Sự đổi màu của người cộng sản Đoàn Ngọc Hải
Viết từ Sài Gòn, RFA, 04/09/2020
Dù muốn hay không muốn, người ta buộc lòng phải quan sát ông, có thể là ngẫu nhiên, có thể là cố ý, cố tình và cũng có thể là thiện chí, thiện cảm, cũng có thể là khôi hài, mất thiện cảm… Nhưng dù sao, cho đến thời điểm này, ngoài ông Chủ tịch thành phố đầy chất phổi bò và hảo hớn như Nguyễn Bá Thanh ở Đà Nẵng, Đoàn Ngọc Hải, một Phó chủ tịch quận ở Sài Gòn cũng làm nên hình ảnh một người Cộng sản khá đặc biệt. Đương nhiên, sự đổi màu và biến chuyển của ông tốt hay xấu, vô tư hay che đậy điều gì phía sau nó, sẽ có lịch sử, có trời đất biết rõ. Trên phương diện con người, Đoàn Ngọc Hải vẫn là hiện tượng, một hiện tượng gây nhiều cảm xúc và trong đó, nó cũng phản ánh được thực trạng xã hội một cách sâu sắc, một xã hội có tính sân khấu, trình diễn nhiều hơn là đời thực, và khi sự trình diễn đã đạt được độ chín muồi của nó, cuộc đời bị ném vào sân khấu như một vai diễn phụ.
Chiếc xe cứu thương chở bệnh nhân nghèo của nguyên Phó Chủ tịch UBND Quận 1 Đoàn Ngọc Hải (trái). Ảnh : Tiền Phong
Còn nhớ cách đây không lâu, Đoàn Ngọc Hải đương chức Phó chủ tịch quận 1 Sài Gòn, ông đã hầm hố, hò hét, sự hầm hố hò hét dẹp bỏ vỉa hè của ông giúp cho vỉa hè thông thoáng nhưng cũng đẩy một số cuộc đời, số phận vào chỗ trống trơn, không còn nơi nào để vịn. Chuyện ông làm khiến cho các nghệ sĩ, trí thức Sài Gòn cảm thấy xót xa cho thân phận con người. Chưa dừng ở đó, ông Hải quyết liệt đến độ cực đoan khi dẫn đầu đoàn bắt chó, bất kì con chó nào không may mắn đang lang thang kiếm ăn, dạo mát hoặc đi bài tiết đều có thể bị đoàn của ông Hải tóm gọn, cho về trại, sau đó đưa đi đâu nữa thì không thể rõ được. Sự quyết liệt của ông khiến cho người dân ngỡ ngàng, tuyệt vọng, bức xúc, buồn cười, ta thán… Hàng ngàn cảm xúc lẫn lộn, và hệ quả, tích hợp các cảm xúc này thành tên gọi : Hải Cẩu để ám chỉ sự năng nỗ trong công tác bắt chó, đập lề đường của ông.
Đáng sợ ở chỗ, nếu như Nguyễn Bá Thanh, Chủ tịch thành phố Đà Nẵng đã hùng hổ, mạnh mẽ và quyết liệt trong bất kì tình huống nào, từ chặt hàng xà cừ trăm tuổi còn xanh um và cứng cáp, phá bỏ cầu Vồng, trường Sao Mai, mặc cho trí thức lên tiếng phản đối, người dân tự thiêu bày tỏ oan ức để mở đường Lê Duẩn, mở cầu Rồng… cho đến việc sang bằng khu dân cư ở Hòa Bắc với giá đền bù mỗi mét vuông đất tương đương một ổ bánh mì thịt, để rồi giao cho các tập đoàn địa ốc san phẵng mặt bằng, bán lại với giá cao gấp mấy ngàn lần, mỗi mét vuông hai mươi lăm triệu đồng (thời đó, tương đương 200 triệu đồng thời bây giờ) và đặc biệt là san phẵng khu vực Cồn Dầu, mặc cho dân kêu khóc, ông vẫn tại vị như một thần tượng. Vì sao ? Vì ông quyết liệt và ứng biến xanh đỏ vàng tím nhanh như ánh sáng, ông biết làm cho số đông, người giàu có và kẻ quyền thế thấy có lợi cho họ, làm cho số đông người dân cảm thấy ông là hiện tượng bởi từ xưa tới giờ, hiếm có vị Chủ tịch thành phố nào dám nói dám làm như ông… Thì với Đoàn Ngọc Hải, trên cương vị một Phó chủ tịch quận, nhỏ hơn rất nhiều so với Nguyễn Bá Thanh, nhưng lại có phong cách khá giống Nguyễn Bá Thanh, từ việc nói năng bạo miệng pha chút giễu nhại, khôi hài trong các cuộc họp cho đến tính cách đầy máu me, hầm hố và anh cả khi ra đường, có một chút gì đó vừa phổi bò vừa hồng vệ binh lại vừa thấm đẫm lý tưởng Cộng sản nơi ông.
