Giải mã hợp đồng tàu ngầm Pháp-Úc

Thanh Hà, RFI, 21/09/2021

Pháp vẫn chưa nguôi vì vụ bị Mỹ "phỗng tay trên" hợp đồng 56 tỷ euro bán tàu ngầm cho Úc. Canberra ra sức biện minh cho việc đột ngột hủy hợp đồng với Paris. Xét về khía cạnh "được" "thua" thực chất hợp đồng tàu ngầm Pháp-Úc gồm những gì và thiệt hại về tài chính, kinh tế có lớn đến nỗi để Paris lao vào một cuộc đọ sức ngoại giao với cùng lúc cả ba đối tác chiến lược là Hoa Kỳ, Úc và Anh ?

Tàu ngần lớp Collins HMAS Waller của hậu quản Hoàng Gia Úc rời cảng Sydney ngày 04/05/2020. Harbour on May 4, 2020. Reuters - Reuters Photographer

Từ đầu vụ mà truyền thông gọi là "khủng hoảng tàu ngầm" hôm 15/09/2021 bộ trưởng Kinh Tế và Tài Chính Pháp Bruno Le Maire hoàn toàn im lặng. Chỉ thấy ngoại trưởng Jean-Yves Le Drian và bộ trưởng Quân Lực Florence Parly lên tuyến đầu.

Chưa hợp đã tan

Năm năm trước, ngày 26/04/2016 cũng ông Le Drian ở cương vị bộ trưởng quốc phòng dưới thời tổng thống François Hollande chứng kiến lễ ký kết "hợp đồng thế kỷ" : tập đoàn đóng tàu của Pháp Naval Group, khi đó mang tên DCNS, qua mặt các đối thủ Đức và Nhật giành được hợp đồng của bộ quốc phòng Úc để cung cấp 12 tàu ngầm quy ước Attack. Đây là phiên bản từ tàu ngầm nguyên tử đời mới Barracuda của Pháp. Trị giá hợp đồng ban đầu quy định 50 tỷ đô la Úc. Toàn bộ khâu sản xuất dự trù khởi động năm 2023 và các nhà máy đặt tại Úc. Chiếc Attack đầu tiên sẽ được giao vào năm 2030.

Nhưng chỉ bốn tháng sau ngày thông báo Paris và Canberra bước vào giai đoạn "độc quyền đàm phán", những dấu hiệu khủng hoảng niềm tin đã bắt đầu ló rạng : tờ báo uy tín của Úc The Australian tiết lộ Naval Group bị tấn công tin học, mất nhiều "thông tin mật" liên quan đến tàu ngầm lớp Scorpène bán cho Ấn Độ. Vụ rò rỉ thông tin nói trên không liên quan gì đến hợp đồng với Úc và cũng không nhắm vào những "tài liệu bí mật" như báo The Australian loan báo, nhưng cũng đủ khiến Canberra lo ngại.

Dù vậy, điều đó không cấm cản Pháp, Úc tiếp tục hợp tác. Tháng 2/2019, sau 18 tháng đàm phán gay go, Naval Group và bộ quốc phòng Úc thông báo "ván đã đóng thuyền", cho dù nhiều mối nghi kỵ vẫn chưa được xua tan. Naval Group liên tục bị tấn công và chính những đòn tấn công đó là cái cớ để thủ tướng Morrison thông báo hủy hợp đồng với Pháp.

Pháp bị chỉ trích những gì và những lập luận đó có cơ sở hay không ?

Điểm thứ nhất, Canberra trách tập đoàn Naval Group "đội giá" : theo thỏa thuận ban đầu hợp đồng trị giá 50 tỷ đô la Úc, nhưng 18 tháng sau, giá thành lên tới 90 tỷ đô la Úc (56 tỷ euro). Điểm thứ nhì, theo quan điểm của Canberra, là Pháp "chơi xấu" không chịu chuyển giao "công nghệ" và điểm thứ ba là hợp đồng không có lợi cho người lao động Úc và sau cùng là "một sự chậm trễ" trong lịch giao hàng.

Truyền thông Pháp ít có bài giải thích về chênh lệnh đến 40 tỷ đô la Úc so với hợp đồng ban đầu, nhưng lập tức đáp trả báo chí Úc : không thể chỉ trích Pháp giao hàng trễ, khi mà đôi bên chưa bắt tay vào việc đóng tàu. Làm thế nào giải thích rằng hợp đồng với Pháp bất lợi cho người lao động Úc, khi mà "hợp đồng thế kỷ" chỉ liên quan đến 500 nhân viên của Naval Group, và gần như toàn bộ khâu sản xuất đều tập trung cả ở Adelaide, trên lãnh thổ Úc ?

Chủ tịch tổng giám đốc Naval Group tháng 2/2021 xác nhận 60% các hoạt động của toàn bộ dự án Attack sẽ do "các tập đoàn của Úc đảm nhiệm".

