Chuyên gia Carl Thayer được lãnh đạo Việt Nam ghi công !

Carl Thayer, RFA, 22/03/2021

Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia Úc về Việt Nam và vấn đề Biển Đông, vừa được Đại sứ Việt Nam tại Úc đến trao tặng Thiệp chúc mừng Năm mới và quà riêng của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Động thái này được nhìn nhận ra sao ? Phóng viên RFA phỏng vấn giáo sư Carl Thayer về vấn đề này.

Giáo sư Carl Thayer với Đại sứ Việt Nam tại Úc Nguyễn Tất Thành, Chủ tịch Nguyễn Minh Triết và Thủ tướng Nguyễn

RFA : Trên FB của ông đã đăng ảnh Đại sứ Việt Nam tại Úc Nguyễn Tất Thành trao tặng ông một Thiệp Chúc mừng Năm mới của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và một cây bút là món quà cá nhân được ngài Thủ tướng đích thân ký tặng. Ông có thể chia sẻ cảm xúc của ông khi nhận những món quà đặc biệt này ? Là một học giả nghiên cứu về Việt Nam trong nhiều thập kỷ, ông có bao giờ trông đợi sẽ có được mức độ ghi nhận của Chính phủ Việt Nam như hiện tại ?

Carl Thayer :  Tôi rất ngạc nhiên và hài lòng khi Đại sứ quán Việt Nam liên lạc với tôi để sắp xếp cho Đại sứ Nguyễn Tất Thành và vợ đến thăm nhà tôi. Đây là một sự xuất hiện bình thường. Tôi biết Ngài Đại sứ đã trở về Việt Nam để tham dự Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13 và đã bị cách ly nên việc ông trở về Úc và thăm nhà tôi thật bất ngờ.

Trước khi trở về Úc, Đại sứ Tất Thành đã nhắn tin cho tôi từ Hà Nội rằng khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói chuyện qua điện thoại với Thủ tướng Scott Morrison, ông đã nhờ Thủ tướng Morrison chuyển lời chào của ông tới Giáo sư Carl Thayer. Điều đó làm tôi ngạc nhiên. Nhưng tôi hoàn toàn ngạc nhiên khi được Đích thân Đại sứ tặng thiệp chúc mừng năm mới và bút quà của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Tôi cảm động trước sự quan tâm cá nhân của Thủ tướng.

Các nhà lãnh đạo cấp cao ở Việt Nam, thỉnh thoảng cũng đã ghi nhận sự quan tâm của tôi đối với đất nước của họ.  Ví dụ, tôi đã nhận được một lá thư cảm ơn từ Trần Đức Lương từ nhiều năm trước khi ông làm Chủ tịch nước. 

Trong một dịp khác, tôi trở về Việt Nam để tham dự một hội nghị quốc tế lớn về nghiên cứu Việt Nam. Vài tuần trước đó, tôi đã bị gãy cổ tay trái trong một tai nạn giao thông ở Hà Nội và phải bó bột. Tại hội nghị, tôi được yêu cầu rời đi và gặp Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết. Chủ tịch Triết đã được thông báo về chấn thương và quyết tâm trở về Việt Nam của tôi.  Ông ấy đã hỏi thăm về vụ tai nạn và vấn đề phục hồi của tôi.

Ngoài ra, tôi đã gặp Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Tôi đã được đưa ra khỏi một hội nghị quốc tế ở Hà Nội với một nhóm các học giả nước ngoài và được đưa đến phòng họp tại trụ sở đảng. Đích thân Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã đến gặp tôi để thể hiện sự chào đón và quan sát của ông rằng tôi được nhiều người  biết đến ở  Việt Nam.

Cuối cùng, lần đầu tiên tôi gặp Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong chuyến thăm chính thức Australia vào tháng 8/2019. Tôi đã tham dự một buổi tiếp tân buổi tối tại khách sạn Rydges do Đại sứ quán Việt Nam tổ chức. Trong buổi đó, tôi đã được mời ra nói chuyện riêng với ngài Thủ tướng.

RFA : Rất ít khi một nhà lãnh đạo hàng đầu của Việt Nam có sự ghi nhận như vậy đối với học giả nước ngoài – người có những nghiên cứu và bình luận khách quan nhưng đôi khi có phần phê phán Việt Nam và chế độ một đảng cầm quyền (Ví dụ, trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Đài RFA gần đây về kết quả của Đại hội Đảng lần thứ 13, ông đã bình luận rằng việc tái đắc cử của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cho thấy sự xơ cứng của Đảng cộng sảnVN. Ông có cho rằng sự ghi nhận này thể hiện những thay đổi trong suy nghĩ của Thủ tướng Phúc về học giả nước ngoài và những giá trị họ đại diện ? 

Carl Thayer : Tôi tin rằng Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã được thông tin đầy đủ về các học giả nước ngoài nghiên cứu và viết về Việt Nam. Ông nhận thức được quan điểm tích cực cũng như phê phán của họ.