Và việc ông Hải đệ đơn xin từ chức, cấp trên đồng ý, ông lại quyết định ở lại tiếp tục phục vụ nhân dân, sau đó ông lại từ chức vì chẳng đặng đừng, lúc này tổ chức, cấp trên đã quyết chứ không phải ông Hải quyết nữa. Thì mọi chuyện dường như đã đổi khác. Ông Hải chuyển từ một cán bộ thành phố sang làm doanh nghiệp, rồi sang làm nhà từ thiện, ông xây nhà từ thiện ở Thủ Đức, ông sắm xe cứu thương chở bệnh nhân nghèo, ông lái xe từ Bắc chí Nam để chở bệnh nhân, dường như ông đi khắp đất nước. Hình ảnh của ông luôn gây ảnh hưởng. Nếu như lúc tại vị, ông tạo ra làn sóng đập lề đường khắp các tỉnh thành, tiếng kêu và lời ta thánh không ít thì bây giờ, khi nghỉ làm cán bộ, ông tạo ra hình ảnh một nhà từ thiện tiêu biểu, và tiếng vỗ tay tung hô ông cũng dậy trời, từ đời thực cho đến mạng xã hội. Nói cho cùng, ông có số nổi tiếng, và hơn hết là ông có lá số tạo ảnh hưởng lan truyền.
Giả sử lúc tại vị, hình ảnh ông Hải đeo chiếc đồng hồ Omega sang trọng, đi giày hiệu, áo quần bảnh bao, chỉ tay năm ngón khiến cho cuộc sống chung quanh ông phải đảo lộn, thì bây giờ, hình ảnh dép tổ ong, áo chemis trắng, quần tây đen xuề xòa của ông cũng tạo ra ấn tượng không kém. Dường như đổi sang màu nào ông cũng đóng gam chủ đạo trong bức tranh xã hội quanh ông. Và hơn hết, ông làm gì cũng có tiền hô hậu ủng, ông đi đập lề đường, bắt chó cũng có bầu đoàn hùng hậu, hung hãn, bây giờ ông đi chở bệnh nhân nghèo cũng có nhiều câu lạc bộ, hội đoàn đón rước và đặc biệt là càng long trọng hơn xưa, bởi ông Hải như một biểu tượng của một "người đáng sống". Thế nhưng… !
Xâu chuỗi lại các bệnh nhân mà ông Hải tham gia chở từ bệnh viện về nhà, tôi chưa thấy người nào là bệnh nhân nghèo thực sự (theo thực trạng kinh tế và đời sống xã hội hiện nay chứ không phải theo thống kê nhà nước, không phải nhà nào có đường sá đủ rộng cho xe hơi vào được). Gần đây nhất, bệnh nhân ở Hà Giang được ông đưa về, nhà cao tầng, cổng ngõ hẳn hoi, bàn ghế gỗ quí… Khi ông Hải đưa bệnh nhân về nhà thì có cả đài truyền hình và hàng trăm người tới đón mừng, tặng quà, tặng tiền… Rõ ràng sức ảnh hưởng của ông Hải cũng như sự khuếch đại truyền thông về ông không nhỏ một chút nào. Và vô hình trung, hình ảnh người cán bộ Cộng sản trở nên sáng giá, đáng yêu và chịu chơi, sống vị tha thông qua Đoàn Ngọc Hải được hun đúc. Dù muốn hay không muốn, khi nói về cán bộ nhà nước, nói về cái xấu, người ta cũng mơ hồ hi vọng sẽ có nhiều cán bộ như Đoàn Ngọc Hải. Và cái lập luận (điệu) "trước đây làm gì, xấu cỡ nào không quan trọng, quan trọng là bây giờ người ta sống ra sao, chia sẻ như thế nào… mới đáng nói" đã manh nha, đã mơ hồ xuất hiện trong đầu óc người dân.
