Câu hỏi trên đây liên quan đến bài diễn thuyết đẫm lệ nhưng hào hùng của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trước lưỡng Viện Quốc hội Hoa Kỳ vào ngày 21/12/2022 trong một chuyến thăm chóng vánh trên đất Mỹ. Câu trả lời ở đây là : "Đáng tiếc, không hề !" Bởi vì, theo cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Chí Vịnh, dường như sự phức tạp hiện nay là do Mỹ và phương Tây xúi bẩy Ukraine mà ra (!?) (Chú ý từ phút thứ 7:37)
Tổng thống Zelensky trao lá cờ từ chiến trường Ukraine cho Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ hôm 21/12/2022 - AFP
Tốc độ di chuyển như James Bond…
Truyền thông quốc tế thì trầm trồ thán phục : "Chỉ trong khoảng thời gian 24 tiếng đồng hồ, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã gắn thêm được một hoặc hai lon vào bộ trang phục kaki đầy tính biểu tượng của một chiến binh cực kỳ dũng cảm". Trước đó, vào buổi sáng thứ Ba (ngày 20/12), Zelensky vừa thực hiện một việc ít ai dám làm là đến tận Bakhmut (mặt trận Donbass), trao huy chương cho những người lính có công, bất chấp tiếng đại bác vang rền cách đó không xa. Rồi tựa như trong nháy mắt, hôm sau, sáng thứ Tư ngày 21/12, ông đã từ toa xe lửa bước xuống sân ga Przemysl của Ba Lan, cách Bakhmut hơn 1.300 km về phía Tây. Truyền thông mô tả : "Lần đầu tiên sau mười tháng xung đột với Nga, Zelensky mới rời khỏi lãnh thổ Ukraine. Cùng với Đại sứ Mỹ tại Kiev Bridget Brink, họ đến sân bay Rzeszow, nơi chiếc Boeing C–40B của Không lực Hoa Kỳ đã đợi sẵn. Trên chiếc phi cơ thuộc loại loại cực kỳ an toàn và được trang bị đầy đủ các phương tiện liên lạc, Zelensky đã bay đến căn cứ Không quân Andrews (bang Maryland, Hoa Kỳ) và xuất hiện sau đó tại Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ, trong một chuyến thăm chóng vánh mang tính biểu tượng cao".
Báo chí Hoa Kỳ và Châu Âu trích dẫn bình luận của Ivan Yakovina, một chuyên gia về nền chính trị Mỹ, trên sóng của Đài Radio NV. Theo đó, sự kiện Tổng thống Zelensky đi từ Bakhmut đến Washington trong vỏn vẹn một ngày gợi lại tốc độ di chuyển của điệp viên James Bond trên hành tinh. Theo nhà báo này : "Người Mỹ đã chờ đợi Zelensky và họ sẽ không để một vị khách như thế ra về tay không trong dịp Giáng Sinh". Truyền thông ghi nhận trên thực tế, đúng vào thời điểm Tổng thống Ukraine chuẩn bị đặt chân lên đất Mỹ, ngay sau buổi trưa, Ngoại trưởng Antony Blinken đã ra một thông cáo báo chí xác nhận khoản viện trợ quân sự mới 1,85 tỷ USD, trong đó, lần đầu tiên, có hệ thống tên lửa Patriot, một trong những vũ khí phòng không tinh vi và mạnh mẽ nhất thế giới. Tờ Libération (Pháp) trích lời nhà sử học quân sự Michel Goya giải thích rằng : "Hệ thống này có thể đánh chặn tên lửa và máy bay trong bán kính 160 km. Việc cung cấp này, cả về chiến lược lẫn biểu tượng, diễn ra khi Nga gia tăng các chiến dịch tấn công vào các thành phố của Ukraine trong những tuần gần đây". Quyết định này là một đòn "cười vào mũi" Putin, khiến cho phát ngôn viên của Tổng thống Nga hôm 23/12 phải lên tiếng đe dọa rằng, hành động đó của Mỹ chắc chắn dẫn đến một cuộc xung đột trầm trọng hơn.
