Báo chí Việt Nam là cái loa của Putin ?
Thới Bình, VNTB, 07/03/2022
Putin nói rằng chỉ là "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraine chứ không phải là chiến tranh…
Báo chí Việt Nam đã tường thuật về cuộc chiến Nga – Ukraine bằng cách sử dụng từ ngữ của Tổng thống Vladimir Putin, mặc dù trên thực tế thì ai cũng hiểu rõ đây là cuộc chiến tranh xâm lược.
Báo chí Việt Nam đã tường thuật về cuộc chiến Nga – Ukraine bằng cách sử dụng từ ngữ của Tổng thống Vladimir Putin
Báo chí Việt Nam dễ dàng ‘lỗi nhịp’ vì chờ ‘định hướng’
Cựu tổng biên tập báo Thanh Niên, nhà báo Nguyễn Công Khế nói rằng "báo chí chính thống của ta vẫn bị chậm về thông tin thời sự, những vấn để nóng bỏng của xã hội do cách cung cấp thông tin từ các cơ quan hữu quan cũng như những tự hạn chế không đáng có, làm cho hệ thống báo chí Nhà nước thiếu linh hoạt, không đáp ứng được nhu cầu thông tin của quần chúng nhân dân, do đó các mạng xã hội có điều kiện thông tin kịp thời, nhanh nhạy hơn, thu hút người đọc đông hơn.
Từ một bộ máy hùng mạnh, gồm 800 tờ báo với đủ loại hình đa dạng và có sức mạnh như vậy, báo chí Nhà nước hay được gọi là chính thống, vô tình chịu lùi bước nhường chỗ cho mạng xã hội hoành hành và chiếm lĩnh bạn đọc".
Theo đề xuất của nhà báo Nguyễn Công Khế, thì "nếu có báo chí tư nhân và được cấp phép thì chủ báo phải chịu trách nhiệm trước luật pháp nếu họ vi phạm, và như các nước, người xin ra báo phải ký quỹ, thay vì để tình trạng mạng xã hội thiếu lành mạnh nghiêm trọng như hiện nay".
Cần thay đổi gì để có báo chí độc lập ?
Trao đổi về ý kiến này, luật sư Tr.Th. cho rằng để có báo chí độc lập thì trước tiên cần điều chỉnh lại cách hiểu về tố tụng của ít nhất hai điều luật số 117 và 331 của Bộ luật hình sự hiện hành.
"Tôi cho rằng nếu như Đảng đã nhìn nhận ông Phan Đăng Lưu là một nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng của Đảng cộng sản Việt Nam, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam (1937), Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đảng (1938) thì cần lưu ý những gì mà ông Phan Đăng Lưu đã viết đăng số ra ngày 10/11/1938 trên báo Dân Tiến về tự do báo chí, qua đó có thể xem xét điều chỉnh về một số nội dung cáo buộc liên quan quyền tự do báo chí theo điều 117 và 331 của Bộ luật hình sự" – luật sư Tr.Th., nói.
Nội dung vẫn được hay nhắc tới về chuyện tự do báo chí qua lăng kính Phan Đăng Lưu, một đảng viên cộng sản :
"Tự do báo chí không bao giờ có hại cho nhà cầm quyền, vì nhiều lẽ :
1. Khi các báo được tự do xuất bản thì chỉ những tờ báo có dân chúng ủng hộ mới có thể sống, còn không thì chết hoặc sống ngắc ngoải, chẳng có ảnh hưởng gì đáng sợ.
2. Một tờ báo đã sống, đương nhiên nó đại diện cho tầng lớp dân chúng, nó diễn đạt tất cả hoài vọng và chí hướng của đám dân ấy. Nhà cầm quyền muốn cai trị được hoàn thiện không thể bỏ qua những hoài vọng hoặc chí hướng của đám dân này. Tất nhiên cũng cần đọc hết tờ báo ấy.
3. Một tờ báo nói vượt qua trình độ dân chúng, kêu gào dân chúng làm những việc tày trời không bao giờ dẫn đạo được dân chúng, sẽ bị dân chúng gạt qua bên mặt trận nghịch thù.
4. Một tờ báo sống một cách mạnh mẽ, có ảnh hưởng trong dân chúng, đưa ra những vấn đề trái ngược với quyền lợi của nhà cầm quyền, cũng chẳng có hại cho cuộc trị an. Nó chỉ là một tiếng còi báo trước cho chánh phủ hãy thay đổi chánh sách cai trị đi để chuộc lòng dân.
Căn cứ vào những lẽ đó, chúng tôi quả quyết rằng tự do báo chí không bao giờ có hại cho nhà cầm quyền. Có hại chăng là một chánh sách cai trị hẹp hòi, đi ngược với sự tiến hóa của dân chúng mà thôi".
