Tổng thống Donald Trump đã tranh cử tổng thống hai lần, thắng một thua một. Như một võ sĩ không mệt mỏi, ông mới thượng đài đấu hiệp thứ ba, năm 2024. Trong đảng Cộng hòa chưa thấy ai có thể qua mặt ông khi bỏ phiếu sơ bộ, kể cả Ron DeSantis, thống đốc Florida. Trong đảng Dân chủ chưa biết có người nào sẽ thay Tổng thống Joe Biden hay không. Nếu Trump và Biden tái đấu, chưa biết ai thắng ai, nhưng trận đấu sẽ rất hào hứng !
Tổng thống Donald Trump tuyên bố tranh cử tổng thống năm 2024 ngày 15/11/2022.
Nhiều chính khách Cộng hòa đề nghị ông Trump không tuyên bố tái tranh cử trước ngày 6 tháng 12 khi tiểu bang Georgia sẽ bỏ phiếu chọn giữa Cầu thủ Herschel Walker, Cộng hòa và Nghị sĩ Raphael Warnock, Dân chủ. Nếu ông hoãn lại tới sau ngày đó thì Walker sẽ có cơ hội gây quỹ nhiều hơn, sau khi được 5 nghị sĩ Cộng hòa cùng lên tiếng ủng hộ. Nhưng ông Trump không quan tâm.
Chỉ có một đại biểu Cộng hòa đến dự cuộc họp báo tái tranh cử của ông Trump là Dân biểu Madison Cawthorn, tiểu bang North Carolina ; ông Cawthorn sắp về hưu vì không được đảng đưa ra tranh cử năm nay. Hai người con lớn của ông, Ivanka và Don Jr., cũng không có mặt.
Một lý do người ta mong ông trì hoãn là vì đảng Cộng hòa thua ở Thượng viện và thắng rất nhỏ ở Hạ viện trong cuộc bầu cử quốc hội vừa qua, mà trước đó ai cũng tin rằng đảng sẽ thắng lớn. Trong sáu tiểu bang "ngang ngửa", những ứng cử viên nghị sĩ và thống đốc được ông Trump ủng hộ phần lớn đều thua. Người ta cho rằng ông Trump nên công bố ý định tranh cử trễ hơn, để công chúng quên những thất bại vừa qua.
Ông Trump đã cổ động cho các ứng cử viên thống đốc ở các tiểu bang Michigan và Pennsylvania, cả hai đều thất bại. Ở Pennsylvania, ứng cử viên thống đốc Doug Mastriano theo ông Trump lớn tiếng phủ nhận kết quả cuộc bỏ phiếu năm 2020 và chống phá thai kịch liệt, thua đối thủ 14%, vì thế đã kéo theo Mehmet Oz, một người có nhiều triển vọng thắng.
Theo nhật báo Wall Street Journal dựa trên nghiên cứu của AP VoteCast, năm nay các cử tri Cộng hòa đi bầu đông hơn, chiếm 49% tổng số, còn đảng Dân chủ chỉ chiếm 43%. Riêng trong cuộc bỏ phiếu bầu Thượng viện, Cộng hòa cũng đông hơn, chênh lệch 5% ở Pennsylvania, 8% ở Georgia và 11% tại Arizona. Dù có ưu thế đó, các ứng cử viên Cộng hòa vẫn thua ở hai nơi, và tại Georgia sẽ phải bỏ phiếu lại. Ông Oz thua đối thủ John Fetterman 19% số phiếu của những cử tri độc lập, và 8% các cử tri Cộng hòa.
Các cử tri độc lập, không theo đảng nào thường quyết định kết quả bầu cử. Các đảng chính trị thường chỉ được 30% các cử tri độc lập tin tưởng, 50% không tin, theo AP VoteCast.
Năm 1994 đảng Cộng hòa đã chiếm 14% phiếu của cử tri độc lập, năm 2010 chiếm được 19% cho nên đã kiểm soát quốc hội. Đối lại, năm 2006 đảng Dân chủ chiếm 18%, và năm 2018 được 12% các cử tri độc lập ủng hộ, chiếm lại được Hạ viện.
Trong cuộc bỏ phiếu năm nay, các cử tri độc lập bầu cho đảng Dân chủ 4% nhiều hơn đảng Cộng hòa trong cả nước Mỹ, theo AP VoteCast. Tại Pennsylvania,18% nhiều hơn, ở Georgia 28% và tại Arizona 30% nhiều hơn, đã quyết định kết quả sau cùng.
Tại Arizona, ứng cử viên Blake Masters được Tổng thống Trump ủng hộ đã thua 30% phiếu của các cử tri độc lập và cũng kém đối thủ 14% phiếu của các cử tri Cộng hòa, chỉ được 2% các cử tri Dân chủ ủng hộ, chịu thua Nghị sĩ Mark Kelly. Ông đã tranh cử với đề tài phủ nhận kết quả cuộc bầu cử năm 2020, không coi ông Biden là tổng thống chính đáng. Nhiều ứng cử viên Cộng hòa cũng tranh cử với đề tài phủ nhận như ông Masters và cũng thất bại tại sáu tiểu bang mà ông Trump muốn lật ngược kết quả.
