Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

10/06/2021

Ngôn luận và sách động : Đâu là sự cân bằng ?

Phạm Phú Khải

Ni lon (sedition) có phi là hành đng sai trái và phi pháp không ?

xachdong1

Ngôn luận và sách động - Hình minh ha.

Nếu người dân ti các nn chuyên chế xung đường biu tình, chiếm đóng tòa nhà quc hi, yêu cu chính quyn tôn trng tiếng nói, nguyn vng và quyn công dân, như phong trào đu tranh ti Hng Kông làm vào năm 2019, thì hành đng này có sai trái hay phi pháp ?

Nếu người dân ti các nn dân ch cũng xung đường biu tình, ri chiếm đóng tòa nhà quc hi, hiếp đáp các ngh sĩ và thượng ngh sĩ, như xy ra ti Đin Capitol M vào ngày 6 tháng Giêng 2021, thì hành đng này có sai trái hay phi pháp ?

V mt pháp lý, hu như quc gia nào cũng có mt hay nhiu đo lut khác nhau đ đi phó vi vn nn ni lon. Ti Thái Lan, chng hn, Điu 116 ca B lut Hình s, được biết đến là Lut v Ni lon, trng pht ti đa 7 năm tù vi nhng ai dùng ngôn t hay văn kin, đ kích đng thay đi lut pháp ti đây bng vũ lc hay bo đng ; hay gây bt n và bt mãn trong lòng người dân mà có th đưa đến xáo trn ; hay làm cho người dân vi phm lut ca Thái Lan. Tuy lut này đã có t lâu, nó hiếm khi được dùng cho đến khi xy ra cuc đo chánh chính ph vào tháng Năm 2014. Chính quyn quân phit Thái bt đu x dng Điu 116 này, kết ti ít nht 117 người trong sut 5 năm, mà phn ln liên quan đến s phê phán đi vi chính quyn quân phit hay Hi đng Quc gia v Hòa bình và Trt t (NCPO). Chính quyn Prayut Chan-o-cha vntiếp tc s dng Điu 116 đ kết án và b tù nhng người đu tranh cho dân ch hin nay.

Ti M,Tu Chính án 1 được phê chun năm 1791 nhm ngăn cn chính quyn làm ra nhng đo lut đ hình hành tôn giáo, hay ngăn cn quyn t do tôn giáo, hay gim bt các quyn t do ngôn lun, t do báo chí/truyn thông, t do hi hp, hay quyn kiến ngh chính ph gii quyết khiếu ni v.v

Tuy thế, Quc hi M khóa 5 đã thông qua d lut Ni lon 1798 và Tng thng th 2 M John Adams phê chun thành đo lut đến năm 1798, có tênThe Sedition Act 1798. Quc hi M khóa 5 (1797 1799) lúc đó chia ra làm hai xu hướng (lúc đó chưa thành lp đng) : The Federalist, khi đa s, do John Adams lãnh đo, và Democractic-Republicans, khi thiu s, do Thomas Jefferson lãnh đo.

Vào thi đó, báo chí đóng vai trò như cơ quan đu não đi vi các phe phái chính tr. Báo chí phe Cng hòa được biết là đc bit tn công mnh m vào phía Federalist và chính quyn Adams. Chính quyn Adams mun làm ra các b lut này vi mc đích làm cho phe đi lp im lng. Đây là đo lut duy nht ca M mà cm công dân "Viết, in, nói hoc xut bn… bt k mt hay nhiu bài viết nào có tính cách sai trái, tai tiếng, và ác ý chng li chính ph Hoa K". Nếub kết ti thì s b pht ti đa là hai ngàn đô la, hoc/và b tù ti đa là hai năm. Phía Federalist tin rng đo lut này là cn thiết cho an ninh ca Hoa K trong Chiến tranh bán chính thc vi Pháp. H s rng nhng li ch trích t các đng viên Dân ch-Cng hòa và trên các t báo s phá hoi chính ph.

Mt trong nhng người ng h d lut, John Allen Connecticut, thuc phía Adams, bin lun : "S t do ca báo chí và quan đim được tính toán đ phá hy mi nim tin gia con người vi nhau. Nó dn đến s tan rã ca mi ràng buc ca hip chng quc".

Trong cuc tranh c tng thng 1800, Ngoi trưởng M Timonthy Pickering đã s dng đo lut này đ truy t các t báo ca phía Cng hòa. Phía ng h đo lut bin lun :

"Chính ph ph thuc s tn ti ca nó da trên thin chí ca người dân. Thin chí đó được duy trì bi ý kiến tt ca h. Nhưng, làm thế nào đ ý kiến tt đó được bo tn, nếu nhng người đàn ông đc ác và vô nguyên tc, nhng người đàn ông vô k lut và đy tham vng ghê s, được quyn tiết l s kin cho mi người nhưng không đúng s tht, mà h biết vào thi đim đó là sai, và được tuyên b vi ý đ phi pháp là đưa chính ph tr nên bt bình trong người dân".