Trong trường hợp của tôi, tôi đã nhiều lần đến thăm Việt Nam kể từ khi Việt Nam thống nhất, bắt đầu từ năm 1981 khi cá nhân tôi được Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch mời đến Hà Nội.

Trong 10 năm qua, tôi thường trả lời hơn 200 cuộc phỏng vấn mỗi năm cho giới truyền thông trên cả báo in, báo điện tử và truyền hình. Qua nguồn tin đáng tin cậy, tôi được biết Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đọc một số bài trả lời phỏng vấn gần đây của tôi trên các phương tiện truyền thông Việt Nam (có lẽ là RFA và BBC) và thấy ý kiến của tôi thú vị.

Theo quan sát chung, Việt Nam rất quan tâm đến quan điểm của các học giả nước ngoài chuyên về Việt Nam và biển Đông nói riêng. Lấy trường hợp của ông Bill Hayton của BBC. Tôi được biết visa báo chí của ông đã bị Việt Nam hủy bỏ do quan điểm chỉ trích của ông đối với Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi ông xuất bản cuốn sách của mình về biển Đông với quan điểm chỉ trích Trung Quốc cao độ, ông đã được mời trở lại Việt Nam để chia sẻ và là diễn giả chính tại các hội nghị về biển Đông.

Thiệp chúc mừng năm mới do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gửi giáo sư Carl Thayer. FB Carl Thayer

RFA : Ông có thấy những thay đổi tích cực này ở các vị lãnh đạo khác của Việt Nam, của báo chí hay các tổ chức khác mà ông đã làm việc hoặc quan sát ?

Carl Thayer : Nhiều năm trước, khi tôi tham dự một hội nghị ở Thành phố Hồ Chí Minh, tôi được yêu cầu gặp riêng Nguyễn Chí Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng. Trong phần chào mừng của mình, ông đã nhận xét, "ông nói một số điều tốt và một số điều xấu về Việt Nam". Tôi vừa đáp lại vừa nói đùa rằng : "Đó là rắc rối với người Việt Nam các ông. Ông quá lịch sự để cho tôi biết những điều tồi tệ tôi nói".

Đầu năm 2013, tôi được một quan chức chính phủ Việt Nam yêu cầu đề xuất những vấn đề mà Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nên đưa vào bài phát biểu quan trọng của ông tại Đối thoại Shangri-La năm đó tại Singapore. Trong số các vấn đề tôi đề xuất là quyết định của Việt Nam về việc sẽ có đóng góp đầu tiên cho hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Điều này đã được đưa vào trong bài phát biểu của Thủ tướng Dũng. Bài phát biểu của ông Dũng là đáng chú ý vì ông đã đưa ra một khái niệm mới, đó là khái niệm "niềm tin chiến lược".

Sau đó, tôi đã gặp trực tiếp Thủ tướng Dũng trong chuyến thăm chính thức Australia của ông vào tháng 5 năm 2015. Cuộc gặp đầu tiên của chúng tôi là ở Sydney sau một hội thảo do Viện Các vấn đề Quốc tế Lowy tổ chức. Khi Thủ tướng Dũng và đoàn công tác bắt đầu rời khỏi phòng hội nghị, ông Dũng đã quay đầu xe lại và đến nơi tôi đang đứng để hỏi về những ấn tượng của tôi về buổi hội thảo.

Cuộc gặp thứ hai của chúng tôi là tối hôm sau tại Canberra sau khi kết thúc các nghi lễ chính thức tại buổi tối chào mừng chuyến thăm của ông tại Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia. Thủ tướng Dũng đứng dậy và tiến lại bàn của tôi (mà không có người tháp tùng) để trao đổi với tôi về khái niệm "niềm tin chiến lược" và các vấn đề khác.

Năm 2020, khi Việt Nam là Chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã lên kế hoạch tổ chức một hội nghị quốc tế về an ninh hàng hải và quốc tế theo chủ đề trật tự trên biển tại thành phố Nha Trang. Tôi đã được ban tổ chức liên hệ trước và yêu cầu đề xuất các chủ đề và diễn giả để củng cố phương châm của Việt Nam đối với ASEAN năm đó, "Gắn kết và Chủ động thích ứng". Những sự kiện này đã bị hủy bỏ do bệnh dịch Covid-19 xảy ra.

Tôi nghĩ rằng kinh nghiệm cá nhân của tôi là một dấu hiệu cho thấy Việt Nam đã dần dần tiếp cận với các học giả nước ngoài trong thập kỷ qua hoặc lâu hơn để tham khảo lời khuyên và ý kiến của họ về các vấn đề quan tâm đối với Việt Nam. Những sắp xếp này được tiến hành một cách kín đáo, không công khai.

Tôi đã có một mạng lưới liên lạc rộng rãi với các nhà báo Việt Nam. Rõ ràng là họ làm việc dưới nhiều sự hạn chế. Tuy nhiên, trong tin bài của họ xuất hiện ngày càng nhiều các quan điểm và ý kiến của nhiều học giả nước ngoài.