Do vậy trả lời RFI việt ngữ, chuyên gia về Châu Á, Antoine Bondaz thuộc Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược, đánh giá kinh tế không là những giải thích thỏa đáng để hủy hợp đồng. Thực chất khủng hoảng ngoại giao giữa Pháp và liên minh AUKUS "nằm ở chỗ khác" :

"Điều quan trọng nhất là động lực nào đã thúc đẩy Úc hủy hợp đồng và chuyển hướng sang Hoa Kỳ. Nhu cầu của Canberra không thay đổi. Điểm mới ở đây là quyết tâm của chính phủ Úc xích lại gần với Mỹ và đẩy mạnh liên minh với Washington. Úc cần tăng cường an ninh, trước mối đe dọa Trung Quốc. Đấy mới chính là cốt lõi của vấn đề chứ không chỉ là một là chuyện liên quan đến hợp đồng mua bán tàu ngầm. Tuy nhiên, trong những ngày qua, mọi chú ý lại tập trung vào hồ sơ tàu ngầm, cho dù đây chỉ là một yếu tố trong số rất nhiều những yếu tố khác của liên minh quân sự Anh, Mỹ và Úc". 

Canberra tìm cách chống chế

Thêm một lý do khác cho thấy yếu tố kinh tế chỉ là cái cớ để Canberra biện minh cho quyết định chuyển hướng về Hoa Kỳ, Antoine Bondaz nói thêm :

"Trong nhiều ngày liên tiếp, thủ tướng Scott Morrison chỉ trích Paris về các khía cạnh chuyển giao công nghệ, giao hàng trễ và hợp đồng với Pháp không tạo nhiều việc làm trên lãnh thổ Úc. Nhưng tới nay, không có gì bảo đảm là Canberra sẽ được toại nguyện trên tất cả những điểm này với nhà cung cấp mới là Mỹ. Cũng không có gì bảo đảm là Hoa Kỳ sẽ cung cấp tàu ngầm cho Úc sớm hơn. Canberra cũng không được bảo đảm là những hợp đồng mới với Mỹ có lợi hơn cho người lao động Úc. Rõ ràng, ở đây, những lập luận ‘được’ hay ‘thua’ về mặt kinh tế không phải là cốt lõi của vấn đề. Đây cũng không hẳn là một cuộc tranh cãi để lấy phiếu của cử tri trong nước. Liên minh với Anh, Mỹ thuần túy là một vấn đề an ninh và chiến lược. Úc thể hiện rõ ràng quyết tâm càng neo chặt vào Mỹ và đây là mối liên minh chặt chẽ hơn trước rất nhiều. 

Tàu ngầm quy ước hay hạt nhân ?

Sau cuộc họp báo chung với Anh và Mỹ hôm 15/09/2021, Úc thông báo ngưng hợp đồng với Pháp, vì nhu cầu đã thay đổi và chuyển sang dùng tàu ngầm sử dụng năng lượng nguyên tử, thay vì tàu ngầm quy ước, chạy bằng dầu diesel như trong giao kèo với Pháp. Pháp là một trong sáu quốc gia trên thế giới có tàu ngầm nguyên tử, làm chủ công nghệ đóng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Đối với Naval Group, cung cấp tàu ngầm nguyên tử cho Úc không phải là điều bất khả thi. Vấn đề còn lại là công luận Úc không mặn mà với năng lượng hạt nhân và Canberra từ khi bắt đầu đàm phán trang bị tàu ngầm đã nhắm tới lớp Barracuda, nhưng dùng năng lượng điện và diesel và do đó sản phẩm sẽ là 12 chiếc Attack. Antoine Bondaz, Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược lưu ý :

"Tình thế đã được đảo ngược do Mỹ lần đầu tiên từ năm 1958 đồng ý chia sẻ một phần công nghệ tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử. Anh là quốc gia duy nhất hưởng ưu đãi đó. Cần nhấn mạnh rằng, với Pháp, Úc chưa từng đề cập đến nhu cầu trang bị tàu ngầm nguyên tử. Khi đôi bên bắt đầu đàm phán vào năm 2014, Canberra nhắm vào tàu ngầm quy ước của Pháp và do vậy, chính Paris đã phải điều chỉnh lớp tàu nguyên tử đời mới thành tàu ngầm chạy bằng dầu diesel để đáp ứng đòi hỏi của Úc. 

Thêm vào đó, chưa chắc Úc đã có lợi trong hợp đồng với Hoa Kỳ, nếu chỉ đơn thuần dựa vào các yếu tố kinh tế. Chuyên gia Pháp Jean Pierre Maulny, Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược IRIS, ghi nhận hãy còn 1001 trở ngại mà Canberra sẽ phải vượt qua từ nay cho tới khi nhận được những chiếc tàu ngầm nguyên tử đầu tiên "made in USA". Trở ngại đầu tiên là phải giải quyết vấn đề năng lượng hạt nhân. Kế tới là các loại tàu ngầm đang hiện hành ở Anh và Mỹ có trọng lượng 7000 tấn, trong lúc đó thì Úc cần loại tàu cỡ nhỏ hơn –dưới 5.000 tấn. Ông Maulny không mấy tin rằng Hoa Kỳ sẽ nhanh chóng thiết kế một loại tàu "sur mesure" cho hậu quản Úc. Cũng chuyên gia này cầm chắc rằng giá thành của Anh, Mỹ, sẽ không thấp hơn so với của Pháp. Sau cùng, không có gì bảo đảm là chuyển hướng sang Hoa Kỳ và Anh Quốc, Úc sớm có thể thay thế những chiếc tàu ngầm cổ lỗ lớp Collins. Nói tóm lại, tất cả những lập luận về "kinh tế" được Canberra đưa ra để biện minh cho việc hủy hợp đồng với Pháp không mấy thuyết phục.

