Bàn về Nghệ sĩ Trần Long Ẩn, Giáo sư Mai Quốc Liên và các người "bảo hoàng hơn vua"
Phùng Hoài Ngọc, VNTB, 17/11/2019
Nhân theo dõi cuộc họp của cái gọi là "Hội đồng lý luận phê bình văn học và nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh" do Báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh tường thuật, xin trao đổi với Nghệ sĩ Trần Long Ẩn và Giáo sư Mai Quốc Liên mấy điều tâm huyết và thất vọng.
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân phát biểu chỉ đạo tại hội nghị
Với nhà báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh
Trước hết trao đổi với nhà báo Quốc Ngọc về tựa bài "Truyền thông 'định hướng' thị trường đang tạo ra gam màu tối cho đời sống văn hóa" trên báo Phụ Nữ Thành phố Hồ Chí Minh (1) tôi rất ngạc nhiên về cái tựa đề này.
Nhà báo Quốc Ngọc tóm tắt vội vàng : "Góc nhìn của Hội đồng lý luận phê bình văn học và nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy đang tồn tại những mối nguy hại trong đời sống văn hóa khi chạy theo thị trường, hội nhập mà thiếu nguyên tắc đúng đắn". Cái dở của tựa đề là tránh né không dám chỉ rõ đối tượng phê phán 1à ai (hiểu ngầm là nhà nước chứ gì).
Nhà báo sai lầm ở chỗ rút tít đổ tội cho hệ thống truyền thông định hướng của nhà nước mà bất chấp thực trạng.
Khái quát sai lầm của Hội đồng lý luận Văn học và Nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh là không hiểu rõ bản chất của thực trạng dù có nhìn thấy tình trạng u ám và bi đát (theo góc nhìn chính thống quan phương bảo thủ) của đời sống văn nghệ "cách mạng" ở thành phố Sài Gòn - Hồ Chí Minh.
Với nhạc sĩ Trần Long Ẩn chủ tịch Liên hiệp Hội Văn học và Nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh hằn học cay cú nói về "Việt Nam cộng hòa"
Hàng chục năm nay thấy Nghệ sĩ Trần Long Ẩn "ẩn danh" trên đài báo, ngỡ là nghỉ hưu rồi. Hoặc là vì thị trường âm nhạc lỡ quên anh ta rồi.
Anh biểu hiện triệu chứng bệnh "kiêu ngạo cộng sản" rõ nét nhất trong đời sống văn học nghệ thuật. Đây là trường hợp mẫu mực của căn bệnh này (nhắn với báo Quân đội Nhân dân và đài VTV1 nghiên cứu kỹ ca bệnh này thì sẽ hiểu căn bệnh do ông tổ Lê Nin chẩn trị từ hơn trăm năm trước. Bởi các anh đã nhầm lẫn gán bệnh này cho thiếu tướng Lê Mã Lương và một số vị tướng khác).
Trần Long Ẩn than vãn tại Hội nghị có mặt bí thơ Nguyễn Thiện Nhân chủ xị : "63 tỉnh, thành thì có được bao nhiêu đài có phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch ? Ít lắm".
Để chứng tỏ lòng trung thành mù quáng và "bảo hoàng hơn vua", ông nhạc sĩ này chê trách toàn bộ hệ thống đài báo toàn quốc buông lơi "trận địa tư tưởng văn hóa", không chịu "phản bác" các thế lực thù địch (!).
Trần Long Ẩn nói tiếp "Cục Biểu diễn nghệ thuật Bộ Văn hóa từng bảo tôi, làm sao nhờ anh Năm Ẩn phát biểu giùm rằng, hiện nay không còn khái niệm nhạc cũ trước giải phóng nữa". Tôi nghe sốc và đau lắm".
Tôi hiểu, cái sốc của anh là do nhận thức và trình độ mỹ học và âm nhạc học của ông còn hạn chế bất cập.
Có vẻ ông ta cũng muốn cấm nhạc Sài gòn cũ để cho nhạc "cách mạng" của ông ta không bị cạnh tranh, nên ông ta nói tiếp : "Chúng tôi đề xuất phải hết sức thận trọng với trang sử đen tối của miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ là bị xâm lược".
