Không tính đại dịch Covid-19, bão tuyết tại Texas là thiên tai đầu tiên trong nhiệm kỳ tổng thống của Tổng thống Joe Biden, người cần chứng tỏ là một cấp lãnh đạo quốc gia như thế nào trong tình trạng khẩn cấp quốc gia. Đây là cơ hội và một phép thử để người dân thấy được ông quan tâm đến họ ra sao, cũng như khả năng đối phó của ông và nội các thế nào.
Trump có sang Puerto Rico nhưng các tường trình cùng những số liệu điều tra cho thấy ông và FEMA đã không đối xử Puerto Rico đầy ưu ái như với Texas.
Trong khi nhậm chức chưa đầy một tháng, giới chính khách Cộng hòa tại Texas đã dùng chính thiên tai ngay tại tiểu bang và trong trách nhiệm của mình để đổ lỗi cho Tổng thống Joe Biden. Còn những người chống đối ông thì lập tức lên tiếng chỉ trích, xem như ông là người chịu trách nhiệm cho thiên tai mà chính sách và cách vận hành của tiểu bang mình thiếu chuẩn bị nên đã dẫn đến tình trạng vừa qua. Cảm xúc cùng sự phân cực đảng phái luôn mang đến hai thái cực của nhìn nhận, bất kể sự thật thế nào.
Các tình trạng khẩn cấp quốc gia hay thiên tai nói riêng là một phép thử của bất cứ đời tổng thống nào khi mỗi người có các phản ứng, biện pháp và hành xử khác nhau. Vậy thì hãy điểm lại vài thái độ và đối phó của Tổng thống Donald Trump và Joe Biden trong hai nhiệm kỳ để thấy rõ hơn Tổng thống Biden đã ứng phó ra sao ?
Đợt bão Harvey vào tháng 8 năm 2017 theo sau là các trận bão Irma, rồi Maria có thể xem là thiên tai đầu tiên mà Trump cùng nội các của ông đối diện. Phản ứng của Trump cùng Cơ quan quản trị và ứng phó thiên tai liên bang (Federal Emergency Management Agency – FEMA) được xem là nhanh chóng và tối đa với tiểu bang Texas gặp nạn. Trump cùng phu nhân đã hai lần bay sang Houston ủy lạo ngay sau các trận bão.
Đây là cuộc trắc nghiệm đầu tiên cùng phản ứng đáng ghi nhận của Donald Trump trước thiên tai, nếu như ông cũng có cùng thái độ này với Puerto Rico, lãnh thổ của Hoa Kỳ bị thiệt hại nặng nề hơn cả Texas trong đợt bão. Trump có sang Puerto Rico nhưng các tường trình cùng những số liệu điều tra cho thấy ông và FEMA đã không đối xử Puerto Rico đầy ưu ái như với Texas. Không những vậy, Trump còn lên Twitter đổ lỗi, chỉ trích qua lại với giới chính quyền sở tại Puerto Rico, hăm dọa cắt bỏ viện trợ.
Hãy tạm xem Puerto Rico không quan trọng và không là "con ruột" của nước Mỹ, nhưng với các tiểu bang Dân chủ như California và New York thì sao ?
Trump bị chỉ trích đã im lặng quá lâu trước các vụ cháy rừng ở California lại còn đổ lỗi cho giới chức California không biết cách quản trị nên để xảy ra các vụ cháy rừng, gây ra thiệt hại to lớn.
Các vụ cháy rừng nguy hiểm và thiệt hại nặng nề tại California trong nhiệm kỳ Donald Trump đã bị xảy ra thường xuyên hơn. Dù vậy, Trump không ghé đến ủy lạo California cho đến tận năm thứ nhì và cũng chỉ ở lại dưới 24 tiếng. Tháng Chín năm 2020 Trump lại ghé qua California trong một chuyến vận động tranh cử tại các tiểu bang lân cận, sau khi bị chỉ trích đã im lặng quá lâu trước các vụ cháy rừng tại đây. Trump đổ lỗi cho giới chức California không biết cách quản trị nên để xảy ra các vụ cháy rừng, gây ra thiệt hại to lớn. Trump cũng lên tiếng hăm dọa cắt bỏ các ngân khoản hay tài trợ liên bang cho California sau các khẩu chiến qua lại.
