Thân phận nghiệp đoàn độc lập ở Việt Nam

Phạm Trần, 02/05/2019

Dự luật Lao động (sửa đổi) sẽ được Quốc hội Việt Nam thảo luận để thông qua tại kỳ họp thứ 7, trong khoảng thời gian từ 20/05 đến 14/06/2019, cho phép công nhân thành lập tổ chức đại diện người lao động độc lập với Công đoàn của nhà nước, nhưng liệu có hy vọng thành công ?

Dự thảo sửa đổi Luật Lao động có gì mới - Ảnh minh họa (Anh Tú - Garco10)

Sau đây là những lý do rất khó :

"Công đoàn là tổ chức chính trị – xã hội rộng lớn của giai cấp công nhân và của người lao động, được thành lập trên cơ sở tự nguyện, là thành viên trong hệ thống chính trị của xã hội Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam ; đại diện cho cán bộ, công chức, viên chức, công nhân và những người lao động khác (sau đây gọi chung là người lao động), cùng với cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động ; tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế – xã hội, tham gia thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp ; tuyên truyền, vận động người lao động học tập nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa".

Thứ nhất là, chức năng và nhiệm vụ của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, một trong 6 tổ chức tổ chức chính trị xã hội của đảng duy nhất cầm quyền và được ngân sách nhà nước nuôi ăn. Các tổ chức kia là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Cựu chiến binh.

Ngoài ra, ngân sách nhà nước còn đài thọ kinh phí cho ngót 40 tổ chức hội đoàn vệ tinh, như Hội Nhà văn, Hội Nhà báo, Hội Sinh viên, Hội người cao tuổi, v.v…

Theo Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (Vietnam Institute for Economic and Policy Research-VEPR) thì tổng số người hoạt động trong lĩnh vực tổ chức quần chúng công (có biên chế và không có biên chế), ước tính vào khoảng 338.000 người. Nhưng kết quả đem lại vẫn còn là dấu hỏi lớn, không ai ở Việt Nam có câu trả lời minh bạch.

Theo tin của báo nhà nước, trong năm 2017, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã được cấp khoảng 184.110 tỉ đồng. Trước đó, năm 2016 cũng được chi 273.770 tỉ đồng, đấy là chưa kể các khoản tiền liễm đóng hàng tháng của đoàn viên, tài sản khác gồm bất động sản, xe cộ, phương tiện làm việc và các phương pháp gây qũy khác.

Với một ngân sách lấy từ tiền thuế của dân chi cho tổ chức công đoàn của đảng để khuynh đảo lực lượng công nhân, công và tư, nhằm phục vụ quyền lợi đảng thì có tổ chức lao động độc lập nào ngoài đảng có cơ may sống còn ?

Thứ hai, mặc dù Điều 149 của Dự thảo viết rằng "Tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp bao gồm công đoàn cơ sở được thành lập theo quy định của Luật Công đoàn ; và tổ chức khác của người lao động (hay nghiệp đoàn độc lập)", trên cơ sở tự nguyện, nhưng thực tế không dễ dàng chút nào, theo như tình trạng lao động và hoàn cảnh chính trị của người lao động hiện nay.

Lý do vì tổ chức Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, như từ xưa đến nay, được coi như đương nhiên nắm vai chủ chốt kiểm soát công nhân tại mỗi cơ sở lao động, đặc biệt tại các doanh nghiệp nhà nước và công ty lớn có đầu tư của nước ngoài.

Do đó, sự hình thành "một tổ chức khác của người lao động" tại cơ sở lao động để cạnh tranh với công đoàn nhà nước là điều rất khó khăn, như "lấy trứng chọi với đá" !

Hãy đọc vài tỷ dụ :

Theo Điều 150 "dự thảo" thì chuyện "thành lập, gia nhập và hoạt động" sẽ dễ như ăn kẹo nếu đồng ý chui vào "lồng quyền lực" của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.

Nguyên văn :

1. Người lao động có quyền thành lập, gia nhập và hoạt động trong tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp.

2. Tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp thành lập và hoạt động hợp pháp sau khi gia nhập hệ thống Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam hoặc đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Nếu vào tổ chức lao động nhà nước thì Khoản (a) viết rằng :

"Trường hợp gia nhập vào hệ thống Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam thì sau khi hoàn thành việc gia nhập, công đoàn có thẩm quyền ra quyết định thành lập hoặc công nhận gửi cho cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp tỉnh quyết định thành lập, quyết định công nhận, số lượng đoàn viên, danh sách Ban chấp hành Công đoàn cơ sở".

