Tại buổi tiếp xúc cử tri một số quận ở thành phố Hồ Chí Minh chiều 16 tháng 11, đại biểu quốc hội Nguyễn Sỹ Quang, Phó giám đốc Công an thành phố, cho rằng cần yêu cầu việc sử dụng mạng xã hội bằng danh tính thực để khi cơ quan chức năng xác minh, kiểm tra thì xác định được ngay chủ tài khoản. Theo ông Quang, văn hóa sử dụng mạng xã hội đang là vấn đề nóng bỏng, trong đó có việc sử dụng mạng xã hội chửi bới, xuyên tạc, không phù hợp với đạo đức, tin giả, tin xấu...
Biểu tượng một số mạng xã hội thông dụng hiện nay - AFP
Luật sư Đặng Đình Mạnh nêu quan điểm của ông với RFA :
"Điều này không chỉ bất hợp lý mà còn bất khả thi.
Vì lẽ, tài khoản trên trang mạng xã hội mang tính cách cá nhân với nhau. Chúng không mang tính cách hành chính, không thể hiện mối quan hệ giữa công dân với chính quyền. Cho nên, người sử dụng không có trách nhiệm pháp lý về việc đặt biệt danh (nick name) theo danh tính thật hay danh tính đầy đủ của mình. Còn lại, biệt danh người sử dụng đặt tên có vi phạm đạo đức xã hội hay thuần phong mỹ tục hoặc giả danh người khác hay không thì nhà quản lý mạng xã hội đã tự kiểm soát vấn đề đó nhân danh "tiêu chuẩn cộng đồng" mà không cần chính quyền can thiệp.
Chưa kể, thực tế trang mạng xã hội phố biến, nhiều người dùng nhất ở Việt Nam là Facebook thuộc sở hữu nước ngoài. Chính quyền không thể áp đặt ý chí mang tính cá biệt của mình để buộc họ có quy định về đặt biệt danh dùng riêng cho người dùng ở Việt Nam khác biệt với người dùng trên toàn thế giới được".
Việt Nam bị liệt vào nhóm các nước không có tự do báo chí (đứng thứ 175 trên 180 quốc gia trong bảng xếp hạng tự do báo chí thế giới 2020 của Tổ chức Phóng viên Không Biên Giới - RSF) nên mạng xã hội là nơi người dân có thể bày tỏ những sai trái của nhà cầm quyền cũng như những bất công trong xã hội hàng ngày, hàng giờ. Tuy vậy, nhiều người dân lên tiếng trên mạng xã hội bị phạt tiền, thậm chí bị phạt tù. Nhiều người cho rằng, một khi Nhà nước kiểm soát luôn tiếng nói người dân trên mạng xã hội thì đó là một hình thức bịt miệng người dân.
Cô Diệu Hạnh ở Thành phố Hồ Chí Minh nêu ý kiến của mình với RFA sáng 17 tháng 11 :
"Từ khi mạng xã hội Facebook ra đời thì nhiều sự thật được phanh phui và lan truyền rất nhanh. Chính quyền họ không muốn điều đó nên yêu cầu để tên thật nhằm dễ kiểm soát, kiểu như đăng ký sim điện thoại. Họ sẽ không làm được điều đó vì chính Facebook không bắt buộc sử dụng tên thật khi mở tài khoản Facebook mà. Đây là hình thức bịt miệng dân thôi !"
Dù Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng từng phát biểu "mạng xã hội không phải là ảo nữa, mà thật rồi…", nhưng tên thực tế, mạng xã hội hiện nay vẫn là mạng ảo. Một người muốn có bao nhiêu danh khoản Facebook thì cứ việc tạo.
Cho đến hiện tại, Facebook chỉ khuyến khích chứ không bắt buộc người dùng phải sử dụng tên thật của mình khi mở danh khoản. Người dùng cũng có thể sử dụng nickname hoặc dùng một cái tên không phải tên được gọi hàng ngày, có thể sử dụng biệt hiệu hoặc nghề nghiệp của mình đặt tên cho danh khoản Facebook cá nhân. (Nicknames can be used as a first or middle name if they're a variation of your authentic name (like Bob instead of Robert). You can also list another name on your account (example : maiden name, nickname, professional name). Profiles are for individual use only.)
Ảnh minh họa một người đang sử dụng facebook. AFP
Đây không phải lần đầu một quan chức đề xuất, yêu cầu việc sử dụng danh tánh thật khi sử dụng mạng xã hội như vậy.
Hồi cuối năm 2018, Bộ Thông tin và truyền thông Việt Nam đã đưa ra Dự thảo Bộ quy tắc ứng xử cho nhà cung cấp dịch vụ và người sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam. Trong đó có đề xuất "công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan Nhà nước phải công khai sự xuất hiện trên mạng xã hội bằng cách sử dụng họ tên và hình ảnh thật của cá nhân, công khai cơ quan đang công tác".
