Biden có ý gì khi cùng lúc gay gắt với Nga và Trung Quốc ?
Minh Anh, RFI, 19/03/2021
Tổng thống Mỹ Joe Biden bất ngờ tiến hành một cuộc đối đầu gay gắt trên hai mặt trận : Với Nga – kẻ thù của Mỹ từ thời Chiến Tranh Lạnh và với Trung Quốc – đối thủ của Mỹ trong sắp tới. Phải chăng nguyên thủ Mỹ đang liều lĩnh khi cùng lúc đối đầu với Nga và Trung Quốc ?
Tổng thống Mỹ Joe Biden trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng, ngày 18/03/2021. Reuters – Carlos Barria
Quan hệ giữa Mỹ với hai cường quốc hạt nhân đang ở mức thấp nhất kể từ khi Nixon thiết lập bang giao với Trung Quốc năm 1970 và khi Liên Xô sụp đổ đầu những năm 1990.
Hôm 18/03/2021, khẩu chiến Mỹ - Trung đã nổ ra trong cuộc gặp cấp cao đầu tiên tại Alaska kể từ khi ông Joe Biden bước chân vào Nhà Trắng. Ngoại trưởng Antony Blinken không ngần ngại tố cáo Bắc Kinh ngày càng trấn áp trong nước và mỗi lúc "hung hăng với bên ngoài".
Cùng ngày, truyền thông Mỹ tiết lộ tổng thống Biden tố cáo đồng nhiệm Nga là "kẻ sát nhân" khi trả lời một cuộc phỏng vấn. Moskva nhanh chóng đáp trả, tỏ thái độ khinh thường vị tổng tư lệnh mới của Mỹ là già nua.
Theo giới quan sát, sẽ là liều lĩnh khi nghĩ rằng tổng thống Mỹ mở cùng lúc hai mặt trận chống Nga và Trung Quốc – hai cường quốc hạt nhân trên thế giới. Bởi vì, qua những cuộc khẩu chiến này, tân chủ nhân Nhà Trắng dường như muốn bắn đi ít nhất ba thông điệp.
Thứ nhất, khi có những lời lẽ gay gắt với Nga và Trung Quốc, tân chính quyền Washington muốn cùng lúc đáp trả quan điểm chung của Moskva và Bắc Kinh, cho rằng Hoa Kỳ nói riêng và phương Tây nói chung đang hồi suy tàn. Nhà nghiên cứu Maya Kandel chuyên gia về Hoa Kỳ, thuộc trường Đại học Paris 3 – Sorbonne Nouvelle, trên France 24 nhấn mạnh đến ý định đáp trả bằng một chiến lược "địa kinh tế" của Hoa Kỳ - mặt trận cạnh tranh chủ lực giữa hai siêu cường hàng đầu thế giới. An ninh kinh tế giờ được xem như là một phần an ninh quốc gia. Chiến lược này phải được thực hiện ở hai cấp độ : Tự chủ và vai trò hàng đầu các ngành công nghiệp Mỹ.
Từ chiến lược này, dẫn đến một thông điệp thứ hai của Biden "chính sách đối ngoại phục vụ cho đối nội". Cứng rắn với Trung Quốc, chủ nhân Nhà Trắng muốn trấn an những tầng lớp cử tri cánh hữu và một bộ phận cánh tả cũng như là nhiều nhà chiến lược đảng Dân chủ thường hay chỉ trích chủ nghĩa tân tự do đã tạo đà tiến cho Trung Quốc trên trường quốc tế, gây tổn hại cho việc làm của tầng lớp trung lưu trong các ngành công nghiệp Mỹ. Đây chính là lý do dẫn đến thắng lợi bầu cử của Donald Trump.
