nhau, chúng ta có thể làm được.
Tôi chân thành chào đón các bạn đến với Livenguide.
Một số nguồn tiêu biểu về việc tiết lộ dữ liệu của Facebook và việc xóa tài khoản người dùng
Lê Trung Tĩnh
Nguồn : VNTB, 07/01/2019
(1) https://www.livenguide.com
Tham khảo :
As Facebook Raised a Privacy Wall, It Carved an Opening for Tech Giants
Vietnam : How Facebook is being abused to silence critics in Germany
*****************
Phỏng vấn tiến sĩ Lê Trung Tĩnh và LivenGuide
Kiều Phong, VNTB, 02/01/2019
Trước việc Facebook xóa bài và đóng tài khoản nhiều người dùng cũng như trong bối cảnh của luật an ninh mạng, người dùng mạng xã hội tại Việt Nam đang đứng trước lựa chọn một mạng xã hội mới. Phóng viên Kiều Phong có cuộc phỏng vấn với Tiến sĩ Lê Trung Tĩnh, nhà sáng lập mạng xã hội LivenGuide - một mạng xã hội mới thành lập với tiêu chí hàng đầu là tôn trọng tự do biểu đạt và bảo mật thông tin người dùng.
Tiến sĩ Lê Trung Tĩnh, nhà sáng lập mạng xã hội LivenGuide
Kiều Phong : Kính chào Tiến sĩ Lê Trung Tĩnh. Rất vui được trò chuyện với anh và các đồng đội trong nhóm sáng lập LivenGuide trong ngày hôm nay. Xin anh giới thiệu sơ lược về LivenGuide cho bạn đọc của VNTB được biết ?
Lê Trung Tĩnh : Thân chào Kiều Phong và quý độc giả.
Livenguide cung cấp một mạng xã hội với nhiều tính năng của Facebook (mạng xã hội) và của Google (công cụ tìm kiếm dịch vụ).
Ngoài việc post bài, tương tác với nhau như một mạng xã hội, người dùng Livenguide còn có thể tạo các dịch vụ dưới dạng các Hoạt động. Nếu muốn, họ có thể kiếm tiền bằng cách tự cho mình hoặc Hoạt động của mình một mức giá và trao đổi trực tiếp với những người muốn tham gia.
Các hoạt động này có thể là tổ chức một buổi giới thiệu sách, dạy nấu ăn, tham quan thành phố, cùng nhau chạy bộ, nói chuyện về trí tuệ nhân tạo hay bàn các việc phải làm để bảo vệ môi trường... nói chung tất cả những gì bạn yêu thích và muốn làm cùng người khác.
Kiều Phong : Người dùng LivenGuide chủ yếu đam mê thể loại gì ?
Lê Trung Tĩnh : Người dùng Livenguide đa phần đam mê và tổ chức các Hoạt động xã hội, du lịch, thể thao.
Trước việc Facebook ngày càng xóa bài, đóng tài khoản hay xóa các group một cách tùy tiện, nhiều người tham gia Livenguide hiện nay là những người quan tâm đến Việt Nam và có những suy tư, lên tiếng trước tình hình chính trị, xã hội của đất nước.
Livenguide trân trọng chào đón những người hay hội nhóm bị Facebook xóa bài hay e ngại tài khoản bị đóng. Chúng tôi hiểu sự khó chịu khi bị như vậy, nhất là các trường hợp Facebookers không biết các post của mình bị giới hạn ảnh hưởng như thế nào. Nhiều người đã bắt đầu post song song trên Facebook và Livenguide vì e ngại Facebook có thể xóa, đặc biệt là với những post liên quan đến các chủ đề chính trị, xã hội.
Livenguide tôn trọng từng người dùng. Chúng tôi tạo một môi trường bình đẳng, minh bạch và lưu giữ các post của bạn nguyên vẹn với thời gian.