Rõ ràng giản dị vì không phải chui bò qua các cửa ải. Ngược lại, nếu muốn đăng ký để đứng độc lập thì sẽ phài làm một trong hai phương án, tùy theo quyết định của Quốc hội :

Phương án 1 : "Trường hợp đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì điều kiện, trình tự, thủ tục thành lập ; thẩm quyền, trình tự, thủ tục đăng ký hoạt động thực hiện theo quy định của Chính phủ".

Phương án 2 : "Trường hợp đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì thực hiện theo quy định tại các điều : Điều 151, 152, 153, 154, 155, và 156 của Bộ luật này.

Trăm mưu ngàn kế

Nếu có ai can đảm dám gồng mình tổ chức Nghiệp đoàn bên ngoài tổ chức lao động của đảng thì phải làm những việc sau :

Điều 151. Hồ sơ đăng ký nghiệp đoàn

1. Văn bản đề nghị đăng ký nghiệp đoàn do người đại diện của nghiệp đoàn ký và phải bao gồm các thông tin tối thiểu sau :

a) Tên nghiệp đoàn ;

b) Địa chỉ nghiệp đoàn ;

c) Họ, tên và địa chỉ của người đứng đầu nghiệp đoàn.

2. Điều lệ của nghiệp đoàn theo quy định tại Điều 153 của Bộ luật này.

3. Biên bản bầu cử và danh sách họ tên, địa chỉ của ban lãnh đạo được bầu của nghiệp đoàn.

4. Danh sách có chữ ký của những thành viên sáng lập và những người tự nguyện tham nghiệp đoàn theo quy định tại Khoản 1, Điều 152 của Bộ luật này.

5. Bản sao có chứng thực thẻ căn cước công dân hoặc giấy chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu hoặc chứng thực cá nhân hợp pháp khác của người đại diện và các thành viên ban lãnh đạo nghiệp đoàn.

Điều 152. Điều kiện về số lượng đoàn viên tối thiểu, ban lãnh đạo và người đứng đầu của nghiệp đoàn để được đăng ký

1. Tại thời điểm đăng ký, nghiệp đoàn phải có tối thiểu 20 đoàn viên là người lao động làm việc tại doanh nghiệp.

2. Thành viên Ban lãnh đạo được bầu của nghiệp đoàn là người lao động Việt Nam.

3. Thành viên Ban lãnh đạo được bầu của nghiệp đoàn không phạm các tội xâm phạm an ninh quốc gia ; các tội xâm phạm quyền tự do của con người, quyền tự do, dân chủ của công dân ; các tội xâm phạm sở hữu theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Điều 153. Điều lệ của nghiệp đoàn

Điều lệ của nghiệp đoàn phải các nội dung chủ yếu sau đây :

1. Tên, địa chỉ của nghiệp đoàn.

2. Tôn chỉ, mục đích và phạm vi hoạt động của nghiệp đoàn.

Tôn chỉ, mục đích và phạm vi hoạt động của nghiệp đoàn phải đáp ứng những yêu cầu sau :

a) Tôn chỉ, mục đích và phạm vi hoạt động của nghiệp đoàn là nhằm bảo vệ và thúc đẩy các quyền và lợi ích của đoàn viên trong quan hệ lao động tại doanh nghiệp ; cùng với người sử dụng lao động giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động và người sử dụng lao động ; xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, thông qua thương lượng tập thể hoặc các hình thức khác theo quy định của pháp luật.

b) Nghiệp đoàn đăng ký theo quy định của Bộ luật này không được là tổ chức có mục đích chính trị hoặc chỉ thuần túy là tổ chức nhằm thực hiện các hoạt động xã hội hoặc các hoạt động hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên.

3. Điều kiện, thủ tục gia nhập và ra khỏi nghiệp đoàn của người lao động.

Nghiệp đoàn không được đồng thời bao gồm đoàn viên là người lao động thông thường và người lao động là người đại diện cho lợi ích của người sử dụng lao động. Người lao động là người đại diện cho lợi ích của người sử dụng lao động là người có quyền tham gia vào quá trình ra quyết định liên quan đến việc tuyển dụng, kỷ luật lao động, thuyên chuyển, chấm dứt hợp đồng lao động và điều kiện lao động của người lao động.

4. Cơ cấu tổ chức, nhiệm kỳ, người đại diện của nghiệp đoàn.

Người đại diện của nghiệp đoàn là người đứng đầu nghiệp đoàn hoặc người khác được bầu theo quy định của điều lệ của nghiệp đoàn.