"Văn học, nghệ thuật độc hại của nó xuyên tạc đường lối cách mạng đúng đắn của Đảng ở miền Nam và hiện nay không thể tẩy xóa"…
Ông Ẩn vẫn còn căm ghét nhạc Việt Nam Cộng Hòa lắm.
Ông Ẩn phản bác Cục biểu diễn nghệ thuật và khối đài báo nhà nước rằng :
"Phong trào cách mạng ở miền Nam trong văn học, nghệ thuật rất dữ dội, rất lớn thì không biểu dương, không tôn vinh, không học tập, không nhân rộng mà lại đòi xóa nhòa không còn khái niệm âm nhạc cũ trước giải phóng nữa".
Nhận định trên của Trần Long Ẩn sai bét lịch sử rồi.
Anh nhạc sĩ tự huyễn hoặc về cái gọi là "Phong trào văn học, nghệ thuật cách mạng trong văn học nghệ thuật ở miền Nam".
Thực chất thế nào ?
Chỉ có một nhóm sinh viên tập viết mấy bài ca dụ dỗ thanh niên sinh viên "cắm trại" hoặc "xuống đường", thức đêm nghêu ngao hát những bài ca "yêu nước" chung chung, có chống lại được ai đâu ? Đó là các anh đã hưởng thụ chế độ tự do văn nghệ của chế độ Việt Nam Cộng Hòa đó. Trần Long Ẩn mắc bệnh con gà trống gáy sáng cứ tưởng mặt trời lên là nhờ tiếng gáy của nó. Đó cũng là chứng bệnh "kiêu ngạo cộng sản".
(Riêng về cái gọi là "văn học cách mạng mền Nam" của mấy cây bút Nguyễn Quang Sáng, Anh Đức, Lê văn Thảo, Vũ Hạnh… thực chất chỉ được phát hành ở miền Bắc, độc giảmiền Nam không biết gì hết đâu nhá (tôi gọi đích danh là "khúc ruột thừa, khúc đuôi văn học miền Bắc nối dài" - vấn đề này sẽ bàn kỹ trong một bài khác).
Ông Ẩn cay cú bẽ bàng vì bây giờ giới showbiz và đài truyền hình nhà nước không ngó ngàng mấy bài ca của nhóm "sinh viên yêu nước" trước 1975 nữa. Ý ông ấy là đòi dẹp hết các bài hát chế độ cũ đi thì nhạc của Trần Long Ẩn mới có chỗ đứng ? Trần Long Ẩn quên rằng cả một "binh đoàn văn nghệ chiến tranh miền Bắc hùng hậu ngày nay nay cũng xếp vào "bảo tàng" rồi (chỉ lôi ra khi cúng giỗ thôi).’ Tục ngữ bảo : "Chuông khánh còn chẳng ăn ai/ nữa là mảnh chĩnh vứt ngoài bờ tre".
Tôi thất vọng vì trình độ âm nhạc và mỹ học của ông Trần Long Ẩn chỉ học mót được ba mớ vội vàng tại nhạc viện Hà Nội thời còn chiến tranh. Sau 1975 ông Ẩn lại lo làm quan chức văn nghệ, lười học nên bất cập thời đại.
Trần Long Ẩn còn kiêm danh Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Thành phố Hồ Chí Minh sao không thúc giục hội viên của ông sáng tác "‘bài ca cách mạng" nữa đi ?
Trần Long Ẩn đã học khoa Triết phương Đông của Đại học Văn khoa Sài Gòn trước 1975 mà không biết chân lý "Thế gian vô thường" (thế giới không đứng yên), thế cũng uổng công.
Ông sáng tác ca khúc "Xin làm người hát rong" để dạy dỗ ca sĩ, còn bản thân ông thích làm quan chức văn nghệ hơn.
Với Giáo sư Tiến sĩ Mai Quốc Liên
Mai Quốc Liên học Khoa Ngữ văn tổng hợp (ước cùng khóa với ông Nguyễn Phú Trọng)… Sau đó ông Liên đi sâu mảng Hán Nôm, học thêm Đại học Hán Nôm, công tác Viện văn học, vào Hội Nhà văn, rồi về Sài Gòn công tác sau 1975, dạy Đại học Sư phạm. Rồi ông lại ra Hà Nội học chật vật lấy cái bằng phó tiến sĩ. (Bạn hữu sau này kể rằng ông từng than vãn mỉa mai "ra Hà Nội lấy được cái bằng phó tiến sĩ phải mất cái xe honda" (ý nói bán xe biếu quà thầy).
