Chủ Nhật, 25 tháng Chạp. Chỉ còn vài ngày nữa là chuột chạy ra khỏi nhà cho trâu thủng thẳng bước vào.
Tình hoài hương – Nhạc Phạm Duy – Tiếng hát Thái Thanh (Pre 75)
Cuối tuần trước tết nắng đổ chan hòa, ấm áp mà San Jose yên lặng quá. Bình thường, ngày này mỗi năm con đường Story từ xa lộ 101 vào khu Little Saigon đã ùn tắc và trong khi chầm chậm để đến được bãi đậu xe của Grand Century Mall hay Vietnam Town là đã nghe tiếng pháo nổ liên hồi vọng lại.
San Jose trưa ngày Chủ Nhật 7/2/2021 với không khí tết buồn như chưa bao giờ có (Ảnh : Bùi Văn Phú)
Trưa nay bãi đậu xe trước khu thương mại lớn nhất của người Việt San Jose vẫn còn nhiều chỗ trống.
Hồ nước với tượng Quang Trung Đại Đế bên cạnh mọi năm tràn ngập xác pháo đỏ, hôm nay sạch sẽ. Vài em nhỏ chơi pháo chuột ném xuống đất nổ lẹt đẹt.
Cạnh đó là lều xin chữ ký bãi nhiệm Thống đốc Gavin Newsom. Cử tri California, trong đó có nhiều chủ tiệm, nhiều thợ neo người Việt không đồng lòng với chính sách của thống đốc đã đóng cửa các cơ sở thương mại trong nhiều tháng qua vì dịch Covid-19 làm nhiều người gặp khó khăn kinh tế. Người khác thì than vãn sống ở đây phải trả thuế quá cao.
Trong năm qua Thống đốc Newsom đã hai lần ban hành chính sách đóng cửa tiệm neo tóc, cửa tiệm đấm bóp, nhà hàng chỉ cho bán thức ăn đem về. Các nơi thờ phượng không được cử hành nghi thức tôn giáo trong giáo đường, chùa chiền.
Gian hàng bán đồ tết trong Grand Century Mall, San Jose hôm Chủ Nhật 7/2/21 (Ảnh: Bùi Văn Phú)
Lần đầu vào giữa tháng 3/2020 với lệnh Shelter-In-Place, đóng cửa trường học các cấp, các cơ sở thương mại không cần thiết cho nhu cầu cuộc sống. Hè có nới lỏng, rồi siết lại vì số ca nhiễm và tử vong vì Covid-19 tăng cao.
Lần thứ hai hôm đầu tháng 12 vừa qua với chính sách Stay-At-Home, sau ngày lễ Thanksgiving gia đình xum họp làm lân lan bệnh dịch. Giáng Sinh, Tết Tây vừa qua là cao điểm hoành hành của Covid.
Nạn nhân đầu tiên của Covid ở Hoa Kỳ là một cư dân San Jose, bà Patricia Dowd, 48 tuổi, qua đời ngày 6/2/2020, được giới chức y tế và dịch tễ xác nhận là ca tử vong đầu tiên trên nước Mỹ.
Một năm sau, tháng 1/2021 Hoa Kỳ có số người lây nhiễm và tử vong lên mức kỷ lục cao nhất thế giới.
Theo số liệu mới nhất từ WorldOMeter.info thì đã có 28 triệu 300 nghìn ca nhiễm và 484 nghìn tử vong tại Mỹ.
California có 3 triệu 450 nghìn ca nhiễm, hơn 45 nghìn người chết là tiểu bang có con số cao nhất nước, theo giới chức y tế tiểu bang.
Các quận hạt phía nam California bị nhiều hơn cả. Quận Cam, thủ phủ của người Việt, có 254 nghìn ca và 3451 tử vong.
Trên San Jose, quận hạt Santa Clara có 106 nghìn ca nhiễm, 1595 người chết là con số mới nhất do quận hạt đưa ra hôm 10/2.
Thành phố và các tổ chức cộng đồng thường xuyên ra thông báo nhắc nhở không tụ họp ăn uống, vui chơi. Khuyến cáo đeo khẩu trang, giữ khoảng cách 2 mét và thường xuyên rửa tay.
Một số người Việt trong vùng bị nhiễm Covid trong kỳ nghỉ cuối năm vừa qua. Có người lên tiếng trên truyền thông, chia sẻ trải nghiệm về sự nguy hiểm của căn bệnh.