Quân đội Việt Nam cởi mở hơn trước đây vì Việt Nam đã thực hiện ngoại giao quốc phòng. Một phần của sự thay đổi này được thúc đẩy bởi sự tham gia của quân đội Việt Nam vào các chương trình giáo dục và đào tạo chuyên nghiệp ở nước ngoài. Lần đầu tiên tôi trải nghiệm điều này khi tôi được đưa đến Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á Thái Bình Dương ở Hawaii từ năm 1999-2002 và lần đầu tiên gặp gỡ các sĩ quan quân đội Việt Nam. Vào thời điểm đó, Khóa học điều hành kéo dài 13 tuần, rất nhiều thời gian để làm quen với nhau.

RFA : Vừa qua, vào tháng 1/2021 trong một trả lời phỏng vấn với Đài BBC Việt ngữ trước thềm Đại hội Đảng cộng sảnVN lần thứ 13, ông nói rằng ông thích Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc được tiếp tục bổ nhiệm là Thủ tướng thêm một nhiệm kỳ nữa. Ông có thể giải thích tại sao ông nói như vậy ?

Carl Thayer : BBC yêu cầu tôi bình luận về hai kịch bản liên quan đến vị trí lãnh đạo "tứ trụ" của Việt Nam. Cần nhắc lại rằng vào thời điểm tháng 1/2021, vẫn chưa rõ rằng Tổng bí thư Trọng sẽ phải đối mặt với sự phản pháo của đa số thành viên Ban Chấp hành Trung ương trước sự ủng hộ của ông đối với ông Trần Quốc Vượng với tư cách là người kế nhiệm ông. Người ta cũng cho rằng ông Trọng sẽ nghỉ hưu tại đại hội đảng lần thứ 13. Tôi cũng nói rằng tôi đã có một số dè dặt về hai kịch bản mà BBC trình bày trong đó Nguyễn Xuân Phúc là chủ tịch trong cả hai.

Khi xem xét ai trong Bộ Chính trị đủ điều kiện để tiếp tục cho một nhiệm kỳ khác, tôi kết luận rằng các miễn trừ đặc biệt về giới hạn độ tuổi và thành tích xuất sắc trong công việc sẽ phải được trao cho ít nhất hai người. Tôi không thể hiểu tại sao ông Phúc, người đã phục vụ một nhiệm kỳ thủ tướng, đã không được đặc cách để thực hiện nhiệm kỳ Thủ tướng thứ hai trên những phương này. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Phúc đã ghi điểm đặc biệt tốt khi có điểm tín nhiệm đứng ở vị trí thứ hai. Ông Phúc cũng đã có thành tích đặc biệt tốt trong việc quản lý tăng trưởng kinh tế và ngăn chặn đại dịch Covid-19. Đó là lý do tại sao tôi thích ông ấy tiếp tục làm Thủ tướng thêm một nhiệm kỳ nữa.

RFA : Cảm ơn Giáo sư Carl Thayer.

Nguồn : RFA, 22/03/2021

************************

Việt Nam đang từng bước hòa nhập với thế giới về chính trị ?

Diễm Thi, RFA, 22/03/2021

Sáng 19/03/2021, tại trụ sở Ban Đối ngoại Trung ương, ông Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, đã trao quyết định điều động, bổ nhiệm ông Lê Hoài Trung, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, giữ chức Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương. Ông Lê Hoài Trung được công nhận là nhà ngoại giao chuyên nghiệp với gần 40 năm công tác trong ngành ngoại giao, có nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực khác nhau của công tác đối ngoại song phương và đa phương. Ông Trung có bằng Tiến sĩ Luật, Thạc sĩ Luật quốc tế và ngoại giao. 

Ông Lê Hoài Trung và ông Lê Minh Hưng

Ông Trung được cử giữ chức Thứ trưởng Bộ Ngoại giao từ tháng 12/2010 và được tái bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Ngoại giao vào tháng 10/2014 sau khi kết thúc nhiệm kỳ làm Đại sứ, Trưởng phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc từ năm 2011 đến 2014. 

Trước đó, vào tháng 10/2020, Bộ Chính trị ra quyết định điều động và phân công ông Lê Minh Hưng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giữ chức Chánh Văn phòng Trung ương Đảng. 

Năm 2014, ông Lê Minh Hưng được điều động làm Phó Chánh Văn phòng Trung ương Đảng. Đến tháng 4/2016, Quốc hội chính thức phê chuẩn bổ nhiệm ông Lê Minh Hưng giữ chức vụ Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Ông là con trai của Thượng tướng Lê Minh Hương, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an từ tháng 11/1996 đến tháng 1/2002. Anh trai của ông Hưng là Trung tướng Lê Minh Hùng, nguyên Cục trưởng Cục Cảnh sát quản lý tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự tại cộng đồng, Bộ Công an Việt Nam. 

