Các tổ chức nhân quyền đòi trả tự do cho nhà báo Phạm Đoan Trang nhân một năm cô bị bắt
Thanh Trúc, RFA, 08/10/2021
Hôm 6/10/2021, đúng một năm sau ngày nhà hoạt đông Phạm Đoan Trang bị bắt giữ và bị cầm tù, tổ chức Sáng kiến Pháp lý Việt Nam (Legal Initiative for Vietnam - LIV) mà Đoan Trang là người đồng sáng lập, ra tuyên bố lên án việc chính quyền Việt Nam giam giữ nhà hoạt động này.
Nhà báo Phạm Đoan Trang và những cuốn sách mà cô đã viết nhưng bị chính quyền Việt Nam cấm lưu hành - Facebook Phạm Đoan Trang
Tuyên bố của Sáng Kiến Công Lý Việt Nam có đoạn viết như sau :
"Chúng tôi lên án hành vi của chính quyền Việt Nam trong việc liên tiếp sách nhiễu nhà đồng sáng lập của chúng tôi là Phạm Đoan Trang.
Việc bắt và giam giữ bà Trang là hành vi vi phạm quyền tự do ngôn luận một cách trắng trợn. Nói rộng hơn, hành động này còn tấn công vào nền tự do báo chí và hoạt động báo chí độc lập".
Sáng Kiến Công Lý Việt Nam còn kêu gọi những người ủng hộ cùng lên tiếng đòi hỏi Hà Nội trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho nhà báo độc lập Phạm Đoan Trang, tác giả nhiều bài viết có lập luận sắc bén và thức thời mà chính quyền cộng sản cho là phản động và có ý đồ chống phá nhà nước.
Trước đó một ngày, hôm 5/10, tổ chức có tên Dự Án 88 cũng cho đăng tải một bài trên báo Asia Times. Bài viết liệt kê ra quá trình hoạt động xã hội của Phạm Đoan Trang trước khi bị bắt, cùng những thành tựu mà cô gặt hái được thông qua những hoạt động xã hội. Bài viết cũng nêu yêu cầu nhà nước Việt Nam trả tự do vô điều kiện cho Phạm Đoan Trang như một hành động thực tế để cải thiện tình hình nhân quyền trước khi tham dự vào tiến trình cổ xuý sự phát triển quyền con người trên thế giới.
Nhà hoạt động Phạm Đoan Trang bị bắt tại Thành phố Hồ Chí Minh ngày6/10/2020 sau ba năm liên tục di chuyển cũng như thay đổi chỗ ở để tránh sự đe dọa bắt bớ của công an.
Chia sẻ cùng RFA qua điện thư, nhà hoạt động Phạm Thanh Nghiên, nhắc về người bạn thiết của mình như sau :
"Hôm nay 6/10/2021, vừa tròn một năm Phạm Đoan Trang bị bắt. Nhưng tôi muốn nói đến quãng thời gian trước đó, trong suốt vài năm cho tới khi Trang bị bắt, cô ấy đã phải sống với những mối đe doạ thường trực, những cuộc săn lùng bởi công an, mật vụ. Đó thật là những trải nghiệm kinh khiếp, căng thẳng không khác gì nhà tù"
"Điều đặc biệt là hình như càng gặp nguy hiểm, Trang càng thể hiện được khả năng làm việc và sức ảnh hưởng của mình lên các đồng nghiệp, đặc biệt về sự can đảm của cô.
"Từng là một người tù, tôi hiểu được thế nào là nhà tù cộng sản. Mọi thứ thật là khó khăn, nhất là đối với tù chính trị. Tôi không biết người ta sẽ dành cho Trang bản án bao nhiêu năm tù nhưng tôi e rằng bạn tôi sẽ không được tự do sớm như nhiều người mong đợi. Tôi muốn nói bên cạnh việc đấu tranh cho tự do của Phạm Đoan Trang, thì việc vận động để cô ấy được quyền chơi đàn, được quyền sở hữu một cây guitar trong nhà tù, cũng là điều cấp bách. Nhưng như tôi vừa nói, đối với nhà tù cộng sản thì mọi thứ thật quá khó".
Hình từ Luật Khoa Tạp Chí : Adam Bemma/Al Jazeera và Paul Mooney. Đồ họa : LIV
Là nhà báo và blogger nổi tiếng ở Việt Nam, Phạm Đoan Trang viết nhiều sách về nhân quyền, chính trị được xuất bản trong nước và nước ngoài.
Năm 2018, Phạm Đoan Trang được Giải Nhân quyền Homo Homini từ tổ chức People In Need. Năm 2019, cô được Phóng Viên Không Biên Giới RSF ở Pháp trao tặng giải Tự Do Báo Chí.