Mặt khác, khi có lời lẽ gay gắt với Putin, nguyên thủ Mỹ khẳng định sẵn sàng đối đầu trực tiếp với Putin, và như vậy hy vọng giải tỏa phần nào ba áp lực mà ông đang đối mặt. Theo giải thích của nhà chính trị học Marie-Christine Bonzom, chuyên gia về Hoa Kỳ với trang mạng 20 Minutes, hai áp lực đầu tiên là đến từ các cơ quan tình báo và một bộ phận nghị sĩ đảng Cộng hòa, kêu gọi phải có những biện pháp cứng rắn với Nga, mà hồ sơ Nordstream 2 là một ví dụ điển hình.
Áp lực thứ ba là đến từ đảng Dân chủ, những người chủ yếu gần gũi với cách suy nghĩ thời Clinton, và tân tổng thống Mỹ dường như đang nối lại với đường hướng này. Theo đó, việc nỗ lực xích lại gần Nga chỉ là "vô ích", rằng "Nga đã hoàn toàn ngả theo Trung Quốc", theo như phân tích của nhà chính trị học Jean de Gliniasty, viện IRIS.
Cuối cùng, thái độ cứng rắn này của ông Biden còn nhằm bảo đảm với các đồng minh tại vùng Châu Á-Thái Bình Dương như Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Úc, rằng đã qua rồi cái thời chính sách hỗn loạn của vị Donald Trump ngông cuồng trước những kẻ chuyên quyền ở Bắc Kinh và Moskva.
Nhìn chung, giới quan sát đều có cùng một nhận định đường hướng đối ngoại Biden không khác gì mấy so với Donald Trump, có khác chăng là về mặt phương pháp. Tuy nhiên, ở đây, có một câu hỏi đáng được quan tâm : Phải chăng trong cách đối xử với hai cường quốc hạt nhân, Hoa Kỳ đang có thái độ "Nhất bên trọng, Nhất bên khinh" ?
Vì sao tổng thống Biden lại có thể "mắng" đồng nhiệm Nga một cách thậm tệ như thế ? Từ thời tổng thống Obama, Hoa Kỳ dường như không có cách đối xử công bằng giữa Moskva và Bắc Kinh. Vì đối thủ - nếu không muốn nói là kẻ thù chính là Trung Quốc, nên Joe Biden "không thể tự cho phép mình có một lời lẽ như vậy với Tập Cận Bình". Theo ông Jean de Gliniasty, sở dĩ Hoa Kỳ tự cho phép mình làm điều này đó là vì Mỹ nghĩ rằng "Nga chỉ là một cường quốc trong khu vực". Phải chăng đó là một suy nghĩ sai lầm và đầy rủi ro ?
Minh Anh
*****************
Mỹ-Trung đấu khẩu gay gắt trong cuộc gặp đầu tiên dưới chính quyền Biden
Thanh Hà, RFI, 19/03/2021
Trong cuộc gặp cấp cao đầu tiên tại Alaska, Hoa Kỳ, ngày 18/03/2021, đại diện Mỹ và Trung Quốc đã đấu khẩu gay gắt, thể hiện sự bất đồng sâu rộng giữa hai nước.
Phái đoàn Trung Quốc (trái) và Mỹ đấu khẩu gay gắt trong cuộc gặp đầu tiên tại Anchorage, Alaska, Hoa Kỳ, ngày 18/03/2021. AFP – Frederiçc J. Brown
Một sự kiện hy hữu : trước các phóng viên quốc tế, ngoại trưởng Antony Blinken trực tiếp chỉ trích Bắc Kinh đe dọa trật tự và ổn định chung toàn cầu qua lối hành xử trấn áp, cưỡng chế, hù dọa trong các hồ sơ Tân Cương, Hồng Kông, Đài Loan và qua các vụ tấn công cyber nhắm vào Mỹ.
Đáp trả, nhân vật cao cấp nhất trong ngành ngoại giao Trung Quốc, ủy viên Quốc vụ Dương Khiết Trì cảnh cáo : Hoa Kỳ nên tránh can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc và cần từ bỏ tâm lý chiến tranh lạnh.