Với hai chức vụ được cho là rất quan trọng trong Đảng được giao cho hai nhân vật tạm gọi là trí thức là ông Lê Hoài Trung và ông Lê Minh Hưng, một số người cho rằng, đây là chỉ dấu cho thấy Việt Nam đang dần hòa nhập với thế giới qua việc sắp xếp những người có khả năng vào vị trí trong Đảng. 

Ông Lê Hoài Trung, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, giữ chức Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương.

Tiến sĩ Nguyễn Quang A nêu nhận định của ông : 

"Nếu chỉ xét như thế thì tôi thấy nó ở bề mặt nhiều quá. Tôi nghĩ phải xem thực chất sâu hơn một chút là người ta làm việc như thế nào, lai lịch của người ta ra sao. Ông Chánh Văn phòng Trung ương Đảng Lê Minh Hưng là con của một ông tướng công an khá nổi tiếng, là Bộ trưởng Bộ Công an một thời mà. Ông đấy chả có nghiệp vụ gì về công an hay quân đội mà đùng một phát lên Đại tướng, làm Bộ trưởng Bộ Công an.

Thực sự thì Trưởng ban Đối ngoại trung ương là một người rất am hiểu về vấn đề ngoại giao. Từ thời xa xưa đã là như vậy. Chỉ có cái đây là ngoại giao của phía Đảng. Có lẽ họ học thêm kiểu của Trung Quốc, là vị trí của Trưởng ban đối ngoại trung ương thậm chí còn cao hơn cả Bộ trưởng Bộ ngoại giao

Hiện nay, ông Lê Hoài Trung là một người từ ngoại giao sang làm thì tôi nghĩ là họ có kiến thức và cái quan trọng là họ được đào tạo rất kỹ. Những cán bộ ngoại giao của Việt Nam bây giờ được đào tạo rất kỹ, chứ không phải như những cán bộ ngoại giao thời trước tự học là chính. Tôi nghĩ đây là xu hướng tốt". 

Vị trí Trưởng ban Đối ngoại Trung ương nhiều năm trước đây do ông Hoàng Bình Quân đảm nhiệm. Ông Quân giữ chức này từ ngày 25/06/2009 đến ngày 18/03/2021. 

Ông Lê Minh Hưng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giữ chức Chánh Văn phòng Trung ương Đảng.

Tiến sĩ - Bác sĩ quân đội Đinh Đức Long nhận xét : 

"Đây là dấu hiệu cho thấy chính quyền cộng sản dần dần hội nhập với thế giới qua việc cử hai nhân vật giữ chức vụ quan trọng trong Đảng. Nhất là trường hợp ông Lê Hoài Trung là Thứ trưởng Bộ ngoại giao, có bằng cấp, có nghề và từng nhiều năm sống và làm việc ở Mỹ. Tôi nghĩ đây là thay đổi tốt.

Những chức vụ này trước kia thường hay dành cho những cán bộ chính trị chuyên nghiệp, cán bộ trưởng thành từ phong trào đoàn. Ví dụ như ông Hoàng Bình Quân trước kia là Bí thư Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, chỉ có mỗi cử nhân ngoại ngữ mà giữ chức Trưởng ban Đối ngoại Trung ương rất lâu. 

Ngày xưa họ chỉ chú ý phần ‘hồng’ mà thôi, tức là trung thành với Đảng. Đảng bảo gì cũng nghe còn kiến thức là thứ yếu. Bây giờ đã đến giai đoạn không thể như thế được nữa thì thành phần ‘chuyên’ ngày càng trở nên quan trọng".

Ông Long phân tích thêm rằng, trước đây, đa số cán bộ đi theo Đảng là thành phần giai cấp công nông, ít học, trí thức rất là hiếm. Thêm vào đó, trong suốt một thời gian dài Nhà nước không tin vào trí thức. Nhưng qua thực tế thì họ thấy vai trò trí thức rất quan trọng, do đó cán bộ chính trị cũng phải có kiến thức chuyên môn đáp ứng nhu cầu ‘vừa hồng vừa chuyên’. Tuy vậy, đối với họ, việc giữ chế độ độc tài độc đảng là mục đích tối thượng. Cho nên dù có trọng dụng người tài thì họ chỉ trọng dụng những vị trí cần thiết cho họ mà thôi. 

Các chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài tại Việt Nam dường như không hiệu quả cho dù phía Nhà nước từng đưa ra những kế hoạch, đề án cho việc này. 

Tháng 4/2020, Bộ Nội vụ ban hành quyết định về Kế hoạch xây dựng Đề án Chiến lược quốc gia thu hút, trọng dụng nhân tài. Theo đó, kế hoạch này được nói là nhằm nghiên cứu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ ban hành các chính sách, giải pháp để hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật thu hút những người tài giỏi, trong đó có chính sách thu hút người gốc Việt về nước làm việc.

