Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

20/06/2019

Độc tài Việt Nam có dễ ‘ăn sẵn’ EVIPA ?

Phạm Chí Dũng

Sau khi Nguyễn Th Kim Ngân - Ch tch quc hi - đến Pháp và B nhm vn đng ‘sm ký kết EVFTA’, chuyến đi Châu Âu vào cui tháng 5 năm 2019 ca Th tướng Phúc, đc bit ‘thăm’ Na Uy và Thy Đin, còn mang tham vng hơn nhiu khi nhm đến mc tiêu ‘ký trong những tun ti’ cho không ch EVFTA (EU-Vietnam Free Trade Agreement-Hiệp đnh thương mi t do Châu Âu - Vit Nam) mà còn cả EVIPA (EU-Vietnam Investment Protection Agreement - Hip đnh Bo h đu tư vi Liên Hip Châu Âu).

evipa1

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hội kiến Tổng thống Czech Milos Zeman. Ảnh minh họa (Thống Nhất/TTXVN)

EVIPA quan trọng đến mc nào vi chính th Vit Nam ?

Không phải EVFTA, mà EVIPA mi ‘có ăn’

Trước đây trong quá trình còn đàm phán giữa EU và Vit Nam, ch có EVFTA là hip đnh thương mi duy nht, tc theo phương án 1 - không có EVIPA nhưng thi gian đàm phán s lâu hơn mt s tháng, có th là nhiu tháng hoc vài ba năm. Bi điu kin bt buc đ thông qua EVFTA là không chỉ được phê chun ca Ngh vin Châu Âu mà hip đnh này còn phi nhn được s đng thun ca 28 quc gia trong khi EU, mà như thế chính th Vit Nam s phi mt rt nhiu thi gian đ vn đng tng quc gia.

Sau một thi gian đôn đáo vn đng và đã phi liên tc c các đoàn ‘quc tế vn’ ca Ch tch quc hi Nguyn Th Kim Ngân, Phó th tướng Vương Đình Hu và c Trưởng ban đi ngoi trung ương Hoàng Bình Quân đi các nước Thy Sĩ, B, Slovakia, Czech, Hungary… nhưng vn không mang li kết quả rõ rt nào, cui cùng não trng quen ‘ăn sn’ Vit Nam đã chn phương án 2 ‘ăn non’ nhưng không ăn chc, tc tách ri EVIPA khi EVFTA đ EVFTA được kết thúc rà soát pháp lý sm hơn và do vy cũng mang li hy vng được thông qua nhanh hơn.

EVIPA là hiệp đnh mang ni dung bo h đu tư và cơ chế gii quyết tranh chp gia Nhà nước và nhà đu tư (ISDS).

Làm thế nào đ ‘ăn’ EVIPA ?

EVFTA có thể được ký kết và phê chun trước EVIPA vì đây ch là hip đnh mang tính ‘khung’ và vi điu kin Vit Nam phi thỏa mãn mt s điu kin ci thin nhân quyn, trong đó ch yếu là phi ký kết và phê chun ba công ước quc tế còn li s 87, 98 và 105 ca T chc Lao đng quc tế (ILO) mà cho ti nay Vit Nam vn chưa chu ký. Nhng công ước này, đc bit là công ước 87, quy định bt buc v vic Vit Nam phi chp thun cho người lao đng được t do thành lp công đoàn ca h (hay còn gi là công đoàn đc lp) - mt ch đ quá nhy cm chính tr mà chính th đc tr Vit Nam luôn lo s và b ám nh bi nguy cơ ‘lt đ chính quyn’.

Để EVFTA được thông qua, ch cn có s chp thun ca các cơ quan như y ban Thương mi Châu Âu, Cng đng Châu Âu và cui cùng là Ngh vin Châu Âu.