Rồi ông Liên đi sâu nghiên cứu mảng văn học trung đại Việt Nam và có một số thành tựu nhất định. Sau đó ông lại đòi Hội Nhà văn cho lập ra một cái cơ quan bậc 2 của Hội gọi là "Trung tâm Nghiên cứu Quốc học" ở Sài Gòn-Hồ Chí Minh nghe rất kỳ cục (nghe nói nhờ lão anh ruột là Mai Thúc Lân Phó chủ quốc hội xét cấp cho món kinh phí kha khá gì đó, Hội Văn gật đầu ngay)… Sau 1986, trước phong trào "đổi mới" nói chung của Đảng (thực chất là cởi trói) và các vị tướng Trần Độ, Giáo sư Nguyễn Văn Hạnh, nhà văn Nguyên Ngọc khởi xướng phục hưng tinh thần văn học nghệ thuật nói riêng (chủ yếu ở miền Bắc), ông Liên là một trong số ít kẻ "lội ngược dòng", ông nhảy vào lãnh vực phê bình, chứng tỏ bọn chúng ta đây "bảo hoàng hơn vua".
Đặc biệt khi phong trào Web-Blog phản biện bắt đầu rầm rộ trên mạng internet, với trang Web tiên phong lừng danh "Bauxite Việt Nam", "Anh Ba Sàm".v.v… ông Liên có vẻ cay cú muốn khẳng định cá nhân hằn học. Ông đả kích tấn công cá nhân Giáo sư Nguyễn Huệ Chi chủ trang Bauxite Việt Nam đó, bất chấp tình bạn đồng môn Hán Nôm thuở xưa (thói xấu "tự kỷ văn chương, tha nhân thê thiếp / nôm na là Văn mình vợ người") và chí trích các văn nghệ sĩ đổi mới khác.
Ông ta không thể chen chân đưa bài vào báo Văn nghệ ở Hà Nội nữa, ông cố vấn và viết bài ẩn danh cho tờ "Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh" vì ông ta biết tờ báo này muốn làm "bốt gác tư tưởng" cho Đảng bộ Sài Gòn-Hồ Chí Minh (ông Liên hà hơi, làm chỗ dựa cho đám "chí phèo văn nghệ" như Đông La và nhóm viết báo ký ẩn danh… Rồi lại giữ chức Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Phê bình Hội Nhà văn Việt Nam, Ủy viên Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học và Nghệ thuật Trung ương (từ 2003).
Tuy nhiên, cũng khen ông Mai Quốc Liên nêu ý kiến thẳng tuột trần truị tại hội nghị giao ban quý III 2019 của Hội đồng lý luận phê bình văn học, nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh ngày 10/11, với nhận định cay đắng rằng "sáng tác văn học, nghệ thuật đang xuống thấp một cách không tưởng" !
Có điều ông ngắc ngứ và chứng trật ruộc với nhận định, vì tuổi tác đã quá cao, lại không dám nói thẳng rằng văn nghệ sĩ đã chẳng còn tính "cách mệnh" nữa :
"Tàu Trung Quốc vào Biển Đông như thế, đáng lẽ ít ra phải có một bản nhạc nào đó nói lên lòng yêu nước, khí phách của dân tộc chứ. Tôi muốn nói về văn nghệ sĩ, không ai xúc động, không ai làm cả", ông nói.
Ông Liên già cả không theo dõi chính sự nóng hổi từ quốc hội và báo chí. Đám tướng tá lãnh đạo còn chả dám nhắc tên "Trung Quốc" mà gọi là "nước ngoài" thì mong gì nhạc sĩ sáng tác "bản nhạc nào đó" chống Trung Quốc ? Ông cũng không biết bài ca cũ chống xâm lược Trung Quốc không thiếu trong quá khứ, nhưng ai cho phép hát và ai chịu hát đâu ?
Nhận định thứ 2 của ông Liên về "công chúng văn nghệ" cũng đúng luôn :
"Lòng người hiện biến động dữ dội. Đặc biệt, lớp trẻ tin vào mạng xã hội với thông tin độc lạ mà không tin vào báo chí chính thống. Các diễn biến tư tưởng phức tạp này là hệ quả khi đi vào thị trường và hội nhập quốc tế, thì những vấn đề tư tưởng đang bị đặt vào hàng thứ yếu".
