Ông Hoàng Hải Nguyễn nhận định : Liên Hiệp Châu Âu thiếu kiến thức chuyên sâu về các chế độ toàn trị của Trung Quốc và Việt Nam khi tham gia hiệp định thương mại Việt Nam - EU và khi xử lý đại dịch Covid-19.
EU phụ thuộc nhiều vào các nguồn thông tin từ các chế độ độc tài, khiến EU tiếp xúc quá nhiều với các sự kiện nằm ngoài tầm kiểm soát của mình. Luliu Winkler MEP, Phó chủ tịch Ủy ban Thương mại của Nghị viện Châu Âu cho biết "trong thời điểm khó khăn này trên bối cảnh thương mại quốc tế - do căng thẳng và biến động ngày càng gia tăng - EU đang thúc đẩy quy tắc dựa trên thương mại. Chúng tôi cần các Hiệp định Thương mại để đảm bảo sự ổn định, bảo vệ và lợi ích cho các công ty và người tiêu dùng ở tất cả các bên ". Bernd Lange MEP cho biết "Tôi tự hào rằng nhóm Đảng Xã hội và Dân chủ trong ba năm qua đã dẫn đầu Nghị viện Châu Âu để đạt được những cải thiện cụ thể cho hàng triệu người lao động tại Việt Nam".
EU nhận thức rõ về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, chẳng hạn, nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng đã bị bắt giam và buộc tội "làm, lưu trữ, phổ biến hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu và vật phẩm nhằm chống lại Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam". Việc bắt giữ ông rất có thể liên quan đến việc ông tiếp xúc với Nghị viện Liên Hiệp Châu Âu (EU), thể hiện sự lo ngại về nhân quyền ở Việt Nam và yêu cầu EU xem xét lại hiệp định thương mại. "Việc giam giữ ông ấy đã gây ra sự phẫn nộ trong Nghị viện EU, và chủ tịch Sassoli đã nêu lên trường hợp của ông ; tuy nhiên, đại sứ Việt Nam tại EU đã bảo vệ vụ bắt giữ và so sánh những hạn chế đối với quyền tự do ngôn luận của Việt Nam với những hạn chế ở Châu Âu".
Câu chuyện Bọ cạp và Ếch, giống như một con bọ cạp không quên cắn, và một chế độ toàn trị sẽ không quên kiểm soát. Trước khi đầu tư quá nhiều, EU nên hiểu bản chất của chế độ cộng sản Việt Nam và chế độ này là gì chứ không phải chế độ đại diện cho ai. Một vài lời thuyết phục và sự thể hiện tạm thời và rất dễ gây hiểu lầm sẽ làm cho con Ếch mất cảnh giác và quên / bỏ qua những gì mà nó đã biết về con Bọ Cạp. Đôi khi, những người tài giỏi quên rằng chế độ toàn trị không phải là bạn của họ ; chế độ đó có thể là bạn của họ trong một thời gian. Tuy nhiên, cuối cùng, chế độ độc tài sẽ cắn bạn giống như Bọ Cạp cắn Ếch.
Melinda Taylor tuyên bố "Do đó, Thỏa thuận được xây dựng dựa trên những lời hứa trong tương lai sẽ tuân thủ các tiêu chuẩn nhân quyền mà không phải là một hồ sơ cụ thể về việc tuân thủ. Hơn nữa, không có quy định rõ ràng nào liên quan đến tiến trình thời gian cho các hành động đó và hậu quả của việc không tuân thủ. Việc ký kết Hiệp định làm giảm phạm vi sử dụng thương mại để đạt được đòn bẩy trong các lĩnh vực quan tâm và bản thân Hiệp định, như hiện tại, có khả năng bật đèn xanh cho các vi phạm nhân quyền trong tương lai. "
EU chủ quan khi chỉ nghĩ một chiều. Trong trường hợp này, họ tin rằng thông qua hợp tác kinh doanh, họ có thể thay đổi hành vi của các đối tác mà không cần xem xét rằng các đối tác này có khả năng thực hiện nghĩa vụ nào của họ không. Nói một cách ẩn dụ, hậu quả của việc này là khi chúng ta ở trên cùng một con thuyền với đối tác, và nếu họ đục một cái lỗ trên con thuyền, thì chúng ta đều chìm. EU có thể tạo ảnh hưởng đến các chính sách của Chính phủ Việt Nam thông qua thương mại. EU có thể gây áp lực buộc nhà nước đối tác nới lỏng một số biện pháp hà khắc được sử dụng để kiểm soát công dân họ. EU cho rằng họ có ưu thế và nắm quyền kiểm soát, đồng thời đối tác thương mại của họ sẽ không hành xử để có thể ảnh hưởng tiêu cực đến EU.