Bộ Nội vụ cho biết sẽ tiến hành khảo sát tại mười bộ ngành và địa phương và khảo sát tập trung vào chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, nguồn nhân lực chất lượng cao và thực trạng tuyển dụng, sử dụng nhân tài, nguồn nhân lực chất lượng cao. 

Ngay sau khi quyết định được ban hành, giáo sư Nguyễn Đăng Hưng đã chia sẻ với RFA nhận định của ông rằng, chế độ giáo dục đào tạo tuyên truyền và giáo dục cẩu thả mà vẫn có bằng cấp gây phản cảm xã hội và gây cản trở cho sự phát triển của giáo dục. Ví dụ như họ ban phát những tấm bằng cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ tại chức cho những người đã có chức quyền rồi mới đi học, mà nhiều khi cũng không có giờ tới lớp và gần như không học hành gì cả. 

Giáo sư Nguyễn Đăng Hưng kết luận : 

"Những vị trí có quyền lực, những vị trí có thể giúp được nhiều cho xã hội đã bị những người học bằng chuyên tu, học bằng tại chức lấy hết, chiếm hết thì làm sao tuổi trẻ có động lực để phát huy việc học thuật của mình sau này đóng góp cho xã hội, cho quốc gia ?" 

Dù Chính phủ Việt Nam có kêu gọi trọng dụng nhân tài bằng hình thức nào đi nữa mà vẫn giữ hình thức độc quyền đảng trị thì không thể nào tìm được người tài giỏi thật sự để làm lãnh đạo và quản trị đất nước, không thể bảo đảm chỗ đứng bền vững cho người tài.

Diễm Thi

Nguồn : RFA, 22/03/2021

**********************

Ai sẽ kế nhiệm Bí thư Hà Nội Vương Đình Huệ ?

Phạm Quý Thọ, RFA, 22/03/2021

Ai sẽ kế nhiệm ông Vương Đình Huệ, đương kim Bí thư Thành ủy Hà Nội, khi ông Huệ đã được giới thiệu ứng cử khối Quốc hội ? Câu trả lời : ‘Bí mật’. Đảng đã có phương án !

Đương kim Bí thư Hà Nội Vương Đình Huệ, người được dự đoán sẽ là Chủ tịch quốc hội khóa tới - Báo Chính Phủ

Công tác cán bộ là của riêng Đảng, nhưng người dân có quyền quan tâm vì lãnh đạo xấu hay tốt đều ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, nhưng họ đang ngoài cuộc. "Chỉnh đốn đảng" tạo ra xu hướng ‘độc đoán’ khiến ‘trò chơi quyền lực’ trở nên quyết liệt. Đột phá cải cách từ nhà nước cần tạo ra các quy tắc ‘trò chơi có sự tham gia chính trị thực chất của nhân dân.

Kế nhiệm

Lãnh đạo quyền lực nhất ở địa phương cấp tỉnh là Bí thư tỉnh, thành uỷ, đặc biệt ở ba thành phố lớn trung tâm của ba miền Bắc, Trung, Nam như Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Trong nhiệm kỳ 12 (2016-2021), ở cả ba thành phố trên, Bí thư thành ủy đều buộc phải thay giữa chừng do "vi phạm kỷ luật đảng" với các mức độ khác nhau. Ông Đinh La Thăng - Bí thư thành phố Hồ Chí Minh bị thay vào tháng 5 năm 2017, sau đó bị truy cứu trách nhiệm hình sự ; ông Nguyễn Xuân Anh - Bí thư Đà Nẵng bị miễn nhiệm vào tháng 10 năm 2017, trước đó bị cảnh cáo và ; ông Hoàng Trung Hải - Bí thư Hà Nội bị điều chuyển vào tháng 02 năm 2020, trước đó cũng bị cảnh cáo. Ba vị Bí thư "bất đắc dĩ" đến nay chỉ còn ông Vương Đình Huệ, hiện là Uỷ viên Bộ Chính trị khóa 13, Bí thư Thành ủy Hà Nội.

Ông Vương Đình Huệ sinh năm 1957, quê quán tỉnh Nghệ An, từng là giảng viên đại học với học hàm giáo sư. Ông có quá trình thăng tiến như lãnh đạo ‘kỹ trị’, từng giữ chức Tổng Kiểm toán Nhà nước, Bộ trưởng Bộ Tài chính, Phó thủ tướng nhiệm kỳ 12. Ông Huệ là ‘nhân tố quy hoạch’ được ủng hộ bởi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, từng được luân chuyển làm Trưởng ban Kinh tế Trung ương (2012-2016). Tuy nhiên, khi được giới thiệu bổ sung vào Bộ Chính trị khóa 11, ông đã không nhận được sự đồng thuận tại Hội nghị Trung ương 6 khóa 11 tháng 10/2012. Ông chỉ giữ chức Uỷ viên Bộ Chính trị sau Đại hội 12.