Điều đó cho thấy trong thời tại nhiệm, ông Hải chi phối được xã hội nhờ đập phá, khiến cho người ta thấy sợ cán bộ, không dám bày tỏ, thì bây giờ, khi nghỉ việc, ông Hải làm từ thiện khiến cho người ta tin vào cán bộ, thậm chí cuồng tín về sự "trở lại", quay đầu là bờ của cán bộ. Nhất là trong thời điềm nhạy cảm này, khi mà có hàng triệu cán bộ đang đối mặt với nguy cơ phanh phui, người nào cũng có những khoản tài chính to lớn khủng khiếp và bất minh, có người bỏ ra hai triệu rưỡi đô la chỉ để mua một căn cước công dân trên một hòn đảo xa lạ, hàng ngàn công trình đầy dấu vết tham nhũng và hàng triệu cán bộ đã thành sâu mọt trong mắt nhân dân. Trong vấn đề này, khôn ngoại trừ ông Hải nếu như người ta đặt ra câu hỏi về tài sản, về khả năng bỏ tiền ra làm từ thiện của ông hiện nay.
Nói cho cùng thì Đoàn Ngọc Hải đã lấy lòng được một bộ phận không nhỏ nhân dân ở tầng lớp giàu có, bậc trung trong xã hội Việt Nam, vậy là quá thành công, bởi thành phần giàu bậc trung đang chi phối xã hội Việt Nam theo diện rộng nhờ vào mánh khóe và bạo lực vừa phải của họ. Đặt giả sử, nếu tìm một thứ gì đó để làm chỗ dựa khi công cuộc đánh tham nhũng lan rộng và ông Hải không may bị lọt vào danh sách, lọt vào lò ông Trọng, thì, chính đám đông đang tung hô ông cũng góp tiếng nói không nhỏ để bào vệ ông. Hơn hết, làm chính trị, người ta ngại nhất là đụng chạm đến người của đám đông, tuy nhiên, không phải đám đông lúc nào cũng cứu được cán bộ, trường hợp Nguyễn bá Thanh là một điển hình.
Nhưng, cho dù diễn kịch hay thật lòng, thì ông Hải cũng làm được một việc rất quí hóa cho chế độ, đó là tạo ra hình ảnh một đảng viên trung kiên với chế độ, hết lòng vì chế độ, cho đến khi không còn quyền lực thì người đảng viên này cũng hết mực chia sẻ nhân dân. Đây là thứ hình tượng và tình cảm thiếu vắng rất lâu của chế độ, chí ít cũng từ lúc đất nước phát triển cho đến nay. Có lẽ, vì vậy mà tôi không dám khẳng định hay tin rằng việc làm từ thiện của ông Hải là một việc thiện thuần túy của con người. Mà phải gọi đó là chức năng đổi màu của người Cộng sản trung kiên. Nó có tính bảo vệ chế độ và hình ảnh chế độ, là gạch nối giữa chế độ và thần tượng, nó có tính chất tô hồng cho vẻ đẹp của người Cộng sản. Còn hiệu dụng của nó tới đầu thì trời biết, đất biết và ông Hải cùng những đồng chí của ông mới biết rõ !
Viết từ Sài Gòn
Nguồn : RFA, 04/09/2020 (VietTuSaiGon's blog)
*********************
Những người "có lý luận" bên ngoài chiếc xe cứu thương miễn phí của ông Đoàn Ngọc Hải
Lê Lý, RFA, 04/09/2020
Ông Đoàn Ngọc Hải có lẽ nên nhờ thầy xem lại tử vi của mình. Vì cớ gì mà một ông đàn ông không cao lớn, không có ngoại hình bắt mắt điện ảnh, không phải tài phiệt, cũng không là một chính khách lừng lẫy, lại cũng (nhàm chán thay, chẳng giống nhiều đồng nghiệp của ông tí nào !) không có cái phốt gái gủng hay tham nhũng nào, mà đột ngột nửa đời sau bỗng trở thành người của công chúng, nhất cử nhất động đều được truyền thông tường thuật kỹ càng, kéo theo hàng tấn mực bình luận khen chê kịch liệt ?
Ông Đoàn Ngọc Hải (góc trên bên trái) và chiếc xe cứu thương - Courtesy of Lao Động/ RFA edit
Có những người chê ông Hải vốn là quan chức có ảnh hưởng trên truyền thông và nhân dân nên khi chọn làm từ thiện thì cũng chọn cái gì vĩ mô tí. Ví dụ lập cái quỹ, trao tiền cho người nghèo khi họ cần chữa bệnh (tiền ở đâu ra thì họ không nói). Hay dùng tiền cá nhân lập một đội xe cứu thương thu phí phù hợp nhưng miễn phí cho người nghèo. Thậm chí có những chị phụ nữ thắc mắc (rất cao siêu) là tại sao ông Hải dân Sài Gòn mà không chở bệnh nhân trong ấy, lại lao ra khắp miền Trung rồi miền Bắc làm gì ? Chắc chắn là đánh bóng tên tuổi, làm màu làm mè rồi. Chắc là báo chí miền Nam không thèm để ý nên mới dạo ra miền Trung để các báo địa phương tung hô đấy mà.
