Tại đêm Gala trao giải thưởng Tự do sáng tác Barbey 2024 hôm 16/5 ở New York, tổ chức Văn Bút Mỹ (PEN America) vinh danh nhà báo độc lập Phạm Đoan Trang, gọi bà là "nhà văn, nhà hoạt động tiêu biểu trong cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ cho quyền tự do ngôn luận và tự do sáng tác ở Việt Nam".

Ông Dinaw Mengestu, phó chủ tịch Văn Bút Mỹ, bà Trần Quỳnh Vi, và ông Đặng Đình Mạnh tại lễ trao giải Tự do sáng tác Barbey 2024 cho tác giả Phạm Đoan Trang hôm 16/5/2024 ở New York, Mỹ. (Photo by Kevin Mazur/Getty Images for PEN America)

Ông Dinaw Mengestu, tiểu thuyết gia và nhà văn người Mỹ gốc Ethiopia, đồng thời là phó chủ tịch Văn Bút Mỹ, đã trao giải thưởng Tự do sáng tác Barbey 2024 cho hai đại diện của bà Trang là luật sư Đặng Đình Mạnh và bà Trần Quỳnh Vi - một người bạn và đồng thời là đồng sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Sáng kiến Pháp lý cho Việt Nam (LIV).

Giải thưởng này được trao hàng năm cho một nhà văn đang bị bỏ tù vì những tác phẩm của mình và ghi nhận lòng dũng cảm và sự hy sinh khi đối mặt với áp bức.

Được biết đến như là một blogger, một nhà hoạt động và là tác giả của những quyển sách về quyền tự do dân sự, chính trị, bà Trang bị chính quyền Việt Nam kết án 9 năm tù vào năm 2021 với tội danh "Tuyên truyền chống nhà nước".

"Bị giáng mức án 9 năm tù vì dám thách thức chính quyền Việt Nam qua các bài viết của mình, bà Phạm Đoan Trang là điển hình cho cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ của nhiều nhà văn và nhà hoạt động vì quyền tự do biểu đạt ở Việt Nam", bà Anh-Thu Vo, trưởng phòng nghiên cứu và vận động chính sách của Trung tâm Tự do Sáng tác PEN/Barbey thuộc Văn Bút Mỹ, viết trong một bài xã luận trên trang Just Security hôm 17/5 ca ngợi sự kiên cường của bà Trang.

Ông Đặng Đình Mạnh (trái) và bà Trần Quỳnh Vi (giữa) tại buổi Gala trao giải thưởng. (Photo by Bryan Bedder/Getty Images PEN America)

Bà Trần Quỳnh Vi phát biểu tại lễ trao giải : "Bà Trang là biểu tượng của lòng dũng cảm và sự kiên trì, truyền cảm hứng cho vô số bạn trẻ hình dung và phấn đấu vì một Việt Nam nơi tự do và nhân quyền được đề cao", theo một thông cáo hôm 16/5 của Văn Bút Mỹ.

VOA đã liên lạc Bộ Ngoại giao Việt Nam và đề nghị họ cho ý kiến về việc trao giải thưởng này cho bà Trang, nhưng chưa được trả lời.

"Là luật sư bào chữa cho cô Phạm Đoan Trang, tôi hiểu về sự dấn thân của cô ấy để đấu tranh cho những giá trị mang tính cách phổ quát, cùng với cái giá rất đắt mà cô ấy đã phải đánh đổi : Bằng sức khỏe, bằng tuổi thanh xuân, bằng sự tự do…", luật sư nhân quyền Đặng Đình Mạnh, người bào chữa cho bà Trang và hiện đang tị nạn chính trị tại Mỹ, nêu nhận định với VOA trước khi diễn ra lễ trao giải.

"Theo đó, cô ấy hoàn toàn xứng đáng với mọi sự vinh danh, tất nhiên, bao gồm sự vinh danh dành cho Đoan Trang lần này đến từ hội Văn Bút Hoa Kỳ - một tổ chức hàng đầu cổ võ cho quyền tự do ngôn luận", ông Mạnh cho biết thêm.

"Trong bối cảnh hiện nay, khi mà chính quyền trong nước gia tăng sự đàn áp quyền tự do ngôn luận đến mức khốc liệt chưa từng có, thì sự vinh danh Đoan Trang của hội Văn Bút Hoa Kỳ càng mang ý nghĩa đặc biệt. Nó chẳng khác nào là thông điệp phản đối mạnh mẽ của thế giới văn minh gởi đến chính quyền trong nước, rằng sự đàn áp quyền tự do của người dân không hề được chào đón, thậm chí, còn bị lên án ở khắp mọi nơi".