5. Nguyên tắc tổ chức, hoạt động và thể thức thông qua quyết định của nghiệp đoàn.

Tổ chức và hoạt động của nghiệp đoàn thực hiện theo các nguyên tắc sau đây :

a) Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và điều lệ ;

b) Tự nguyện, tự quản ;

c) Dân chủ, minh bạch.

6. Những nội dung sau đây phải do đoàn viên quyết định theo đa số.

a) Thông qua, sửa đổi, bổ sung điều lệ của nghiệp đoàn ;

b) Bầu cử, miễn nhiệm người đứng đầu và ban lãnh đạo của nghiệp đoàn ;

c) Hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, đổi tên, giải thể nghiệp đoàn.

7. Đoàn phí, nguồn tài sản, tài chính và việc quản lý, sử dụng tài sản, tài chính của nghiệp đoàn.

Việc thu, chi tài chính của nghiệp đoàn phải được theo dõi, lưu trữ và định kỳ hàng năm công khai cho đoàn viên nghiệp đoàn.

8. Kiến nghị và giải quyết kiến nghị của đoàn viên trong nội bộ nghiệp đoàn.

9. Các nội dung khác không trái với quy định của pháp luật.

Điều 154. Trình tự, thủ tục đăng ký nghiệp đoàn

1. Người đại diện của nghiệp đoàn gửi hồ sơ đăng ký theo quy định tại Bộ luật này cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đăng ký nghiệp đoàn. Các tài liệu trong hồ sơ đăng ký nghiệp đoàn phải được lập trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày lập đến ngày nộp hồ sơ đăng ký.

2. Trong trường hợp hồ sơ đăng ký thiếu các thông tin, tài liệu theo quy định tại Điều 151 của Bộ luật này thì cơ quan có thẩm quyền đăng ký thông báo cho người nộp hồ sơ đăng ký trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ đăng ký.

3. Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ đăng ký hợp lệ, cơ quan có thẩm quyền đăng ký phải cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động. Trường hợp không cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

4. Cơ quan có thẩm quyền cấp đăng ký từ chối đăng ký trong các trường hợp sau :

a) Tài liệu và nội dung hồ sơ đăng ký không theo quy định tại các Điều 151, 152, 153 của Bộ luật này.

b) Có căn cứ cho rằng tổ chức của người lao động có hành vi gian dối trong quá trình thành lập tổ chức.

c) Tổ chức có nguồn tài chính không phù hợp với quy định của pháp luật.

Với những khó khăn và ràng buộc nêu trên, liệu có "người công nhân anh hùng" nào có gan làm Phù Đổng Thiên vương trong thời đại hễ mở mồm ra là "thù địch, phản động" dưới thời cộng sản hay không ?

Phai nhạt chính trị

Đó cũng là lý do giải thích tại sao hồi năm 2018, khi chưa được Quốc hội trao chức Chủ tịch nước, ông Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ta thán rằng : 

"Hiện nay xã hội vẫn băn khoăn trước tình trạng một bộ phận công nhân, người lao động có biểu hiện phai nhạt về chính trị, chỉ lo nhiều đến những vấn đề lợi ích kinh tế, đời sống cụ thể trước mắt, ít quan tâm đến những vấn đề cơ bản, lâu dài, có tính chiến lược như ý thức giác ngộ giai cấp, bản lĩnh chính trị, vai trò, sứ mệnh lịch sử, trách nhiệm của giai cấp công nhân… ; một số bị các thế lực xấu, thù địch tác động, lôi kéo, kích động, đã có những việc làm sai trái, gây mất ổn định an ninh, trật tự, an toàn xã hội".

Ông Trọng đã hờn dỗi như thế trong bài phát biểu tại Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ 12, nhiệm kỳ 2018- 2023, tổ chức tại Hà Nội ngày 25/09/2018. Ông còn chỉ trích :

"Chất lượng đội ngũ công nhân nước ta đang có những dấu hiệu hụt hẫng và bất cập. Xu hướng phân hoá trong đội ngũ công nhân làm cho nhiệm vụ tập hợp lực lượng và nâng cao vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân đối với toàn thể xã hội trở nên khó khăn".