Nhà nước Việt Nam cáo buộc cô Phạm Đoan Trang tội danh "làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" theo Điều 117 của Bộ Luật Hình sự năm 2015.
Kể từ lúc bị bắt và bị tống giam, Phạm Đoan Trang chưa được gặp thân nhân hay luật sư cả một năm qua.
Vào ngày 6/11/2020, tức một tháng sau đó, Đại sứ phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam, ông Giorgio Aliberti, đã cùng Đại sứ các nước khác có cuộc gặp với đại diện Bộ Công An liên quan vụ bắt giữ người mà EU gọi là nhà hoạt động nhân quyền Phạm Đoan Trang.
Tự do biểu đạt và tự do ngôn luận được ghi trong Hiến pháp Việt Nam và cần phải được tôn trọng, là nhận định của Đại sứ Giorgio Aliberti trên Twitter cá nhân.
Quan điểm này được chia sẻ lại trên tài khoản Twitter của Đại sứ quán Thụy Điển, Đức và Pháp.
Trao đổi với RFA nhân một năm tròn Phạm Đoan Trang bị giam giữ, Giám đốc phân ban Châu Á của Giám Sát Nhân Quyền HRW, ông Brad Adams, phát biểu :
"Thật kinh khủng khi giam giữ một người cả một năm mà không xét xử. Phạm Đoan Trang không có tội, cô chỉ muốn cuộc sống người Việt Nam tốt hơn và đã sử dụng quyền tự do ngôn luận để làm điều đó"
"Tiếp tục tranh đấu cho Đoan Trang được trả tự do, tiếp tục đòi hỏi nhà cầm quyền dưới sự khống chế của đảng cộng sản Việt Nam phải công nhận cũng như tôn trọng quyền con người của công dân, vẫn là trách nhiệm của Giám Sát Nhân Quyền trong những ngày tới. Một năm đã qua mà nếu nhà cầm quyền không có được bằng chứng hiển nhiên, cụ thể về điều gọi là phạm pháp của Phạm Đoan Trang thì phải trả lại tự do cho cô ấy ngay lập tức".
Luật sư Nguyễn Văn Đài từng hai lần bị bắt vì tranh đấu cho quyền con người khi còn ở trong nước, cho biết ông hiểu nỗi khổ mà nhà báo Phạm Đoan Trang phải chịu đựng :
"Theo thông tin từ Cơ quan Cảnh sát Điều tra Thành phố Hà Nội thì họ đã kết thúc điều tra và chuyển hồ sơ qua bên Viện Kiểm Sát, sau đó chuyển sang Tòa Án để tiến hành xét xử.
Luật qui định sau khi Cơ quan An ninh Điều tra chuyển hồ sơ cho Viện Kiểm Sát thì trong thời hạn 30 ngày Viện Kiểm Sát phải ra cáo trạng và năm ngày tiếp theo phải chuyển sang Tòa Án. Tòa cũng có 30 ngày tiếp theo để lên lịch xét xử. Như vậy đến nay có thể hồ sơ đã nằm bên Tòa Án rồi. Quan điểm của tôi thì chắc chắn là không quá một tháng nữa vụ án sẽ đưa ra xét xử nêu như Viện Kiểm Sát và cả Tòa Án tuân thủ đúng Luật Tố Tụng Hình Sự của Việt Nam".
Từ một nơi ngoài Việt Nam, ông Vũ Quốc Ngữ, tổ chức Defend The Defenders :
"Tôi là giám đốc của tổ chức Người Bảo Vệ Nhân Quyền (Defend The Defenders). Tròn một năm Phạm Đoan Trang bị giam giữ biệt lập với thế giới bên ngoài, tổ chức Người Bảo Vệ Nhân Quyền đã cùng Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam phản đối việc bắt giữ và yêu cầu trả tự do ngay cho cô Phạm Đoan Trang.
Trong thời gian tới chúng tôi tiếp tục vận động cho cô bằng những báo cáo lên Nhóm Công tác về Bắt giữ Độc đoán của Liên Hiệp Quốc, Ủy Ban Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc cũng như Ủy Ban Nhân Quyền khu vực Châu Á Thái Bình Dương ; đồng thời tiếp xúc với một số tổ chức và cá nhân để kêu gọi sự lên tiếng của cộng đồng quốc tế cho trường hợp Phạm Đoan Trang".
Tiếp lời ông Vũ Quốc Ngữ, tiến sĩ Nguyễn Bá Tùngthuộc Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, là tổ chức đã vinh danh Phạm Đoan Trang bằng giải thưởng nhân quyền hồi tháng 12/2018, cho hay :
"Sau khi Phạm Đoan Trang bị bắt ngày 6/10 năm ngoái thì một ngày sau đó Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam và Người Bảo Vệ Nhân Quyền đã ra một tuyên bố chung về vụ bắt bớ này.