"PEN America đã trao những giải thưởng này cho những người mà họ tin là những nhà văn truyền cảm hứng và sử dụng bài viết của mình để truyền cảm hứng cho người khác làm những điều tốt đẹp hơn trong xã hội", bà Trần Quỳnh Vi, hiện đang làm việc tại Đài Loan, chia sẻ với VOA trước khi đến New York nhận giải thưởng thay mặt cho người bạn đang bị giam cầm.

"Tôi xin cảm ơn PEN America và PEN International vì họ đã ủng hộ quyền tự do của cô Trang và họ cũng nhận thức rất rõ về quyền tự do biểu đạt ở Việt Nam", bà Vi cho biết thêm.

Bà Phạm Đoan Trang, 45 tuổi, hiện đang thụ án tại trại giam An Phước, tỉnh Bình Dương, đã viết nhiều cuốn sách, trong đó có "Chính trị của một Nhà nước Công an" và "Chính trị bình dân".

Giải thưởng của Văn Bút Mỹ ra đời vào năm 2016, đặt theo tên của ông Peter Barbey, giám đốc điều hành của nhà xuất bản Reading Eagle, có trụ sở ở bang Pennsylvania, Mỹ. Giải thưởng này được thiết kế để hàng năm vinh danh một nhà văn bị bỏ tù vì các tác phẩm của mình.

Cũng trong tuần này, như VOA đưa tin, bà Uzra Zeya, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đặc trách An ninh Dân sự, Dân chủ, và Nhân quyền nêu ra những "lo ngại nghiêm trọng" về tình trạng nhân quyền ở Việt Nam, nơi mà trong những năm gần đây xảy ra các vụ bắt giam những người bất đồng chính kiến.

Phát biểu hôm 14/5 tại sự kiện Ngày Nhân quyền Việt Nam ở Quốc hội Mỹ, bà Zeya nhắc đến trường hợp nhà báo Phạm Đoan Trang đang bị chính quyền Việt Nam giam cầm, cũng như các nhà hoạt động tôn giáo, họ nằm trong số hơn 180 tù nhân chính trị bị Việt Nam giam giữ oan uổng.

Chính quyền Việt Nam từ trước đến nay luôn bác bỏ các cáo buộc vi phạm nhân quyền, khăng khăng rằng các quyền căn bản của công dân, bao gồm quyền tự do biểu đạt, luôn được tôn trọng.

Nguồn : VOA, 18/05/2024

Đại sứ quán Mỹ nhắc đến Phạm Đoan Trang nhân giải phụ nữ can đảm 2024

Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam vừa nhắc đến nhà hoạt động Phạm Đoan Trang, người đang bị chính quyền cầm tù vì các hoạt động báo chí độc lập, nhân dịp diễn ra lễ trao giải thưởng phụ nữ can đảm quốc tế năm 2024.

Cục Dân chủ, Nhân quyền và Lao động (DRL) thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ kêu gọi Việt Nam trả tự do cho bà Phạm Đoan Trang.

"Ai là hình tượng người phụ nữ can đảm của bạn ?", Đại sứ quán Mỹ đặt câu hỏi cho độc giả Việt Nam hôm 12/3 trên trang Facebook chính thức của cơ quan ngoại giao này.

Từ khi giải thưởng Phụ nữ Can đảm Quốc tế (IWOC) được thành lập vào tháng 3/2007 đến nay, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã tôn vinh hơn 190 phụ nữ thuộc 90 quốc gia, bao gồm bà Rina Gonoi ở Nhật Bản, được trao giải năm 2024 ; nữ Thượng Nghị sĩ Datuk Ras Adiba Radzi ở Malaysia, được trao giải năm 2023 ; và tác giả, nhà báo đang bị giam cầm Phạm Đoan Trang, người đoạt giải năm 2022, vẫn theo trang Facebook của cơ quan ngoại giao Mỹ.

VOA đã liên lạc Bộ Ngoại giao Việt Nam và đề nghị họ cho ý kiến về thông tin đăng trên trang Facebook của Đại sứ quán Mỹ, nhưng chưa được phản hồi.

Hôm 8/3, nhân ngày Quốc tế Phụ nữ, các nhóm nhân quyền quốc tế, trong đó có Ủy ban Bảo vệ Quyền làm người Việt Nam (VCHR) có trụ sở ở Pháp, kêu gọi chính quyền Việt Nam trả tự do các nữ tù nhân lương tâm ở Việt Nam.