Thông tín viên Eric de Salve từ San Fancisco tường thuật về không khí "giá lạnh" trong cuộc tiếp xúc đầu tiên giữa hai phái đoàn Mỹ và Trung Quốc tại Alaska :
"Ngay từ đầu, cuộc thảo luận đã diễn ra không tốt đẹp. Trước ống kinh truyền hình, hai siêu cường đã lao vào một cuộc đấu khẩu. Lãnh đạo Ngoại giao Hoa Kỳ trước hết nên bật những mối ‘quan ngại sâu sắc’ về tình cảnh của người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương. Tiếp đó, Antony Blinken đề cập thẳng thừng đến những chủ đề gây bất đồng như là Hồng Kông, Đài Loan và những đợt tấn công trên mạng nhắm vào Hoa Kỳ.
Người đứng đầu ngành ngoại giao Trung Quốc lập tức đáp trả mạnh mẽ, lên án Hoa Kỳ 'can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc và có cách tiếp cận vấn đề trịch thượng'. Ông Dương Khiết Trì nhấn mạnh Mỹ không có quyền lên lớp cho Bắc Kinh về nhân quyền hay dân chủ và tốt hơn hết là Hoa Kỳ nên tập trung giải quyết những vấn đề kỳ thị trong nước, và ông trích dẫn thí dụ của phong trào đấu tranh của người Mỹ da đen Black Lives Matter.
Một hình ảnh khác cũng đáng ngạc nhiên không kém đó là khi các phóng viên được mời rời khỏi phòng họp, thì phía Bắc Kinh đã mỉa mai về quyền tự do báo chí ở Mỹ. Ngoại trưởng Blinken vội vàng mời báo giới quay lại phòng họp trước khi đáp lời phái đoàn ngoại giao Trung Quốc rằng ‘Hoa Kỳ không làm ngơ trước những vấn đề của mình, cũng không cố gắng làm như thể không có chuyện gì xảy ra, hay tìm cách che giấu những vấn đề đó đi’. Ai muốn hiểu sao thì hiểu.
Cuối cùng ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị kêu gọi Washington hãy từ bỏ lối suy nghĩ như thời chiến tranh lạnh. Đối thoại giữa lãnh đạo ngành ngoại giao Mỹ và Trung Quốc tại Alaska dự trù diễn ra trong hai ngày".
Thanh Hà
*********************
Nga-Mỹ : Bị gọi là "sát nhân", Vladimir Putin đề nghị Joe Biden đối chất "trực tiếp công khai"
Quỳnh Nguyễn, Anh Vũ, RFI, 19/03/2021
Đáp trả phát ngôn của tổng thống Mỹ Joe Biden, đánh giá mình là "kẻ sát nhân", ông Vladimir Putin dùng giọng điệu hài hước, như muốn tỏ cho thấy không cần phải làm trầm trọng hóa vấn đề. Trái lại tổng thống Nga còn đề nghị nói chuyện với đồng nhiệm Mỹ một cách công khai trực tiếp cho người dân hai nước hiểu rõ vấn đề.
Tổng thống Nga Vladimir Putin tại điện Kremlin, ngày 17/03/2021 via Reuters - Sputnik
Thông tín viên RFI tại Moskva Daniel Vallot tường trình :
Được hỏi về phát ngôn của Joe Biden, tổng thống Nga Vladimir Putin thoáng cười và bắt đầu bằng lời chúc sức khỏe tới người đồng nhiệm Mỹ. "Tôi nói điều này không phải là khôi hài bỡn cợt gì", tổng thống Nga nói thêm.
Vladimir Putin có vẻ lại vui với những phát ngôn của ông Joe Biden. "Các vị biết đấy, thuở nhỏ khi cãi nhau ta vẫn hay nói với nhau câu này : ai nói người khác xấu thì chính người đó xấu !". Tổng thống Nga nói tiếp, "không chỉ là một câu nói của con trẻ, một chuyện đùa mà ở trong đó có ý nghĩa sâu xa. Đó là ý nghĩa tâm lý, tức là người ta vẫn suy bụng ta ra bụng người".