Tàu ngầm chỉ là phần nổi của tảng băng

Về phía Pháp, báo chí nói nhiều đến cuộc "khủng hoảng tàu ngầm", nhưng giới phân tích đồng loạt cho rằng, vụ bị mất hợp đồng với Úc chỉ là "bề nổi của tảng băng" : Bị khách hàng Úc bỏ rơi tuy là một vố đau cả về tài chính, lẫn uy tín đối với tập đoàn đóng tàu Naval Group, nhưng sự tồn tại của ông khổng lồ trong ngành đóng tàu và công nghiệp quân sự này của Pháp không hề bị đe dọa.

Giới trong ngành đánh giá "hậu quả về mặt công nghiệp đối với phía Pháp không nhiều, bởi dự án chỉ mới ở giai đoạn đầu". Công việc làm của nhân viên Naval Group cũng không bị ảnh hưởng, bởi dự án với Úc chỉ liên quan tới 500 trong số 16.000 nhân viên hiện diện tại 18 quốc gia trên thế giới. Hơn nữa, cho dù hợp đồng có bị hủy giữa chừng, đôi bên đều chuẩn bị để đối phó với tình huống này và đã dự trù những khoản đền bù thiệt hại. Báo Anh, Mỹ nêu lên khoản bồi thường từ 250 triệu đến 400 triệu đô la Mỹ mà phía Úc sẽ phải chi ra.

Vậy câu hỏi kế tiếp là tại sao Paris đã lớn tiếng làm khuấy động quan hệ ngoại giao với các đồng minh truyền thống phương Tây ?

Gáo nước lạnh cho "giải pháp thứ ba"

Nhà nghiên cứu Céline Pajon, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI, giải thích, hợp đồng tàu ngầm Pháp-Úc rất phức tạp. Năm 2016, Úc đồng ý mua 12 tàu ngầm Attack. Ba năm sau đó, Paris và Canberra ký một hợp đồng thứ nhì mang tính "đối tác chiến lược", là nền tảng cho hợp tác song phương "trong giai đoạn 50 năm sau đó". Chính văn bản này cho phép nước Pháp "hoạch định chiến lược lâu dài tại Ấn Độ -Thái Bình Dương". Các nhà địa chính trị của Pháp giải thích rõ hơn : Trong một thế giới càng lúc càng bị chia rẽ giữa một bên là Trung Quốc và bên kia là Hoa Kỳ, Pháp từ lâu nay luôn chủ trương một hướng đi thứ ba, "độc lập cả về mặt chính trị, kinh tế, chiến lược và công nghệ" với Bắc Kinh và Washington.

Canberra là một trong những đối tác có trọng lượng và Paris đã dùng lá bài "tàu ngầm" để thuyết phục Úc thiên về giải pháp "độc lập" đó với Mỹ và Trung Quốc. Liên minh AUKUS là một gáo nước lạnh mà Hoa Kỳ lẫn Úc dội vào sáng kiến "giải pháp thứ ba" đó của Paris. Câu hỏi còn lại là Paris phải làm gì trong giai đoạn tiếp theo, Antoine Bondaz, Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược của Pháp, trả lời :

"Quyền lợi của Pháp trong vùng Ấn Độ -Thái bình Dương không thay đổi. Đó là những lợi ích về mặt chủ quyền và trong trường hợp đó, Úc là một đối tác khu vực không thể bỏ qua. Được hay mất hợp đồng tàu ngầm không làm thay đổi cục diện về mặt địa lý. Thực tế cho thấy rằng hiện có 1,7 triệu công dân Pháp đang sinh sống trong các vùng lãnh thổ hải ngoại, từ Mayotte đến quần đảo Polynésie, từ đảo Réunion đến Nouvelle Calédonie.

Các vùng đặc quyền kinh tế của Pháp (ZEE) trong khu vực này chiếm đến ¾ toàn thể diện tích các vùng đặc quyền kinh tế của Pháp và đây cũng là nơi có 7.000 lính Pháp thường trực. Về lợi ích kinh tế, một phần ba giao thương của Pháp với các đối tác ngoài khu vực Liên Hiệp Châu Âu nằm trong vùng Châu Á Thái Bình Dương. Đây là khu vực năng động nhất cả về kinh tế lẫn thương mại, nhưng cũng là nơi có nhiều căng thẳng, nhất là căng thẳng về mặt quân sự. Do vậy, Pháp bắt buộc phải bảo vệ những lợi ích của mình và Paris cần phải được bảo đàm rằng, có thể can thiệp trong trường hợp cần thiết".