Sau đó, ngày 13/7 2020, cùng với 9 tở chức quốc tế và Việt Nam như Amnesty International, Pen America, People In Need, Defend The Defenders Người Bảo Vệ Nhân Quyền một lần nữa kêu gọi trả tự do tức khắc và vô điều kiện cho Phạm Đoan Trang".
Trong một năm qua, vẫn lời Tiến sĩ Nguyễn Bá Tùng, Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam luôn đặt ưu tiên vấn đề Phạm Đoan Trang và sẽ tiếp tục như vậy trong những ngày tháng tới :
"Ưu tiên trường hợp Phạm Đoan Trang trong các báo cáo hàng năm cũng như trong những lần tiếp xúc với các vị dân cử hoặc các viên chức hành pháp Mỹ cũng như các tổ chức nhân quyền quốc tế. Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam đánh giá cao khả năng, tâm huyết và những hy sinh của Phạm Đoan Trang".
Đã một năm kể từ ngày nhà hoạt động, ngòi bút độc lập Phạm Đoan Trang bị bắt và bị tống giam một cách thô bạo, yêu cầu trả tự do hoặc một phiên tòa công chính đối với tù nhân lương tâm Phạm Đoan Trang hầu như vẫn là tiếng nói chung của các tổ chức nhân quyền và tổ chức ngoài chính phủ trên thế giới cũng như của Việt Nam.
Số liệu từ Defend The Defenders Người Bảo Vệ Nhân Quyền, cho thấy :
Việt Nam đang giam giữ 265 nhà bất đồng chính kiến, kể cả Phạm Đoan Trang, trong điều kiện hà khắc tại các nhà tù lớn nhỏ khắp nước.
Còn theo thống kê của Ủy Ban Bảo Vệ Ký Giả (Committee to Protect Journalists - CPJ) ở New York, trong số 15 nhà báo đang bị giam tù ở Việt Nam, trường hợp Phạm Đoan Trang bị bắt ngày6/10/2020xảy ra chỉ ít giờ sau vòng đối thoại nhân quyền Việt- Mỹ lần thứ 24.
Thanh Trúc
Nguồn : RFA, 08/10/2021
************************
Phạm Đoan Trang là một nhà báo. Và làm báo không phải là tội
Trần Quỳnh-Vi, Nguyên Sa, Luật Khoa, 07/10/2021
Viết về chính trị và nhân quyền không phải là tội.
Nhà báo Phạm Đoan Trang. Đồ họa : Trinh Huu Long/The Vietnamese Magazine.
Khi tôi viết ra những dòng này, tâm trí tôi tràn ngập ký ức về Phạm Đoan Trang. Tôi cũng nhận ra là đã gần bảy năm kể từ ngày tôi từ biệt Trang để cô ấy rời Mỹ về Việt Nam. Chúng tôi đã trở thành bạn của nhau, cùng nhau trải qua bảy tháng ở Mỹ, và không gặp lại nhau kể từ tháng 12/2014. Tôi cũng đã không thể liên lạc hay nói chuyện điện thoại với Trang kể từ ngày 6/10/2020. Gần nửa đêm hôm đó, ở Sài Gòn, cô bị bắt. Tin nhắn cuối cùng tôi gửi cho cô cũng là vào buổi tối hôm đó.
"Trang ơi, trả lời Vi"
Đoan Trang có thể được gọi bằng nhiều danh xưng, tùy vào người mà bạn đang nói chuyện. Cô là một nhà báo, một nhà hoạt động, một người thầy, một nhân vật chính trị chống Đảng cộng sản Việt Nam, một gương mặt nổi bật của phong trào dân chủ ở Việt Nam, và nhiều hơn nữa. Nhưng với tôi, Đoan Trang là một người bạn, một người bạn rất thân thiết, chỉ vậy thôi. Tôi chỉ hy vọng có thể giúp bạn mình được tự do vì cô ấy đã chẳng làm gì sai cả. Đoan Trang xứng đáng được tự do để cô có thể tiếp tục viết.
Vậy mà buồn thay, những gì cô viết ra lại chính là lý do mà cô bị chính quyền Việt Nam bỏ tù.
Ở Việt Nam, việc viết hay phát ngôn (trên Youtube, TikTok, v.v.) có thể trở thành một tội nghiêm trọng nếu như bạn không tuân theo hệ thống kiểm duyệt của chính quyền hay sự tự kiểm duyệt của chính bạn. Nếu xem xét các chi tiết của bất kỳ vụ án chính trị nào ở Việt Nam, bạn sẽ thấy các bị cáo chỉ toàn bị kết án vì những bài viết, những phát ngôn của họ. Bất kể chính quyền Việt Nam gọi đó là "lợi dụng các quyền tự do dân chủ" hay "tuyên truyền chống nhà nước," tội của những người này lúc nào cũng là đã viết, đã nói.