Nhưng ông Liên sai lầm khi giải thích nguyên nhân. Ông tin rằng lại phải dùng sự đàn áp văn nghệ sĩ như xưa và chấn chỉnh hệ thống media của Đảng.
"Văn học, nghệ thuật phải đứng vào vai trò như thời chiến tranh. Thấy kinh tế lên mà bỏ qua mặt trận văn hóa tư tưởng là sai lầm. Giữ chế độ này là giữ thành quả cách mạng, nhưng giờ bỏ qua hết, chạy theo giải trí, game show… Trong khi để kế thừa cái đã có thì làm không tốt, mà lại ca ngợi boléro của chế độ cũ thì chính là ca ngợi luôn đời sống của giai đoạn đó… Cũng từ khi đi vào thị trường, hội nhập, chúng ta lại quên đi biến động vô cùng phức tạp. Chương trình Âm nhạc Việt Nam - Những chặng đường trên VTV không biết chủ trương của Bộ Chính trị hay của ai, vì cái này ca ngợi nhạc của Sài Gòn cũ bằng những lời có cánh".
Ngày xưa các cụ lão nho bảo những người như ông Mai Quốc Liên là "đồ gàn".
Kết
Ý kiến Trần Văn Tuấn và Nguyễn Thiện Nhân - dĩ hòa vi quý và tảng lờ
Cây bút Trần Văn Tuấn, chủ tịch Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra nhận xét, "hiệu quả của Hội đồng lý luận phê bình văn học, nghệ thuật thành phố thực sự chưa cao". Ông Tuấn chê luôn cái "hội đồng ný nuận" của ông Liên và ông Ẩn còn gì nữa mà trách ngược lên trên !
Chủ Hội Văn Trần Văn Tuấn nói : "Tôi tâm đắc với ý kiến phải thay đổi bằng phương thức đối thoại. Muốn các chương trình lý luận phê bình đến công chúng thì tất cả hệ thống truyền thông phải vào cuộc. Chúng ta nên chọn lọc các chủ đề nóng về văn học, nghệ thuật để có phản ứng và tăng cường đối thoại thì mới ra nhẽ, vấn đề mới có giá trị lan tỏa".
Ông chủ tịch hội văn Trần Văn Tuấn cũng nói chung chung, vu vơ, chả ra làm sao cả.
Ông bí Nguyễn Thiện Nhân bất khả tri về cái "Hội đồng" này nên cũng chọn cách nói chung chung và trừu tượng kiểu tiến sĩ kinh tế đại cương :
"Tiến tới làm hệ sinh thái văn hóa, cần đánh giá thực trạng cuộc sống văn hóa của người dân Thành phố Hồ Chí Minh. Người ta cảm nhận gì, hưởng thụ gì, chỉ số văn hóa là gì hiện nay không có… Lượng hóa được cảm nhận của người dân về chính sách văn hóa là rất quan trọng. Chúng ta làm gì thì làm, cuối cùng phải đến người dân chứ !"
Rút cục ông Nhân chỉ đạo "rà soát lại hoạt động của các hội quản lý nhà nước để hình dung hệ sinh thái văn hóa của thành phố hiện nay khâu nào mạnh, khâu nào yếu, muốn đổi mới phải nhấn vào đâu". Nói cũng như không !
Ông bí Nhân không trả lời kiến nghị vớ vẩn của nhạc sĩ Trần Long Ẩn và Giáo sư Mai Quốc Liên, hai anh già lẩm cẩm. Miễn là cuối cùng ông không quên "cảm ơn ý kiến tâm huyết củacác đồng chí" thế là XONG hội nghị !
Phùng Hoài Ngọc
Nguồn : VNTB, 17/11/2019
(1) Báo Phụ nữ online :
******************
Truyền thông 'định hướng' thị trường đang tạo ra gam màu tối cho đời sống văn hóa
Quốc Ngọc, Phụ Nữ, 11/11/2019
Góc nhìn của Hội đồng lý luận phê bình văn học, nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy đang tồn tại những mối nguy hại trong đời sống văn hóa khi chạy theo thị trường, hội nhập mà thiếu nguyên tắc đúng đắn.