Khi nghe thông tin đó, nhà báo Đỗ Cao Cường, nguyên phóng viên báo Pháp Luật nhận định ngay rằng, điều này được đưa ra nhằm hạn chế tối đa quyền bày tỏ của người dân và cũng là cách để che đậy sự thật :
"Khi họ đưa ra Bộ quy tắc đó thì rõ ràng mục đích là để kiểm soát những công chức trong cơ quan Nhà nước. Là một hình thức để những công chức không có tiếng nói, không có sự phản biện, không có quyền bày tỏ quan điểm cá nhân từ cuộc sống, gia đình cho tới quan điểm về đất nước. Đây là một hình thức nô lệ tư duy, là một hình thức để những người trong hệ thống của họ không có quyền tố cáo tham nhũng hoặc đưa ra những sai phạm, tiêu cực trong hệ thống ra xã hội".
Cách nay hai tháng, Bộ Công an Việt Nam đã đề xuất tăng mức phạt hành vi ‘vu khống’ trên mạng xã hội cao gấp 2-3 lần mức phạt đang được áp dụng hiện nay. Dự kiến nghị định có hiệu lực từ ngày 1 tháng 12 năm 2021.
Cụ thể, theo nghị định được ban hành vào tháng 2 năm 2020, hành vi đưa thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự và nhân phẩm của cá nhân thì bị phạt tiền từ 20 triệu đến 30 triệu đồng. Dự thảo nghị định mới quy định mức phạt cho các hành vi trên từ 40 triệu đến 60 triệu đồng. Với hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân sẽ bị xử phạt từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng. Dự thảo nghị định mới quy định mức phạt cho các hành vi tương tự là từ 20 triệu đến 40 triệu đồng.
Tháng 6 vừa qua, Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội, áp dụng đối với công chức nhà nước sử dụng mạng xã hội ; tổ chức và cá nhân khác sử dụng mạng xã hội ; các nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội tại Việt Nam.
Theo đó, người dùng mạng xã hội được khuyến cáo là "không đăng tải nội dung vi phạm pháp luật, các thông tin xúc phạm danh dự, nhân phẩm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khác". Quy định trên có nội dung tương tự với Điều 331 Bộ Luật Hình sự 2015, được dùng để buộc tội "lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm hại lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân".
Điều luật này bị các tổ chức nhân quyền uy tín trên thế giới chỉ trích và kêu gọi bãi bỏ vì bị cho là "xâm hại đến quyền tự do ngôn luận và biểu đạt" của người dân.
Thêm vào đó, Bộ quy tắc này yêu cầu các công ty cung cấp dịch vụ mạng xã hội phải "phối hợp với cơ quan chức năng để xử lý, ngăn chặn, và loại bỏ các nội dung, thông tin vi phạm pháp luật". Điều này gây ra lo ngại rằng các công ty sẽ trở thành công cụ kiểm duyệt cho Nhà nước.
Vào tháng 10 năm ngoái, truyền thông Nhà nước Việt Nam dẫn lời Bộ trưởng Thông tin - Truyền thông Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng rằng riêng trong năm 2020, Facebook gỡ bỏ trên 2.000 bài viết mà Việt Nam cho là có phát ngôn gây thù hận, bôi nhọ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các thương hiệu, cá nhân, tổ chức, tăng 500% so với cả năm 2019, tỷ lệ gỡ chặn đạt 95%.
Cùng với Facebook, Google được nói có tỷ lệ chặn gỡ nội dung bị Việt Nam báo vi phạm đạt 90%. Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2020, YouTube đã gỡ bỏ gần 11.000 video.
Vào cuối tháng 10 năm nay, tờ Washington Post ở Hoa Kỳ loan tin đích thân Giám đốc Điều hành Facebook, Mark Zuckerberg, đến Việt Nam cam kết với Chính phủ Hà Nội để hạn chế những bài trên mạng xã hội này mà cơ quan chức năng báo là ‘chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ Nghĩa Việt Nam’.
Diễm Thi
Nguồn : RFA, 17/11/2021
********************
Đại gia công nghệ cảnh báo quy định dữ liệu cá nhân của Việt Nam gây thiệt hại kinh tế
VOA, 17/11/2021
Một nhóm chuyên gia về internet đại diện cho tập đoàn Google, Rakuten vừa lên tiếng cảnh báo Dự thảo Nghị định về Bảo vệ dữ liệu cá nhân có nguy cơ "làm hỏng" tham vọng về kỹ thuật số của Việt Nam và có thể vi phạm các quy tắc về thương mại tự do. Nhóm này khuyến nghị Hà Nội cần có các biện pháp thiết thực hơn, theo Nikkei.
Dự thảo quy định các doanh nghiệp phải yêu cầu người dùng đồng ý về việc thu thập dữ liệu thông qua các ứng dụng hoặc trang web.
