Bắc Triều Tiên : Em gái Kim Jong-un có thể là "người kế nghiệp"
Thu Hằng, RFI, 29/04/2020
Theo báo cáo phân tích của NARS, được hãng thông tấn Hàn Quốc Yonhap trích dẫn, về phiên họp toàn thể lần thứ 14 của Quốc hội Bắc Triều Tiên mới nhất (ngày 12/04), "việc Kim Yo-jong được bầu lại làm ủy viên dự khuyết Bộ Chính Trị đảng Lao Động sẽ giúp tăng cường quyền lực của dòng dõi Paektu (tức gia tộc họ Kim)". Dấu hiệu thứ hai là các hoạt động của Kim Yo-jong từ đầu năm, như thay thế anh trai Kim Jong-un soạn các tuyên bố gửi đến Mỹ và Hàn Quốc, cho thấy "vai trò trung tâm trong đảng" của bà Kim Yo-jong.
Bà Kim Yo-jong, em gái lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un, trong một lần gặp tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In (Ảnh do khu công nghiệp A công bố ngày 10/02/2018, nhưng không ghi ngày). khu công nghiệpA/via Reuters
Em gái của nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên được chú ý nhiều hơn từ khi xuất hiện các tin đồn về lãnh đạo tối cao Kim Jong-un lâm bệnh nặng. Bộ phận nghiên cứu của Quốc hội Hàn Quốc dự báo, nếu có chuyện kế nhiệm, thì việc này không xảy ra ngay lập tức, mà sẽ diễn ra một quá trình bổ nhiệm chính thức, "sau khi chủ tịch (Hội đồng Nhà nước) Kim Jong-un trở về" Bình Nhưỡng.
Trước đó, ngày 28/04, bộ Thống Nhất Hàn Quốc bác những tin đồn về sức khỏe của nhà lãnh đạo Kim Jong-un, cho rằng đó là những "thông tin sai lệch" và "bị bóp méo" và nhấn mạnh không có dấu hiệu bất thường nào ở Bắc Triều Tiên. Hàn Quốc cho rằng có lẽ ông Kim Jong-un đi Wonsan để tránh virus corona.
Hồi năm ngoái 2019, từng có tin đồn về việc bà Kim Yo-jong bị kỷ luật, sau khi em gái Kim Jong-un không xuất hiện trước công chúng trong hai tháng liền, tiếp theo thượng đỉnh Hà Nội Trump - Kim tháng 2/2019.
Thu Hằng
******************
Kim Yo-jong, người có thể kế nhiệm Kim Jong-un, là ai ?
Jon Herskovitz & Kanga Kong, Nghiên cứu quốc tế, 27/04/2020
Trong tất cả các thành viên gia đình có thể thay thế nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, em gái ông dường như là sự lựa chọn rõ ràng nhất.
Kim Yo-jong, mới hơn 30 tuổi, đã ở cạnh anh trai mình trong hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ngồi sau Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence khi đại diện cho Triều Tiên tại Thế vận hội Mùa đông năm 2018, và trở thành thành viên trực hệ đầu tiên của gia đình họ Kim đến thăm Seoul, nơi cô gửi một thư riêng của anh trai mời Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in tới dự một hội nghị thượng đỉnh.
Trở ngại tiềm tàng lớn nhất là việc cô là một phụ nữ trong một xã hội bị đàn ông kiểm soát chặt chẽ. Trong khi nhiều người theo dõi Triều Tiên nói rằng huyết thống quan trọng hơn giới tính, những người khác lại nghi ngờ điều đó.
"Vai trò của Yo-jong có thể sẽ chỉ tối đa là một đại thần nhiếp chính" do chế độ gia trưởng phong kiến của Triều Tiên, theo lời Yoo Ho-yeol, chuyên gia nghiên cứu Triều Tiên tại Đại học Hàn Quốc và trước đây là cố vấn cho Bộ Thống nhất và Bộ Quốc phòng Hàn Quốc. "Không chỉ tầng lớp lãnh đạo do đàn ông thống trị mà cả những người dân bình thường cũng sẽ chống lại một nhà lãnh đạo nữ".