Với thuốc chích ngừa Covid đã có, Santa Clara là nơi tiến hành việc tiêm chủng qui mô nhất trong vùng. Ngoài nhân viên y tế, những người trên 65 tuổi cũng được ưu tiên tiêm thuốc ngừa. Trung tâm thể thao bóng cà-na Levi’s Stadium và County Fairgrounds được biến thành nơi chính ngừa cho hàng vạn cư dân mỗi ngày.
Tuần qua Thống đốc đã có lệnh cho phép những khu vực mà mức lây lan và số người nhập viện giảm thì nhà hàng có thể đón khách ăn ngoài trời, các tiệm neo tóc được mở cửa hoạt động.
So với tháng trước, sinh hoạt của người Việt San Jose có sinh động hơn. Nhưng trong tình hình bệnh dịch, không khí tết năm nay ảm đạm.
Khu Grand Century Mall, trước nhà hàng Dynasty, Saigon Kitchen và Café Paloma có đông khách ngồi ăn trong lều. Bên Vietnam Town các tiệm Phở 90 Degrees, Phở Hà Nội, Bánh Cuốn Ông Tạ, Bún Riêu với bàn ăn ngoài trời không còn chỗ trống.
Bên kia đường là hàng dài người xếp hàng trước tiệm Đức Hương. Nhà tôi nhập vào hàng chờ mua bánh mì ăn trưa và giò, chả về biếu và ăn tết.
Tiệm Thanh Sơn/Hiển Khánh bán các loại chè ngọt và đủ mọi thứ thức ăn nhanh vào giấc trưa cũng đông khách chờ trước cửa. Tôi hay mua chè đậu, bánh cuốn, bê thui, đậu hũ chiên hành nấm ở đây.
Trong bãi đậu xe trước Grand Century Mall những cây hoa mầu trắng đã bừng nở. Hồ phun nước bên tượng Quang Trung Đại Đế mọi năm ngập xác pháo, hôm nay yên ắng và sạch sẽ. Không thấy gian hàng bán hoa cúc, quầy bán pháo ngay cửa vào như năm ngoái. Chỉ một bàn nhỏ bán ít hoa và bánh tết.
Vào trong cũng vắng vẻ. Trước cây mai vàng mấy phụ nữ trong áo dài xúm xít chụp hình kỷ niệm. Nhiều tiệm vàng, tiệm thức ăn đóng cửa.
Tiệm ô mai với nhiều loại mứt có đông người xem, mua. Khách hàng đeo khẩu trang nhưng không giữ khoảng cách 2 mét. Trước một cửa tiệm bán hoa ny-lông, bao lì xì cũng không ai giữ cách giãn xã hội.
Tiệm băng đĩa nhạc, sách báo ngay góc gần cửa ra vào đã đóng cửa nên không nghe vang vang tiếng nhạc xuân, không còn thấy màn hình lớn trong tiệm chiếu nhạc xuân Thuý Nga Paris By Night.
Khu Lion Plaza hôm nay cũng không có chợ hoa như những năm trước. Không tiếng pháo nổ. Bãi đậu xe còn nhiều chỗ. Trước tiệm bò bảy món Anh Hồng và khu ăn uống là nơi mọi năm giờ này ngập xác pháo, đông người xem cùng đám trẻ con vui đùa nhặt pháo xì. Hôm nay yên lặng. Cũng không thấy các bác bày cờ tướng ra chơi quanh đây.
Bên kia đường, tiệm giò chả Đức Hương nguyên thuỷ cũng là một hàng dài khách chờ mua hàng, như tiệm bên đường Story. Những cửa hàng quần áo, thức ăn khô, bánh mứt thưa người qua lại.
Lái xe lòng vòng qua khu Eastridge, năm ngoái có hội chợ, rồi qua khu Capitol Expressway cũng vắng sinh hoạt đón tết. Không lồng đèn, không bích chương quảng bá hội chợ.
Ghé chúc tết gia đình ông anh con bác. Chị cho bánh chưng, bánh tét, bánh gai. Không biết có phải là gốc Ông Tạ hay sao mà chị cũng khéo tay, biết làm bánh các loại. Mấy chục năm qua, năm nào chị cũng gói bánh tết, chỉ bán cho người thân quen để gây quỹ giúp hội từ thiện. Anh ra vườn trước cắt cho mấy cành đào đã nở rộ hoa mầu đỏ, mầu hồng. Thế là có hoa, có bánh mang về nhà đón tết.
Không khí đón Tết Tân Sửu thật buồn, như chưa bao giờ có trong cộng đồng người Việt ở thung lũng hoa vàng.