EU hoàn toàn biết rằng Trung Quốc và Việt Nam nằm trong số 5 quốc gia có chế độ kiểm duyệt thông tin chặt chẽ và áp bức quyền tự do báo chí. Tất cả các kênh truyền thông đều thuộc sở hữu nhà nước và kể từ cuối tháng 12 năm 2019, đã có tin tức giả mạo từ các phương tiện truyền thông Trung Quốc về sự lây lan của virus. Tuy nhiên, trên thực tế, vi rút từ Vũ Hán đang lây lan nhanh chóng, khiến nhiều người và thi thể chất đống trong các ngôi mộ tập thể.
EU và các nước Châu Âu khác đã phớt lờ thông tin từ các nguồn độc lập. Ví dụ, trước khi bỏ phiếu thông qua Hiệp định Thương mại Việt Nam - EU, Nghị viện EU đã được cung cấp bản báo cáo "Tranh chấp đồng Sênh" mà cộng đồng người Việt ở Châu Âu đã đề cập đến vụ tấn công dã man người dân Làng Đồng Tâm ở Việt Nam. Vụ tấn công nhằm tranh chấp đất đai giữa dân làng và chính quyền Việt Nam dẫn đến cái chết của 4 người, trong đó có một lãnh đạo cao tuổi của thôn Đồng Tâm. Nghị viện EU đã ngang nhiên bỏ qua báo cáo. Trong trường hợp đại dịch Covid-19, họ chỉ dựa vào thông tin trực tiếp từ Chính phủ Trung Quốc, Trung Quốc đưa ra tỷ lệ tử vong thấp chỉ từ 3 đến 4%. Phải đến ngày 30 tháng 1, WHO mới đưa ra một tuyên bố liên quan đến Covid-19. Tại thời điểm này, WHO vẫn khuyến nghị các nước tiếp tục hoạt động như thường, không hạn chế việc đi lại và xuất nhập khẩu hàng hóa. WHO đã không thực hiện nghĩa vụ báo cáo và cung cấp thông tin cập nhật kịp thời ; sự kết hợp này lên đến đỉnh điểm khi Châu Âu trở thành tâm điểm của đại dịch toàn cầu.
Sau đây, chúng tôi kể lại những sự kiện sau đây để mọi người nắm bắt được tầm nhìn và khả năng của bộ máy chính trị và hành chính của EU :
1. Vào ngày 11 tháng 2 năm 2020, Phó Chủ tịch, Luliu Winkler, của Ủy ban Thương mại Quốc hội Châu Âu và là thành viên của EPP, đã ra tuyên bố rằng giao dịch với Việt Nam với các quy tắc nhất định sẽ có lợi hơn là không có bất kỳ quy tắc nào.
2. Vào ngày 12 tháng 2 năm 2020, chủ tịch Bernd Lange của Ủy ban Thương mại Nghị viện Châu Âu cũng tuyên bố rằng lịch sử cho thấy sự cô lập không thay đổi một quốc gia.
3. Vào ngày 8 tháng 3 năm 2020, Ý đã phong tỏa biên giới với các thành phố phía Bắc với tổng số 16 triệu dân, tại thời điểm này số người nhiễm Covid-19 đã vượt qua mốc 10.000 người.
4. Vào ngày 9 tháng 3 năm 2020, EU đã rút ngắn phiên họp toàn thể dự kiến trong bốn ngày do Covid-19. Cùng ngày, Việt Nam ban hành lệnh cấm nhập cảnh đối với công dân 8 nước EU.
5. Vào ngày 14 tháng 3 năm 2020, EU đã được báo động khi Hoa Kỳ đóng cửa biên giới với 26 quốc gia EU. Cùng ngày, Áo đã đơn phương đóng cửa biên giới với Ý, bất chấp nguyên tắc của EU là không có biên giới trong Khu vực Schengen.
6. Ngày 15 tháng 3 năm 2020, Việt Nam từ chối cho công dân Vương quốc Anh và công dân của 26 nước Schengen nhập cảnh.
7. Vào ngày 16 tháng 3 năm 2020, chín quốc gia là Cộng hòa Séc, Síp, Đan Mạch, Hungary, Latvia, Litva, Ba Lan, Slovakia và Tây Ban Nha đã đóng cửa biên giới đối với tất cả người nước ngoài bất chấp nguyên tắc Schengen về việc di chuyển tự do và không hạn chế của người dân trong khối EU.
8. Vào ngày 17 tháng 3 năm 2020, EU đã phối hợp đưa ra quyết định chung với tất cả các quốc gia thành viên dẫn đến lệnh cấm nhập cảnh vào 27 quốc gia thành viên trong 30 ngày tiếp theo. Đồng thời, Ý, Pháp, Đức, Bỉ và Đan Mạch đều đã ban bố tình trạng khẩn cấp. WHO đã thông báo về một đại dịch toàn cầu sau khi Châu Âu trở thành tâm dịch Covid-19. Các phương tiện truyền thông cho rằng Chính phủ Ý đang sử dụng xe quân sự để vận chuyển thi thể của những người đã chết vì Covid-19 đến một ngôi mộ tập thể.