Hiệu ứng domino

Một số nhà phân tích khác lo ngại việc Úc hủy hợp đồng quân sự với Pháp tạo tiền đề cho các các quốc gia khác noi theo. Pháp là một trong 5 nguồn cung cấp vũ khí hàng đầu thế giới. Liên minh AUKUS cho thấy không dễ mà cưỡng lại những áp lực của Hoa Kỳ. Ấn Độ là khách hàng mua chiến đấu cơ Rafale của Pháp, đồng thời là một trong bốn tứ trụ của nhóm Quad. Tại Châu Âu, giám đốc đặc trách về nghiên cứu an ninh của Viện Quan hệ Quốc Tế Pháp Elie Tenenbaum không loại trừ khả năng một số thành viên, mà đứng đầu là Đức, cũng có thể quay lưng lại với Pháp để mua vũ khí của Hoa Kỳ, bởi "Đức và Pháp tuy là hai đầu tàu kinh tế của Liên Hiệp Châu Âu, nhưng về mặt quốc phòng Berlin thân thiết hơn với Washington".

Một dự án hợp tác chung chế tạo chiến dấu cơ SCAF "thế hệ sáu" giữa Pháp, Đức và Tây Ban Nha, với trọng tâm là tập đoàn Dassault, cũng có thể bị lung lay. Sau cùng, Paris lo sợ AUKUS là hồi chuông báo tử cho hàng loạt những thỏa thuận Anh Pháp trong lĩnh vực an ninh và quốc phòng trong khuôn khổ hiệp định Landcaster House 2010, bao gồm từ các dự án phát triển công nghệ chế tạo tên lửa chung, đến các chiến dịch tăng cường an ninh mạng…

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 21/09/2021

*******************

Tam quốc AUKUS trang bị đối đầu Trung Quốc ?

Phạm Phú Khải, VOA, 20/09/2021

Liên minh an ninh quốc phòng của ba nước Úc - Anh - Mỹ, AUKUS (Australia, the United Kingdom and the United States), đã chính thức ra đời ngày 15 tháng 9, để công khai đối phó với ảnh hưởng và tham vọng của Bắc Kinh.

Từ mấy ngày vừa qua, những thông tin về xây dựng tàu ngầm hạt nhân tại Úc đã chiếm các trang đầu trên các cơ quan truyền thông.

Liên minh an ninh quốc phòng của ba nước Úc - Anh - Mỹ, AUKUS (Australia, the United Kingdom and the United States), đã chính thức ra đời ngày 15 tháng 9, để công khaiđối phó với ảnh hưởng và tham vọng của Bắc Kinh. Nhân dịp này, Úc quyết địnhcông bố hủy bỏ hợp đồng với công ty Naval Group của Pháp chế tạo 12 tàu ngầm trị giá 90 tỷ đô la, ký kết vào năm 2016 dưới thời của cựu Thủ tướng Malcolm Turnbull. Thay vào đó, Thủ tướng Scott Morrison ký hợp đồng mới với Tổng thống Mỹ Joe Biden, và Thủ tướng Anh Boris Johnson, để Mỹ và Anh cung cấp 8 tàu ngầm sử dụng năng lượng nguyên tử, và chuyển nhượng công nghệ nguyên tử và các công nghệ cao cấp khác cho Úc trong thời gian tới.

Thông báo chung của tam quốc Úc – Anh – Mỹ cho biết :

"Thông qua AUKUS, chính phủ của chúng ta sẽ tăng cường khả năng của mỗi bên trong việc hỗ trợ các lợi ích an ninh và quốc phòng, dựa trên mối quan hệ song phương lâu dài và đang diễn ra của chúng ta.

"Chúng tôi sẽ thúc đẩy chia sẻ thông tin và công nghệ sâu hơn. Chúng tôi sẽ thúc đẩy hội nhập sâu hơn về khoa học, công nghệ, cơ sở công nghiệp và chuỗi cung ứng liên quan đến an ninh và quốc phòng".

Để chuyển nhượng công nghệ cao cấp mang tính chiến lược hàng đầu phải có yếu tố tin tưởng gần như tuyệt đối. Mỹ chỉ thực hiệnduy nhất một lần trước đây, giúp cho Thủy quân Hoàng gia Anh 63 năm trước xây tàu ngầm hạt nhân. Cho nên đây là quyết định có thể xem là ngoại lệ, trong trường hợp khá bất thường. Ba nước, Úc – Anh – Mỹ sẽ hợp tác chặt chẽ trong 18 tháng tới để lên kế hoạch tiến hành.