Chính quyền địa phương biết phong tục tết của người Việt nên đã khuyến cáo không tụ họp trong nhà. Nếu vui tết ngoài trời cũng nên giới hạn trong ba gia đình và không quá 20 người và phải luôn đeo khẩu trang, giữ giãn cách xã hội.
Bên ngoài thiếu không khí tết nhưng trong nhà cũng có hoa đào, bánh chưng (Ảnh : Bùi Văn Phú)
Đêm giao thừa năm nay chắc cũng im tiếng pháo vì các ngôi chùa có sinh hoạt giới hạn, không cho phép đông người vào khấn vái, hái lộc đầu năm. Không cho đốt pháo.
Tết Canh Tý 2020 rộn ràng vui xuân, đón tết với chợ hoa, với pháo nổ rền vang, tung tăng hội chợ. Trong không khí tết, xem đấu bóng cà-na Super Bowl giữa đội nhà 49ERS với đội Chiefs của Kansas City, tuy thua mà vui, vẫn ăn nhậu tưng bừng.
Chủ Nhật vừa rồi đội Chiefs tranh cúp vô địch với Buccaneers của Tampa City, nhưng không còn tụ họp đông vui nữa.
Mồng một Tết là ngày thứ Sáu 12/2. Chủ Nhật là Valentine’s Day. Thứ Hai nghỉ lễ Presidents’ Day. Thường tình sẽ là một tuần nhộn nhịp vui tết, đón xuân, lễ Mỹ, lễ Việt giao duyên. Nhưng vì Covid mà năm nay không tết.
Kinh tế Mỹ vẫn suy trầm. Năm ngoái chính phủ có gói cứu trợ 2 nghìn 200 tỉ đô giúp dân cầm cự sống.
Năm nay cơn dịch chưa qua, chính phủ đang bàn luận gói cứu trợ mới với 1 nghìn 900 tỉ đô la để tiếp tục giúp dân.
Một cặp vợ chồng đang đi làm, vì Covid mà mất việc thì năm ngoái cũng nhận được 40 nghìn đô trợ cấp các thứ. Nhưng mấy ai muốn ở nhà mãi mà chỉ muốn kinh tế mở cửa, trở lại làm việc, có cơ hội đi chơi đó đây. Con cái trở lại trường với thày cô.
Tuy có trợ giúp của chính phủ, nhiều người còn gặp khó khăn. Số người thiếu thực phẩm ngày một tăng. Nhiều hội đoàn thiện nguyện của quận hạt trong năm qua đã phát thực phẩm cho người nghèo. Tuần qua còn có quà tết đặc biệt cho người gốc Việt.
Một năm qua, nhìn lại kẻ mất người còn trong cộng đồng người Việt mà bùi ngùi vì không được đưa tiễn, nhìn mặt lần cuối. Có người ra đi vì tuổi già, vì bệnh, có người vì covid.
Ca sĩ Thái Thanh, tiếng hát vượt thời gian. Ca sĩ Lệ Thu, tiếng hát vàng ròng. Nghệ sĩ Chí Tài đem tiếng cười đến cho đời. Ca sĩ Quốc Anh với giọng trầm ấm.
Nhà báo Hà Túc Đạo, chủ bút tuần báo Dân Tộc ở San Jose một thời, về Việt Nam mở trường dạy tiếng Anh thành công. Nhưng rồi cũng phải bỏ của chạy lấy người, về Mỹ và qua đời.
Nhà văn Nhật Tiến, tác giả của Thềm Hoang. Nhạc sĩ Lam Phương với những ca khúc để đời Thu Sầu, Một Mình.
Trung tướng Lâm Quang Thi, nguyên chỉ huy Trường Võ Bị Quốc Gia.
Em bé chăn trâu ở Uông Bí, Quảng Ninh (Ảnh : Bùi Văn Phú)
Mong năm Tân Sửu, con trâu bước vào đem ấm no cho mọi nhà. Cho mọi người cơ hội đi cày chăm chỉ như trâu mà vui.
Thay vì nhạc xuân, xin mượn ca từ Phạm Duy để nhớ không khí tết năm 2021 không vui vì Covid, ở California cũng như ở quê nhà :
Quê hương ơi ! Bóng đa ôm đàn em bé
Nắng trưa im lìm trong lá
Có con trâu lành trên đồi, nằm mộng gì ?
Chờ nghe tôi thổi khúc sáo chơi vơi
Bùi Văn Phú
(07/02/2021)
Bài viết là cảm nhận riêng của tác giả là một nhà báo tự do từ vùng Vịnh San Francisco, California.