Lại có người phân tích rất hàn lâm về sự tha hóa của việc từ thiện và gọi nó là sự sỉ nhục : "Người nhận từ thiện sẽ dựa dẫm ỷ lại, còn người đi làm từ thiện sẽ ngày càng sỉ nhục và khinh bỉ người được cho". Các ý kiến này cũng không quên liên hệ với vấn nạn tham những lộng hành trong quan chức Việt Nam và trách móc tại sao người ta không hỏi tiền ông Hải lấy tiền đâu mua xe mua xăng chạy đường dài.
Có người đoán ông Hải vì tức tối và bất mãn với việc bị cấp trên "đì" trong hoạt động dẹp lòng lề đường khi ông còn đương nhiệm, nên có xung lực đặc biệt để cố chứng tỏ bản thân " buông các anh ra tôi vẫn nổi tiếng, vẫn có tiền, được khen là người tử tế. Hơn đứt các anh !".
Có những vị đang là quan chức thì nghi ngờ ông Hải có tư duy ngược đời (một cách nói giảm của sự xem thường) và hết mức tỏ lòng thương hại, đồng thời cho vài lời khuyên ông Hải nên giữ hình ảnh đường bệ, việc gì phải tự hành hạ bản thân làm (thằng) tài xế gió bụi, nom nó lều phều, tội nghiệp.
Thật chẳng biết đâu mà lần. Người thì bảo thế là đáng thương, người lại bảo thế là đánh bóng.
Thú vị là lần theo các bình luận thì hầu hết chủ nhân của các phân tích cao siêu kể trên hầu hết là những người "có lý luận".
Nhưng, hệ thống lý luận của họ thật vụn vặt.
Dân bình dân miền Nam thực tiễn và biện chứng hơn các vị kể trên rất nhiều. Họ giản dị và tự nhiên chấp nhận cuộc "hết quan hoàn dân" của ông Hải, tự nhiên đón nhận việc có thêm một người làm việc tốt, như từ trước tới giờ có vô số những người làm việc tốt trên cái đất nước này. Họ không tốn quá nhiều thời gian tính toán chi li như nên mặc áo gì, quần gì, mang giày hay dép để cho đẹp hình ảnh khi đi làm những việc kể trên. Cũng không tính toán sẽ làm đến bao giờ, làm thế nào để vừa được lòng dân vừa được lòng quan. Không nghĩ đến việc đi giúp những người đang kiệt quệ lại là hành vi sỉ nhục họ. Giống như trước một người ngã sông hay trong đám cháy, người ta chỉ nghĩ cứu được người ấy thì xông vào cứu ; họ không tính toán cứu xong sẽ phát biểu trước ống kính thế nào. Họ chỉ tâm niệm : "Không làm hôm nay, mai mốt biết đâu không còn sức khỏe và tiền bạc để làm". Làm thật tận hết cái điều mình tha thiết muốn làm trong hôm nay, rồi ngày mai ngày mốt hết sức buông tay không có gì tiếc nuối. Và cũng chẳng ai trách đã làm việc thiện thì tại sao không làm đến tận cuối đời.
Đó mới chính là tinh thần nghĩa hiệp căn bản của người dân, không dính dấp sự bon chen mưu cầu danh lợi của những ai đó rất dồi dào lý luận nhưng hành động thì đo trong không khí.
Đó cũng là một nét tính cách rất thoải mái, phóng khoáng của người dân Nam Bộ.
Quay lại việc những vị "có lý luận" đang đạo mạo chỉ vẽ ông Hải nên làm gì với tiền, thời gian và sức khỏe của ông. Tôi xin phép biếu vitamin cho họ. Trí nhớ những người này thật ngắn hạn. Vì chỉ mới vài năm trước, họ đã cuồng lên với hình ảnh một người dân phải bó chiếu chở thi hài anh mình trên xe máy, băng qua các thành phố để về quê nhà Sơn La chôn cất.
Thời điểm đó, các nhà đạo đức và lý luận internet đã khóc hết nước mắt cho những người dân cùng khổ. Họ còn viết văn, làm thơ, vẽ tranh, sáng tác nhạc… để tỏ lòng phẫn nộ và thương xót.