Với Đoan Trang, tôi nghĩ còn có một khía cạnh khác khiến chính quyền Việt Nam thấy gai mắt với cô hơn. Cô không chỉ là một nhà báo ; cô còn cố gắng thúc đẩy để ngày càng có nhiều người viết hơn và hiểu biết về chính trị Việt Nam hơn. Tôi là một trong những người đã được cô truyền cảm hứng để theo nghề viết và quan tâm hơn đến các vấn đề nhân quyền và chính trị Việt Nam.
Trong sự nghiệp viết của mình, tôi biết ơn hai người : Trịnh Hữu Long và Phạm Đoan Trang, hai người đồng sáng lập của Tổ chức Sáng kiến Pháp lý Việt Nam (Legal Initiative for Vietnam - LIV). Nếu không gặp họ trong đời, tôi không nghĩ là mình sẽ có đủ tự tin để viết bằng cả tiếng Việt lẫn tiếng Anh, đặc biệt là viết như một nhà báo.
Năm 12 tuổi, tôi rời Việt Nam đến Mỹ. Đó là cái tuổi không đủ nhỏ để nghĩ rằng tiếng Anh là tiếng mẹ đẻ của mình, cũng không đủ lớn để tự tin về khả năng viết tiếng Việt. Tuy nhiên, sau khi gặp Trịnh Hữu Long và Phạm Đoan Trang vào năm 2014, cuộc đời tôi thay đổi. Tôi tin tưởng vào mục tiêu của họ và quyết định đồng sáng lập LIV. Kể từ thời điểm đó, tôi bắt đầu thúc đẩy nhân quyền, dân chủ, và pháp quyền ở Việt Nam thông qua báo chí. Trịnh Hữu Long có lẽ là người thầy đầu tiên của tôi trong nghề báo, nhưng Đoan Trang là nguồn cảm hứng để tôi quyết định chuyển hướng sự nghiệp từ luật sang báo chí.
Nhiều người hỏi tôi vì sao lại quyết định bỏ nghề luật sư để làm việc cho một tổ chức phi lợi nhuận tập trung vào Việt Nam. Có lẽ họ cho rằng bước chuyển sự nghiệp này không có lợi, và còn có thể là một bước lùi. Nhưng trong suốt những năm qua, những lời cuối cùng mà Đoan Trang nói với tôi trước khi cô rời Mỹ luôn đọng lại trong tôi : "Mỗi đất nước cần một thế hệ trẻ hy sinh cuộc sống của mình để xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn cho những người khác. Nếu thế hệ của tụi mình từ chối nhận trách nhiệm này cho Việt Nam, vậy ai khác sẽ làm ? Không lẽ bây giờ tụi mình lại ngồi đợi thế hệ tiếp theo hy sinh cho đất nước, còn mình thì chọn một cuộc đời dễ dàng hơn ?".
Đoan Trang quyết định nhận lãnh trách nhiệm thúc đẩy nhân quyền ở Việt Nam, và cô rời Mỹ để về Việt Nam, dù biết rằng mình rồi sẽ phải vào tù. Vậy thì, với tôi, quyết định từ bỏ sự nghiệp của một luật sư tranh tụng để viết về nhân quyền và các vấn đề chính trị ở Việt Nam dường như dễ dàng hơn rất nhiều.
Cô ấy đã truyền cảm hứng cho tôi, và chúng tôi có cùng một mục tiêu : đưa vấn đề Việt Nam ra thế giới và khuyến khích nhiều người Việt Nam quan tâm đến nhân quyền và dân chủ hơn. Viết về những chuyện này không phải là tội, bất kể ở quốc gia nào, vì chúng tôi chỉ muốn nâng cao nhận thức của công chúng. Chúng tôi đã làm gì sai trái đến mức Phạm Đoan Trang bạn tôi phải chịu một năm biệt giam trong nhà tù Việt Nam ?
Chính quyền Việt Nam không thể biện minh cho vụ việc của Đoan Trang, cũng như tất cả những vụ án chính trị đã khiến cho hàng trăm nhà bất đồng chính kiến phải chịu đựng hàng thập niên trong tù. Tuy vậy, tôi hy vọng cộng đồng quốc tế và các chính quyền ngoại quốc có thể lên tiếng lớn hơn nữa, và cụ thể hơn nữa về sự bất công này.
Làm báo không phải là tội; viết về chính trị và nhân quyền không phải là tội. Việt Nam đang tiếp tục tăng cường đàn áp tự do báo chí và tự do ngôn luận, cộng đồng quốc tế không thể cho phép việc này. Hãy lên tiếng cho những người đang bị chính quyền Việt Nam cầm tù, như Phạm Đoan Trang. Đó là việc đúng nên làm.