Trao đổi với VOA, bà Ỷ Lan Penelope Faulkner, Chủ tịch của VCHR, nêu nhận định về trường hợp bà Phạm Đoan Trang :

"Trong khi cả thế giới đang rất hoan hỷ về đóng góp của người phụ nữ trên thế giới, chúng tôi thấy rằng có một số người phụ nữ Việt Nam rất can đảm, đang bị cầm tù chỉ vì nói lên những ý kiến ôn hòa của mình... Phạm Đoan Trang đang bị 9 năm tù. Việt Nam phải trả tự do liền ngay tức khắc".

Bà Phạm Đoan Trang là người thứ ba của Việt Nam đoạt giải IWOC, sau nữ blogger Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, còn có tên là Mẹ Nấm, được trao năm 2017, và blogger Tạ Phong Tần được trao năm 2013. Điểm chung của ba người này là cùng bị chính quyền Việt Nam kết tội "tuyên truyền chống phá nhà nước" theo Điều 88 Bộ Luật hình sự 1999 và đều được Bộ Ngoại giao Mỹ trao thưởng khi đang thụ án tù ở Việt Nam.

Ngay sau khi bà Trang được Bộ Ngoại giao Mỹ vinh danh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cho rằng việc Bộ Ngoại giao Mỹ trao giải thưởng này cho "một cá nhân vi phạm pháp luật Việt Nam đã được đưa ra xét xử và đang chịu án phạt tù, là hành động thiếu khách quan, không phù hợp và không có lợi cho phát triển quan hệ hai nước".

Phía Việt Nam cũng đồng thời nhấn mạnh các nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong việc không ngừng đảm bảo và cải thiện các quyền con người trong thời gian qua "đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao".

Trang Facebook của Đại sứ quán Hoa Kỳ hôm 12/3 cũng dẫn lại tuyên bố của Bộ Ngoại giao Mỹ về bản án 9 năm tù đối với bà Trang vào tháng 8/2022, trong đó bày tỏ rằng "Hoa Kỳ hết sức lo ngại trước bản án được giữ nguyên 9 năm tù đối với tác giả và nhà báo Việt Nam nổi tiếng Phạm Đoan Trang".

"Bà Trang, người từng đoạt Giải thưởng IWOC của Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ năm 2022, đã được quốc tế công nhận vì công việc thúc đẩy nhân quyền và thúc đẩy các vấn đề quản trị tốt ở Việt Nam", tuyên bố viết.

Vào tháng 9/2021, Nhóm công tác của Liên Hiệp Quốc về việc giam giữ tùy tiện đã phát hiện ra rằng việc giam giữ bà Trang là tùy tiện và trái với các cam kết quốc tế về nhân quyền của Việt Nam.

Hồi tháng 11/2023, khi diễn ra Đối thoại Nhân quyền thường niên giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ yêu cầu phái đoàn Việt Nam hãy phóng thích nhà báo Phạm Đoan Trang, đồng thời nới lỏng các hạn chế đối với xã hội dân sự.

Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Uzra Zeya phụ trách về An ninh dân sự, Dân chủ và Nhân quyền nói : "Chúng tôi kêu gọi quý vị trả tự do cho các tù nhân lương tâm, như bà Phạm Đoan Trang, một nhà báo ôn hòa, vẫn còn bị giam cầm dù tình trạng sức khỏe ngày càng xấu đi".

Bà Trang hiện đang thụ án tù 9 năm tại trại giam An Phước, Bình Dương, nơi cách gia đình ở Hà Nội hơn 1.500 km.

Nguồn : VOA, 14/03/2024

Mỹ hối thúc Việt Nam phóng thích Phạm Đoan Trang tại Đối thoại Nhân quyền thứ 27

Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ yêu cầu phái đoàn Việt Nam đang tham gia Đối thoại Nhân quyền hãy phóng thích các tù nhân lương tâm, trong đó có nhà báo Phạm Đoan Trang, đồng thời nới lỏng các hạn chế đối với xã hội dân sự. Washington nhấn mạnh rằng nhân quyền sẽ là "yếu tố quan trọng cho sự can dự mở rộng của chúng tôi với Việt Nam".

Đối thoại Nhân quyền Hoa Kỳ - Việt Nam lần thứ 27, ngày 1-2 tháng 11/2023. Photo : X (Twitter) Under Secretary Uzra Zeya.

Việt Nam và Hoa Kỳ vừa tổ chức Đối thoại Nhân quyền thường niên lần thứ 27 ở thủ đô Washington, DC, từ ngày 1-2/11, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết trong một thông cáo hôm 2/11.

Ngay trong phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Uzra Zeya phụ trách về An ninh dân sự, Dân chủ và Nhân quyền kêu gọi phái đoàn Việt Nam do ông Phạm Hải Anh, Vụ trưởng Vụ Tổ chức quốc tế, Bộ Ngoại giao, dẫn đầu, rằng Hà Nội hãy trả tự do cho các tù nhân lương tâm.