Câu hỏi liệu Kim Yo-jong có trở thành nhà lãnh đạo nữ đầu tiên của Triều Tiên hay không đột nhiên trở thành mối quan tâm chủ chốt khi các nghi ngờ về sức khỏe của anh trai cô tăng lên. Kim Jong-un đã không xuất hiện trên các phương tiện truyền thông nhà nước trong hai tuần qua, làm xuất hiện một loạt các báo cáo cho rằng ông có thể đang bị bệnh nặng.
Triều đại họ Kim đã cai trị Triều Tiên trong ba thế hệ kể từ khi được thành lập sau Thế chiến II, khi Liên Xô và Hoa Kỳ chia nhau quyền kiểm soát Bán đảo Triều Tiên. Trong thời gian đó, họ đã xây dựng một trong những chế độ sùng bái cá nhân mạnh nhất thế giới - tuyên bố tính chính danh cho chế độ độc tài dựa vào huyết thống được cho là xuất phát từ ngọn núi thiêng Paektu gần biên giới với Trung Quốc.
Khi Kim Jong-un lên nắm quyền sau cái chết của cha mình năm 2011, câu hỏi lớn là liệu một nhà lãnh đạo ở độ tuổi 20 có thể cai trị một quốc gia luôn coi trọng thâm niên hay không. Ông ta sớm khẳng định quyền lực của mình đối với các tướng lĩnh lớn tuổi và loại bỏ các đối thủ tiềm tàng : Ông đã xử tử người dượng và phó tướng một thời của mình, Jang Song-thaek, và bị nghi ngờ đã ra lệnh ám sát người anh cùng cha khác mẹ đang lưu vong của mình là Kim Jong-nam ở Malaysia.
Theo nhiều cách, Kim Yo-jong - người đã làm việc gần một thập niên trong bộ máy nhà nước - đã được chuẩn bị tốt hơn anh mình để đảm nhận vai trò lãnh đạo hàng đầu. Cô cũng có thể gây một sự ngạc nhiên tương tự cho bất kỳ ai nghi ngờ khả năng điều hành đất nước của mình, theo Soo Kim, một nhà phân tích chính sách tại Rand Corp, chuyên nghiên cứu về các vấn đề liên quan Bán đảo Triều Tiên.
‘Bắt đầu và kết thúc’
"Tôi không nghĩ rằng cô ấy cần phải lo lắng về việc được thừa nhận vai trò lãnh đạo từ người dân Triều Tiên nhờ vào dòng máu gia đình họ Kim của cô ấy", Soo Kim nói. "Số phận của Triều Tiên bắt đầu và kết thúc cùng gia đình họ Kim".
Những người thừa kế nam tiềm năng khác của nhà họ Kim đều trẻ hơn hoặc ít kinh nghiệm hơn. Anh trai Kim Jong-chol không có chức danh chính thức nào và dường như thích chơi guitar hơn làm chính trị, trong khi cháu trai Kim Han-sol đã tố cáo chế độ và được cho là đang sống ở nước ngoài.
Truyền thông Hàn Quốc đưa tin Kim Jong-un có một cậu con trai 10 tuổi, nhưng không có đứa con nào của ông được nhắc đến chính thức trên truyền thông nhà nước. Thae Yong-ho, cựu phó đại sứ của Triều Tiên tại London, người đã đào thoát sang Hàn Quốc, nói trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh rằng một người kế vị tiềm năng là Kim Pyong-il, người con trai duy nhất còn sống của người sáng lập Bắc Triều Tiên Kim Il-sung (Kim Nhật Thành), ông đã về nước năm ngoái sau bốn thập niên làm cán bộ ngoại giao ở nước ngoài.