Cũng xin được nhắc thêm, chính Mỹ đã cung cấp nhiều công nghệ cao cấp để giúp Trung Quốc lớn mạnh trong các thập niên 1970 và 1980 (và sau đó), đủ lớn mạnh hầu có thể đối đầu lại với Liên Xô. Hai cường quốc cộng sản đối đầu và cân bằng quyền lực nhau thì khỏe cho Mỹ. Nhưng khi Trung Quốc đã đủ mạnh để vừa tiêu thụ các công nghệ của Mỹ vừa phát triển các công nghệ quốc phòng của riêng mình, thì Trung Quốc trở mặt. Nhưng Úc thì khác. Ở nhiều khía cạnh kinh tế, chính trị và xã hội, văn hóa của Mỹ và Úc có nhiều điểm tương đồng, nhất là cả hai có nguồn gốc từ Anh quốc và đồng ngôn ngữ, và từng chiến đấu bên nhau qua Thế chiến I, II, Chiến tranh Lạnh, Việt Nam, Afghanistan, Iraq v.v…

Quyết định này mang tính hệ trọng không chỉ cho Úc, và còn địa chính trị tại Ấn Độ - Thái Bình Dương, đặc biệt là quan hệ của Úc đối với Trung Quốc và các quốc gia khác. Nó là bước ngoặc lớn trong chính sách ngoại giao của Úc, nói lên lập trường dứt khoát của Úc đối với Trung Quốc.

Làm mất lòng đồng minh và lo ngại láng giềng

Trước hết, cần phải xác định rằng tàu ngầm được Mỹ và Anh cùng Úc xây dựng chỉ sử dụng nguyên liệu năng lượng hạt nhân, hoàn toàn không phải để trang bị vũ khí hạt nhân. Morrison cũng khẳng định rằng Úc tiếp tục các ràng buộc về hiệp ước không phát triển vũ khí hạt nhân.

Tuy thế, quyết định mua sắm tàu ngầm nguyên tử của Úc đã gây sóng gió về mặt ngoại giao, đặc biệt với Pháp, Trung Quốc cũng như Nam Dương.

Pháp đã phản ứng gay gắt về quyết định hủy bỏ hợp đồng xây 12 tàu ngầm trị giá 90 tỷ đô la. Ngoài việc phê phán hành động của Úc chẳng khác gì "đâm sau lưng", "mất uy tín", "phản bội niềm tin", hay "thái độ không thể chấp nhận giữa đồng minh và đồng hành", Tổng thống Emmanuel Macron đã triệu hồi đại sứ Pháp tại Úc và Mỹ. Đại sứ Pháp tại Úc Jean-Pierre Thebault cho biết ông chỉ biết đến quyết định này vào thứ Sáu vừa qua trên truyền thông. Nhưng sự thật không hẳn như vậy. Vì những trở ngại tiến hành xây tàu ngầm, Kế hoạch B (Plan B) để xây dựng khả năng phòng thủ của Úc đã được rà xét, tính toán lại, trong 18 tháng qua. Tóm tắt, Úc đã thật sự bắt cá hai tay trong thời gian qua,phòng hờ rằng nếu Kế hoạch A với Pháp không thành, hay không như ý muốn, thì phải có Kế hoạch B hay C. Đây là điều dễ hiểu, bởi trong chiến lược, thiếu kế hoạch dự phòng hay thay thế, thì rủi ro thì to lớn mà hậu quả thì vô cùng khốc liệt.

Thủ tướng Morrison cho biết cũng từng chia sẻ suy nghĩ này với Tổng thống Macron vào tháng 6 tại Paris. Trong tiến trình thực hiện, nó cũng được hai bên ở tầng lãnh đạo cao nhất nghĩ đến, nhất là từ phía Úc.

Tuy nhiên, việc Pháp thất vọng và giận dữ trước quyết định của Úc là điều dễ hiểu, về cả ba mặt ngoại giao, tài chánh và chính trị. Cung cách giải quyết của Úc về sự kiện này, tuy hiểu được, nhưng không phải là khéo léo nhất.

Trung Quốc cũng phản ứnggay gắt về liên minh AUKUS và quyết định mua tàu ngầm hạt nhân từ Mỹ và Anh. Phát ngôn nhân Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian), mô tả thỏa thuận Úc Anh Mỹ là ‘cực kỳ vô trách nhiệm’ trong khi truyền thông nhà nước Trung Quốc cảnh báo Úc rằng nước này hiện là ‘đối thủ’ của Trung Quốc và nên ‘chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất.’ Tờ Toàn cầu Thời báo mô tả Hoa Kỳ là ‘mất trí khi cố gắng tập hợp các đồng minh của mình chống lại Trung Quốc’ và cáo buộc Úc trở thành ‘con chó chạy’ của Washington. Nói chung, cung cách phát ngôn của Trung Quốc đầy miệt thị và phản cảm khi họ có bất đồng quan điểm : hoặc là lên án kết tội nước khác, hoặc đe dọa bằng ngôn từ hung hăng. Tính cách ngoại giao của họ nói lên được bản chất và tư duy của Bắc Kinh, không phải khả năng. Nói cho cùng, tất cả các phát ngôn nhân hay truyền thông của Trung Quốc cũng chỉ phản ảnh tư duy của Tập Cận Bình và giới lãnh đạo chính trị hàng đầu tại Bắc Kinh. H ọ chỉ là cái loa, không hơn không kém. Nếu không phản ảnh đúng thì đều sẽ mất việc, hoặc có thể mất nhiều hơn nữa.