Tổng thống Ukraine và tổng thống Hoa Kỳ tại phòng bầu dục, Nhà Trắng hôm 21/12/2022. Ảnh AFP
Bài diễn văn đẫm lệ nhưng hào hùng
Chuyến thăm của Tổng thống Zelensky gây bất ngờ lớn, vì chỉ được tiết lộ vài giờ trước khi đến Mỹ, nhưng quá trình chuẩn bị đã được tiến hành cách đấy 10 ngày. Phát biểu trước Quốc hội Mỹ, ông Zelensky đã chủ động nói thẳng bằng tiếng Anh mà không cần qua thông dịch, nhằm trực tiếp truyền tải các thông điệp đến cử tri Mỹ. Ông gửi đến các Nghị sĩ Mỹ lá cờ Ukraine có chữ ký của các binh sĩ từ thành phố tiền tuyến Bakhmut. Tại Nhà Trắng, ông gửi tới Tổng thống Biden huân chương từ một quân nhân Ukraine và tuyên bố : Kiev đang đấu tranh vì những giá trị "dân chủ và tự do" theo đúng tinh thần của phương Tây. Bài phát biểu của ông trước hai Viện Quốc hội Mỹ được mô tả là đẫm lệ nhưng hào hùng, như một khoảnh khắc lịch sử gây tiếng vang lớn ở quê nhà, thắp lên nhiều niềm hy vọng và tự hào của người dân Ukraine. "Chuyến thăm cũng như bài diễn thuyết sẽ đi vào lịch sử là cơ hội hiếm có mà ông Zelensky đã tận dụng để cảm ơn nhân dân Mỹ, vì những hỗ trợ liên tục trong những tháng qua, đồng thời tiếp tục kêu gọi phương Tây duy trì dòng chảy vũ khí và viện trợ tới Ukraine". Thật bất ngờ, vì sự mô tả trung thực và khá xúc động này lại có thể tìm thấy trên các đường link của Chuyến thăm của Tổng thống Zelensky từ "Trung tâm báo chí và hợp tác truyền thông quốc tế" (CPI) của Cục Thông tin Đối ngoại thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông nhà nước Việt Nam.
Không bất ngờ lớn sao được, sau bốn năm lần bỏ phiếu ở Liên hợp quốc hoàn toàn bất lợi cho cuộc chiến đấu của quân và dân Ukraine, lần này Đcộng sản Việt Nam bật đèn xanh cho cả cả hàng chục trang mạng chính thống ở Việt Nam được đưa tin tuy không bình luận về chuyến thăm Washington chớp nhoáng của Zelensky. Chuyến thăm vừa qua của Tổng thống đã mang lại những kết quả cụ thể cho Kiev, tuy vẫn còn những câu hỏi chưa thể giải đáp về tương lai chiến sự. Chuyến thăm được công bố vào giờ chót ấy đã thành công. Ông trở về nước và nhận được những cam kết về quân sự và tài chính từ Mỹ cho Ukraine trong cuộc đối đầu với nhà nước Nga khủng bố. Tuy nhiên, sau chuyến công du, vẫn còn đó những câu hỏi bỏ ngỏ như : Liệu nước Mỹ sẽ còn tiếp tục hỗ trợ thêm gì và hỗ trợ như thế nào cho Ukraine trong giai đoạn tới ; sự ủng hộ từ lưỡng đảng Quốc hội Hoa Kỳ có thể duy trì trong bao lâu và quan trọng nhất là cuộc chiến rồi sẽ kết thúc ra sao ? Quốc hội Mỹ đang chuẩn bị bỏ phiếu về dự luật viện trợ 45 tỷ USD cho Ukraine. Trước đó, Mỹ đã cam kết chuyển cho Kiev 50 tỷ USD. Một quan chức đảng Cộng hòa nói với truyền thông quốc tế rằng, gói 45 tỷ USD có khả năng cao sẽ được thông qua. Mặc dầu hơn chục trang mạng "lề đảng" của Việt Nam đồng loạt đưa tin về chuyến thăm, nhưng điều đó không có nghĩa là, bài diễn thuyết của Zelensky đã lay động tâm can và lập trường của Hà Nội đối với cuộc chiến thay đổi.
Tổng thống Ukraine Zelensky và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tại Nhà Trắng ngày 21/12/2022. Ảnh AFP
Đánh đồng kẻ xâm lược với nạn nhân ?