Trong khi đó, phe Dân ch - Cng hòa ca Jefferson phn bin rng lut này vi phm Tu Chính án 1. James Madison ca bang Virginia, đt câu hi : "Tình trng ca người dân s như thế nào ?" ; và bin lun : "Không được t do : bi vì h s b buc phi thc hin cuc bu chn ca mình gia các đi th cnh tranh mà h không được phép cùng hành đng như kim tra, tho lun và xác đnh". Nhng người theo xu hướng Cng hòa lúc đó tin tưởng rng khi các ý kiến va chm nhau, nhng quan đim đúng đn s chiếm ưu thế. Chính quyn không th b đe da bng li nói đ bin minh cho nhng tn hi đến t s đàn áp này.

Nhưng quc hi ca Adams chiếm đa s nên đã thông qua Đo lut Sedition 1798, vi s phiếu 44 ng h, 41 chng, ti thượng vin. Trong ba năm hành đng có hiu lc dưới đo lut này, đã có 25 v bt gi, 15 bn cáo trng và 10 bn kết án.

Đo lut này đã không được công chúng yêu thích trong gn ba năm thi hành. Tng thng Adams đã tht bi trong cuc tái tranh c, và Jefferson đã đc c Tng thng vào năm 1800. Tuy đo lut này đã hết hiu lc t nhiên vào ngày 3 tháng 3 năm 1801, trước ngày nhm chc ca tân tng thng Jefferson, các lp lun ng h và chng li nó đã đnh hình cuc tranh lun sau đó v vic bo v quyn t do ngôn lun trên bình din hiến pháp.

Sau cuc th nghim này, các nhà lp quc M đã quyết đnh chn con đường t do và s trao đi tho lun ý kiến mt cách rng m.

Các triết gia theo xu hướng cp tiến (Liberalism) cũng c võ cho t do ngôn lun rng m như thế. Immanuel Kant đ cao lý tưởng này là "tính siêu vit ca nguyên tc công khai". John Milton thì cho rng "Hãy đ S tht và S gi vt ln vi nhau". Benjamin Franklin ghi nhn rng "C hai bên đu nên có ưu thế đ được công chúng lng nghe". Thomas Jefferson ng h hoàn toàn quan nim này trong bài phát biu nhm chc :

"Nếu có bt k ai trong s chúng ta mun gii tán hip chng quc này hoc thay đi hình thc cng hòa ca nó, hãy đ h đng vng, như tượng đài ca s an toàn mà sai lm v quan đim có th được chp nhn, nơi mà lý lun được t do đ chiến đu".

Cách đây đúng 220 năm, đng trước th thách thi đi, Tng thng Jefferson đã chn ch trương t do ngôn lun ti đa đ mi người trong hip chng quc M cùng tìm ra s tht, dù là s tht tương đi. Nh thế mà bao nhiêu đi tng thng v sau, và bao nhiêu ln tu chính hiến pháp, nguyên tc và giá tr này cũng vn đng vng. Nước M ca Washington, Adams và Jefferson nay đã tiến rt xa và rt khác trong sut 220 năm qua. Các phát biu ca tng thng thi xưa, k c các li trong bài nhm chc, mang nng tính chính sách và ch trương. Nhng cuc tho lun và tranh lun thi xưa ly lý lun và bng chng đ thuyết phc. Nhưng ngày nay, càng ngày người ta càng đưa ra qu quyết (assertion) và phán xét (judgment) thay vì tranh lun (argument). Người ta không còn thi gian hay kiên nhn đ lng nghe bên kia đã đi đến kết lun v quan đim bng cách nào. Các cuc din ngôn công cng bây gi b ln chiếm bi các miếng âm thanh (soundbite) và nh chp nhanh (snapshot). Chưa k các nn tin gi tràn ngp do con người và máy móc làm nên, tn công liên tc vào các thành trì dâ n ch hin nay, trong khi các chế đ chuyên chế thì không h hn gì vì h đã tiêu dit nó t khi lên nm quyn.

Kh năng lý lun ca con người không còn quan trng khi s tranh chp b ln át bi nim tin, qu quyết hay ý thc h. Cho nên nếu Benjamin Franklin, Thomas Jefferson, John Milton, John Stuart Milton v.v… sng trong thi đi này thì liu h có còn bo v ti đa quyn t do ngôn lun như thi ca h không ? Và làm thế nào đ người dân vn có quyn t do ngôn lun căn bn, nhưng cn phi nói năng có trách nhim, thay vì lm dng nó đ sách đng ni lon, là mt s th thách cho mi chính quyn dân ch hin nay.

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 10/06/2021

Tài liu tham kho :

Benjamin Russell, "The Sedition Act, 1798", The Gilder Lehrman Institute of American History, Accessed on 6 June 2021.

The Columbian Centinel. Vol. 24, no. 45, "The Sedition Act", The Gilder Lehrman Institute of American History, 4 August 1798.

Kathleen Hall Jamieson, "Discourse and the Democratic Ideal", Proceedings of the American Philosophical Society, 137 (3), 332-338, September 1993.

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Phạm Phú Khải
Read 397 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)