Bí thư Nguyễn Thiện Nhân phát biểu chỉ đạo hội nghị - Ảnh : Quốc Ngọc (Phụ Nữ)
Nêu ý kiến tại hội nghị giao ban quý III/2019 của Hội đồng lý luận phê bình văn học, nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh ngày 10/11, nhà nghiên cứu Mai Quốc Liên nhận định sáng tác văn học, nghệ thuật đang xuống thấp một cách không tưởng. "Tàu Trung Quốc vào Biển Đông như thế, đáng lẽ ít ra phải có một bản nhạc nào đó nói lên lòng yêu nước, khí phách của dân tộc chứ. Tôi muốn nói về văn nghệ sĩ, không ai xúc động, không ai làm cả", ông nói.
"Giờ vàng" khó phát "nhạc đỏ"
Theo ông Liên, lòng người hiện biến động dữ dội. Đặc biệt, lớp trẻ tin vào mạng xã hội với thông tin độc lạ mà không tin vào báo chí chính thống. Các diễn biến tư tưởng phức tạp này là hệ quả khi đi vào thị trường và hội nhập quốc tế, thì những vấn đề tư tưởng đang bị đặt vào hàng thứ yếu.
Ông Liên nêu quan điểm văn học, nghệ thuật phải đứng vào vai trò như thời chiến tranh. "Thấy kinh tế lên mà bỏ qua mặt trận văn hóa tư tưởng là sai lầm. Giữ chế độ này là giữ thành quả cách mạng, nhưng giờ bỏ qua hết, chạy theo giải trí, game show… Trong khi để kế thừa cái đã có thì làm không tốt, mà lại ca ngợi boléro của chế độ cũ thì chính là ca ngợi luôn đời sống của giai đoạn đó… Cũng từ khi đi vào thị trường, hội nhập, chúng ta lại quên đi biến động vô cùng phức tạp. Chương trình Âm nhạc Việt Nam - Những chặng đường trên VTV không biết chủ trương của Bộ Chính trị hay của ai, vì cái này ca ngợi nhạc của Sài Gòn cũ bằng những lời có cánh" - ông nói.
Nhạc sĩ Trần Long Ẩn cũng cho rằng, nói chua cay, mỉa mai như báo chí thì nhạc cách mạng hiện nay gần như đã "rút lui vào hoạt động bí mật". Các chương trình chính thống muốn lên đài truyền hình vào giờ vàng thì khó lắm.
"63 tỉnh, thành thì có được bao nhiêu đài có phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch ? Ít lắm. Cục Biểu diễn nghệ thuật từng bảo tôi : "Làm sao nhờ anh Năm Ẩn phát biểu giùm rằng, hiện nay không còn khái niệm nhạc cũ trước giải phóng nữa". Tôi nghe sốc và đau lắm. Không được đâu. Đại đoàn kết dân tộc là chủ trương hết sức vĩ đại, đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta, nhưng đoàn kết luôn có nguyên tắc tôn trọng độc lập tự do, tôn trọng lịch sử cách mạng Việt Nam, không thể nhân danh hòa hợp dân tộc để coi như ngang nhau được" - nhạc sĩ bức xúc.
Cũng theo ông Ẩn, nhạc ca ngợi Việt Nam Cộng hòa mà giờ cũng cho là ca ngợi nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thì không được : "Chúng tôi đề xuất phải hết sức thận trọng với trang sử đen tối của miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ là bị xâm lược. Văn học, nghệ thuật độc hại của nó xuyên tạc đường lối cách mạng đúng đắn của Đảng ở miền Nam và hiện nay không thể tẩy xóa. Vậy mà đồng thời, phong trào cách mạng ở miền Nam trong văn học, nghệ thuật rất dữ dội, rất lớn thì không biểu dương, không tôn vinh, không học tập, không nhân rộng mà lại đòi xóa nhòa không còn khái niệm âm nhạc cũ trước giải phóng nữa".
Cần lượng hóa được cảm nhận của người dân về văn hóa
Nhà văn Trần Văn Tuấn - Chủ tịch Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra nhận xét, hiệu quả của Hội đồng lý luận phê bình văn học, nghệ thuật thành phố thực sự chưa cao. Ông nói : "Tôi tâm đắc với ý kiến phải thay đổi bằng phương thức đối thoại. Muốn các chương trình lý luận phê bình đến công chúng thì tất cả hệ thống truyền thông phải vào cuộc. Chúng ta nên chọn lọc các chủ đề nóng về văn học, nghệ thuật để có phản ứng và tăng cường đối thoại thì mới ra nhẽ, vấn đề mới có giá trị lan tỏa".