"Những người đang phục vụ Kim Jong-un đều thuộc thế hệ đầu tiên ở độ tuổi 60 đến 80, do đó họ có ít nhất một khoảng cách 30 tuổi so với Yo-jong. Trong mắt họ, Yo-jong chỉ hàng con cháu", Thae nói. Lập luận tương tự cũng được đưa ra khi Kim Jong-un lên nắm quyền, nhưng vấn đề tuổi tác không ngăn cản sự vươn lên nắm quyền kiểm soát của ông đối với các quan chức lớn tuổi.
Dù thế nào đi nữa, Kim Yo-jong vẫn là người thừa kế nổi bật nhất. Theo một cuốn tiểu sử về Kim Jong-un có tựa đề "Người thừa kế vĩ đại" của Anna Fifield, cô sinh năm 1988 hoặc 1989, từng là một cô gái mũm mĩm má phính, yêu nhảy múa và được gọi là "công chúa Yo-jong" bởi cha cô, cố lãnh đạo Kim Jong-il. Cô đã cùng anh trai theo học tại một trường ở Bern, Thụy Sĩ, cho đến khoảng năm 2000, trước khi về học ở Triều Tiên.
Gia tăng uy tín
Sự xuất hiện của cô bên cạnh anh trai mình vào lúc cha họ qua đời giúp công chúng Triều Tiên biết cô là một phần của dòng máu Paektu. Cô sớm có một vị trí trong Ban Tuyên truyền và Cổ động của Đảng Lao động, nơi cô chịu trách nhiệm quản lý hình ảnh cho anh mình trên phương tiện truyền thông nhà nước - một vị trí đăng tương tự như vị trí của cha cô trước khi ông được chọn làm người kế vị.
Cô dần dần vươn lên và trở thành một người thân tín gần gũi hơn với anh mình, đi cùng anh trai trong các chuyến thị sát nhà máy, trang trại và các đơn vị quân đội. Sau đó, sự xuất hiện trên trường quốc tế, bao gồm các nhiệm vụ đơn giản như giúp anh mình dập điếu thuốc đang hút dở trong một lần dừng tàu ở Trung Quốc, cũng giúp củng cố vị thế của cô.
"Một khi Kim Yo-jong đã lên được tầm này, cô ấy không còn được coi là một người phụ nữ nữa mà là một nhà lãnh đạo thừa hưởng tính chính danh để cai trị hơn so với những người khác", theo lời Chun Yung-woo, cựu đặc phái viên của Hàn Quốc tham gia các cuộc đàm phán hạt nhân quốc tế với Triều Tiên. "Triều Tiên chắc chắn là một trong những xã hội trọng nam khinh nữ nhất thế giới, nhưng huyết thống cùng với vị thế trong Đảng Lao động Triều Tiên có thể giúp bù đắp cho vấn đề giới tính".
Ảnh hưởng của Kim Yo-jong đã được thể hiện vào tháng trước khi cô đích thân trả lời thư của Trump đề nghị hỗ trợ chống Covid-19. Trong một tuyên bố của Cơ quan Thông tấn Trung ương Triều Tiên, cô nói rằng mối quan hệ thân thiết giữa Trump và anh trai không đủ để giải quyết sự khác biệt giữa hai kẻ thù lâu đời - điều mang lại một cái nhìn thoáng qua về cách cô sẽ xử lý mối quan hệ Mỹ - Triều nếu lên nắm quyền.
‘Hùng mạnh hơn’
"Chúng tôi cố gắng hy vọng vào ngày mà mối quan hệ song phương sẽ tốt đẹp như mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo, nhưng cần thời gian và theo dõi thêm để biết liệu điều đó có thực sự xảy ra hay không", cô nói. "Tuy nhiên, chúng tôi sẽ không bao giờ mất hoặc lãng phí thời gian cho những điều vô ích, mà sẽ tiếp tục thay đổi bản thân để trở nên hùng mạnh hơn trong thời gian đó giống như cách chúng tôi đã làm trong hai năm qua".
Kim Hong-gul, con trai út của cựu Tổng thống Hàn Quốc Kim Dae-jung và là một nghị sĩ mới đắc cử, cho biết Kim Yo-jong trông có vẻ kiểm soát tình hình khi một phái đoàn từ Seoul đến thăm Bình Nhưỡng tham dự hội nghị thượng đỉnh giữa hai nước hồi năm 2018.