Từng tồn tại ‘thuyết âm mưu’ rằng ông Huệ sẽ là người kế vị ‘tứ trụ’, thậm chí, chức Tổng bí thư nhưng ‘thiếu’ tiêu chuẩn trải nghiệm lãnh đạo tại một địa phương cấp tỉnh. Bởi vậy, có lẽ việc điều động làm Bí thư Hà Nội cũng là giải pháp ‘đối phó’ có chủ đích. Tuy nhiên, những lời ‘đồn đoán’ trước kia nay đang dần trở thành hiện thực. Ông đã được quy hoạch vào chức danh Chủ tịch quốc hội khóa 15 sắp tới.

Kế nhiệm chức Bí thư Thành ủy của ông Huệ, theo tin rò rỉ, có thể là ông Đinh Tiến Dũng, Uỷ viên Bộ Chính trị khóa 13, đương kim Bộ trưởng Bộ tài chính.

‘Độc đoán’

Trường hợp ‘Kế nhiệm’ được nêu trên có thể khá điển hình để phản ánh tính ‘độc đoán’ cần thiết cho công tác cán bộ trong bối cảnh bất ổn thể chế. Chiến dịch chống tham nhũng ‘không vùng cấm’ là ‘trợ thủ đắc lực’ cho mục tiêu thanh trừng phe phái "tự diễn biến, tự chuyển hoá".

Kiên trì nguyên tắc đồng thuận và kinh nghiệm công tác đảng với các quy định phức tạp giúp ông Nguyễn Phú Trọng ở lại cương vị Tổng bí thư ở khóa 12, khi vượt qua tiêu chuẩn về tuổi, và khóa 13 khi vượt qua ‘chướng ngại’ khó hơn - quy định trong Điều lệ Đảng, là Tổng bí thư không làm "quá hai nhiệm kỳ". Theo ông ‘bộc bạch’ thì đây là những ‘tình huống’ "phải làm khi Đại hội bầu". Có thể như vậy. Điều quan trọng là ông đã trở thành người có quyền lực nhất trong Đảng và Nhà nước khi ông kiêm nhiệm chức vụ Chủ tịch nước sau khi ông Trần Đại Quang qua đời năm 2018. Ngoài ra, ông còn là người đứng đầu nhiều tổ chức quan trọng của Đảng, như Bí thư Quân ủy Trung ương, Hội đồng Quốc phòng An ninh, Trưởng Ban phòng chống tham nhũng Trung ương… Ông đã có đủ điều kiện về quyền lực để theo đuổi dự định xây dựng "Đảng mạnh, Nhà nước mạnh", được nhấn mạnh như ‘điểm mới’ trong Văn kiện Đại hội 13.

Hình minh hoạ. Từ trái qua : Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc - người ứng cử khối Chủ tịch nước, Phạm Minh Chính - người ứng cử khối Thủ tướng, Vương Đình Huệ - ứng cử khối Quốc hội

Song song với chiến dịch chống tham nhũng, việc luân chuyển cán bộ trước Đại hội 13 là động thái mạnh để củng cố Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương. Đồng thời với việc trực tiếp tham dự và "chỉ đạo" các đại hội đảng cấp tỉnh, "Trung ương" đã luân chuyển nhiều lãnh đạo từ địa phương về Trung ương và ngược lại. Mười bốn Bí thư Tỉnh ủy được điều động, phân công, bổ nhiệm về các ban, ngành Trung ương và mười một nhân sự quy hoạch được điều động theo hướng ngược lại và họ ‘đều’ đắc cử chức Bí thư tỉnh, thành của nhiệm kỳ 2020 -2025. Ngoài ra, trong số 63 bí thư tỉnh ủy có 27 vị không phải là người địa phương, 21 người ‘chưa tham gia’ Ban Chấp hành Trung ương và 6 nữ Bí thư….

Cơ cấu hiện nay của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chấp hành Trung ương được nhận định là "theo đúng phương án" đã ‘nhất trí’. Tỷ lệ lãnh đạo là chuyên trách đảng, như Ban Nội chính, Uỷ ban kiểm tra, Ban tư tưởng…, quân đội và công an đã tăng lên trong khi lãnh đạo ‘kỹ trị’ được ‘sàng lọc’ kỹ càng và giảm đi đáng kể. Hơn thế, những quyết định "phân công" trong nội bộ các cơ quan quyền lực cao nhất của Đảng cho thấy rõ hơn xu hướng "đảng mạnh" như ông Trưởng ban Tư tưởng nhận quyết định làm Thường trực Ban Bí thư để tránh "khoảng trống quyền lực", Bộ trưởng Bộ công thương được luân chuyển làm Trưởng Ban Kinh tế, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội, thành viên Ban Bí thư, được bổ nhiệm giữ chức Trưởng ban Tư tưởng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao làm Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương… Ngoài ra, một loạt lãnh đạo đảng, lực lượng vũ trang được giới thiệu ứng cử Quốc hội khóa 15 cho các chức danh nhà nước, ngoài trường hợp ông Huệ, thì Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, đảo vị trí, sẽ ứng cử chức danh Chủ tịch nước, Trưởng Ban tổ chức, từng là Thứ trưởng Bộ Công an, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Phạm Minh Chính – dự kiến là Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ 13…