Bà Zeya nói trong bài diễn văn được Bộ Ngoại giao Mỹ đăng trên trang web chính thức :

"Chúng tôi kêu gọi quý vị trả tự do cho các tù nhân lương tâm, như bà Phạm Đoan Trang, một nhà báo ôn hòa, vẫn còn bị giam cầm dù tình trạng sức khỏe ngày càng xấu đi".

Nhà ngoại giao Mỹ được Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm vào năm 2021 nhấn mạnh : "Việc làm của bà Trang và các nhà báo khác rất cần thiết để xây dựng một xã hội thịnh vượng và kiên cường. Họ giúp xác định và giúp cộng đồng địa phương có tiếng nói trong việc giải quyết các thách thức như ô nhiễm môi trường, tham nhũng và tiếp cận các nguồn lực công".

Ngoài ra, bà Zeya còn kêu gọi Việt Nam giảm bớt những "hạn chế quan liêu nặng nề" đối với xã hội dân sự, thúc đẩy hệ sinh thái kỹ thuật số tôn trọng quyền tự do ngôn luận và tạo môi trường thuận lợi cho các tổ chức phi chính phủ hoặc tổ chức xã hội trong và ngoài nước.

Trong một thông cáo báo chí hôm 2/11, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết cuộc Đối thoại Nhân quyền này đề cập đến nhiều vấn đề liên quan đến nhân quyền và quyền lao động, bao gồm tôn trọng quyền tự do ngôn luận và tự do lập hội ; tự do tôn giáo hay tín ngưỡng ; thượng tôn pháp luật và cải cách pháp luật ; quản trị lĩnh vực an ninh ; và quyền của các thành viên thuộc nhóm dân số bị thiệt thòi, bao gồm thành viên của các nhóm dân tộc thiểu số, người LGBTQI+ và người khuyết tật, cũng như các trường hợp cá nhân cần quan tâm.

"Theo Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Hoa Kỳ-Việt Nam, việc thúc đẩy nhân quyền là một yếu tố thiết yếu trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ và là yếu tố quan trọng cho sự can dự mở rộng của chúng tôi với Việt Nam", văn phòng người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết. "Chúng tôi cam kết tiếp tục thảo luận thẳng thắn và dựa trên kết quả với chính phủ Việt Nam về vấn đề này".

Trước đó, trong bài phát biểu của mình, bà Zeya nhắc đến tuyên ngôn độc lập của hai nước, mà bà cho là hai nước "có tầm nhìn chung" bao gồm cam kết về tôn trọng nhân quyền. Bà nói : "Cả hai đất nước chúng ta đều được thành lập dựa trên ý tưởng rằng tất cả mọi người trên trái đất này đều bình đẳng từ khi sinh ra và tất cả mọi người đều có những quyền cơ bản nhất định - quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".

Bộ Ngoại giao Việt Nam chưa phản hồi ngay yêu cầu bình luận của VOA về phát biểu của Thứ trưởng Zeya và phát biểu của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ.

Ý kiến của giới hoạt động

Vào tháng 9, khi Tổng thống Biden thăm Hà Nội và nâng cấp quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Việt Nam lên tầm Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện, giới hoạt động và các tổ chức nhân quyền kỳ vọng rằng chính quyền Việt Nam sẽ phóng thích bà Phạm Đoan Trang, người đang thụ án 9 năm tù với cáo buộc "Tuyên truyền chống nhà nước". Tuy nhiên, điều này đã không xảy ra. Thay vào đó, cho đến nay, phía Việt Nam đã phóng thích nhà hoạt động tôn giáo Nguyễn Bắc Truyển và cho đi sống lưu vong ở Đức, trả tự do trước thời hạn cho nhà hoạt động môi trường Mai Phan Lợi, và cho phép luật sư nhân quyền Võ An Đôn đến Mỹ tị nạn.

Ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Châu Á của tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) hôm 3/11 nêu nhận định với VOA sau bài phát biểu bà Zeya : "Thứ trưởng Ngoại giao Uzra Zeya tỏ ra ảo tưởng khi cho rằng có bất kỳ "tầm nhìn chung" nào giữa Hà Nội với Hoa Kỳ về nhân quyền ở Việt Nam và khu vực. Thực tế là Việt Nam đang đối xử với các tù nhân chính trị như những con bài mặc cả, và cô Phạm Đoan Trang, bạn tôi, đang bị coi như một trong những món hàng có giá trị nhất đó".