Nam Dương (Indonesia) cũng bày tỏmối quan ngại về sự leo thang võ trang trong vùng. Bộ ngoại giao Nam Dương kêu gọi Úc duy trì cam kết đối với hòa bình và ổn định khu vực, đồng thời nhắc lại sự tôn trọng luật pháp quốc tế. Thủ tướng Úc trấn an rằng Bộ Ngoại giao và Quốc phòng Nam Dương đã được thông báo, và ông dự trù sẽ nói chuyện riêng với Tổng thống Joko Widodo sớm.

Tại sao Úc chọn chiến lược này ?

Hủy bỏ hợp đồng với công ty Naval Group làm Úcmất 2.4 tỷ đô la, và có thể hàng trăm triệu đô la khác để bồi thường vì hủy hợp đồng, chưa kể gần5 năm trời với bao nguồn lực và thời gian dồn vào vào dự án này. Quyết định này Úc thừa biết sẽ làm cho quan hệ ngoại giao với Pháp tồi tệ hơn, gây căng thẳng trong vùng, qua đó làm leo thang nỗ lực trang bị chiến tranh. Với hệ quả có thể đo lường hay nhìn thấy được như thế, tại sao lãnh đạo chính trị Úc lại đi đến quyết định táo bạo như vậy ?

Đó là vì tình hình địa chính trị đang ở mức quan ngại. Nếu không lấy quyết định nhanh chóng kịp thời, Úc sẽ tiếp tục ở trong tình thế dễ bị tổn thương.

Vì quan ngại về khả năng phòng vệ của Úc hiện nay, và đặc biệt trong thập niên tới, nhất là khi Trung Quốc đã trở nên cường quốc về nhiều mặt, cựu Thủ tướng Úc Kevin Rudd cũng như Tony Abbot kêu gọi dự án xây dựng tàu ngầm hạt nhân này cầntiến hành càng nhanh càng tốt để Úc ít bị tổn thương hơn, như trong tình huống hiện nay. Abbot hối hận là đã không ủng hộ ý định xây dựng tàu ngầm hạt nhân trước đây, và cho rằng thời gian tốt nhất là xây nó cách đây 5 năm, và tốt nhì là bây giờ. Rudd cho rằng nếu chờ đến năm 2040 thì quá lâu, làm cho nước Úc trần truồng (bỏ rơi) về mặt chiến lược trong 20 năm.

Thật ra quyết định mua tàu ngầm từ Mỹ và Anh không chỉ là để Úc mua vũ khí cho mục tiêu tự phòng vệ. Về mặt kỹ thuật, Pháp cũng có khả năng chế tạo và cung cấp tàu ngầm hạt nhân cho Úc, nếu Úc yêu cầu, và như thế hợp đồng giữa hai nước sẽ không có nhiều vấn đề nếu thay đổi ý muốn. Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Úc Peter Duttoncho biết phiên bản của Pháp không hiện đại, cao cấp bằng Mỹ và Anh. Kỹ nghệ của Mỹ về lò phản ứng hạt nhân có thể kéo dài 33 năm, bằng tuổi của tàu ngầm, cho nên không cần phải tái nhiên liệu mỗi 10 năm, như của Pháp.

Nhưng theo tôi, đó cũng không phải là nguyên do chính. Liên minh tam quốc này còn có ý nghĩa sâu xa hơn. Trong trận thế chung đối đầu với Trung Quốc, tam quốc Úc - Anh - Mỹ muốn có sự cam kết chung, được ràng buộc qua hợp đồng tàu ngầm hạt nhân, ít nhất là trong ba thập niên tới.Được biết quân đội, hỏa tiễn, không lực và tàu ngầm hạt nhân của Mỹ sẽ ghé thăm Úc thường xuyên, và sẽ đi qua Biển Đông để thách thức ý định của Trung Quốc sở hữu vùng biển này. Cựu Thủ tướng Úc Paul Keatingbày tỏ quan ngại về hợp đồng tàu ngầm hạt nhân, vì phụ thuộc vào quá nhiều ở Mỹ, làm mất đi chủ quyền quốc gia. Nhưng có lẽ lãnh đạo chính trị Úc đánh ván cờ rủi ro : thà mất chút chủ quyền để được sự cam kết bảo vệ lâu dài của Mỹ và Anh, còn hơn có chủ quyền mà không có khả năng bảo vệ nó, nếu bị Trung Quốc tấn công.

Mất bao lâu sau hợp đồng AUKUS thì Úc sẽ có tàu ngầm hạt nhân, điều này chưa rõ ràng hay chắc chắn. Nhưng Úc không còn lưỡng lự nữa trước thái độ chọn Hoa Kỳ hay Trung Quốc. Trước đây Úc không muốn quan hệ ngoại giao và thương mại với Trung Quốc trở nên xấu đi, nhưng dù muốn hay không thì Trung Quốc cũng đã chọn sẵn cho Úc rồi. Quan ngại về thái độ và ý đồ của Trung Quốc, Thủ tướng Morrisoncho biết ‘Môi trường tương đối trong lành mà chúng ta đã được hưởng trong nhiều thập kỷ ở khu vực’ không còn như thế nữa ; và không nghi ngờ gì, chúng ta đang bước vào một thời kỳ mới ; ‘Tương lai của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương sẽ ảnh hưởng đến tất cả tương lai của chúng ta.’