Trước tình trạng xuống cấp này, Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam đã chỉ thị Công đoàn phải :

1. Chú trọng nâng cao nhận thức, bản lĩnh chính trị cho công nhân, viên chức, người lao động. Tập trung tuyên truyền, giáo dục, giúp công nhân, viên chức, người lao động nhận thức sâu sắc hơn nữa về giai cấp, về Đảng, về tổ chức công đoàn…

2. Coi trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, học tập, nghiên cứu và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Marx-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng vào thực tiễn công tác. Nghiên cứu xây dựng cơ chế phối hợp tổ chức cho cán bộ, đoàn viên học tập, nâng cao trình độ giác ngộ chính trị.

3. Đặc biệt, phải kiên trì, sáng tạo và thực chất trong việc tổ chức học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, đề cao trách nhiệm nêu gương, tự giác học trước, làm trước của cán bộ công đoàn các cấp, đồng thời coi trọng việc xây dựng và nhân rộng các điển hình tiên tiến…

4. Chú trọng giáo dục giữ vững bản lĩnh, có ý thức nhạy bén chính trị, tăng sức đề kháng trước những biểu hiện tiêu cực, mặt trái của xã hội và sự chống phá, xuyên tạc của các thế lực thù địch, tuyệt đối không để các thế lực thù địch lợi dụng lòng yêu nước chân chính của công nhân, người lao động để kích động, lôi kéo biểu tình, tụ tập gây rối, làm mất an ninh, trật tự, gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc".

5. Các cấp công đoàn phải tích cực đấu tranh bảo vệ Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng ; thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ; góp ý với đảng viên, phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ với hình thức phù hợp, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII về xây dựng Đảng.

Nói hăng như thế khi ông chưa bị "đột quỵ" ở Kiên Giang ngày 14/04/2019 là điều dễ hiểu. Nhưng liệu tổ chức Tổng Liên đoàn Lao động đã chận đứng được trận cuồng phong chán đảng, rã đoàn của các thế hệ đảng viên chưa, hay họ sẽ nát bét thêm khi có Luật Lao động mới ?

Phạm Trần

(02/05/2019)

*****************

Việt Nam bắt đầu sửa luật cho phép thành lập công đoàn độc lập ?

Hòa Ái, RFA, 01/05/2019

Bộ Lao động, thương binh và xã hội vừa công bố Dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) lần đầu tiên bổ sung quy định về việc thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp ngoài hệ thống Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.

Hàng trăm công nhân Công ty trách nhiệm hữu hạnmay Vạn Hà, Thanh Hóa liên tiếp đình công trong tháng 04/17 để đòi quyền lợi. Courtesy : Ảnh chụp màn hình baomoi.com

Có phải Việt Nam bắt đầu tiến hành sửa đổi luật để cho phép thành lập công đoàn độc lập ?

Một lối mở cho người lao động

Một số công nhân ở Việt Nam chia sẻ với RFA rằng dịp lễ Ngày Lao động Quốc tế năm 2019 đặc biệt vui đối với họ trước thông tin liên quan đến Dự thảo Luật Lao động (sửa đổi) lần đầu tiên bổ sung quy định việc thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp, được đăng tải trên Báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 30 tháng 4 qua bài báo có tựa đề "Đề xuất người lao động có quyền thành lập công đoàn độc lập". Một công nhân cho biết :

"Đây là một tín hiệu vui, bởi vì dù sao cũng có một lối mở cho người lao động".

Nội dung bài báo vừa nêu cho biết Dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) quy định người lao động có quyền thành lập, gia nhập và hoạt động trong tổ chức đại diện của người lao động tại cơ sở và tổ chức này được tham gia góp ý cũng như giám sát các quy định về lương bổng, nội quy lao động và các quyền lợi của người lao động là thành viên. Thêm vào đó, thành viên ban lãnh đạo của tổ chức đại diện của người lao động tại cơ sở được bầu chọn phải là người lao động Việt Nam đang làm việc tại cơ sở sử dụng lao động ; có quyền thương lượng, đối thoại, tham vấn với chủ lao động tại nơi làm việc theo quy định và được tổ chức, lãnh đạo các cuộc đình công.

Điều đáng chú ý trong Dự thảo Luật Lao động (sửa đổi) về quy định thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp là chỉ được hoạt động hợp pháp khi gia nhập hệ thống Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam hoặc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp đăng ký hoạt động.

Bộ Lao động, thương binh và xã hội, được báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh dẫn lời rằng dự thảo luật này nhằm nội luật hóa tiêu chuẩn lao động quốc tế, thực hiện những cam kết về lao động trong các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia. Bộ Lao động, thương binh và xã hội cũng cho biết dự thảo sẽ được lấy ý kiến đến 28/6 và được trình Quốc Hội trong kỳ họp tháng 5 và theo lộ trình sẽ đươc thông qua vào kỳ họp tháng 10.

