Ngôn ngữ hạ cấp là ngôn ngữ sử dụng câu, chữ được dùng để sỉ nhục, chửi bới nhau khi có những va chạm, gây gỗ, xung đột nơi thị tứ, trên đường phố, chợ búa... Đó là những ngôn từ thô tục, bình dân, dùng những hình tượng, bộ phận sinh dục trên cơ thể con người để so sánh nhục mạ người khác.
Donald Trump ngồi nói chuyện vỗ đùi tổng thống Na Uy Sauli Niinistö - Ảnh minh họa
Với những người có văn hóa hoặc không quen chửi thề, văng tục, việc không sử dụng những ngôn từ có tính trần trụi như lồx, cặx, dáx, lỗ đíx... nơi công cộng trở thành một tiêu chuẩn đạo đức trong sinh hoạt hàng ngày.
Sử dụng ngôn ngữ hạ cấp để bôi nhọ, chê bai, sỉ vả người khác biểu lộ tư cách thấp hèn, văn hóa yếu kém, tật nguyền, nhất là trong cương vị lãnh đạo cao nhất của một quốc gia.
Trong cương vị lãnh đạo đất nước, thường xuyên tiếp xúc với báo chí, truyền thông, dân chúng, giao thiệp với lãnh đạo các nước khác, việc tôn trọng chuẩn mực văn hóa trong khi giao tiếp đã trở thành một khuôn mẫu mà những người lãnh đạo có ý thức phải quan tâm, gìn giữ, bởi đó chính là khuôn mặt của văn hóa dân tộc, văn minh dất nước.
Lãnh đạo dất nước có thể nói đùa trước đám đông dân chúng nhưng không cợt nhã, có thể biểu lộ tình cảm bằng những cử chỉ vui vẻ, ân cần, thân mật với lãnh đạo các nước khác nhưng tuyệt đối không nên xuồng xã như Donald Trump ngồi nói chuyện vỗ đùi tổng thống Na Uy Sauli Niinistö.
Trong chuyến viếng thăm Việt Nam năm 2016 của ông cựu Tổng thống Barack Obama, hình ảnh bà chủ tịch áo dài Nguyễn Thị Kim Ngân trong lúc cùng Barack Obama cho cá ăn trong căn nhà sàn của ông Hồ Chí Minh, hất nguyên sô thức ăn xuống ao cá đã bị cộng đồng mạng ở Việt Nam phê bình, chỉ trích nặng nề vì thái độ khiếm nhã.
Tuy nhiên, đó chỉ là một hành động thiếu lịch sự, có thể do vô tình nhưng cũng biểu lộ sự kém hiểu biết về hành xử ngoại giao, không được giáo dục, hướng dẫn đầy đủ. Tuy nhiên, bà Ngân không vi phạm nền tảng văn hóa, không có những lời nói thô tục, khiếm nhã với quốc khách.
Một chuyện biểu lộ văn hóa hạ cấp nhất bằng lời nói vừa xẩy ra ở nước Mỹ, bởi vị lãnh đạo cao cấp nhất, tổng thống Donald Trump. Sự tục tằn, thô lỗ trong lời nói, hành động của ông Donald Trump thì cả thế giới đều đã chứng kiến nhiều lần.
Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên, Trump vượt qua mọi giới hạn đạo đức khi đi vận động bầu cử, đã có những lời lẽ xúc phạm, sỉ nhục nặng nề đến một đối thủ chính trị – ông Joe Biden - với những ngôn từ tục tằn mà chắc hiếm có lãnh đạo quốc gia nào dám dùng, ngoại trừ tổng thống Philippines – Rodrigo Duterte, người từng nhục mạ cựu tổng thống Barack Obama là "Son of a bitch".
Ông Donald Trump đã nói trước đám đông tham dự buổi vận động tranh cử của ông tại Minneapolis ngày 10/10/2019 rằng : Joe Biden chỉ là một phó tổng thống giỏi vì ông Biden biết cách hôn đít ông Barack Obama ra sao (1).