Vẫn theo luật sư Tr.Th., trong các bài giảng trên giảng đường đại học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh, sinh viên thường nghe giảng với giáo trình quen thuộc thế này :
"Trong quá trình hoạt động cách mạng của mình, Người rất chú ý và quan tâm đến hoạt động báo chí và quyền tự do báo chí, vừa coi đó là một "vũ khí" và phương tiện trong quá trình đấu tranh cách mạng, đồng thời Người còn coi đó như là một cuộc đấu tranh cho quyền con người.
Hồ Chí Minh đã mạnh mẽ tố cáo chế độ thực dân Pháp ngăn cấm quyền tự do báo chí : "Chúng tôi không có quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận… chúng tôi phải sống trong cảnh ngu dốt và tối tăm vì chúng tôi không có quyền tự do học tập".
Trong tác phẩm Đông Dương, Người viết : "Sự thật là người Đông Dương không có một phương tiện hành động và học tập nào hết. Báo chí, hội họp, lập hội, đi lại đều bị cấm… Việc có những báo hoặc tạp chí mang tư tưởng tiến bộ một chút hoặc có một tờ báo của giai cấp công nhân Pháp là một tội nặng".
Trong một bài báo khác, bài "Báo chí", Người viết : "Giữa thế kỷ XX này, ở một nước có đến 20 triệu dân mà không có lấy một tờ báo. Các bạn có thể tưởng tượng được như thế không ? Không có lấy một tờ báo bằng tiếng mẹ đẻ của chúng tôi"…".
Đã tự tin về cơ đồ, sao không mở rộng dân chủ ?
Cách hiểu về quyền tự do báo chí từ Phan Đăng Lưu đến Hồ Chí Minh xem ra không có sự khác biệt. Trong cách hiểu này, nếu như hiện nay đã đủ tự tin khi nhiều lần được Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh về cơ đồ đất nước đang phát triển mạnh mẽ, thì tại sao lại "quy hoạch báo chí" kiểu hạn chế nhật báo, chăm chăm vào tạp chí ?
Nhìn từ những gì đang diễn ra về truyền thông trong đưa tin về cuộc chiến Nga – Ukraine, có lẽ Đảng và Nhà nước sẽ ‘dễ ăn dễ nói’ hơn rất nhiều với cả phía Nga lẫn Ukraine khi có sự góp mặt danh chính ngôn thuận của báo chí tư nhân, mang tính độc lập, không phải chịu sự định hướng nào từ cơ quan tuyên giáo.
Bởi báo chí tư nhân được cấp phép thì chủ báo phải chịu trách nhiệm trước luật pháp nếu họ vi phạm, và như các nước, người xin ra báo phải ký quỹ. Đàng nào thì Đảng và Nhà nước cũng luôn nắm đàng chuôi, chẳng gì phải ngại nếu như thật tâm muốn mở rộng dân chủ.
Thới Bình
Nguồn : VNTB, 07/03/2022
*************************
Báo chí Việt Nam bắt đầu ‘quay xe’ khi đưa tin chiến sự Nga – Ukraine
Trần Dzạ Dzũng, VNTB, 07/03/2022
Cựu trưởng ban Chính trị – xã hội báo Tuổi Trẻ, nhà báo Trương Quang Vĩnh phản ứng mạnh trước việc định hướng tuyên truyền qua lời kêu gọi : "Báo chí nước nhà đã lệ thuộc nhiều vào cỗ máy tuyên truyền trên và gieo cho người đọc, người xem nhiều thông tin sai trái. Làm cái loa cho kẻ đi xâm lược là đồng lõa với tội ác !".
Làm cái loa cho kẻ đi xâm lược là đồng lõa với tội ác…
Nhà báo Trương Quang Vĩnh hiện là biên tập viên của tờ VietnamNet với cơ quan chủ quản là Bộ Thông tin và Truyền thông. Ông là người phản ứng ngay từ đầu với các đồng nghiệp bằng khuyến cáo từ hôm 24/2 : "Báo chí đang tiến dần với quan điểm của Trung Quốc : Mỹ là thủ phạm gây căng thẳng ở Ukraine !".
Nhà báo Trương Quang Vĩnh đã ‘chốt hạ’ bằng một dự cảm thay cho lời nguyền :
"Adolf Hitler, trùm phát xít Đức, Lãnh tụ Đảng Quốc xã, vào ngày 30/04/1945 đã tự sát bằng súng lục trong khu trú ẩn ngầm của mình ở Berlin. Eva Braun, người vợ một ngày của ông cũng đã tự tử cùng ông bằng cách uống xyanua.
Putin trong những năm tháng còn lại, không chắc sẽ còn quyền tự chết như Hitler !".