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân đánh giá cao những trăn trở về tương lai đất nước từ góc độ văn hóa của các đại biểu. Nếu không có định hướng nền tảng văn hóa thì hoạt động kinh tế sẽ gặp xung đột với cuộc sống. Đảng và Nhà nước đã có nhiều định hướng về lĩnh vực này, nhưng có nhiều việc làm chưa hiệu quả.
Trong các nhóm đề án phát triển Thành phố Hồ Chí Minh là thành phố văn hóa, ông Nhân nhấn mạnh cần hình thành hệ sinh thái văn hóa của thành phố. Hệ sinh thái này phải từ tài nguyên văn hóa của quốc gia, địa phương, trong từng gia đình, trong vốn hoạt động nghề nghiệp của các văn nghệ sĩ, trong tương tác giữa văn hóa và kinh tế để làm sao tài nguyên này lớn lên. Từ tài nguyên văn hóa này, cùng với hoạt động xã hội của văn nghệ sĩ và chính sách của Đảng và Nhà nước sẽ cho ra nhiều tác phẩm hay, đến được với công chúng.
Tiến tới làm hệ sinh thái văn hóa, theo bí thư, cần đánh giá thực trạng cuộc sống văn hóa của người dân Thành phố Hồ Chí Minh. "Người ta cảm nhận gì, hưởng thụ gì, chỉ số văn hóa là gì hiện nay không có… Lượng hóa được cảm nhận của người dân về chính sách văn hóa là rất quan trọng. Chúng ta làm gì thì làm, cuối cùng phải đến người dân chứ !", ông Nhân chỉ đạo. Từ đó, ông đề nghị rà soát lại hoạt động của các hội quản lý nhà nước để hình dung hệ sinh thái văn hóa của thành phố hiện nay khâu nào mạnh, khâu nào yếu, muốn đổi mới phải nhấn vào đâu.
Quốc Ngọc
******************
Cà phê cuối tuần : mâu và thuẫn
Trúc Giang, VNTB, 17/11/2019
Có người nước Sở ở bên Tàu làm nghề bán mâu, vừa bán thuẫn. Ai hỏi mua thuẫn, thì anh ta khoe rằng : "Thuẫn này thật chắc, không gì đâm thủng". Ai hỏi mua mâu, thì anh ta khoe rằng : "Mâu này thật sắc, gì đâm cũng thủng". Có người nghe nói, hỏi rằng : "Thế bây giờ lấy mâu của bác đâm vào thuẫn của bác, thì thế nào ?". Anh ta không đáp ra làm sao được. (Hàn Phi Tử, sách Cổ học tinh hoa)
"Tự tương mâu thuẫn" (Lấy giáo đâm khiên) - Tranh biếm họa
Câu thành ngữ "Tự tương mâu thuẫn" (Lấy giáo đâm khiên) để ví với những người có ngôn ngữ và hành động trước sau không nhất quán, thường đưa mình vào cảnh tự mâu thuẫn với chính bản thân. Từ ‘mâu thuẫn’ từ đó mà ra !
Câu chuyện từ tòa án Nha Trang
Trước khi chuyển sang khoác áo luật sư tố tụng, ông Minh Thọ là một nhà báo, từng công tác chung tòa soạn với người viết bài này. Luật sư Minh Thọ còn là chủ nhân của quán cà phê có tên "Hội quán Một cõi đi về".
Ông Minh Thọ là một trong số gần 100 luật sư đăng ký tham gia bào chữa ở phiên tòa hình sự sơ thẩm về vụ án ‘trốn thuế’ mà vợ chồng luật sư Trần Vũ Hải là bị cáo, vừa kết thúc tại thành phố biển Nha Trang.
"Việc điều tra, truy tố vụ án vợ chồng luật sư Trần Vũ Hải bị cáo buộc trốn thuế tại Nha Trang có rất nhiều mâu thuẫn". Luật sư Minh Thọ kể trong buổi gặp gỡ cà phê cuối tuần.
