Bối cảnh hậu bầu cử Tổng thống Mỹ hiện nay
Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 3/11/2020 đã xác nhận ứng cử viên Dân chủ Joe Biden đánh bại đương kim Tổng thống Cộng hòa Donald Trump để trở thành Tổng thống thứ 46 của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ.
Ông Joe Biden sẽ là vị Tổng thống thứ 46 của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ trong ngày 25/01/2021
Bà Kamala Harris, sinh ngày 10/10/1964, Thượng nghị sĩ của Tiểu bang California, là phụ nữ đầu tiên đắc cử vào chức vụ Phó Tổng thống trong lịch sử nước Mỹ. Bà cũng là người xuất thân từ một gia đình di dân, có mẹ gốc Ấn Độ và cha gốc Jamaica một quốc gia hải đảo trong vùng biển Caribbean (Trung Mỹ), lần đầu tiên giữ chức vụ cao quý này.
Nhưng tổng thống thất cử và các lãnh tụ của đảng Cộng hòa bại trận vẫn chưa chịu nhìn nhận thất bại. Ngược lại, ông Trump còn chủ động chiến dịch không thừa nhận chiến thắng của tổng thống đắc cử Joe Biden, đồng thời khiếu kiện ở một số tiểu bang có số phiếu chênh lệch nhỏ với hy vọng đảo ngược thế cờ.
Tuy nhiên, các thẩm phán ở Pennsylvania, Michigan, Arizona, Georgia và Nevada đã bác đơn kiện của Ủy ban tranh cử của Donald Trump vì không trưng được bằng chứng có gian lận, hay có chủ mưu làm sai lệch kết quả bầu cử.
Trong khi các viên chức trách nhiệm bầu cử ở Wisconsin và Iowa, là nơi ông Trump thắng năm 2016, đã chứng minh với báo chí rằng cuộc bầu cử tại hai tiểu bang này đã diễn ra êm thắm, không có khiếu nại của ai. Trong cuộc bầu cử năm 2020, Joe Biden thắng ở Wisconsin trong khi Donald Trump đánh bại Biden ở Iowa.
Tuy vậy, hơn 1 tuần sau ngày bầu cử, cuộc kiểm phiếu vẫn chưa hoàn tất ở một số nơi vì có phiếu bầu bằng thư nhiều hơn thường lệ, do cử tri không muốn bị lây nhiễm nạn dịch Covid 19 ở phòng phiếu.
Theo ước tính của các cơ quan ngôn luận Mỹ, liên danh Dân chủ Joe Biden-Kamala Harris, dự trù sẽ thu được trên 300 phiếu Cử tri đoàn, vượt xa con số hiến định là 270 trên tổng số 538 phiếu.
Thống kê của các cơ quan truyền thông và các công ty chuyên trách bầu cử cũng ước đoán số phiếu đại chúng (popular votes) mà liên danh Joe Biden-Kamale Harris có thể đạt được là trên 80 triệu phiếu, hơn liên danh Donald Trump-Michael Pence khoảng 5 triệu phiếu. Nếu ước tính này không thay đổi, ông Biden sẽ là ứng cử viên tổng thống nhận được nhiều phiếu nhất trong lịch sử hơn 230 năm lập quốc của Hoa Kỳ.
Trump hành động nguy hiểm
Trước một thực tế không thay đổi được như thế, Donald Trump vẫn giữ nguyên những cáo buộc "không bằng chứng" có gian lận, hay "cuộc bầu cử đã bị phe Dân chủ đánh cắp". Hành động bất thường và nghiêm trọng này của Donald Trump đã để lại nhiều hậu quả nguy hiểm trước mắt trong sinh hoạt chính trị của nước Mỹ như :
- Chính quyền Trump không tiếp xúc với bên thắng cử Joe Biden để tổ chức bàn giao trong êm thấm và đã chỉ thị cho các viên chức lãnh đạo các bộ, ngành cũng làm như thế.
- Lãnh tụ Thượng viện của đảng Cộng hòa, Nghị sĩ Mitch McConnell và lãnh tụ thiểu số Cộng hòa ở Hạ viện, Dân biểu Kevin McCarthy, cùng với Ngoại trưởng Mike Pompeo đã lên tiếng ủng hộ quyết định kiện ra tòa của ông Trump. Riêng Bộ trường Tư Pháp William Barr còn chỉ thị cho các thẩm phán cứu xét các vụ kiện bầu cử do Ban Bầu cử của đảng Cộng hòa đề xướng.