Dự thảo mập mờ nhằm đối phó

Từ Sài Gòn, nhà quan sát tình hình Việt Nam, Tiến sĩ kinh tế Phạm Chí Dũng lên tiếng cần lưu ý thời điểm Bộ Lao động, thương binh và xã hội công bố Dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) về quy định thành lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp ngay sau hai chuyến công du đến Châu Âu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân hồi trung tuần tháng 4.

Tiến sĩ Phạm Chí Dũng ghi nhận Bộ Lao động, thương binh và xã hội đã được chỉ đạo soạn thảo từ năm 2015, nhưng khi công bố thì nội dung quy định trong dự thảo luật này rất dễ gây hiểu lầm cho người lao động qua cụm từ được sử dụng rất mơ hồ là "tổ chức đại diện của người lao động" tại cơ sở. Tiến sĩ Phạm Chí Dũng nhấn mạnh rằng Dự thảo Luật Lao động (sửa đổi) được Bộ Lao động, thương binh và xã hội tuyên bố là "nhằm thực hiện những cam kết về lao động trong các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia", thế nhưng nội dung dự thảo vừa được công bố có nhiều khác biệt so với các quy định trong Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã được Quốc Hội Việt Nam thông qua và có hiệu lực từ ngày 14/01/2019.

Tiến sĩ Phạm Chí Dũng nhắc lại và liệt kê các điều khoản về yêu cầu thành lập công đoàn độc lập trong Hiệp định CPTPP mà Việt Nam đã ký kết :

- Cho phép người lao động làm việc trong một doanh nghiệp được thành lập tổ chức của người lao động/công đoàn ở cấp cơ sở theo sự lựa chọn của họ. Để hoạt động, tổ chức này hoặc gia nhập vào Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam hoặc đăng ký hoạt động độc lập với cơ quan nhà nước có thẩm quyền (do Chính phủ quy định) tùy theo sự lựa chọn của tổ chức đó.

- Các tổ chức công đoàn của người lao động này được quyền không kém hơn so với Công đoàn cơ sở, thuộc hệ thống của Tổng Liên đoàn Lao động VN.

- Tổ chức này có thể yêu cầu và nhận sự trợ giúp kỹ thuật và đào tạo từ các tổ chức hoạt động về lao động đang hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.

- Chậm nhất từ 5 đến 7 năm kể từ khi Hiệp định CTTPP có hiệu lực, các tổ chức người lao động/công đoàn có thể gia nhập hoặc thành lập tổ chức của người lao động ở cấp cao hơn như : cấp ngành, cấp vùng lãnh thổ theo đúng trình tự đăng ký được pháp luật quy định.

Ngoài ra còn có những nội dung mới liên quan đến vấn đề lao động ở Việt Nam như vấn đề đình công : hiện tại Pháp luật Việt Nam chỉ cho phép đình công trong các doanh nghiệp, đình công chỉ được thực hiện với tranh chấp lao động tập thể về lợi ích ; trong khi đó Hiệp định CTTPP sẽ cho phép đình công cấp ngành, đình công hưởng ứng và có thể có đình công ‘phản đối chính sách kinh tế -xã hội’…

Tiến sĩ Phạm Chí Dũng cho rằng so với các quy định về thành lập công đoàn trong CPTPP thì Dự thảo Luật Lao động (sửa đổi) về thành lập lập tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp là quá sơ sài, không thể hiện thiện chí và thực tâm của Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện cam kết theo tinh thần Hiệp định CPTPP.

Nhà quan sát tình hình Việt Nam, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng còn đặc biệt lưu ý về quy định "cơ quan có thẩm quyền cấp đăng ký" là quy định chung chung vì đã không nêu rõ cơ quan có thẩm quyền là cơ quan nào ; do đó khi thực hiện sẽ tạo ra bức tường thành về thủ tục hành chính khi người lao động thành lập hồ sơ và đăng ký cho tổ chức của người lao động hoạt động.