Vậy thì hà cớ gì, khi có thêm một chiếc xe cứu thương miễn phí chở người dân trong những hoàn cảnh tương tự như vậy về quê nhà, thì họ lại quên bẵng mất trái tim, tấm lòng (mênh mông) của mình trước kia, để quay lại rỉa rói và dè bỉu một người đang biến cái cỗ… à quên, tấm lòng đó thành hiện thực ?
Ngoài trí nhớ kém cỏi, các nhà đạo đức internet cũng chứng tỏ kiến văn nông cạn.
Trước ông Hải, đã có những người dân chẳng quan chẳng chức, tự bỏ tiền ra mua xe cứu thương và chở cấp cứu hay chở bệnh nhân nghèo miễn phí (bà Phan Thị Bính, 64 tuổi ở Linh Đàm, Hà Nội. Anh Lương Văn Hóa 41 tuổi, ấp Phú Nghị, xã Hòa Lợi, huyện Bến Cát, Bình Dương. Anh Nguyễn Tấn Chinh, 46 tuổi và bà Nguyễn Thị Hoa, 70 tuổi, ở thị trấn Phước Bửu, huyện Xuyên Mộc, Bà Rịa-Vũng Tàu. Anh Lê Anh Tuấn, phường Phú Thọ, thành phố Thủ Dầu Một tỉnh Bình Dương…).
Đã, đang có những người bỏ tiền ra xây nhà, nuôi những người già và trẻ con nghèo khó bệnh tật (anh Trần Quang Duy, 36 tuổi, ngụ tổ dân phố 4, thị trấn Đắk Hà, huyện Đắk Hà, tỉnh Kon Tum. Ông Hồ Đề 82 tuổi ở đường Trần Kế Xương, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. Chị Oanh Nguyễn ở phường Tam Bình, quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh…).
Kể làm sao cho hết.
Và sẽ tiếp tục có những người như thế. Họ làm những việc ấy chỉ bởi đơn giản là họ muốn làm, gom góp điều kiện để làm và thấy đời sống của mình hạnh phúc hơn khi làm nó.
Còn việc ái ngại một ông "quan" giờ lại trông lúi xùi như một anh tài xế đường dài, thì chỉ chứng tỏ tư duy quá tôn sùng trọng vọng một cái chức vụ trong chính quyền bất biết nó có ý nghĩa gì, người giữ nó một thời đã làm được việc gì cho dân, cho xã hội. Họ chỉ thờ phượng nó như một chứng chỉ danh giá sẽ tỏa hào quang cho cả cuộc đời mình. Tận đến khi chết, họ còn muốn dòng chữ "cựu" sẽ được ghi lên bảng cáo phó cơ. Đấy là thứ tâm lý tiêu chuẩn kép của rất nhiều người dân Việt Nam : ngoài mặt thì chửi rủa khinh khi một chức vụ trong chính quyền (khi mình không có nó), nhưng thẳm sâu và trong vô thức thì lại thèm muốn nó đến mức kính cẩn. Ngoài khía cạnh thực tế "một người làm quan cả họ được nhờ" ra, đó chính là sự bù đắp cho nỗi thiếu hụt về danh dự, phẩm cách của bản thân mà có thể họ không tự biết.
Tôi tin ông Hải đang sống những ngày giàu ý nghĩa của đời mình. Cho dù trên tay không còn chiếc đồng hồ tiền tỷ mà là xấp hồ sơ nặng trĩu mồ hôi nước mắt của những người bệnh nghèo. Cho dù chung quanh không còn là máy lạnh, sơ mi và những khúm núm tâng bốc của cấp dưới, mà là những phận người đói khổ kiệt quệ và bầu không khí đáng sợ của bệnh tật và cái chết. Cho dù nơi ông đến không phải là những khách sạn hào nhoáng xa hoa mà là những con đường mòn mù mịt bụi hoặc lầy bùn, những túp lều xơ xác. Nhưng đó mới là một phần cuộc sống thực của người dân đang diễn ra quanh đây, mà một người trí thức không thể mắt nhắm tai ngơ.
Ông Hải, sau một phần đời dài sống ở thành thị với những niềm tin ngây thơ vào một lý tưởng, sau một đoạn đời ngơ ngác bầm dập với những thủ đoạn của các "đồng chí", giờ đang dùng sự gần gũi đời sống để thanh lọc tâm hồn, bồi đắp kiến văn và củng cố lại những giá trị sống của mình.
Lê Lý
Nguồn : RFA, 04/09/2020
Tham khảo :
https://tuoitre.vn/sam-xe-cuu-thuong-cho-nguoi-mien-phi-20190318085157181.htm
https://www.sggp.org.vn/xay-nha-tro-cho-nguoi-ngheo-o-mien-phi-660523.html