"Vấn đề cơ bản là Hoa Kỳ dường như chưa sẵn sàng loại bỏ những điều đã hứa trong các phần khác của mối quan hệ đó nếu như Việt Nam không nhượng bộ về nhân quyền", ông Robertson viết qua email.

"Chương trình nghị sự về nhân quyền một lần nữa lại bị "bỏ lại ở nhà", bị chuyển sang một cuộc họp lớn ở Washington, nơi diễn ra những bài phát biểu như thế này, thay vì lồng ghép vào tất cả các khía cạnh của mối quan hệ song phương", ông nói thêm. "Tôi cũng muốn thấy cô Trang được thả như bất kỳ ai, nhưng điều đó sẽ đòi hỏi những cuộc đàm phán cốt lõi với Hà Nội vượt xa những gì mà một cuộc ‘đối thoại song phương’ thỉnh thoảng như thế này có thể đạt được".

Nhà báo tự do JB Nguyễn Hữu Vinh, Phó Chủ tịch Hội nhà báo Độc lập Việt Nam, nêu nhận định với VOA về lời kêu gọi của Thứ trưởng Zeya :

"Tôi nghĩ đó là lời kêu gọi cần thiết, và đấy là những hành động cần thiết mà thế giới cần phải hành động để cho tù nhân lương tâm, đặc biệt là như nhà báo Phạm Đoan Trang, là những người đã phải chịu án hết sức vô lý khi mà họ sử dụng các quyền được Hiến pháp và luật pháp Việt Nam luôn luôn kêu gọi rằng họ được tự do và được bảo vệ.

"Đấy là người nói lên tiếng nói một cách rất rõ ràng, không có ý đồ thù địch, hoặc bất cứ một cái gì cả, những tiếng nói đó để làm cho đất nước, làm cho xã hội tiến bộ lên và tốt đẹp hơn lên mà thôi".

Tuy nhiên, ông Vinh nhận định rằng với những lời kêu gọi suôn thì vẫn chưa đủ, mà Washington cần phải hành động mạnh và có "biện pháp nhất định" để gây sức ép với Việt Nam về nhân quyền.

Trước khi đối thoại nhân quyền diễn ra, hôm 30/10, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc Knapper có chuyến công du đến quận Cam ở bang California, nơi có đông đảo người gốc Việt sinh sống. Tại đây, Đại sứ Knapper cùng với Dân biểu Lou Correa tới thăm chùa Bảo Quang và nhà thờ Đức Mẹ La Vang và trao đổi về tự do tôn giáo, theo trang Facebook của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội.

Trang này nói rằng "Tự do tôn giáo và tín ngưỡng là giá trị cốt lõi của nước Mỹ - được ghi lại trong Tu chính án thứ nhất Hiến pháp Hoa Kỳ".

Tại thành phố Los Angeles, ông Knapper cũng gặp gỡ Dân biểu Michelle Steel, đồng chủ tịch Uỷ ban Việt Nam tại Quốc hội Mỹ, người liên tục vận động chính quyền Hoa Kỳ can thiệp mạnh mẽ để Việt Nam phóng thích bà Trang.

Uỷ ban Việt Nam tại Quốc hội Mỹ vào tháng 5/2023 đã giới thiệu một dự luật lưỡng đảng nhằm buộc các quan chức Việt Nam phải chịu trách nhiệm vì "vi phạm nhân quyền nghiêm trọng".

Chính quyền Việt Nam từ trước đến nay luôn bác bỏ các cáo buộc vi phạm nhân quyền, cho rằng các quyền căn bản của công dân luôn được "đảm bảo".

Nguồn : VOA, 03/11/2023

Tù nhân chính trị chết trong tù

RFA, 13/01/2023

"Chính phủ Hà Nội bỏ mặc sức khỏe tù nhân"

Chỉ trong sáu tháng, từ tháng 8/2022 đến tháng 1/2023, đã xảy ra ba trường hợp tù nhân chính trị chết trong khi đang thụ án.Lý do mà thân nhân của họ nêu ra là vì họ mắc bệnh nặng mà không được chữa trị kịp thời.

Các tù nhân chính trị đã chết trong khi thi hành án tù. RFA edited

Sáu tháng, ba tù nhân chính trị chết trong tù

Vụ việc mới nhất xảy ra vào hôm 5/1 vừa qua, tù nhân lương tâm Đinh Diêm (61 tuổi) qua đời ở Trại giam số 6 (huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An). Ông mất khi đang thụ án 16 năm tù giam về tội "hoạt động nhằm lật đổ chính quyền".

Ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Quốc tế (HRW) khu vực Châu Á, bình luận với RFA qua email rằng điều kiện nhà tù ở Việt Nam vô cùng tồi tệ và quyền lợi của tù nhân không được quan tâm, đặc biệt là các tù nhân chính trị, những người đã lên tiếng chỉ trích Chính phủ. Điều duy nhất mà Hà Nội lo lắng là họ sẽ bị chỉ trích vì cách đối xử tệ hại với các tù nhân.

Ông kêu gọi đối tác thương mại và các nhà tài trợ cho Việt Nam, những người quan tâm đến nhân quyền nên công bố rộng rãi về những cái chết vì bệnh tật của các tù nhân chính trị khi đang bị giam giữ, mà đáng ra những cái chết đó có thể ngăn ngừa được :

"Có thể, nếu cộng đồng quốc tế lên tiếng đủ mạnh về việc này, nó sẽ buộc các quan chức Việt Nam cung cấp đầy đủ các điều kiện và chăm sóc tù nhân tốt hơn trong tương lai. Đây là một việc đáng để chúng ta làm thử.

Cho đến nay, Chính phủ Việt Nam đã cho thấy họ không hề quan tâm đến sự tức giận và đòi hỏi công lý từ gia đình và bạn bè của sáu nhà hoạt động chính trị đã chết sau song sắt này".

Tính từ năm 2019 cho đến nay, theo ghi nhận của RFA, cùng với ông Đinh Diêm, đã có năm tù nhân chính trị khác chết khi đang thi hành án tù, bao gồm :

- Tù nhân lương tâm Đỗ Công Đương , 58 tuổi, chết ngày 2/8/2022 trong khi đang thi hành án tại Trại giam số 6.

- Tù nhân tôn giáo Phan Văn Thu , người phải thụ án tù chung thân tại Trại giam Gia Trung (tỉnh Gia Lai), mất ngày 20/11/2022 sau một thời gian bệnh nặng mà không được chữa trị đầy đủ và kịp thời.

- Ngày 14/12/2021, Tù nhân lương tâm Huỳnh Hữu Đạt , 52 tuổi, mất tại trại giam Xuân Lộc, Đồng Nai, nơi ông này phải thụ án 13 năm tù với cáo buộc theo Điều 79 Bộ Luật Hình sự cũ – "Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân".

- Ngày 10/12/2019, Tù nhân lương tâm Đào Quang Thực , chết khi đang chịu án 13 năm tù giam vì bị cáo buộc tội "Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân".

- Và ông Đoàn Đình Nam mất trong Trại giam Xuyên Mộc (tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) ở tuổi 68 năm 2019.

Luật Việt Nam quy định gì ?

Tại Điều 30 của Luật thi hành tạm giữ tạm giam 2015 quy định về chế độ chăm sóc y tế đối với người bị tạm giữ, người bị tạm giam.

Theo đó, "Người bị tạm giữ, tạm giam được hưởng chế độ khám bệnh, chữa bệnh, phòng, chống dịch bệnh. Trường hợp bị bệnh tật, thương tích thì được khám và điều trị tại cơ sở y tế của cơ sở giam giữ ; nếu bị bệnh nặng hoặc thương tích vượt quá khả năng của cơ sở giam giữ thì được chuyển đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cấp huyện, cấp tỉnh hoặc bệnh viện trung ương khám, điều trị". Và "Kinh phí khám bệnh, chữa bệnh, phòng, chống dịch bệnh cho người bị tạm giữ, người bị tạm giam do ngân sách nhà nước bảo đảm theo quy định của Chính phủ".

Quyền được khám chữa bệnh đối với tù nhân được tái khẳng định trong Luật thi hành án hình sự nha năm 2015, tại Điều 55 quy định về chế độ chăm sóc y tế đối với phạm nhân.

Luật sư Lê Hoà, thuộc đoàn luật sư Hà Nội, nói với RFA rằng các trại tù đều có trạm xá để chăm sóc y tế cho các phạm nhân. Đồng thời, trong luật pháp Việt Nam cũng quy định rõ về quyền lợi của người tù. Tuy nhiên, thực tế cán bộ trại giam thực hiện các quyền này như thế nào mới là điều đáng bàn :

"Về mặt luật pháp thì bất cứ nước nào nào cũng quy định về quyền lợi của các phạm nhân, Việt Nam cũng vậy. Thế còn việc thực hiện nó như thế nào mới là điều đáng nói".

Nhà hoạt động Trần Bang đang bị bệnh trong trạm giam, nhưng không được khám chữa. Ảnh : Fb Trần Bang

Thực tế ra sao ?