Kiều Phong : Kể từ ngày đầu thành lập mạng xã hội LivenGuide đến nay, đã có người dùng nào mất kiểm soát đối với tài khoản LivenGuide của họ chưa ạ? Và nếu có thì LivenGuide sẽ hỗ trợ khách hàng thế nào để lấy lại tài khoản của họ ?
Lê Trung Tĩnh : Từ ngày thành lập đến giờ Livenguide chưa hề xóa một bài nào hay để một tài khoản nào bị mất kiểm soát. Chúng tôi áp dụng những biện pháp kỹ thuật tốt nhất để bảo đảm bảo mật thông tin của người dùng.
Tôn chỉ của chúng tôi là tôn trọng nhau và tôn trọng môi trường. Chúng tôi không xóa bài hay đóng tài khoản của người dùng vì những lý do như nhạy cảm hay bị ai, tổ chức nào yêu cầu.
Đây không chỉ là cam kết cá nhân mà là của một công ty. Livenguide thành lập tại Pháp, tuân thủ luật nước Cộng Hòa Pháp và Châu Âu về bảo mật cá nhân và tự do biểu đạt. Luật pháp Châu Âu về Bảo vệ Dữ liệu không cho phép chúng tôi tiết lộ thông tin người dùng cho bên thứ ba, dầu đó là ai.
Kiều Phong : Như một người hoạt động xã hội, và hiện giờ thành lập Livenguide như một người kinh doanh, Tiến sĩ giải quyết thế nào những mâu thuẫn có thể có giữa hai hoạt động này ?
Livenguide cũng được xây dựng trên tinh thần đó: tôn trọng quyền tự do biểu đạt và bảo vệ quyền riêng tư của người dùng.
Lê Trung Tĩnh : Tôi nghĩ không có mâu thuẫn gì về các giá trị cốt lõi giữa các hoạt động xã hội mà tôi đang làm và yếu tố kinh doanh sinh lợi cho Livenguide.
Các hoạt động xã hội mà tôi tham gia như đấu tranh cho Biển Đông hay cho một nước Việt Nam dân chủ tự do đều mang tính ôn hòa, hướng đến sự công bằng, thúc đẩy đối thoại và tôn trọng ý kiến khác biệt.
Livenguide cũng được xây dựng trên tinh thần đó: tôn trọng quyền tự do biểu đạt và bảo vệ quyền riêng tư của người dùng. Bản thân việc đề cao, gìn giữ những giá trị đó cũng mang một thông điệp hoạt động xã hội mạnh mẽ.
Tôi sẽ tiếp tục các hoạt động xã hội của mình, không ảnh hưởng bởi việc phát triển Livenguide. Thật ra tôi thấy tự tin hơn vì có được một môi trường vững vàng và đáng tin cậy để chia sẻ các bài viết, công việc xã hội.
Kiều Phong : Tuy nhiên cũng có thể có những mâu thuẫn lợi ích xuất hiện khi tiếp cận dự án dưới góc độ kinh doanh ?
Lê Trung Tĩnh : Những người muốn kinh doanh trên Livenguide (sẽ mang lại lợi ích cho Livenguide) biết rõ các tiêu chí của cộng đồng Livenguide, một sân chơi cho không giới hạn, không kiểm duyệt trong việc biểu đạt các quan điểm chính trị xã hội.
Ngoài ra để phát triển Livenguide chúng tôi cần những nhà đầu tư và chúng tôi rất quý trọng những đóng góp của họ. Tuy nhiên tôi cũng xin nhấn mạnh rằng chúng tôi luôn tôn trọng và không bao giờ xa rời các giá trị đã đề ra : tôn trọng tự do biểu đạt và bảo vệ quyền riêng tư.
Giữ vững những giá trị đó trong việc lựa chọn nhà đầu tư và cách thức kinh doanh là cách để không phát sinh mâu thuẫn lợi ích giữa việc kinh doanh và hoạt động xã hội.
