Trong sạch, chống tham nhũng là phẩm chất đầu tiên của lãnh đạo năm nay, Đảng đặc biệt nhấn mạnh điều này. Điều nhấn mạnh tiếp theo là cấm chạy chức chạy quyền.
Bế mạc hội nghị Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam 14 ở Hà Nội hôm 18/12/2020 - Nhân Dân
Cuối tháng 9/2019, Bộ Chính trị ra hẳn một Quy định số 205 dành riêng cho nội dung nói trên. Tên nó là "Quy định về việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức chạy quyền".
Để chống lợi dụng quyền hạn, lạm quyền, lộng quyền, hoặc không thực hiện đầy đủ quyền hạn trách nhiệm để thực hiện chức trách, Bộ Chính trị đề ra 40 giải pháp tỉ mỉ. Chúng gồm các quy định vô cùng chi tiết được áp dụng với 5 nhóm nhân sự cụ thể, kèm với một phần xử lý kỷ luật.
Có 25 biện pháp để chống chạy chức chạy quyền, cũng cụ thể tỉ mỉ tương tự.
Xin điểm qua cho quý vị hình dung.
5 nhóm nhân sự được kể tên bao trùm tất cả những ai liên quan đến việc sắp xếp cán bộ, từ cá nhân, tổ chức lãnh đạo, cấp ủy đảng, người đứng đầu công tác nhân sự ở tổ chức hay địa phương, người tham mưu, đề xuất, đến bản thân đối tượng được xem xét cất nhắc hay hạ cấp, cho thôi chức, về hưu.
Các biện pháp cũng đi từ rất chung chung như "thể hiện rõ chính kiến" "kiên quyết đấu tranh với sai phạm", "không được tư riêng để vụ lợi" "phải tự giác" "lãnh đạo chỉ đạo nghiêm túc" "thảo luận thật sự dân chủ"… cho đến vô cùng cụ thể như "Không bố trí vợ, chồng, bố, mẹ vợ hoặc bố, mẹ chồng, con, anh chị em ruột cùng đảm nhiệm các chức danh có liên quan như : Bí thư, phó bí thư, trưởng ban tổ chức, chủ nhiệm uỷ ban kiểm tra cùng cấp uỷ ; chủ tịch UBND và người đứng đầu cơ quan nội vụ, thanh tra cùng cấp trong cùng một địa phương ; thành viên trong cùng ban cán sự đảng, đảng đoàn ; người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu trong cùng địa phương, cơ quan, đơn vị", hay " Không được gặp gỡ, tiếp xúc, trao đổi với nhân sự trái quy định trong quá trình thực hiện công tác cán bộ".
Nhưng tôi không biết các đồng chí quy hoạch nhân sự sẽ làm thế nào để thực hiện chính xác các quy định ấy.
"Nâng đỡ không trong sáng"
Người ta chạy chức chạy quyền, thao túng quyền lực bằng những lời nửa kín nửa hở, cái vỗ vai đùa giỡn, câu nói bóng gió ẩn ý, sắc mặt tươi hay kém, thậm chí một cú ậm ờ đầy kiên quyết… Người thông minh là phải biết nghe tiếng quạt đoán hướng cờ. Chứ thời buổi công nghệ đúng kiểu tai mắt khắp nơi này, ai dại gì huỵch toẹt ? Nhỡ bị ghi âm, sau này làm không xong, bị bắt đền hay tố cáo thì sao ?
Rồi làm thế nào để phân biệt giữa gặp gỡ tiếp xúc trao đổi với "nhân sự" (tức các đồng chí đang được quy hoạch lên, hoặc quy hoạch xuống) đúng quy định, với tiếp xúc không đúng quy định ?
Ông Ngô Văn Tuấn - cựu Phó chủ tịch tỉnh Thanh Hoá
Nhớ lại việc "nâng đỡ không trong sáng" của ông Ngô Văn Tuấn, cựu Phó chủ tịch tỉnh Thanh Hóa. Ông Tuấn, khi đó còn là Giám đốc Sở Xây dựng kiêm Bí thư Đảng ủy cơ quan-bị tố cáo nâng đỡ bà Trần Vũ Quỳnh Anh từ nhân viên hợp đồng ở đơn vị hành chính sự nghiệp về làm công chức chuyên môn. Một năm sau, bà lên chức phó phòng. Một năm sau nữa, lên trưởng phòng. Hai năm tiếp theo, bà Quỳnh Anh đi học thạc sĩ hệ chính quy, nghĩa là tuy vẫn công chức nhưng không có thời gian làm việc ở Sở. Thế nhưng bà vẫn được đề bạt và quy hoạch vào chức vụ Phó giám đốc sở.
Vụ việc bị tố cáo. Ông Tuấn bị cách chức Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa vào năm 2018.
Nhưng, mặc dù hậu quả khốc liệt như vậy, thì ban đầu ông Tuấn chỉ bị khiển trách. Với lý do hai lần bổ nhiệm bà Quỳnh Anh trong khi bà này chưa đủ điều kiện về trình độ chính trị và thâm niên công tác theo quy định.
Cộng thêm một số vụ việc khác được nêu là làm trái quy định của Đảng về tinh giản bộ máy, ông Tuấn mới bị cách chức.
Nếu như ông Tuấn không quá vội vã khiến hành vi trở nên quá lộ liễu, thay vào đó cẩn trọng hành vi, kéo dài thời gian hơn và trang bị cho bà Quỳnh Anh các điều kiện nói trên, thì bản chất của việc "nâng đỡ không trong sáng" có lẽ không thay đổi, nhưng sẽ khó ai bắt bẻ được.