"Tôi nhìn thấy từ xa, tại sân bay khi chúng tôi vừa đến và tại bữa tiệc ở Bình Nhưỡng, Yo-jong tỉ mẫn quản lý mọi thứ gần anh trai mình", Kim Kim-gul nói. "Có vẻ cô ấy là người phụ trách giám sát tại chỗ".
Trên giấy tờ, không có gì ngăn một phụ nữ lên nắm quyền ở Triều Tiên, mặc dù quốc hội của họ đa phần là đàn ông lớn tuổi - cho thấy đây là một trong những quốc gia ít phụ nữ làm chính trị nhất trên thế giới. Hiến pháp nói rằng "phụ nữ có địa vị xã hội và các quyền bình đẳng với nam giới".
Tuy nhiên, một số nhà phân tích không nghĩ Kim Yo-jong có thể kiểm soát các tướng lĩnh, những người chỉ huy chương trình vũ khí hạt nhân, điều mà nhiều người ở Bình Nhưỡng cho là thanh bảo kiếm bảo vệ họ chống lại sự thay đổi chế độ thông qua chiến tranh từ Mỹ. Ra Jong-yil, cựu phó giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc, nói rằng nhiều khả năng đất nước này sẽ được điều hành bởi một chính quyền quân sự hơn là bởi Kim Yo-jong.
Kiểm soát cuộc chơi
Lee Byong-chul, cựu cố vấn của tổng thống Hàn Quốc về các vấn đề an ninh quốc gia, hiện là giáo sư tại Viện nghiên cứu Viễn Đông ở Seoul, nói rằng "hầu như không thể tưởng tượng được việc có một nữ lãnh đạo nữ ở Triều Tiên". Ông đặt câu hỏi liệu cô ta có thể kiểm soát được các vị tướng già nếu không có ảnh hưởng từ anh trai mình hay không, và suy đoán nhiều khả năng là người chú Kim Pyong-il hoặc Chủ tịch đoàn Chủ tịch Hội nghị Nhân dân Tối cao Choe Ryong-hae sẽ tiếp quản vai trò lãnh đạo.
Tuy nhiên, "hệ thống sùng bái cá nhân" của Triều Tiên khiến việc để một thành viên gia đình họ Kim lãnh đạo trở nên cần thiết, và Kim Yo-jong "đã cho thấy cô ta biết cách thực hiện quyền hành", theo Lee Sung-yoon, chuyên gia nghiên cứu Triều Tiên tại Trường Luật và Ngoại giao Fletcher tại Đại học Tufts ở Massachusetts.
"Những vị tướng có ảnh hưởng đều có lợi ích trong việc bảo vệ quyền lực của mình và họ hiểu rằng quyền lực đó chảy qua gia đình họ Kim", ông nói. "Cô ta sẽ có thể nắm giữ quyền lực thông qua sự pha trộn giữa khủng bố và việc thăng chức cho họ. Cô ta biết cách kiểm soát trò chơi của mình".
Jon Herskovitz & Kanga Kong
Nguyên tác :"Will a Woman Run North Korea ? Kim’s Sister Outshines Male Rivals", Bloomberg, 26/04/2020.
Phan Nguyên biên dịch
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 27/04/2020
******************
Bắc Triều Tiên : Em gái Kim Jong-un có khả năng kế nhiệm anh trai ?
Mai Vân, RFI, 27/04/2020
Theo những tin đồn đoán càng lúc càng nhiều từ vài ngày nay, tình trạng sức khỏe của lãnh đạo Bắc Triều Tiên rất nghiêm trọng và vấn đề thừa kế đang được đặt ra.