Sự độc đoán trong công tác cán bộ làm xáo trộn tổ chức đang là tác nhân phá vỡ cơ cấu ‘tứ trụ’ theo ‘truyền thống" Bắc – Trung – Nam, tạo áp lực lên dân chủ nội bộ đảng, tạo rào cản đối với sự phân cấp, phân quyền cho địa phương…. Hơn thế, những thay đổi nhân sự cao cấp được quan sát dường như đang tập trung cho việc chống "tự diễn biến, tự chuyển hoá" để duy trì chế độ, hơn là tăng cường năng lực điều hành kinh tế và ngăn chặn tham nhũng. Tuy nhiên, lý lịch và xuất phát điểm không thể đảm bảo tránh được tha hóa trong môi trường có nhiều cám dỗ. Lấy trường hợp ông Nguyễn Đức Chung, nguyên Chủ tịch Hà Nội nhiệm kỳ 12 này để minh hoạ. Ông này từng là tướng công an, anh hùng lực lượng vũ trang, đã ‘hư hỏng’ khi "có quyền và gần tiền". Năm 2020 ông này đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự với ba tội danh, bị phạt tù 5 năm vì "làm lộ bí mật nhà nước". Mới đây, ông lại tiếp tục bị ‘hầu toà’ vì "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí"... Có vô số con đường dẫn tới phạm tội tham nhũng của quan chức, bởi vậy, nên chăng cần ưu tiên tạo ra "lồng thể chế" để nhốt quyền lực với cơ chế giải trình trách nhiệm công khai minh bạch để người dân giám sát.

Với câu hỏi ai sẽ kế nhiệm Bí thư Thành ủy Hà Nội nói riêng và bổ nhiệm nhân sự lãnh đạo cao cấp nói chung thì câu trả lời thuộc thẩm quyền của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương. Công tác cán bộ là của riêng Đảng. Người dân quan tâm, bởi vì cán bộ xấu hay tốt, có năng lực hay không đều ảnh hưởng đến đời sống của người dân, nhưng họ ở ngoài cuộc đối với ‘trò chơi quyền lực’. Cho nên, cách tiếp cận ‘cải cách từ nhà nước’ cần được ưu tiên tạo ra thể chế để người dân tham gia chính trị thực chất hơn, từ bầu chọn, giám sát đến việc loại bỏ các quan tham. Và chỉ khi đó người dân có quyền chơi ‘trò quyền lực và họ tự chịu trách nhiệm với chính cuộc sống của mình.

Phạm Quý Thọ

Nguồn : RFA, 22/03/2021

************************

Vì sao thủ tục lý lịch cá nhân lại có mục "tôn giáo" ?

Phạm Lê Đoan, VNTB, 22/03/2021

Vì sao lại đòi hỏi thủ tục kê khai tôn giáo là để nhằm mục đích gì trong quản lý ?

Vị cán bộ vẫn khẳng định : "Nhìn anh đầu không cạo tóc, không mặc áo tu sĩ thì biết không phải người xuất gia rồi ! Giấy chứng nhận quy y như anh nói không có giá trị công nhận tôn giáo là Phật giáo. Phải có giấy chứng nhận xuất gia do Giáo hội Phật giáo Việt Nam cấp thì mới có giá trị !", rồi nhất quyết yêu cầu tôi phải viết lại bản khai.

Vì sao lại đòi hỏi thủ tục kê khai tôn giáo là để nhằm mục đích gì trong quản lý ?

"Tôi" ở đây là nhà báo Chu Minh Khôi – phóng viên chuyên trách mảng nông nghiệp, nông thôn của Thời báo Kinh tế Việt Nam. Nhà báo Chu Minh Khôi không theo học báo chí, mà tốt nghiệp Đại học Nông nghiệp I Hà Nội (nay là Học viện Nông nghiệp Việt Nam), và làm việc gần 10 năm trong ngành nông nghiệp rồi mới chuyển sang nghề báo.

Không ‘xuất gia’ thì ‘không tôn giáo’ ?

Nhà báo Chu Minh Khôi kể khi được khai báo về nhân thân với Công an huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội trong cuộc tổng kê khai vào năm 2020, ông cũng được yêu cầu phải đổi chữ "Phật giáo" thành chữ "Không" trong mục kê khai "Tôn giáo". Cũng với lý do mà cán bộ công an đưa ra rằng, người có tôn giáo Phật giáo thì phải ở chùa, dân ở chung cư thì không nên ghi tôn giáo là Phật giáo.

Ông Khôi vẫn tiếp tục khẳng định mình có tôn giáo, bởi trong nhiều năm qua, trên các bản lý lịch đều tự mình ghi chữ "Phật giáo" trong mục này.