Mẫu thuẫn dễ nhận ra nhất là trình bày trước phiên xét xử, mặc dù giám định viên xác định người phải kê khai nộp thuế trong giao dịch chuyển nhượng nhà đất tại 78/40 Tuệ Tĩnh, thành phố Nha Trang là ông Ngô Văn Lắm, ngụ phường Ngọc Hiệp, Nha Trang. Ông Lắm chỉ là người đứng tên dùm sở hữu bất động sản ở địa chỉ nói trên cho người chị cùng mẹ khác cha của mình là bà Nguyễn Thị Ngọc Hạnh - một bị cáo cũng nằm trong vụ án này. Bà Hạnh có song tịch : Việt Nam và Na Uy.
Theo luật thì bà Hạnh thông qua ủy quyền là ông Lắm, phải có nghĩa vụ thực hiện các khoản thuế về giao dịch chuyển nhượng. Vợ chồng của luật sư Trần Vũ Hải là bên mua, không có nghĩa vụ phải nộp thuế thay cho bên bán.
Bà Hạnh khai tại thời điểm giao dịch chuyển nhượng nhà đất 78/40 Tuệ Tĩnh, bà chỉ có duy nhất ngôi nhà này. Nếu bà Hạnh chỉ có một ngôi nhà duy nhất, theo quy định bà không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
Nguyên đơn dân sự là Chi cục thuế thành phố Nha Trang, trình bày trước tòa là trong vụ việc mua, bán kể trên thì hồ sơ kê khai thuế và các hồ sơ, thủ tục đầy đủ nên cơ quan thuế xác định mức thuế phải đóng theo đúng quy định. Cụ thể hơn, nguyên đơn dân sự lập luận căn cứ vào Luật thuế 2007 (sửa đổi 2012), Nghị định 65/2013, Thông tư 111/2013/TT-BTC, Thông tư 92/2015/TT-BTC, thì ông Lắm đã nộp hơn 42 triệu là đúng quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, vị đại diện này nói thêm, nếu như các cơ quan tiến hành tố tụng khẳng định các bị cáo phải nộp thuế thì, "họ phải nộp và chúng tôi sẽ thu".
"Tôi có đặt câu hỏi với đại diện Chi cục thuế, và họ nói rằng về căn cứ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bị cáo về tội trốn thuế, thì trách nhiệm đó thuộc về cơ quan điều tra". Luật sư Minh Thọ kể.
Dưới góc nhìn là một nhà báo, ông Minh Thọ nói rằng ở đây là mâu thuẫn trong chính sách.
Theo đó, chính sách của Đảng và Nhà nước luôn kêu gọi các nhà đầu tư nước ngoài, kêu gọi người Việt Nam định cư ở nước ngoài về Việt Nam đầu tư, được mua nhà ở Việt Nam. Nếu tài sản này là của bà Hạnh, theo án lệ số 02 trong danh mục án lệ của Tòa án nhân dân Tối cao, thì bà thuộc diện được miễn thuế thu nhập cá nhân, vì đó là tài sản là bất động sản duy nhất của bà vào thời điểm thực hiện việc chuyển nhượng cho vợ chồng ông Hải.
Tài sản mà bà Hạnh (ông Lắm) nhận chuyển nhượng trước đây là tài sản thừa kế, những người chuyển nhượng đã được miễn thuế thu nhập cá nhân, tại sao cơ quan thuế và cơ quan tiến hành tố tụng khác không xem xét nội dung này trước khi quy kết trách nhiệm cho bà ? Phải chăng các cơ quan nêu trên đã vô ý hay cố tình bỏ qua quyền lợi này đối với bà Hạnh ?
Nhìn từ vụ ‘ném đá’ nhạc sĩ Trần Long Ẩn
Đầu năm 2019, báo chí đưa tin Chính phủ đồng ý với một số đề xuất xây dựng dự thảo nghị định mới, như bỏ quy định cấp phép ca khúc trước 1975, chỉ đưa ra quy định những bài hát có nội dung xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ cá nhân hay bôi nhọ tổ chức, đi ngược lại lợi ích quần chúng thì sẽ bị cấm.
Bỏ cấp phép cho ca khúc nghĩa là ca khúc sáng tác ở thời gian, không gian nào cũng bình đẳng như nhau, không có khoanh vùng đặc biệt để cấp phép. Trước hay sau 1975 đều như nhau.