Cựu tù nhân lương tâm, luật sư Nguyễn Văn Đài, với kinh nghiệm thực tế hai lần ở tù, cho biết nếu tù nhân ốm nhẹ như cảm, sốt, viêm họng sẽ được trám xá trong trại giam đáp ứng nhu cầu khám bệnh, cấp thuốc. Ngược lại, nếu bệnh nặng thì rất khó để được duyệt cho đi khám chữa bệnh ở các bệnh viện bên ngoài, đặc biệt là đối với các tù nhân mang án an ninh, chính trị :

"Đối với bệnh nặng đến mức độ phải đi bệnh viện thì lúc mấy giờ rất khó khăn. Ví dụ, đối với tù hình sự bình thường, họ có thể dùng tiền mua chuộc bác sĩ hoặc cán bộ trại giam để đi bệnh viện ngoài.

Còn đối với tù chính trị thì việc này rất khó khăn, hầu như là các tù chính trị đều bị bệnh nặng, gia đình và bản thân họ làm đơn kêu cứu đến Bộ công an nhưng mà hoàn toàn không được đáp ứng những yêu cầu đó".

Một trường hợp tù nhân lương tâm đang bị bệnh trong tù mà không được khám chữa bệnh là ông Trần Bang. Ông Bang bị bắt hồi tháng 3/2022 về tội "tuyên truyền chống Nhà nước" theo điều 117 Bộ luật hình sự.

Bà Thị Biết, em gái ông Bang nói với RFA rằng anh của mình bị một khối u, nó cứ to dần lên mà không rõ nguyên nhân. Gia đình đã gởi đơn yêu cầu khám chữa bệnh cho ông Bang. Tuy nhiên, các đơn từ đó không được phản hồi :

"Lần trước anh ấy bảo là bị khối u, tuy không đau nhưng nó phát triển từ từ. Gia đình có làm đơn nhưng không được phản hồi"

Quốc tế lên án

Các tổ chức nhân quyền Quốc tế đã nhiều lần lên án Chính quyền Hà Nội bỏ mặc tình trạng sức khoẻ của các tù nhân chính trị, cũng như kêu gọi Hà Nội phải điều tra tường tận về nguyên nhân các tù nhân chết khi đang ở trong trại giam.

Sau cái chết của nhà báo công dân Đỗ Công Đương hồi tháng 8 năm ngoái, Ủy ban Bảo vệ Ký giả (CPJ) và Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) ra thông cáo liên quan đến vụ việc này.

Đại diện CPJ nói trong thông cáo rằng "CPJ vô cùng đau buồn trước tin nhà báo bị tù Đỗ Công Đương chết do bệnh nền. Việt Nam phải xúc tiến một cuộc điều tra đến nơi đến chốn và độc lập về cái chết của ông Đương. Những viên chức trại tù bị phát hiện có trách nhiệm cố ý giữ lại thuốc men và không cho ông Đương được chữa trị kịp thời phải đối diện với công lý".

Tổ chức Phóng viên Không Biên cũng giới bày tỏ thất vọng về cái chết trong nhà tù của nhà báo công dân Đỗ Công Đương ; đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế hãy có hành động nhằm bảo đảm các nhà báo khác đang bị giam cầm tại Việt Nam được sống, không phải rơi vào tình cảnh như của ông Đỗ Công Đương.

Báo cáo nhân quyền thường niên của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thường xuyên chỉ trích chế độ giam giữ khắc nghiệt của các nhà tù Việt Nam. Trong đó có vấn đề các tù nhân, đặc biệt là tù nhân chính trị, bị giam giữ mà không được chăm sóc y tế.

Trong suốt năm năm gần nhất, từ năm 2018 đến 2021, báo cáo nhân quyền của Hoa Kỳ đều khẳng định tù nhân được chăm sóc y tế cơ bản, mặc dù trong nhiều trường hợp các cán bộ quản trại đã ngăn không cho người nhà mang thuốc vào cho tù nhân và trạm xá trong tù không xem xét kỹ hồ sơ y tế trước khi giam giữ của tù nhân.

Gia đình của các nhà hoạt động đang bị giam đã từng bị ốm hoặc đổ bệnh trong tù khẳng định rằng việc điều trị y tế ở trại là không đầy đủ khiến cho bệnh tình diễn biến phức tạp hơn và để lại hậu quả lâu dài.

Trong báo cáo năm 2021, Bộ ngoại giao Hoa kỳ cho biết có 36 vụ tù nhân chết người khi đang bị giam giữ, trong đó 21 vụ chết do bệnh tật, chín vụ tự tử, bốn vụ do tai nạn và hai vụ chết do bị thương khi đánh nhau với bạn tù.