Vladimir Putin gợi lại lịch sử đẫm máu của Hoa Kỳ : Những cuộc tàn sát thổ dân da đỏ hay chế độ nô lệ. Theo lãnh đạo Nga, bạo lực giờ được phản ánh trong các phát ngôn của tổng thống Mỹ. Ông Putin sau đó nhắc tới quyết tâm bảo vệ lợi ích của Nga trước Hoa Kỳ.
"Chúng ta sẽ làm việc với người Mỹ, nhưng theo những điều kiện của chúng ta", tổng thống Nga khẳng định, "và họ sẽ phải chấp nhận cho dù trừng phạt và những lời lăng mạ".
Với việc gọi đại sứ tại Washington về nước "để tham vấn" tình hình, Nga rõ ràng tỏ cho Hoa Kỳ thấy họ đánh giá các phát ngôn của ông Joe Biden là không thể chấp nhận được.
Tuy vậy, với lựa chọn giọng điệu bỡn cợt, Vladimir Putin dường như muốn tránh biến sự cố thành khủng hoảng ngoại giao giữa hai nước.
Quỳnh Nguyễn – Anh Vũ
**********************
Mỹ dọa gia tăng trừng phạt các đối tượng tham gia dự án Nordstream 2
Minh Anh, RFI, 19/03/2021
Ngoại trưởng Mỹ, Antony Blinken, ngày 18/03/2021 kêu gọi "tất cả các thực thể có tham dự" vào công trình lắp đặt đường ống dẫn khí đốt "Nordstream 2" giữa Nga và Đức phải thoái lui "ngay lập tức" nếu không muốn gánh thêm các đòn trừng phạt của Mỹ.
Tàu đặt ống dẫn khí Fortuna của Nga, neo tại cảng Wismar, Đức. Ảnh chụp ngày 14/01/2021. AP - Jens Buettner
Trong thông cáo, lãnh đạo ngành ngoại giao Mỹ khẳng định chính phủ của tổng thống Joe Biden "quyết tâm thực thi" đạo luật được Quốc hội thông qua năm 2019 và được mở rộng trong năm 2020, quy định các biện pháp trừng phạt những tổ chức, định chế tham gia dự án Nordstream 2.
Ngoại trưởng Mỹ tuyên bố "Nordstream 2 là một dự án tồi – cho Đức, cho Ukraine và cho cả các đồng minh cũng như là các đối tác Đông – Trung Âu", đồng thời nhắc lại lập trường của Mỹ là phản đối công trình lắp đặt đường ống dẫn dầu khí dài 1.200km ngầm sâu dưới lòng biển trị giá đến 9 tỷ euro.
Les Echos dẫn các nguồn tin từ hãng Bloomberg cho biết các biện pháp trừng phạt sắp tới có thể nhắm vào một hãng bảo hiểm có cộng tác với các đội tầu lắp đặt đường ống dẫn khí tại vùng biển Baltic cũng như là các nhà thầu cung cấp tầu thuyền và nguyên vật liệu.
Hoa Kỳ lên án một "công trình địa chính trị của Nga nhằm chia rẽ Châu Âu và làm suy yếu an ninh năng lượng Châu Âu". Ngoại trưởng Mỹ cảnh báo "Hoa Kỳ theo dõi sít sao mọi nỗ lực để có thể đi đến việc hoàn tất công trình và xem xét các thông tin về những thực thể có can dự vào dự án".
Tuyên bố này của Bộ Ngoại giao Mỹ diễn ra trong bối cảnh nhiều nghị sĩ, chủ yếu thuộc đảng Cộng hòa, ra sức gây áp lực, buộc chính quyền Biden phải áp dụng các biện pháp trừng phạt chiểu theo luật pháp của Mỹ. Ngoại trưởng Antony Blinken nhắc lại : "Mọi thực thể có tham gia vào dự án Nordstream 2 có nguy cơ lãnh trừng phạt của Mỹ, do vậy, cần phải ngưng hợp tác với dự án này ngay lập tức".
Minh Anh