Quả thật, những gì xảy ra cho chúng ta cảm tưởng như thế giới đang tiến gần hơn đến thời kỳ chiến tranh nóng, không còn lạnh nữa !

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 20/09/2021

************************

Mất hợp đồng tàu ngầm với Úc, Pháp có thể quay sang Ấn Độ

Anh Vũ, RFI, 21/09/2021

Bị đổ bể hợp đồng lớn trang bị tàu ngầm cho Úc, nhưng trong cái rủi vẫn còn có cái may, Pháp vẫn có thể quay sang một cường quốc khác trong vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, đó là Ấn Độ, nước từ nhiều năm nay vẫn đang có tham vọng hiện đại hóa hạm đội hải quân để đối phó với đà bành trướng của Trung Quốc.

Bộ trưởng quốc phòng Ấn Độ Rajnath Singh và bộ trưởng Quân lực Pháp, bà Florence Parly, tại một buổi lễ ở một nhà máy tập đoàn chế tạo máy bay Pháp Dassault Aviation tại Mérignac, gần Bordeaux, miền tây nam nước Pháp, ngày 08/10/2019 / AP - Bob Edme

Giới quan sát nhận thấy, sau khi bị cú "đâm sau lưng" của Mỹ-Úc trong vụ hợp đồng cung cấp tàu ngầm đang gây ồn ào những ngày qua, Pháp có thể sẽ rút ra những bài học cần thiết, cởi mở hơn nhiều trong các dự án cung cấp tàu ngầm cho các nước. Theo nhà phân tích Harsh Pant, thuộc trung tâm nghiên cứu chính trị tại New Delhi, Observer Research Foundation, "thỏa thuận Aukus cho thấy các nước trong vùng Ấn Độ -Thái bình Dương mong muốn kiềm chế sự hiện diện của Trung Quốc sẽ phải triển khai hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao", đẩy mạnh hiện đại hóa quốc phòng, đặc biệt trong lĩnh vực hải quân đối với những nước có vùng biển rộng lớn. Đây cũng là mối quan tâm của Ấn Độ nhiều năm nay. Nước này đang nhìn vào vụ khủng hoảng tàu ngầm giữa Pháp với các đồng minh Mỹ-Úc với sự chú ý đặc biệt.

Theo nhiều nhà phân tích tại New Delhi, Ấn Độ sẽ có thể nắm bắt cơ hội này để thúc đẩy Pháp chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực đóng tàu ngầm, đặc biệt là lớp tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân. 

Từ nhiều năm qua, chính phủ Ấn Độ đang cố gắng hiện đại hóa hạm đội hải quân của mình. Ông Pravin Sawhney, tổng biên tập tạp chí quốc phòng Force, được nhật báo Le Figaro, trích dẫn cho biết "về mặt chính thức, Hải quân (Ấn Độ) nhận có 15 tàu ngầm, nhưng một số là loại cũ. Chỉ có 8 hay 9 chiếc còn hoạt động. Hải quân của chúng tôi phải tính đến khả năng hiện diện của Trung Quốc trong Ấn Độ Dương và khả năng liên kết tác chiến của họ với hạm đội của Pakistan".

Vì thế mà nâng cấp, hiện đại hóa năng lực hải quân là nhiệm vụ cấp bách của quân đội Ấn Độ. Hồi tháng 6 vừa rồi, bộ Quốc phòng Ấn đã cho phép Hải quân gọi thầu đóng 6 tàu ngầm tấn công quy ước chạy bằng diesel-điện. Các con tàu này sẽ được đóng tại Ấn Độ bởi một công ty trong nước phối hợp với đối tác nước ngoài, với trị giá đầu tư khoảng 5 tỷ euro.

Công trường thứ hai là đóng 6 tàu ngầm tấn công sử dụng năng lượng hạt nhân. Tổng giá trị của dự án này lên tới 12 tỷ euro và dự kiến chiếc đầu tiên được hoàn thành vào năm 2032. Có điều là Ấn Độ không có khả năng công nghệ về động cơ chạy năng lượng hạt nhân mà bắt buộc phải nhập khẩu công nghệ này. Ấn Độ đã tính đến việc nhờ cậy Pháp, một trong số nước hiếm hoi làm chủ được công nghệ động cơ hạt nhân, để được chuyển giao công nghệ.

Chuyên gia Harsh Pant được trích dẫn ở trên nhận định : "Pháp và Ấn Độ đều rất quan tâm đến tự chủ chiến lược. Cả hai nước đều không muốn bị lệ thuộc vào Hoa Kỳ. Các điều kiện đã hội đủ để triển khai hợp tác mới". Cùng chia sẻ với ý kiến này, ông Raja Mohan, giáo sư Đại học Quốc gia Singapore, nhật xét trên nhật báo The Indian Express số ra ngày 20/09 : "Cuộc khủng hoảng tàu ngầm mang lại cho Ấn Độ và Pháp cơ hội làm sâu sắc hơn sự hợp tác trong vùng Ấn Độ Dương".