Chỉ trích, phê bình, đã kích đối thủ chinh trị trong khi vận động tranh cử về đường lối, chính sách điều hành đất nước là chuyện bình thường. Lời phê phán, lên án có thể cứng rắn, gay gắt, không nhân nhượng nhưng phải có văn hóa, không được nhục mạ hình thể, nhân diện cá nhân bằng những ngôn từ thô lỗ, tục tĩu.
Một tổng thống Mỹ đương nhiệm như Donald Trump dùng ngôn từ thô tục, diễn tả hành động hôn hít bộ phận sinh dục con người để nhạo báng, hạ thấp đối thủ chính trị chắc chắn là lần đầu tiên xẩy ra trong lịch sử lập quốc hơn 240 năm của Mỹ.
Mỹ chẳng những là cường quốc số một trên thế giới về rất nhiều lãnh vực, từ kinh tế, quốc phòng đến khoa học, kỹ thuật, y khoa... mà còn là biểu tượng hàng đầu của tự do, dân chủ, nhân quyền... Mỗi lời nói, hành động của tổng thống Mỹ luôn được đông đảo người dân Mỹ cũng như trên thế giới theo dõi, đánh giá, nhận xét.
Tuy nhiên, từ ngày lên làm tổng thống Mỹ, ông Donald Trump đã từng buớc phá hủy dần những giá trị đạo đức, văn hóa mà 44 đời tổng thống trước tốn công xây dựng, tạo nên những biểu tượng đẹp đẽ cho thế giới ngưỡng mộ, khâm phục, học hỏi.
Mức độ chà đạp, coi thường giá trị giao tiếp trong xã hội, trong nội các, nơi làm việc của ông Trump càng ngày càng gia tăng mà ai cũng có thể thấy rõ qua cách hành xử, phát ngôn, những dòng tweet trên mạng xã hội Twitter... của ông.
Những người bênh vực - sư thô lỗ, những lời nói vô văn hóa, thiếu lịch sự, cách hành xử bất lịch sự nếu không muốn nói là côn đồ của ông Trump - nói rằng, ông là người trực tính, nghĩ sao nói vậy, không có phong thái của một chính trị gia. Thế nhưng khi Donald Trump khen tặng, tang bốc, ca ngợi Vladimr Putin, Tập Cận Bình, Kim Jong-un... với những lời ngon ngọt, ân cần, nhẹ nhàng, cử chỉ thân thiện, kính trọng thì những người này lại nói rằng : ngoại giao thì phải thế !
Ủa ? Thế thì chỉ đối với các lãnh tụ độc tài, gian ác, tàn bạo, nham hiểm, giết người như ngóe thì Donald Trump biết cách ngoại giao, còn tất cả những người khác, không cần biết là ai, không đáng kể, cứ nghĩ sao nói vậy, hành xử theo bản năng, không cần lịch sự, văn hóa ư ?
Chẳng riêng gì đối với phóng viên báo chí, truyền thông tự do, những người thường xuyên chỉ trích các việc làm sai trái, vi phạm đạo đức, pháp luật của Donald Trump, ngay cả đối với các cộng sự viên, những người làm việc cho ông Trump trong nội các, từ bộ trưởng đến các tướng lãnh quân đội, luật sư riêng, nhân viên trong tòa Bạch Ốc... Trump nhục mạ, sỉ vả, chế diễu không chừa ai với những lời lẽ hạ cấp, thâm độc... khi thấy họ không còn hữu dụng hoặc nghe lời ông nữa.
Nước Mỹ dưới thời tổng thống Donald Trump (có lẽ) không còn cần đến chuẩn mực đạo đức, văn hóa, quy tắc hành xử, ăn nói trong giao tiếp xã hội, giữa lãnh đạo với người dân, giữa các chính trị gia với nhau, kể cả với quốc tế - dĩ nhiên trừ các nhà độc tài như Vladimir Putin, Tập Cận Bình, Kim Jong-un, Mohammed bin Salman...
Tục tằn, thô lỗ, bất lịch sự, vô văn hóa đã trở thành một thương hiệu (trade mark) dùng để điều hành đất nước của ông Donald Trump.
Thạch Đạt Lang
(13/10/2019)
(1) https://www.washingtontimes.com/news/2019/oct/10/joe-biden-only-knew-how-kiss-barack-obamas-ass-don/