Bài phát biểu kéo dài hơn 40 phút của Tổng thống Zelensky đã thực sự gây phấn chấn, xúc động đối với các Nghị sỹ Mỹ, kể cả những Nghị sỹ Cộng hòa còn có một vài lăn tăn trong việc hỗ trờ lâu dài sự nghiệp thiêng liêng của những người con Ukraine yêu nước. Cả hội trường hơn 10 lần đứng dậy vỗ tay không ngớt. https://baotiengdan.com/2022/12/22/dan-ukraine-that-tu-hao-ve-tong-thong-cua-minh/. Bài diễn văn được giới quan sát đánh giá cao, nhất là khi Tổng thống Zelensky sòng phẳng : Viện trợ cho Kiev là sự đầu tư vào nền dân chủ chứ không phải là hoạt động từ thiện, đồng thời viện dẫn vai trò của Mỹ trong Thế chiến thứ hai nhằm kêu gọi hỗ trợ nhiều hơn nữa. Đúng là dân Ukraine hy sinh vì cả những quyền lợi của thế giới tự do. "Tiền bạc của các bạn không phải là các khoản từ thiện. Đó là khoản đầu tư cho an ninh và dân chủ toàn cầu mà chúng tôi đang xử lý theo cách có trách nhiệm nhất", ông Zelensky nhắc lại. Trong khẳng định của Tổng thống Zelensky có điều gì đó giống cái khẩu khí của Tổng bí thư Đcộng sản Việt Nam ngày nào khi có lần Lê Duẩn không úp mở : "Ta đánh là đánh cho cà Liên Xô và Trung Quốc !" Nếu ngày ấy có vị tướng nào nói Trung Quốc và Liên Xô "xúi bầy" Việt nam tiến hành cuộc kháng chiến cứu nước, liệu Hà Nội sẽ nghĩ như thế nào ?
Giới phân tích quốc tế vừa qua có đặt vấn đề : Tại sao năm nay Việt Nam kỷ niệm ngày "Toàn quốc Kháng chiến 19/12" thiếu khí thế "trống dong cờ mở" như mọi năm. Phải chăng việc Việt Nam không thể ủng hộ cuộc kháng chiến của quân và dân Ukraine vì sự nghiệp độc lập dân tộc như Việt Nam trước đây, đang đặt Việt Nam vào thể "trở đi mắc núi trở lại mắc sông". Ngay từ khi Putin tập trung 20 vạn quân đóng dọc biên giới phía đông Ukraine dưới chiêu bài tập trận, nhiều người Việt mẫn cảm với thời cuộc đã sớm có sự so sánh tình cảnh Ukraine với Việt Nam hiện tại. Nếu cựu Thứ trưởng Quốc phòng Nguyễn Chí Vịnh nhìn về cuộc chiến của Nga xâm lược Ukraine và nghĩ đến sức ép, thậm chí nhiều khi là sự bắt nạt của Trung Quốc đối với Việt Nam, thì chắc cựu Thứ trưởng không thể đánh đồng hành động xâm lược của Nga với những nạn nhân là phụ nữ và trẻ em ở Ukraine. Lại càng không thể lạnh lùng đưa ra nhận xét, tất cả sự phức tạp hiện nay ở Châu Âu là do Mỹ và phương Tây xúi bẩy Ukraine mà sinh ra (!?). Có đúng là Mỹ và phương Tây đang "trục lợi" trong cuộc chiến hiện nay như tướng Vịnh khẳng định trong cuộc trả lời phỏng vấn này ?
Nghe từ phút thứ 7:37). Hay cuộc đấu tranh của quân và dân Ukraine đang góp phần xác định thế giới mà con cháu chúng ta sẽ sống và kể cả những thế hệ sau đó ? "Thế giới quá liên kết và tùy thuộc lẫn nhau đến mức không cho phép ai đó đứng sang một bên mà vẫn cảm thấy an toàn khi trận chiến như vậy tiếp diễn" – Đó là niềm tin của Zelensky khi phát biểu trước lưỡng Viện Quốc hội Mỹ.
Bích Nhung
Nguồn : RFA, 24/12/2022
Tham khảo :
1. https://www.youtube.com/watch?v=dXf76sWGNbU
2. https://www.rfi.fr/vi/%C4%91i%E1%BB%83m-b%C3%A1o/20221222-t%E1%BB%AB-bakhmut-%C4%91%E1%BA%BFn-washington-hai-chuy%E1%BA%BFn-th%C4%83m-gi%C3%BAp-zelensky-n%C3%A2ng-cao-uy-t%C3%ADn
3. https://vnexpress.net/10-ngay-my-chuan-bi-cho-chuyen-tham-cua-ong-zelensky-4551429.html 23/12
5. https://vietbao.vn/nhung-cau-hoi-sau-chuyen-tham-my-cua-tong-thong-zelensky-402809.html
6. https://baotiengdan.com/2022/12/22/dan-ukraine-that-tu-hao-ve-tong-thong-cua-minh/
7. https://kinhtedothi.vn/tong-thong-ukraine-phat-bieu-tu-my-vien-tro-khong-phai-la-tu-thien.html
8. https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/there-is-another-lose-05142020231559.html
9. https://www.youtube.com/watch?v=dXf76sWGNbU
10. https://thanhnien.vn/tong-thong-ukraine-vua-phat-bieu-gi-tai-quoc-hoi-my-post1534447.html