Do vậy, nếu càng dùng nhiều tính từ để làm tiêu chuẩn cho việc quy hoạch cán bộ, thì hiệu quả cũng sẽ là một tập thể các tính từ. Rất gợi cảm nhưng vô nghĩa về độ chính xác.
Con mèo ở nhà sếp
Tương tự, nhóm "Chống chạy chức chạy quyền" gồm 25 hành vi. Xin trích một định nghĩa sinh động nhất trong đó :
"Tranh thủ mọi lúc, mọi nơi, nhất là các dịp lễ tết, sinh nhật và các cơ hội khác, sử dụng danh nghĩa tình cảm cá nhân hoặc danh nghĩa tổ chức, cơ quan, đơn vị, cá nhân khác để tặng quà, tiền, bất động sản, sắp xếp các hoạt động vui chơi, giải trí cho cán bộ lãnh đạo, người có thẩm quyền hoặc người có liên quan nhằm mục đích được sự ủng hộ, tín nhiệm, được vị trí, chức vụ, quyền lợi".
Lại xin kể câu chuyện khác để minh họa :
Độ một tuần nay, trên mạng facebook Việt Nam lan truyền câu chuyện vui như sau : Anh nọ mang túi quà nặng đến nhà sếp kia xin được tiến cử. Sếp vắng nhà, chỉ có sếp bà hồ hởi ra tiếp, lại còn trách yêu "chú vắng vẻ xa cách với anh chị quá, sau này nhớ đến nhà chơi thường xuyên nhé"… khiến anh chàng mở cờ trong bụng. Đặt mông xuống ghế, trong lúc sếp bà đi rót nước thì cái con mèo ranh cứ luẩn quẩn đến cào cắn chân anh ta. Giãy vài lần không được, anh ta kín đáo đá nhẹ một phát. Con mèo bắn ra đến góc nhà.
Sếp bà chạy ra, ôm con mèo vào lòng xuýt xoa : "Ôi thương thương… có đau không con gái của mẹ, để mẹ đưa con đi bác sĩ nhé".
Anh nọ tháo mồ hôi lạnh ngắt người đến tận từng lỗ chân lông. Hiểu đường thăng tiến thế là gãy gục.
Tháng sau, người khác được bổ nhiệm vào chức ấy. Trong buổi họp công bố chức vụ mới, sếp phát biểu sâu sắc : "Chúng ta gánh vác trách nhiệm nặng nề, không phải chỉ có tình yêu thương nhân dân mà còn phải có tình yêu thương thiên nhiên, yêu thương động vật…".
Câu chuyện kể trên hoàn toàn vô danh, tuy không nhất thiết khác sự thật.
Nhưng, dùng cái thước nào để xác định mục đích của các món quà ?
Quà nào là "quà nhân sự" ?
Nếu gia đình của sếp gặp khó khăn cần giúp đỡ, nếu họ quý mến nhau, nhân viên có được giúp không ? Nếu người sếp kia từng có ơn nghĩa với nhân viên của mình (không liên quan đến công việc), người nhân viên có được trả ơn bằng cách tặng quà không ? Nếu "nhân sự" thực sự có tài năng và cần sự ủng hộ để có được vị trí mong muốn, điều ấy có sai không ? Ngoài chợ có ai bán cái nhãn nào để phân biệt "quà tình nghĩa" với "quà nhân sự" đâu !
Dân ta có câu :
"Tiếc thay cây quế giữa rừng
Thơm tho ai biết, ngát lừng ai hay".
Có tài mà không được phát hiện, trau dồi, trao tặng cơ hội để tung hoành và phát triển thì cũng chỉ là cây quế giữa rừng mà thôi.
Cuối cùng, trong việc sắp xếp nhân sự, dễ dàng hủy bỏ tất cả mớ bòng bong chữ nghĩa và khái niệm mơ hồ, rối rắm, không thể nào định tính và định lượng được như đã nói trên, bằng một (hoặc nhiều) kỳ thi/vòng thi, như các quốc gia phát triển hơn đã áp dụng. Ứng viên phải thi kiến thức, hành xử, về các biện pháp cụ thể có thể triển khai trong lĩnh vực và vị trí mong muốn, cam kết trách nhiệm, kết quả và yêu cầu các điều kiện ; cũng như sòng phẳng chịu thua hay hạ chức nếu không thực hiện được cam kết.
Tiếc rằng bản Quy định 205 đã chỉ tập trung vào mục đích cắt đứt các khía cạnh tiêu cực trong quy hoạch nhân sự, trong khi các khía cạnh ấy vốn chỉ là mớ hệ quả đẻ ra từ sự độc chiếm quyền lực, cộng với việc thiếu vắng hoàn toàn sự cạnh tranh, giám sát quyền lực từ những lực lượng độc lập. Gốc rễ của toàn bộ các tệ nạn tương tự nằm ở đó, cho nên nếu nó vẫn cứ nguyên đấy thì mọi sự sửa chữa đều chỉ là vá víu, không thể đạt kết quả.
Như cầm chiếc kéo cắt chỉ thêu để tỉa tót một cánh rừng nhiệt đới thôi.
Huỳnh Mai
Nguồn : RFA, 18/12/2020
Tham khảo :
https://zingnews.vn/kien-quyet-chong-bieu-hien-co-hoi-phe-canh-trong-cong-tac-nhan-su-post1155462.html