Kim Yo-jong, em gái nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un, cầm bó hoa trong buổi lễ tiếp đón tại Phủ chủ tịch, Hà Nội, ngày 01/03/2019. AFP - LUONG THAI LINH
Ngay từ hôm 23/04/2020, khi các thông tin về sức khỏe của Kim Jong-un mới xuất hiện trên báo chí Mỹ và Hàn Quốc, nhật báo công giáo Pháp La Croix đã đặt ngay câu hỏi "Ai có thể kế nhiệm Kim Jong-un ?" và cho rằng hiển nhiên đó là cô em gái 33 tuổi Kim Yo-jong của đương kim lãnh đạo Bắc Triều Tiên. Khả năng này càng lúc càng được nhiều quan sát viên gợi lên. Điều mà tất cả các quan sát viên nghiêm túc ghi nhận cho đến lúc này là việc xác minh các thông tin trong một chế độ nổi tiếng là khép kín như Bắc Triều Tiên là một điều bất khả.
Kim Jong-un "chết", "sống thực vật" hay đang dưỡng bệnh ?
Báo Hàn Quốc Korea Herald ngày 26/04 điểm qua một số tin đồn theo đó ông Kim Jong-un đang lâm vào tình trạng "sống thực vật", thậm chí là "đã chết", để kết luận rằng không thể nào xác minh được các thông tin đó.
Theo tờ báo Hàn Quốc, phó giám đốc của một đài truyền hình vệ tinh Hồng Kông, trích dẫn một "nguồn tin rất chắc chắn", đã nói thẳng rằng ông Kim Jong-un đã chết. Tại Nhật Bản, tạp chí Shukan Gendai loan tin rằng lãnh đạo Bắc Triều Tiên hiện đang "sống trong trạng thái thực vật" sau khi được phẫu thuật tim hồi đầu tháng Tư và không thể hồi phục. Ngay tại Hàn Quốc, tuần báo Weekly Chosun cũng đưa tin ông Kim Jong-un đang hôn mê. Riêng chính quyền Hàn Quốc hôm 26/04 khẳng định rằng lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un vẫn "còn sống và khỏe mạnh".
Dĩ nhiên là không một nước nào xác nhận các thông tin kể trên, trong lúc phản ứng cố hữu của chính quyền Bình Nhưỡng là hoàn toàn im lặng, kể cả khi một trang web nghiêm túc của Mỹ là 38 North công bố ảnh vệ tinh cho thấy đoàn tàu mà ông Kim Jong-un thường dùng khi đi xa được phát hiện ở thành phố biển Wonsan ở miền đông Bắc Triều Tiên.
Toàn cảnh mập mờ kể trên càng lúc càng làm dấy lên vấn đề kế nhiệm trong dòng họ Kim. Đối với chuyên gia Pháp về Bắc Triều Tiên Juliette Morillot, được báo La Croix trích dẫn, khả năng ông Kim Jong-un bệnh nặng là điều hoàn toàn có thể xẩy ra : "Ai cũng biết là sức khỏe của Kim Jong-un không tốt, ông ấy béo phì, bị tiểu đường, lại hút thuốc, uống rượu. Có thể là ông đã bị giải phẫu tim và đang dưỡng bệnh ở tư dinh tại Wonsan, nhưng đây là điều chưa thể xác minh".
Nếu Kim Jong-un không thể tiếp tục lãnh đạo Bắc Triều Tiên, ai là người có thể lên thay. Về câu hỏi này, chuyên gia Morillot khẳng định rằng người đầu tiên mà bà nghĩ đến là Kim Yo-jong, cô em gái của đương kim lãnh đạo.
La Croix cũng nhắc lại một thông tin của tờ báo Nhật Yomiuri Shimbun, ngày 22/04, theo đó Kim Yo-jong dường như đã được Ban chấp hành trung ương Đảng Lao động chính thức đề cử là người thừa kế từ tháng 12/2019. Thế nhưng, tờ báo không cho biết thêm chi tiết.
Tại Bắc Triều Tiên, tiêu chí huyết thống là tối quan trọng
Hai yếu tố tuổi tác và giới tính có thể bất lợi cho Kim Yo-jong nhưng theo La Croix, ở Bắc Triều Tiên, tính chính đáng về dòng họ quan trọng hơn cả.