Lãnh đạo ngành công thương các nước thành viên chuẩn bị ký kết hiệp CPTPP tại Chile tháng 3/2018. AFP

Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do, một đại diện ẩn danh của Liên đoàn Lao động Việt Tự do, tổ chức công đoàn độc lập tại Việt Nam nhận xét rằng Chính phủ Việt Nam không sẵn sàng trong việc cho phép công đoàn độc lập được thành lập và hoạt động hợp pháp :

"Cái tựa đề bài báo đã bị sửa đổi thành ‘Lấy ý kiến về Bộ luật Lao động sửa đổi đến ngày 28-6-2019’ sau khi đăng tải. Có lẽ đã được Ban Tuyên giáo hay một cơ quan nào đó nhắc nhở. Qua đó cho thấy một động thái họ phủ nhận vì trong nội dung bài báo không còn từ ‘công đoàn độc lập’ nữa".

Vị đại diện của Liên đoàn Lao động Việt Tự do còn khẳng định việc thành lập công đoàn độc lập ở Việt Nam sẽ rất khó khăn theo quy định trong dự thảo luật này :

"Dự thảo quy định thứ nhất là muốn hoạt động hợp pháp thì phải gia nhập hệ thống của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, mà Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là cánh tay nối dài của Đảng Cộng sản và là tổ chức của Nhà nước thì không còn là độc lập nữa. Thứ hai, Dự thảo quy định hoặc là được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp đăng ký thì cũng không biết cơ quan nào có thẩm quyền để làm việc này. Quy định như thế cũng rất mập mờ. Họ ràng buộc vào quy định này thì e rằng việc người lao động đi đăng ký mà không biết thời gian chờ đợi trong bao lâu. Theo tôi được biết, Liên đoàn Lao động Việt Tự do đã hai lần nộp đơn gửi đến một số cơ quan có thẩm quyền gồm Bộ Công Thương và Bộ Lao động, thương binh và xã hội cùng một số bộ khác nhưng tất cả các cơ quan cấp bộ đó không hề trả lời cho Liên đoàn Lao động Việt Tự do liên quan việc nộp đơn này".

Còn theo nhận định của Tiến sĩ Phạm Chí Dũng thì Dự thảo Luật Lao động (sửa đổi) được gấp rút hoàn chỉnh và được Quốc Hội thông qua trong kỳ họp tháng 10 là cách để Chính phủ Việt Nam đối phó với Châu Âu trong mong muốn nhanh chóng ký kết và tham gia vào Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-Châu Âu (EVFTA).

Vào hạ tuần tháng 1 năm 2019, hai thành viên Nghị viện Châu Âu chính thức thông báo về việc hoãn phê chuẩn Hiệp định EVFTA và lý do hoãn được viện dẫn là bởi vấn đề kỹ thuật. Trưởng đại diện Phái đoàn Liên Hiệp Châu Âu tại Việt Nam, ông Bruno Angelet, trong một cuộc phỏng vấn với BBC Việt ngữ hồi trung tuần tháng 3 vừa qua, cho biết ông hy vọng đại diện của Hội đồng Châu Âu sẽ đến Hà Nội ký các hiệp định trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 7 năm 2019 và ông dự đoán Nghị viện Châu Âu mới sẽ xem xét và phê chuẩn EVFTA sau mùa hè hoặc đầu tháng 10 tới đây, sau khi được tổ chức bầu cử vào hạ tuần tháng 5.

Tiến sĩ Phạm Chí Dũng kêu gọi Liên Hiệp Châu Âu và Nghị viện Châu Âu không nên quá vội vã thông qua văn bản pháp quy liên quan quy định thành lập công đoàn độc lập của Việt Nam, mà cần phải rà soát kỹ nội dung có đảm bảo quyền lợi của người lao động Việt Nam hay không rồi hẳn phê chuẩn.

Đài Á Châu Tự Do ghi nhận trong những năm vừa qua, hàng trăm cuộc đình công lớn nhỏ nổ ra một cách tự phát tại Việt Nam với sự tham gia của hàng ngàn công nhân nhằm phản đối chính sách của công ty, như công nhân không đủ sức làm việc vì bị ép tăng sản lượng, không được nghỉ phép khi bị đau ốm, hay chính sách lương được cải cách không phù hợp…Phần đông trong số công nhân tham gia đình công từ Bắc đến Nam cho RFA biết thông thường Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam luôn đứng về phía chủ doanh nghiệp, thậm chí còn lên tiếng đe dọa những ai tổ chức đình công tập thể. Trong khi đó, một số nhà hoạt động vì quyền lợi của công nhân, kêu gọi Việt Nam cho phép công đoàn độc lập hoạt động hợp pháp nhưng lại bị chính quyền bắt bỏ tù như Đoàn Huy Chương, Đỗ Thị Minh Hạnh, Nguyễn Hoàng Quốc Hùng…

Hòa Ái

Nguồn : RFA, 01/05/2019