- Cơ quan Tổng quản trị Quốc gia (General Services Administration - GSA) có nhiệm vụ cung cấp nơi làm việc, phối hợp chuyển tiếp chính quyền và ngân khoản 6,3 triệu USD chi tiêu cho dịch vụ lịch sử này vẫn chưa hành động khiến Ban Chuyển tiếp của Tổng thống đắc cử Biden dọa đưa ra tòa.
- Bà Emily Murphy, Giám đốc GSA, đảng viên Cộng hòa do ông Trump bổ nhiệm, đã từ chối chứng nhận Joe Biden sẽ là vị Tổng thống thứ 46 của Hoa Kỳ để tiến hành công tác chuyển tiếp như đã diễn ra với các đời tổng thống trước đây.
GSA nói rằng Bà Murphy không thế chứng thực cho ông Joe Biden vì do hậu quả để lại của vụ tranh tụng tại tòa án về cuộc kiểm phiếu ở Florida năm 2000, với con số cách biệt 537 phiếu, giữa ứng cử viên Dân chủ, Phó Tổng thống Al Gore và ứng cử viên Cộng hòa George W. Bush.
Quyết định cho ông Bush thắng cử chỉ diễn ra vào đêm 26/11/2000, 3 tuần lễ sau ngày bầu cử, sau khi Tối cao Pháp viện biểu quyết 5 thuận (Cộng hòa), 4 chống (Dân chủ) công nhận ông Bush thắng ở Florida, đồng thời chức vụ Tổng thống Mỹ thứ 43 của Hoa Kỳ.
Quan trọng hơn, sự kiện bà Murphy "chưa chứng nhận" ông Joe Biden sẽ là Tổng thống tương lai, thay thế Donald Trump vào trưa ngày 20/01/2021, sẽ không cho phép các cơ quan an ninh quốc phòng Mỹ gồm CIA, FBI và Bộ Quốc phòng tổ chức các buổi thuyết trình trực tiếp về hình hình an ninh và tình báo với ông Biden.
Các chuyên gia an ninh Mỹ lo ngại với cách hành xử thiếu trách nhiệm của GSA đối với Tổng thống đắc cử Joe Biden, thì trong khoảng trống quyền lực từ nay đến ngày ông Biden nhận chức, 20/01/2021, ông Trump có thể buông xuôi trách nhiệm trong lúc ông Biden chưa sẵn sàng thì kẻ thù của Mỹ có thể lợi dụng để tấn công quân sự hay khủng bố trên bình diện lớn.
Vì vậy ngoài những việc có tính cách thông lệ trong lịch sử chuyển giao quyền lãnh đạo tối cao mà chính quyền mãn nhiệm Donald Trump từ chối thi hành, như vẫn thường diễn ra dưới thời các tổng thống tiền nhiệm, thì thái độ "được làm vua, thua làm giặc" của Donald Trump sẽ để lại một ấn tượng rất xấu trước dư luận quốc tế và còn gây chia rẽ nghiêm trọng trong xã hội Mỹ, vốn đã và đang phân hóa hơn bao giờ hết, sau 4 năm cầm quyền của Donald Trump.
Thêm vào đó, tính siêu việt và tính chính danh của những giá trị dân chủ cốt lõi của Hiến pháp, Tuyên ngôn độc lập, và bầu cử tự do, công bằng và bình đẳng của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ cũng đã bị xúc phạm và bị hoen ố bởi những lời cáo buộc bầu cử gian lận "vô căn cứ" của ông Donald Trump.
Nước ngoài và viễn ảnh
Đối với thế giới, hình ảnh Hoa Kỳ không còn được tôn trọng và ngưỡng mộ bởi các đồng minh và kiêng nể bởi nước Nga thù nghịch và đối tác cạnh tranh kinh tế Trung Quốc cũng đã nổi lên rất rõ, sau nhiệm kỳ Tổng thống của Donald Trump.
Riêng đối với các nước đang phát triển và kém mở mang, ông Trump đã để lại một di sản ngoại giao thiên vị và coi thường các nước nghèo và đang trỗi dậy. Chủ trương "Nước Mỹ trên hết" (America First) của chính quyền Trump đã đẩy những quốc gia đồng minh của Mỹ ra xa và dìm sâu hơn trong lạc hậu các nước nhược tiểu không đem lại lợi ích cho nước Mỹ.
Trong khi Donald Trump lại tỏ ra thân thiện với Tổng thống Nga Vladimir Putin, lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong-un (Kim Chính Ân) và Chủ tịch-Tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình.