Song với EVIPA thì li ‘rách vic’ hơn nhiu. Khác nhiu vi EVFTA, EVIPA mi chính là cái mà một chính th luôn mun ‘ăn sn’ và ‘ăn đm’ như Vit Nam cn kíp. Nhưng mun có được EVIPA đ mang li li nhun c th ch không phi môt th danh d tru tượng và an i như EVFTA, Vit Nam li cn ‘vn đng’ đ 28 quc gia thành viên ca khi EU, mà nếu 4 trong s các quc gia đó không đng ý thì EVIPA không th được ký kết và phê chun, cũng đng nghĩa vi EVFTA s ‘toi’ dù có được EU phê chun.

Song sẽ hoàn toàn không d dàng đ mt chính th đc tài mà lươn lo đã tr thành bn cht có th thuyết phục các quc gia Châu Âu đã ngày càng nhn ra bn cht đó, nht là đã được ‘m mt’ qua v bt cóc Trnh Xuân Thanh và quá nhiu vi phm nhân quyn đã tr thành h thng ca chính th Vit Nam.

Việt Nam đã ‘ci thin nhân quyn’ ra sao ?

Cho tới gi phút này, không khí đàn áp nhân quyn Vit Nam vn đc st như mt thùng thuc súng. Chưa có bt kỳ mt du hiu nào cho bt kỳ mt ‘ci thin nhân quyn’ nào, dù ch mang tính m dân hoc đ đi phó vi cng đng quc tế.

Ngay sau khi Đối thoại nhân quyn Vit - M kết thúc vào tháng 5 năm 2019, công an Vit Nam li gia tăng bt bi nhng người hot đng nhân quyn và xã hi dân s. Nhà giáo Nguyn Năng Tĩnh Ngh An là mt trong nhng v b bt giam mi nht.

Cũng cho tới nay, ch mi mt phần rt nh ni dung rt rng và sâu ca bn ngh quyết v nhân quyn Vit Nam do Ngh vin Châu Âu tung ra vào gia tháng 11 năm 2018 được phía Vit Nam đáp ng. Trước yêu cu phi ký 3 công ước quc tế còn li ca T chc Lao đng quc tế (ILO), chính th Vit Nam ch mang ra quc hi bàn vic ký và phê chun Công ước 98 mà không nói gì đến hai công ước quc tế còn li v lao đng, khiến l hn ý đ chính th này đang tìm cách qua mt Liên Hiệp Châu Âu, ký cho có Công ước 98 - là công ước thuc loi dng nhất v nhân quyn - đ đt được mc tiêu có được EVFTA, nhưng vn l đi Công ước 87 - công ước then cht quy đnh bt buc v quyn ca người lao đng được t do thành lp công đoàn đc lp.

Việc sa đi B Lut Lao đng cũng trí trá và ma mãnh không kém khi dự tho này tuyt đi không đ cp đến khái nim ‘công đoàn đc lp’, trong khi dng lên mt núi th tc hành chính đ làm nn lòng nhng công nhân mun t tay thành lp công đoàn phi nhà nước.

Bất chp Th tướng Phúc kêu gi ký EVFTA và EVIPA ‘trong những tun ti’, kết qu chuyến đi Châu Âu vào tháng 5 năm 2019 ca ông ta vn cc kỳ nh git. Nhiu kh năng phía Na Uy và Thy Đin đã ch ha hn chung chung ‘ng h Vit Nam tham gia vào EVFTA’, nhưng không có bt kỳ văn bn cam kết nào v vic này, cũng không khẳng đnh bt kỳ mc thi gian c th nào đ ‘tiến ti ký kết EVFTA’ - thái đ rt tương đng vi cách th hin ca mt s chính ph Châu Âu trước nhng đoàn vn đng EVFTA ca Vit Nam vào năm 2017, cũng là bi cnh mà có đến hơn ba chc nhà hoạt đng nhân quyn và bt đng chính kiến b công an Vit Nam thng tay tng vào ngc ti.

Những quc gia nào có th chng Vit Nam vào EVIPA ?