Dự thảo Nghị định về Bảo vệ dữ liệu cá nhân được Bộ Công an Việt Nam công bố hôm 9/2 và dự kiến có hiệu lực vào ngày 1/12, hiện đang gây ra nhiều lo ngại cho các cộng đồng công nghệ và các doanh nghiệp liên quan. Đáng chú ý, trong dự thảo có quy định buộc các doanh nghiệp phải nhận được sự chấp thuận của nhà nước nếu họ muốn xử lý dữ liệu nhạy cảm hoặc chuyển dữ liệu ra nước ngoài, và các doanh nghiệp cũng phải yêu cầu người dùng đồng ý rõ ràng về việc thu thập dữ liệu như thông qua các cửa sổ hiện lên trên ứng dụng hoặc trang web.
Các chuyên gia cho rằng nhiều quy định của dự thảo rất khó thực hiện, đặc biệt với 80% dữ liệu trên cloud của Việt Nam là do các công ty nước ngoài kiểm soát. Tuy nhiên, điều này lại giúp tăng cường quyền riêng tư dữ liệu ở một quốc gia mà lâu nay việc bán danh sách số điện thoại cho những kẻ gửi thư rác hoặc gửi thông tin chi tiết về ngân hàng qua các ứng dụng trò chuyện không được mã hóa đã trở thành bình thường, vẫn theo Nikkei.
Tuy nhiên, hãng thông tấn Nhật cho rằng không giống như nhiều chính phủ, Hà Nội dùng cách tiếp cận tập trung đối với dữ liệu nhạy cảm, với định nghĩa rộng hơn rất nhiều, trong đó, bất kỳ dữ liệu nào liên quan đến sức khỏe, tài chính, chính trị, địa vị, cuộc sống và các mối quan hệ xã hội đều có thể được coi là nhạy cảm.
Tờ báo dẫn lời Giáo sư Graham Greenleaf của Đại học South Wales ở Sydney nói rằng định nghĩa mở rộng này rất quan trọng, vì nó có nghĩa là các công ty sẽ phải đăng ký xử lý bất kỳ dữ liệu nào họ muốn thu thập, và Bộ Công an sẽ là nơi xử lý các hồ sơ đăng ký này, cũng như đã và đang là nơi thực thi luật An ninh mạng gây tranh cãi của Việt Nam.
Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông tại Hà Nội, lưu ý với Nikkei "gánh nặng tuân thủ" đề xuất sẽ là một chi phí lớn đối với các công ty, và nguy cơ bị Washington trả đũa về thuế quan một khi các công ty công nghệ khổng lồ của Mỹ phải chịụ tác động lớn của nghị định. Ông khuyến nghị Việt Nam nên sửa đổi các quy định để phù hợp hơn với thực tế.
Nghị định Bảo vệ dữ liệu cá nhân của Việt Nam được cho là giống với một đạo luật tương tự ở Trung Quốc có hiệu lực vào ngày 1/11.
Liên minh Internet Châu Á (AIC), với các thành viên bao gồm Twitter, Yahoo, Booking.com và Line, kêu gọi Việt Nam tuân thủ "các phương pháp tiếp cận toàn cầu" để tránh "những hậu quả không mong muốn".
"Nhiều điều khoản trong các dự thảo trước đó sẽ hạn chế đáng kể cách thức dữ liệu có thể được xử lý kỹ thuật số", Giám đốc điều hành AIC Jeff Paine nói với Nikkei Asia. "Điều này sẽ làm hỏng các kế hoạch chuyển đổi kỹ thuật số và xây dựng một nền kinh tế kỹ thuật số sôi động của Việt Nam".
Các chuyên gia còn cho rằng một số quy định nghiêm ngặt của dự thảo còn có thể làm ảnh hưởng đến Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), trong đó bắt buộc một bên "cho phép chuyển thông tin xuyên biên giới bằng phương tiện điện tử" và không "yêu cầu một người được bảo vệ phải sử dụng hoặc định vị các cơ sở máy tính trong lãnh thổ của bên đó".
Trong một khảo sát vào tháng 9 của PwC (PricewaterhouseCoopers), một trong bốn công ty kiểm toán hàng đầu thế giới, về việc liệu các tổ chức và doanh nghiệp tại Việt Nam đã sẵn sàng cho Nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân sắp tới hay chưa, có 66% người tham gia khảo sát cho biết họ đang tìm kiếm lời khuyên hoặc vẫn chưa xác định một lộ trình để đảm bảo tuân thủ nghị định, 50% nói rằng họ hiện có các chính sách và thủ tục kiểm soát truy cập được xác định để hạn chế quyền truy cập vào dữ liệu cá nhân, 41% nhận thức được yêu cầu thông báo cho chủ thể dữ liệu về tất cả các hoạt động liên quan đến xử lý dữ liệu cá nhân của họ nhưng không biết phương pháp chuẩn bị cho việc này, và 52% không có quy trình ứng phó sự cố hay vi phạm dữ liệu.