Hiểu một cách đơn giản hơn, những ca khúc trước năm 1975 được sáng tác trong thời kỳ lịch sự đầy biến động. Những gì thuộc về lịch sử đòi hỏi thế hệ đi sau phải có một cái nhìn khách quan, không được tách rời nó ra khỏi bối cảnh.
Ngoại trừ những tác phẩm có ý đồ rõ ràng, gây phương hại đến chính trị, văn hóa, tư tưởng của đất nước, những ca khúc được sáng tác trước 1975 đều là một phần di sản văn hóa, di sản tinh thần của dân tộc Việt Nam. Do đó cần có một sự ứng xử phù hợp. Sự phân biệt chỉ gây chia rẽ, bởi không ai đảo ngược được lịch sử.
Dĩ nhiên việc tìm ra các ca khúc có nội dung xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ cá nhân hay bôi nhọ tổ chức, đi ngược lại lợi ích quần chúng… sẽ là công việc phân định không hề dễ dàng, đòi hỏi các cơ quan quản lý phải nâng cao năng lực chuyên môn để đáp ứng những đòi hỏi của giai đoạn mới.
"Cục Biểu diễn nghệ thuật từng bảo tôi : ‘Làm sao nhờ anh Năm Ẩn phát biểu giùm rằng, hiện nay không còn khái niệm nhạc cũ trước giải phóng nữa’. Tôi nghe sốc và đau lắm. Không được đâu. Đại đoàn kết dân tộc là chủ trương hết sức vĩ đại, đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta, nhưng đoàn kết luôn có nguyên tắc tôn trọng độc lập tự do, tôn trọng lịch sử cách mạng Việt Nam, không thể nhân danh hòa hợp dân tộc để coi như ngang nhau được".
Trong nếp nghĩ định kiến như phát biểu được báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh trích lời dẫn trực tiếp của nhạc sĩ Trần Long Ẩn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học và Nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh trong bài báo đăng ngày 11/11/2019, có thể thấy rằng nếu mai này Chính phủ ban hành chính sách ca khúc sáng tác ở thời gian, không gian nào cũng bình đẳng như nhau, không có khoanh vùng đặc biệt để cấp phép, trước hay sau 1975 đều như nhau, thì có lẽ điều ấy sẽ không được thực hiện ở Thành phố Hồ Chí Minh, nơi mà người đứng đầu tổ chức về văn học nghệ thuật như nhạc sĩ Trần Long Ẩn đang… ‘chống tới cùng’.
Nhà báo Phạm Hồng Phước, người từng làm chung hồi còn ở báo Long An với người viết bài này, nói rằng ông cùng quê với nhạc sĩ Trần Long Ẩn.
"Tôi sẽ hiểu ông này khi phát biểu với tư cách quan chức đứng đầu một tổ chức nghệ thuật chính trị. Nhưng tôi vẫn không thể không tiếc khi một người có lịch sử và vai trò như ông đến nay đã mấp mé 45 năm sau 1975 mà não trạng vẫn còn như vậy. Hay là con người này vốn dĩ là như vậy ?.
Quan chức khác nhà chính trị ở chỗ quan chức nói năng bạt mạng, thích gì nói nấy làm vậy ; còn nhà chính trị cực kỳ khôn ngoan khéo léo từ lời nói tới việc làm. Người làm nghệ thuật mà đi làm chính trị thường chông chênh.
Tôi nghĩ không thể phủ nhận là cách mạng và phi cách mạng là hai thái cực khác nhau mà tùy hên xui và định mệnh mà bị đẩy vào thế đối thủ hay đối trọng. Suy cho cùng, cái kỳ diệu và khôn ngoan là tìm ra được những điểm chung có thể hòa hợp hòa giải giữa 2 cái thái cực đó. Trong âm vẫn có dương, trong dương vẫn có âm kia mà. Hơn nữa, lịch sử dân tộc vốn rất phức tạp luôn cần sự hòa hợp hòa giải. Có hòa hợp thì mới có thể hòa giải.
Người bạn thân chung của tôi và ông này là nhà thơ Trần Từ Duy (tức Đông Ki Rét của báo Tuổi Trẻ Cười) thời còn sống vẫn hay đùa gọi ông này là Ẩu chớ không phải Ẩn…". Nhà báo Phạm Hồng Phước chia sẻ câu chuyện dịp cà phê cuối tuần.
Trúc Giang
Nguồn : VNTB, 17/11/2019