Liên Hiệp Châu Âu liên tục chơi trò "đuổi kịp" dẫn đến việc chậm trễ trong việc xử lý khủng hoảng.
Khi chúng ta nhìn vào mối quan hệ của Trung Quốc với các nước khác, kinh doanh và thương mại giữa Đài Loan và Trung Quốc rất chặt chẽ và bao rộng ; tuy nhiên, Đài Loan đã thành công trong việc kiểm soát Covid-19 hơn nhiều so với Châu Âu. Đài Loan không phụ thuộc quá nhiều vào WHO để cung cấp thông tin về Covid-19. Đài Loan đã nhận thông tin về một vụ dịch bất thường ở Vũ Hán vào tháng Giêng và cử các chuyên gia đến Vũ Hán để tìm hiểu về tình hình và thu thập thông tin chưa qua kiểm duyệt.
Điều thú vị là chế độ cộng sản Việt Nam dường như không tin tưởng đối tác cộng sản láng giềng của mình ở miền bắc và nhanh chóng cho cách ly. Họ có thể đã hợp tác với nhóm tin tặc APT32 để lấy dữ liệu từ các tổ chức nhà nước Trung Quốc tại Bắc Kinh nhằm ngăn chặn sự bùng phát Covid-19.
Theo tôi, nếu EU hiểu rõ về các chế độ toàn trị của Trung Quốc và Việt Nam, họ sẽ thực hiện một đánh giá độc lập về các nguồn tin không chính thức từ tháng 12 năm 2019 đến tháng 1 năm 2020. EU sẽ có một cái nhìn bao quát hơn, và do đó chuẩn bị và xem xét các chiến lược đối phó với Covid-19 ngay từ giai đoạn đầu. Ví dụ, họ có thể hạn chế đi lại tạm thời đối với công dân Trung Quốc và áp dụng 14 ngày tự cách ly hoặc cách ly đối với tất cả những người nhập cảnh vào Châu Âu. Nếu họ tuân theo quy trình hành động này, tác động đối với các nước EU sẽ giảm đáng kể. Kịp thời là chìa khóa khi đối mặt với đại dịch. Phải ngăn quân thù trước khi chúng vượt sông.
Trong khi các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc hạn chế quyền tự do thông tin, kể cả các đánh giá tiêu cực về nhà nước, Trung Quốc chặn Twitter, Facebook, Google, YouTube và các nền tảng truyền thông xã hội khác. Các trang web của các hãng thông tấn nước ngoài như BBC, Reuters, Bloomberg, Le Monde và nhiều hãng khác đều bị chặn từ trong nước. Chính phủ Trung Quốc sử dụng Twitter và các cơ quan khác thuộc quyền kiểm soát của họ để thao túng thông tin hơn nữa, truyền bá các bài báo từ các nước dân chủ nơi đang có các cuộc biểu tình để làm mất uy tín của các quốc gia dân chủ. Đồng thời, các nhà báo từ các quốc gia dân chủ không được phép tự do đưa tin những sự kiện này từ bên trong Trung Quốc và đôi khi bị "mất hình/tiếng " trong quá trình phát sóng các phân đoạn gây tranh cãi.
YouTube và Facebook bị cấm ở Trung Quốc hoặc đã hợp tác với luật kiểm duyệt của Hà Nội. Chính phủ Việt Nam và Trung Quốc tiếp tục hạn chế tất cả các quyền dân sự và chính trị cơ bản, bao gồm quyền tự do ngôn luận được coi là mối đe dọa đối với Đảng cộng sản. Các nhà hoạt động dân sự dũng cảm đã bị bắt hoặc bị sách nhiễu, và một số cơ quan quốc tế đã bị xâm nhập, WHO là một ví dụ không thể chối cãi.
Nói một cách đơn giản, EU và các nền dân chủ phương Tây đang chơi một giải bóng đá với Trung Quốc và Việt Nam, khi trận đấu diễn ra trên sân của EU thì tất cả đều tốt. Tuy nhiên, khi chơi trên sân của Trung Quốc (hoặc sân của Việt Nam), luật chơi sẽ thay đổi và đáng ngạc nhiên là người Trung Quốc (hoặc Việt Nam) sẽ bẻ cong luật và sử dụng tay trong suốt trận đấu. Và ai sẽ là trọng tài để rút thẻ đỏ ?
Hoang Hai Nguyen
Nguyên tác : EU "lacks in-depth knowledge about Chinese & Vietnamese totalitarian regimes", Business & Economy, 15/09/2020
Khánh An dịch
Nguồn : VNTB, 18/09/2020
*Hoang Hai Nguyen là một doanh nhân phần mềm (http://nguyenconsulting.eu/) và nhà hoạt động dân chủ tại Brussels.