Càng ngày càng cảm thấy bị bao vây bởi Pakistan và Trung Quốc, và để chống lại một Trung Quốc đầy tham vọng với lực lượng hải quân đang được hiện đại hóa nhanh chóng, như một tất yếu, Ấn Độ phải tăng cường năng lực hải quân. Trong các dự án trang bị tàu ngầm đang tiến hành, Naval Group của Pháp vẫn luôn là sự lựa chọn ưu tiên của chính phủ Ấn Độ, cũng như New Delhi đã từng lựa chọn chiến đấu cơ Rafale để "thay máu" lực lượng không quân. Với Pháp, quay về với thị trường quốc phòng Ấn Độ dường như khả tín hơn bao giờ hết.

Hôm nay trong cuộc điện đàm giữa tổng thống Pháp Emmanuel Macron và thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, hai bên đã khẳng định quyết tâm "cùng nhau hành động trong không gian Ấn Độ - Thái Bình Dương rộng mở". Theo thông cáo của phủ tổng thống Pháp, ông Macron đã nhắc lại "Pháp cam kết góp phần tăng cường tự chủ chiến lược của Ấn Độ, bao gồm cả công nghiệp cũng như công nghệ, trong khuôn khổ quan hệ chặt chẽ dựa trên sự tin cậy". Những tuyên bố nhiều cân nhắc và nhiều ẩn ý được đưa ra giữa cuộc khủng hoảng lòng tin trong đồng minh mà Pháp đang phải đối mặt.

Anh Vũ

Nguồn : RFI, 21/09/2021

**********************

Khủng hoảng tàu ngầm : Paris tiếp tục tố cáo các hành vi "dối trá"

Trọng Nghĩa, RFI, 19/09/2021

Pháp vẫn chưa nguôi cơn giận sau vụ hợp đồng tàu ngầm bị Úc đơn phương hủy bỏ. Vào hôm qua, 18/09/2021, ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian đã nhắc đến một "cuộc khủng hoảng nghiêm trọng", đồng thời lên án điều mà ông gọi là sự dối trá và bất tín, cũng như thái độ "khinh thường" từ phía các đồng minh của Pháp.

Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian lên án "dối trá" và nêu lên một "cuộc khủng nghiêm trọng" khi trả lời đài truyền hình France 2 tối 18/09/2021 về việc Úc hủy hợp đồng tầu ngầm với Pháp.  © Ảnh chụp màn hình France 2

Trên đài truyền hình Pháp France 2, ngoại trưởng Le Drian đã giải thích việc triệu hồi các đại sứ Pháp tại Canberra và Washington bằng sự kiện "một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong chúng ta", tức là giữa Pháp và các đồng minh.

Đối với ngoại trưởng Pháp, biện pháp triệu hồi đại sứ, lần đầu tiên trong lịch sử quan hệ giữa Paris và Washington, "có tính biểu tượng rất cao". Theo ông, đã có những hành vi "dối trá, lá mặt lá trái, phá vỡ nghiêm trọng lòng tin, khinh thường" cho nên mọi thứ đều không ổn.

Do vậy, theo ông Le Drian, nước Pháp đã triệu hồi các đại sứ của mình tại Úc và Mỹ "để hiểu rõ thêm vấn đề và cho các đối tác cũ của chúng ta thấy rằng chúng ta rất bất bình, rằng thực sự có một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng giữa chúng ta".

Năm 2016, Pháp đã ký một hợp đồng trị giá 90 tỷ đô la Úc (tương đương với 56 tỷ euro), để cung cấp cho Úc 12 tàu ngầm với động cơ diesel. Văn kiện này thường được mệnh danh là "hợp đồng thế kỷ" do quy mô và phạm vi chiến lược của nó.

Ngoại trưởng Pháp cũng cho rằng cuộc khủng hoảng sẽ ảnh hưởng nặng nề đến việc định hình khái niệm chiến lược mới của NATO. Tuy nhiên ông không nói gì về khả năng Pháp ra khỏi liên minh Bắc Đại Tây Dương, chỉ xác định rằng "Châu Âu phải tự trang bị cho mình một la bàn chiến lược độc lập và điều này sẽ thuộc trách nhiệm của Pháp trong nửa đầu năm 2022", nhắc đến nhiệm kỳ chủ tịch Liên Hiệp Châu Âu của Pháp vào ngày 01/01/2022.

Ông Le Drian cũng có những lời lẽ gay gắt với Washington, mà Paris cho là đã ép Canberra hủy hợp đồng với Pháp. Ngày 18/09, ngoại trưởng Pháp không ngần ngại đánh giá rằng phương pháp hành động của tổng thống Biden "rất giống cách làm của ông Trump, nhưng không kèm theo tin nhắn Twitter".

Trọng Nghĩa

Nguồn : RFI, 19/09/2021