Nguồn : RFA, 13/01/2023

*************************

Đại sứ Mỹ tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc thăm Việt Nam – nêu trường hợp Phạm Đoan Trang ?

VOA, 13/01/2023

Đại sứ Hoa Kỳ tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc Michèle Taylor, người tích cực vận động cho tự do cho nhà báo Phạm Đoan Trang, đang có chuyến công du đến Việt Nam trong nỗ lực thúc giục Hà Nội tôn trọng nhân quyền.

Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Đỗ Hùng Việt tiếp Đại sứ Mỹ tại Hội đồng Nhân quyền Liên hiệp quốc, bà Michele Taylor. Photo : Bộ Ngoại giao Việt Nam via Lao Động.

Truyền thông nhà nước loan tin hôm 13/1 rằng tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Đỗ Hùng Việt tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc Michèle Taylor. Tại buổi tiếp, ông Hùng Việt hứa rằng Việt Nam "sẵn sàng xem xét tích cực" các đề xuất hợp tác của các nước, trong đó có Hoa Kỳ, trên tinh thần "tôn trọng lẫn nhau, đối thoại và hợp tác, bảo đảm tất cả quyền con người cho tất cả mọi người".

Thông Tấn Xã Việt Nam dẫn lời bà Taylor nói rằng Việt Nam luôn là một trong những đối tác quan trọng của Hoa Kỳ, đồng thời bày tỏ mong muốn đóng góp thúc đẩy hợp tác song phương trong thời gian tới, bao gồm tại các diễn đàn đa phương như Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc.

Đại sứ Taylor viết trên Twitter sau cuộc gặp này : "Rất vui mừng được chào đón Việt Nam là thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc ! Tôi mong được làm việc với Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt để thúc đẩy nhân quyền của tất cả mọi người khi Việt Nam bắt đầu nhiệm kỳ của mình tại khóa họp thứ 52 của Hội đồng Nhân quyền và chúng ta bước vào năm kỷ niệm 75 năm ngày ra Tuyên bố Nhân quyền Phổ quát lịch sử này. Hãy đứng lên vì nhân quyền".

Đại sứ Hoa Kỳ tại Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc Michèle Taylor (phải) và bà Bùi Thị Thiện Căn, mẹ của nhà báo độc lập Phạm Đoan Trang, ngày 2/6/2022, Geneva, Thụy Sĩ. Photo Twitter Ambassador Michèle Taylor.

Không rõ liệu trong các cuộc tiếp xúc với chính giới tại Hà Nội, bà Taylor có đề cập cụ thể việc yêu cầu trả tự do cho nhà báo Phạm Đoan Trang hay không. Nữ nhà báo này được bà Taylor thường xuyên nhắc đến tại các diễn đàn quốc tế trước đây, cũng như vừa được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa vào chiến dịch vận động toàn cầu để phóng thích các tù nhân chính trị đang bị giam cầm không có lý do chính đáng.

Bà Vi Trần ở bang California, đồng giám đốc tổ chức phi chính phủ LIV và cũng là một người bạn của nhà báo Phạm Đoan Trang, cho VOA biết kỳ vọng của bà về chuyến thăm Việt Nam của Đại sứ Taylor.

"Đại sứ Nhân quyền của Mỹ tại Geneva Michèle Taylor đến thăm Việt Nam và một số nước khác ở Đông Nam Á và tôi hy vọng với những cuộc gặp như vậy thì chính phủ Mỹ sẽ đặt vấn đề về tình hình nhân quyền Việt Nam và những trường hợp như trường hợp của Phạm Đoan Trang sẽ được nêu rõ. Tôi rất hy vọng rằng Trang sẽ được trả tự do".

Vào tháng 3/2022, tại khóa họp thứ 49 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc tại Geneve, Thụy Sĩ, Đại sứ Taylor kêu gọi chính quyền Việt Nam trả tự do cho nhà báo độc lập Phạm Đoan Trang, người đang thụ án tù 9 năm vì cáo buộc "Tuyên truyền chống nhà nước".

"Chúng tôi kêu gọi Việt Nam trả tự do cho nhà bảo vệ nhân quyền Phạm Đoan Trang và tất cả những người bị bắt vì thực hiện một cách ôn hòa các quyền của họ được bảo đảm bởi hiến pháp của chính Việt Nam và các cam kết quốc tế", đồng thời bà cũng lên án việc ngày càng có nhiều vụ bắt giữ liên quan đến việc thực thi quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam".

Ba tháng sau đó, bà Taylor đã đích thân gặp gỡ và động viên bà Bùi Thị Thiện Căn, mẹ của nhà báo Phạm Đoan Trang, nhân dịp nữ blogger được trao giải thưởng nhân quyền Martin Ennals.