Các cử tri độc lập có vẻ đã chán nghe những lời tố cáo gian lận bầu cử. Hàng chục tòa án đã bác bỏ đơn kiện của những người ủng hộ Tổng thống Trump, trong đó có các quan tòa do ông Trump bổ nhiệm.
Tấn công cuộc bầu cử năm 2020 là gian lận không còn hấp dẫn nữa. Vì vậy, ngay trong bài diễn văn công bố ra tranh cử năm 2024, cựu Tổng thống Trump cũng không nói một câu nào về vấn đề đó nữa ; chứng tỏ ông biết rút kinh nghiệm và tự kiềm chế.
Ông Donald Trump là một trong 10 vị tổng thống Mỹ đã thất cử sau một nhiệm kỳ, như các ông William Howard Taft, Martin Van Buren và George H.W. Bush. Nhưng ông Trump là người thứ nhì đã kéo theo cả đảng cùng xuống như mình, giống Tổng thống Herbert Hoover người lãnh đạo nước Mỹ trong thời khủng hoảng kinh tế 1930.
Ông Trump đã thay đổi nhiều đường lối căn bản của đảng Cộng hòa. Về kinh tế, đảng Cộng hòa vẫn đề cao tự do mậu dịch như một tín điều của chủ nghĩa tư bản, ông Trump chủ trương bảo hộ hàng nội hóa, đánh thuế nặng hàng nhập cảng. Từ thời Tổng thống Eisenhower Cộng hòa vẫn chủ trương phải cân bằng ngân sách, nhưng ông Trump đã đưa tới tình trạng khiếm hụt cao kỷ lục sau 4 năm cầm quyền. Các nhà chính trị Cộng hòa phải chấp nhận những đường lối của ông Trump vì ông có sức hấp dẫn lớn đối với các cử tri luôn luôn ủng hộ đảng ; phần lớn là những người da trắng, ở miền quê, lớn tuổi.
Các cử tri căn bản trên ủng hộ ông Trump không phải vì các chính sách của ông, ngoài thái độ chống di dân và chủ trương bảo hộ hàng nội hóa. Mối quan hệ giữa hai bên, người lãnh đạo và quần chúng, dựa trên tư cách cá nhân và sức thu hút cảm tình. Vì vậy, những người chống ông bằng cách vạch ra các chính sách họ coi là sai lầm cũng không làm cho ông mất phiếu. Những thất bại của ứng cử viên Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm nay, mà nhiều người coi ông Trump gây ra, cũng không ảnh hưởng gì tới những cử tri căn bản đã tin tưởng vào ông.
Đối với các người ủng hộ ông, ông Trump đóng vai trò đặc biệt, vừa là một "người hùng" tự nhận là một "thiên tài ổn định", lại vừa là một "nạn nhân" bị đánh phá, đả kích, bêu xấu vì ganh ghét. Ông kể tội kẻ thù của mình là "giới thượng lưu" (elites) nắm chiếm quyền hành ở nước Mỹ từ lâu nay. Các cử tri căn bản của ông cũng thấy mình bị bỏ quên, bị thua thiệt trong khi kinh tế Mỹ tiến bộ mấy chục năm qua, cũng coi "giới thượng lưu" đó là kẻ thù của chính họ !
Sau khi ông Trump đắc cử năm 2016, đảng Cộng hòa đã thua trong các cuộc bỏ phiếu năm 2018, 2020 và 2022. Họ có thể tiếp tục đi cùng ông vào năm 2024 hay không ? Nhật báoWall Street Journal nghiên cứu dư luận trong tháng 10, 2022, thấy 93% cử tri Cộng hòa hài lòng về thành tích của ông Trump trong 4 năm ở Tòa Bạch Ốc. Nhưng họ không hoàn toàn ủng hộ ông tranh cử lần nữa. Nhiều người thường giúp quỹ tranh cử của đảng Cộng hòa bắt đầu ngưng gửi cho ông Trump mà đóng góp cho Thống đốc Ron DeSantis, tiểu bang Florida. Nghị sĩ Jerry Moran (CH) được ông Trump ủng hộ và thắng cử tại Kansas trong tháng này, nhưng cũng không tỏ ý ủng hộ ông Trump tranh cử năm 2024.
Nhưng Đảng Cộng hòa không thể dễ dàng gạt Trump ra ngoài cuộc tranh cử năm 2024. Nếu họ chính thức đưa ra một ứng cử viên tổng thống khác, ông Trump vẫn có thể tranh cử với tư cách độc lập, không đảng phái, và thu hút mất nhiều phiếu cử tri. Đó là nỗi khó khăn của Cộng hòa, chưa thể đoán họ sẽ giải quyết ra sao !
Ngô Nhân Dụng
Nguồn : VOA, 17/11/2022