Cũng vậy, với New York, nơi gia đình Trump sinh ra và lớn lên, rồi tạo dựng sản nghiệp của mình tại đây cũng bị Trump đối xử hoàn toàn khác biệt so với các tiểu bang Cộng hòa hay đã bỏ phiếu cho mình khi trở thành Tổng thống. Trong suốt bốn năm cầm quyền, Trump không ngừng tấn công New York cùng giới lãnh đạo tiểu bang này, bị xem là người phản bội lại New York.
Trong đại dịch Covid-19, New York là tiểu bang bị Trump tấn công và hăm dọa nhiều nhất giữa lúc tiểu bang này bị đại dịch tấn công nặng nề ngay từ những ngày đầu tiên. Trump không thăm New York khi đại dịch đã giết chết vài chục ngàn người Mỹ tại đây. Trump chỉ trích giới lãnh đạo và bịnh viện giấu bớt máy thở, đóng cửa thành phố. Cho đến cuối năm qua, Trump còn hăm dọa sẽ không cung cấp thuốc chủng ngừa Covid cho New York.
Với Donald Trump, tiểu bang xanh-đỏ có những làn ranh rõ ràng. Việc điều hành quốc gia và đối xử với người dân dựa trên những thương ghét cá nhân, dùng để trừng phạt hay tặng thưởng, thay vì trong vị trí và vai trò người đứng đầu cả quốc gia.
Còn với Tổng thống Joe Biden thì sao ? Còn quá sớm để có thể nhận xét nhiệm kỳ Tổng thống của ông. Nhưng việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp trong ngày đầu tiên Texas bị rơi vào cơn bão tuyết đã cho thấy ông đang làm theo cam kết tranh cử của mình : là Tổng thống nước Mỹ, bất kể bang xanh hay đỏ, bất kể người ủng hộ hay chống đối ông.
Ngay trong ngày đầu tiên Texas bị rơi vào cơn bão tuyết, Tổng thống Joe Biden ban bố tình trạng khẩn cấp trong khi Thống đốc tiểu bang Ted Cruz bỏ đi nghỉ mát ở Cancun Mexico.
Không tranh cãi, bào chữa trước những chỉ trích vô lý của giới chức tiểu bang này, ông đã ra lịnh không chỉ cho cơ quan FEMA mà cả Bộ Y tế và Dịch vụ nhân sinh, Bộ Gia cư, Bộ Canh nông và Bộ Quốc phòng giúp đỡ Texas trong thiên tai này. Các máy phát điện, mùng mền, thực phẩm, nước uống... đã được chuyển cho Texas, cũng như gói cứu trợ cá nhân và cho tiểu bang sẽ chi tiết hơn một khi được công bố. Tổng thống Biden cũng vừa chuẩn thuận tình trạng đại thiên tai (major disaster declaration) bên cạnh tình trạng khẩn cấp hồi tuần trước nhằm giúp cho người dân và tiểu bang Texas nhiều hơn.
Hai tổng thống, hai cung cách điều hành quốc gia và thái độ trước thiên tai nước Mỹ khác nhau. Đến tận nơi ủy lạo cũng là hình thức ủng hộ tinh thần đáng quý nhưng thái độ quan tâm, sự giúp đỡ tức thời và thiết thực là điều quan trọng và cần thiết lúc này. Giữa những tai ương quốc gia, của người dân, không có những chỉ trích, tấn công qua lại giữa cấp lãnh đạo liên bang và tiểu bang mà chỉ có những cam kết giúp đỡ tối đa đã là điều hoàn toàn khác biệt.
Nếu những cảm nhận thông thường không biến thành một thứ trí tuệ vượt bậc nơi một số người như hiện nay, có lẽ chẳng mấy khó khăn để nhận ra những khác biệt giữa hai nhiệm kỳ tổng thống như vậy. Nhưng bất luận có những cố gắng phủ nhận sự thật thế nào, khó có thể cho rằng Tổng thống Joe Biden đã thất bại trong phép thử đầu tiên này.
Nhã Duy
(21/02/2021)