Nhưng với những Phật tử khác thì sao ? Chắc hẳn sẽ không ít người đã và sẽ nghe theo lời của cán bộ kê khai, để tự xóa chữ "Phật giáo".

"Có đúng là Nhà nước, Chính phủ quy định rằng chỉ những người có giấy chứng nhận xuất gia mới được ghi chữ "Phật giáo" ở trong mục "Tôn giáo" – như lời khẳng định mà tôi nhận được từ các cán bộ ở Phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội của Công an thành phố Hà Nội hay không ?

Nếu điều này đúng, thì cả nước hiện nay có khoảng 44.500 Tăng Ni, vậy con số tín đồ "Phật giáo" với 4,6 triệu người theo Tổng cục Thống kê công bố thì gồm những đối tượng nào ?" – nhà báo Chu Minh Khôi thắc mắc.

Câu hỏi tương tự cũng được đặt ra với lãnh đạo Công an Thành phố Hồ Chí Minh vào trung tuần tháng 3/2021, và nhận được được câu trả lời ở thể khẳng định từ Thiếu tướng Trần Đức Tài, phó giám đốc Công an Thành phố Hồ Chí Minh, "việc khai tôn giáo nào trong mục 7 tờ khai căn cước công dân là quyền tự do của mỗi công dân".

Thắc mắc trên còn xuất phát nhiều Phật tử nói rằng khi đi làm căn cước công dân gắn chip thì không được cơ quan đăng ký chấp nhận đăng ký mục tôn giáo là Phật giáo tại mục 7 tờ khai công cước công dân.

Hướng giải quyết mang tính tình thế là Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, là phát hành văn bản đề nghị Ban hướng dẫn Phật tử trung ương, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam các tỉnh, thành phổ biến đến trụ trì các chùa, cơ sở tự viện để hướng dẫn Phật tử khi đi làm căn cước công dân thì mang theo giấy chứng nhận Phật tử, giấy chứng nhận quy y tam bảo… Đồng thời thực hiện việc cấp nhanh chóng, dễ dàng các loại giấy chứng nhận trên cho Phật tử.

Hiện tại chưa thấy truyền thông ghi nhận các tình huống tương tự vể chuyện ‘giấy chứng nhận’ đối với công dân có các tôn giáo khác đi làm thủ tục thẻ căn cước công dân gắn chip.

Yêu cầu người dân khai về ‘tôn giáo’, về ‘chính trị’ nhằm để làm gì ?

Bình diện quản lý hành chánh nhà nước, có lẽ cần xem lại yêu cầu lý lịch cá nhân vì sao lại đòi hỏi thủ tục kê khai tôn giáo là để nhằm mục đích gì trong quản lý ?

Về pháp lý, theo định nghĩa của Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo, thì "Tôn giáo là niềm tin của con người tồn tại với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáo luật, lễ nghi và tổ chức" – "Tín đồ là người tin, theo một tôn giáo và được tổ chức tôn giáo đó thừa nhận".

Về nguyên tắc thực thi pháp luật, khi yêu cầu khai hành chính về "Tôn giáo", thì công dân được quyền ghi bất kỳ tôn giáo nào mà họ lựa chọn. Và việc liệu công dân này có qua các bước thủ tục của việc được công nhận "Tín đồ" hay chưa, đó là điều mà bộ thủ tục hành chính hiện tại không yêu cầu.

Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo ở Điều 6 "Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người", ghi :

"1. Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào.

2. Mỗi người có quyền bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo ; thực hành lễ nghi tín ngưỡng, tôn giáo ; tham gia lễ hội ; học tập và thực hành giáo lý, giáo luật tôn giáo" (…).

Như vậy, trong bộ thủ tục quản lý hành chánh công dân lâu nay vẫn yêu cầu "Tôn giáo", cho thấy dễ đưa đến ngờ vực của "Phân biệt đối xử, kỳ thị vì lý do tín ngưỡng, tôn giáo", ghi tại Điều 5.1 "Các hành vi bị nghiêm cấm" của Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo.

Hiện tại, trong bộ thủ tục quản lý hành chánh công dân còn có mục mang tính bắt buộc mang tên "Trình độ chính trị", với hướng dẫn khai đại thể như sau : nếu là "đảng viên" ghi "đảng viên" ; nếu "đảng viên" đó qua các khóa đào tạo "Lý luận chính trị", tùy mức độ sẽ ghi rõ : đảng viên, trung cấp/ cao cấp chính trị.

Lứa tuổi thanh niên, nếu chưa là đảng viên, sẽ ghi "đoàn viên". Với người "không Đảng – Đoàn" sẽ ghi là "Quần chúng".

Việc quy định ‘kê – khai’ như trên dễ đưa đến tâm lý của một dạng ‘kỳ thị’ phân chia thứ bậc trong cộng đồng về quyền tự do chính trị được bảo Hiến tại Điều 14.1 "Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật".

Phạm Lê Đoan

Nguồn : VNTB, 22/03/2021