Kim Jong-un hiện có hai người con, nhưng còn quá nhỏ để kế thừa. Ông cũng có một người anh tên là Kim Jong-chol, hiện nắm những chức vụ cao ở thượng tầng nhà nước, nhưng nhân vật này có dấu hiệu không mấy hứng thú với việc thừa kế. Aidan Foster-Carter, thuộc hãng tin NK News chuyên về Bắc Triều Tiên, phân tích : "Trong tình hình khẩn cấp và khi mà Kim Jong-un muốn chế độ tiếp tục tồn tại, Kim Yo-jong là bảo đảm tốt nhất".
Nhân vật trước đây ở trong bóng tối đã xuất hiện lần đầu tiên trước công chúng nhân đám táng của người cha Kim Jong-il vào tháng 12/2011 và đã nổi bật trước truyền thông thế giới nhân cuộc họp thượng đỉnh Mỹ - Bắc Triều Tiên đầu tiên vào năm 2018 ở Singapore.
Chuyên gia Pháp Juliette Morillot tiết lộ thêm là cô em gái Kim Yo-jong của lãnh đạo Bắc Triều Tiên từng học ở Thụy Sĩ, nói được nhiều thứ tiếng, đã kết hôn với con trai của Choe Ryong-hae, cánh tay mặt của lãnh đạo tối cao Bắc Triều Tiên từ năm ngoái. Kim Jong-un đã dựa vào em gái từ khi lên nắm quyền và cũng đã chuẩn bị cho cô nắm những chức vụ cao nhất trong guồng máy lãnh đạo.
Khả năng Kim Yo-jong lên nắm quyền tại Bình Nhưỡng cũng được báo giới Đài Loan nêu bật. Tuy nhiên, trang tin Taiwan News ngày 23/04 cho biết là nhiều chuyên gia đã loại trừ khả năng một phụ nữ lên lãnh đạo một đất nước cộng sản do nam giới thống trị và có truyền thống Nho giáo mạnh mẽ.
Kim Yo-jong đã được dọn đường để lên làm lãnh đạo
Thế nhưng, cũng có nhiều chuyên gia khác ghi nhận nhiều dấu hiệu cho thấy là người phụ nữ mới 32 tuổi trong triều đại nhà Kim đã được dọn đường để trở thành một nhà lãnh đạo tương lai.
Kim Yo-jong và Kim Jong-un được cho là đã có quan hệ gắn bó với nhau từ thời còn du học tại Thụy Sĩ từ năm 1996 đến năm 2000. Từ một cán bộ cơ sở trong đảng Lao động Triều Tiên năm 2007, từ khi anh trai cô trở thành lãnh đạo tối cao năm 2011, Kim Yo-jong đã được thăng chức đều đặn để trở thành nhân vật không thể thiếu, từ việc đại diện cho Bắc Triều Tiên tại Thế Vận Hội Mùa Đông PyeongChang 2018, cho đến những lần xuất hiện bên cạnh người anh trai trong các hội nghị thượng đỉnh, chẳng hạn như các cuộc gặp với tổng thống Mỹ Donald Trump ở Singapore và Việt Nam.
Ở trong nước, vai trò của Kim Yo-jong cũng ngày càng trở nên quan trọng. Chỉ mới tháng Ba vừa qua, Kim Yo-jong là người đưa ra tuyên bố công khai đầu tiên đáp trả phản ứng của Hàn Quốc về việc Bình Nhưỡng bắn hai tên lửa đạn đạo tầm ngắn.
Nhật báo Hàn Quốc Dong A-ilbo ngày 17/04 cũng ghi nhận khả năng Kim Yo-jong lên kế nhiệm Kim Jong-un, trong lúc hãng tin Anh Reuters ngày 26/04 đã trích lời một nhà nghiên cứu tại Seoul cho rằng, ngay cả khi "đế chế họ Kim" tôn trọng chế độ cha truyền con nối, thì trong trường hợp Kim Jong-un chết sớm, và một trong hai người con lên kế vị, thì Kim Yo-jong vẫn sẽ có một khoảng thời gian dài làm "nhiếp chính".