Livenguide bám chặt vào những giá trị trên vì chúng tôi yêu quý nó và cũng vì đó chính là những điều tạo nên sự khác biệt của Livenguide đối với các mạng xã hội khác. Nói theo ngôn ngữ kinh doanh việc gắn chặt vào những giá trị đó tạo ra một thị phần lớn trong phát triển mạng xã hội. Đặc biệt trong khuôn khổ địa chính trị hiện thời.
Kiều Phong : Tiến sĩ có thể nói thêm về ý này ?
Lê Trung Tĩnh : Các chính phủ và hệ-thống-đã-được-thiết-lập ngày càng thấy được mối nguy hiểm của việc để các mạng xã hội phát triển một cách tự nhiên. Họ lo ngại đây sẽ là nơi nuôi dưỡng các mầm mống chống lại hệ-thống và thay đổi xã hội. Thay vì tự thay đổi để thích ứng bằng cách minh bạch và dân chủ hơn, những hệ-thống này ở các nước kém dân chủ có khuynh hướng ngăn cấm và bóp nghẹt thông tin bằng các luật như luật an ninh mạng hay dự thảo các nghị định về luật đó mà mọi người bàn luận những ngày qua.
Đáng tiếc là nhiều mạng xã hội có vẻ đang lựa chọn đứng về phía của hệ-thống. Vì mong muốn mở rộng phạm vi ảnh hưởng, vì muốn lợi nhuận hơn nữa và hơn nữa, vì áp lực để phát triển và duy trì, chính họ trở thành những hệ-thống-đã-được-thiết-lập.
Những mạng xã hội đó đã và vẫn đang làm được nhiều việc như tăng cường trao đổi, đưa thông tin đến người dân. Nhưng rõ ràng họ khó có thể tạo nên những thay đổi lớn. Và nguy hiểm là bằng cách xóa post, đóng tài khoản, làm giảm ảnh hưởng một số người dùng một cách chọn lọc, các mạng xã hội này đang làm chức năng kiểm duyệt thông tin, lâu dài sẽ làm méo mó sự lưu giữ ký ức của từng cá nhân và xã hội.
Là người dùng sản phẩm, là khách hàng, chúng ta có hoàn toàn có quyền chọn dùng một mạng xã hội khác. Livenguide mong muốn là câu trả cho quyết định đó.
Kiều Phong : Được biết LivenGuide có tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Việt. Đội ngũ đặc biệt hướng về Việt Nam. Tiến sĩ Lê Trung Tĩnh và LivenGuide có chính sách đặc biệt nào để hỗ trợ các tổ chức xã hội dân sự ở Việt Nam ?
Lê Trung Tĩnh : Chúng tôi có tiếng Việt và sẵn sàng hỗ trợ người dùng bằng tiếng Việt. Được sáng lập và điều hành bởi những người hoạt động xã hội, một cách tự nhiên chúng tôi sẽ quan tâm đến các tổ chức xã hội dân sự ở Việt Nam. Hiện nay đã có những tổ chức xã hội dân sự tham gia sinh hoạt trên Livenguide như Nghiệp đoàn giáo chức Việt Nam, Nghiệp đoàn sinh viên Việt Nam.
Các bạn suy tư vì tình hình đất nước ? Các bạn và hội nhóm e ngại bị Facebook xóa bài hay đóng tài khoản ? Các bạn muốn quảng bá hoạt động của mình? Mời các bạn tham gia vào Livenguide. Chúng tôi tôn trọng và hỗ trợ các bạn hết mình. Livenguide tạo sân chơi bình đẳng, công bằng và mới mẻ đến cho tất cả các bạn.
Chúng ta xứng đáng có một ngôi nhà mới, một vùng trời mới. Mạng xã hội cũng như xã hội, đều là do chúng chính ta can đảm xây nên.
Kiều Phong : Xin cám ơn tiến sĩ Lê Trung Tĩnh về cuộc phỏng vấn ngày hôm nay.
Kiều Phong thực hiện
Nguồn : VNTB, 02/01/2019