Các cam kết quốc phòng với khối NATO (North Atlantic Treaty Organization) và với các nước Châu Á-Thái Bình Dương-Ấn Độ Dương cũng bị giảm thiểu dưới thời Trump.
Vậy với những hệ lụy nêu trên, người ta trông chờ gì ở Chính quyền Joe Biden ?
Trông chờ gì ở Joe Biden ?
Trước hết, ông Biden cho biết ông không quan tâm đến thái độ bất hợp tác của ông Donald Trump và đang làm việc với các cố vấn và ban chuyển tiếp để nhận chức. Ưu tiên hàng đầu của ông Biden, ngay sau ngày nhận chức Tổng thống nước Mỹ 20/01/2021, là công bố chính sách ngăn chặn nạn dịch Covid 19 đang hoành hành nước Mỹ với số trên 9 triệu người nhiễm bệnh và đã có trên 230.000 người chết.
Thứ hai, như đã nói, ngay sau ngày được báo chí đồng loạt nhìn nhận ông đã thắng cử trong ngày 07/11/2020, Joe Biden sẽ ký quyết định hủy bỏ tất cả những quyết định hành chính của chính quyền Donald Trump gây bất lợi cho nước Mỹ và người dân Mỹ.
Thứ ba, gây lại niềm tin vào chính quyền của người dân bằng những việc làm hàn gắn chia rẽ, hợp tác làm việc, kể cả với khối cử tri đông đảo đã ủng hộ ông Trump, để xây dựng một đất nước phồn thịnh.
Thứ tư, phục hồi uy tín của nước Mỹ trong các hợp tác quốc tế và tìm lại sự kính trọng nước Mỹ trong các chương trình bảo vệ an ninh của thế giới, sau 4 năm bị suy đồi dưới chính quyền Trump.
Thứ năm, nghiêm cứu việc tái gia nhập các tổ chức Kiểm soát Khí hậu toàn cầu, Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Y tế Thế giới (WHO) và các Hiệp ước kinh tế khác mà chính quyền Donald Trump đã rút lui, trong đó có Hiệp định Ðối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã được 11 nước, đứng đầu là Nhật Bản, tham gia chính thức ký kết vào đầu tháng 3/2018. Hiệp ước này được thay thế cho Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được 11 nước tham gia ký kết tại thành phố Santiago (Chile), dưới thời Tổng thống Barrack Obama, trong đó Hoa Kỳ là quốc gia điều hợp. Nhưng vào tháng 1/2017, ông Donald Trump đã đơn phương rút Mỹ ra khỏi Hiệp định này.
Đó là những dự đoán về kế hoạch và chương trình hành động trong hai năm đầu của nhiệm kỳ Tổng thống Joe Biden, nhưng liệu ý nguyện của ông Biden có bị vùi dập bởi làn sóng "bất hợp tác" của phe Cộng hòa ở Quốc hội hay không ?
Và liệu những hệ lụy phân hóa trong xã hội Mỹ do Donald Trump để lại có là những đá tảng cản đường chính quyền Biden, hay ông sẽ được cử tri tiếp tục ủng hộ để vượt qua ?
Bởi vì bài học lịch sử sau cuộc bầu cử quốc hội năm 2010, với đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện Quốc hội, đã gây không biết bao nhiêu khó khăn cho chính quyền non trẻ Barack Obama. Mãi đến kỳ bầu Quốc hội năm 2018, phe Dân chủ mới tái chiếm đa số ở Hạ viện với 232 số ghế chống 197 ghế của phe Cộng hòa thì tính cân bằng quyền lực mới được thực hiện khá cân bằng hơn, mặc dù đảng Cộng hòa vẫn nắm đa số ở Thượng viện với 53 ghế chống 47 của đảng Dân chủ.
Cuộc bầu cừ năm 2020 cũng vẫn duy trì đa số cho Dân chủ ở Hạ viện, nhưng ở Thượng viện vẫn còn bấp bênh. Hai ghế Thượng nghị sĩ của tiểu bang Georgia sẽ quyết định đảng nào chiếm đa số trong cuộc bầu cử bổ túc ngày 05/01/2021.
Như vậy, liệu vị Tổng thống 78 tuổi Joe Biden có chống nổi cơn lốc "bất thân thiện" của phe đối lập Cộng hòa trong 4 năm tới hay không ? Hay, với kinh nghiệm 36 năm làm Nghị sĩ của Tiểu bang Delaware và 8 năm làm Phó Tổng thống dưới thời Barrack Obama, Joe Biden sẽ khôn khéo lèo lái vượt qua và đoàn kết lại người Mỹ với nhau ?
Phạm Trần
(12/11/2020)