Thế nhưng dường như mọi chuyện dần thay đổi về định hướng tuyên truyền sau khi Việt Nam kêu gọi thực thi luật nhân đạo quốc tế với Ukraine tại phiên họp đặc biệt của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc về Ukraine.
Trong bản tin trưa ngày 5/3 trên báo Người Lao Động (cơ quan thuộc Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh), cho biết đang có "Hàng chục ngàn người Ukraine về nước chiến đấu". Theo tờ báo này thì "số lượng người trong nhóm này tăng lên từng ngày và họ đang hướng về chiến trường. Những người đàn ông Ukraine này đang đi về phía Đông từ các nước gần đó, nơi hàng trăm nghìn người trong số họ và gia đình họ đã định cư trong những năm gần đây".
Dẫn nguồn tin từ cơ quan Biên phòng Nhà nước Ukraine, bài viết cho biết tuần này có gần 80.000 người đã trở về nước kể từ khi Điện Kremlin bắt đầu cuộc tấn công vào ngày 24/2. Họ trở về để gia nhập quân đội hoặc các lực lượng bảo vệ lãnh thổ.
Tại Ba Lan, nước có nền kinh tế lớn nhất Đông Âu, có hơn 1 triệu người Ukraine định cư tại đây trong hơn 8 năm từ khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea. Theo ông Maciej Wronski, người đứng đầu Hiệp hội Công ty Vận tải và Hậu cần, thì đang có đến 30% tài xế Ukraine làm việc trong các công ty vận tải Ba Lan đã xin nghỉ phép để trở về chiến đấu.
Hiệp hội các nhà phát triển bất động sản Ba Lan ước tính từ 20% đến 30% công nhân Ukraine đã rời các công trường xây dựng kể từ khi cuộc tấn công bắt đầu để trở về quê nhà chiến đấu chống giặc Nga xâm lược.
Cũng trong ngày 5/3, báo Thanh Niên – một tờ báo có nhiều độc giả vào loại bậc nhất ở Việt Nam, đưa tin mặc dù Đại sứ quán Ukraine tại Nigeria thông báo những người Nigeria muốn đi đến Ukraine để chống quân Nga phải chi trả 1.000 USD tiền vé máy bay và phí thị thực, song theo Bí thư thứ 2 tại Đại sứ quán Ukraine ở Nigeria Bohdan Soltys xác nhận, thì vẫn có nhiều cựu binh lục quân Nigeria tình nguyện sang Ukraine để tham chiến.
Số tiền 1.000 USD đó được giải thích là để người Nigeria vốn là những cựu binh kinh nghiệm quân sự, làm phần thủ tục thị thực để đến Romania và Ba Lan sau đó sang Ukraine.
Khác với hai đồng nghiệp nói trên, báo Tuổi Trẻ chọn việc đưa tin ‘lách định hướng’ bằng phỏng vấn cựu thứ trưởng Quốc phòng – Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh. Bài báo có đoạn về nhận định của tướng Vịnh mang tính răn đe đối với người khởi sự binh đao với Ukraine :
"Chúng ta nhớ lại năm 1979, Liên Xô đưa quân sang Afghanistan và thời điểm đó, mọi chuyện tưởng chừng như đã an bài, nếu so sánh sức mạnh của hai bên.
Nhưng sau 10 năm sa lầy, Liên Xô phải quay trở về trong thế yếu và đó là một nhân tố góp phần làm Liên Xô sụp đổ. Nước Nga cần nhớ lại bài học này để có thể ngồi vào bàn đàm phán".
Tướng Vịnh cho rằng nước Nga sẽ có một kẻ thù ở sát nách thay vì một người anh em hay một nước láng giềng truyền thống. Hơn thế nữa, uy tín và đoàn kết quốc gia sẽ bị tổn hại vô cùng nặng nề và lâu dài.
"Không khó để nhìn ra, đó là : ngừng bắn ngay lập tức, các đoàn quân về bên kia biên giới ; ngưng ngay viện trợ quân sự cho tất cả các bên ; các khu vực tranh chấp (Crimea, Donbass…) giữ nguyên trạng, 2 nước sẽ đàm phán trong hòa bình và tôn trọng lẫn nhau, tuân thủ luật pháp quốc tế" – tướng Nguyễn Chí Vịnh nhấn mạnh.
Đoạn kết bài phỏng vấn để sắp xếp bằng ý tứ phát biểu của tướng Vịnh dường như còn dành cho cả Đảng và Nhà nước Việt Nam :
"Chúng ta chân thành mong muốn Ukraine hòa bình, không bị áp đặt bởi chính trị cường quyền, không phải chịu đựng chính sách ‘ngoại giao pháo hạm’ của nước lớn.
Chúng ta phản đối bất cứ hình thức nào áp đặt chiến tranh với Ukraine, kêu gọi hòa bình, ổn định cho người dân".