Một s chuyên gia nghiên cu v quan h Châu Âu - Vit Nam đã nhn đnh rng cho dù EVFTA có th được ký và phê chuẩn trong năm 2019, nhưng EVIPA s phi mt nhiu thi gian na.

Một cơ s rt quan trng đ tham kho cho ‘s phi mt nhiu thi gian na’ là thi gian rà soát pháp lý Hip đnh EVFTA.

Mặc dù đã kết thúc giai đon đàm phán t tháng Mười Hai năm 2015 - thời đim trùng vi chiến dch ‘toàn đng, toàn quân, toàn dân tiến đến đi hi 12’ và được h thng tuyên giáo cùng báo đng Vit Nam khoa trương hết li v ‘s phê chun EVFTA ngay trong năm 2016’, phi mt đến hai năm rưỡi sau đó hip đnh ngn ngang này mới kết thúc giai đon rà soát pháp lý, trong khi thông thường khong thi gian rà soát pháp lý đi vi nhng hip đnh tương t ch mt t 6 tháng đến 1 năm.

Không phải ngu nhiên mà thi kỳ rà soát pháp lý cho EVFTA kéo dài quá lâu như thế.

Tuy cho tới nay phía EU vn chưa quá bc xúc vi tình trng thâm ht thương mi hai chiu vi Vit Nam như vic Tng thng M Donald Trump đã liên tc gây sc ép vì Vit Nam đã xut siêu đến 35 t USD vào th trường M hàng năm, nhưng ngun cơn đu tiên ca s chậm chạp EVFTA có l thuc v ‘th vàng hi sn’ - phn ánh mt quá trình hành vi rt thiếu ‘fair-play’ ca Vit Nam đi vi EU.

4 lý do dẫn đến vic EU tiếp tc cnh báo th vàng vi hi sn Vit Nam : vic truy xut ngun gc hi sn xut khu vn chưa đáp ng được yêu cu ; Tái din tình trng tàu cá Vit Nam đánh bt trái phép ti vùng bin các nước Đông Nam Á (Thái Lan, Malaysia, Indonesia) ; H thng giám sát tàu cá chưa đy đ; Cn tăng nng chế tài x lý vi phm khi xây dng các văn bn hướng dn thc hin Lut thy sn.

Hành động cng rn ca EU còn có th liên quan mt thiết đến vic chính th Vit Nam đã làm mt hoàn toàn ‘lòng tin chiến lược’ ca các nước trong khi EU qua v ‘bt cóc Trnh Xuân Thanh’, cùng thái đ lp liếm đy th đon ca Hà Ni mà không một li xin li người Đc.

Vào tháng Hai năm 2018, trang Borderlex của Châu Âu đã chính thc cho biết đ thông qua EVFTA, "EU khăng khăng yêu cu Vit Nam phê chun ba hip ước ca T chc Lao đng Quc tế (ILO) v t do lp hi, quyn t chc và thương lượng tp th, và vic bãi b lao đng cưỡng bc dường như đã mang li kết qu", và khng đnh "Phía sau vic trì hoãn này (EVFTA) còn có mt s lý do chính tr như : ưu tiên đưa ra tha thun ca EU vi Nht Bn, cuc đng đ ngoi giao gia Berlin và Hà Nội, và Liên Hiệp Châu Âu nhn mnh rng Vit Nam cn tôn trng hơn các quyn con người và quyn lao đng".

Hầu như chc chn, chính th đc tài Vit Nam s phi đi mt vi yêu cu ci thin nhân quyn và tr Trnh Xuân Thanh khi tiếp tc vn đng các quốc gia trong EU đng h và sm ký EVIPA’.

Ngay trước mt, nhng quc gia ‘nn nhân’ va trc tiếp va gián tiếp ca v bt cóc Trnh Xuân Thanh là Đc, Slovakia, Czech và có th c Ba Lan rt có th s b phiếu chng Vit Nam vào EVIPA.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 20/06/2019

Quay lại trang chủ
Read 623 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)