Quý Mão này đúng là một năm "đặc biệt của đặc biệt". Đất nước đón Xuân mà Chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc mất chức, làm dư luận dậy sóng.
Cuộc chiến 'chống tham nhũng' của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng với tác động sâu rộng tới nhân sự cao cấp đang là đề tài dân Việt Nam và hàng loạt đài báo nước ngoài bàn bạc.
Mới dịp Tết năm ngoái, ông Nguyễn Xuân Phúc là Chủ tịch nước, dự lễ tịch điền Đọi Sơn 2022 hôm 07/02
Truyền thông Việt Nam nói "hiền lành" rằng ông Phúc xin thôi, về nghỉ hưu, nhưng David Brown viết thẳng thừng trên Asia Sentinel rằng ông bị loại (VN President Ousted).
Trong lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam và Quốc hội Việt Nam chưa bao giờ có chuyện 27, 28 Tết, các đại thần quan phải bỏ việc nhà, bỏ nhiệm sở, họp nhau chia lại các ghế trên thượng tầng quyền lực.
Dẫu biết cập rập như thế này là dở, quốc tế và người dân bàn tán nhưng sao Tổng bí thư vẫn đẩy mọi thứ phải làm theo kịch bản đã vạch sẵn ?
Các thế lực sân sau
Kết quả bỏ phiếu kín tại Hội nghị trung ương hôm 17/1 và tại Quốc hội hôm 18/1 là một phần cho câu trả lời.
Một nguồn tin nội bộ không thể nêu danh tính, hơn 30% trong số gần 200 Ủy viên trung ương không đồng ý truất chức Ủy viên Trung ương và Ủy viên Bộ Chính trị của Nguyễn Xuân Phúc.
Và 109 trên 480 đại biểu có mặt không đồng ý bãi miễn tư cách đại biểu Quốc hội của ông Nguyễn Xuân Phúc.
Đấy là những con số biết nói.
Thế nhưng với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thì thật là "đêm dài lắm mộng", ông sợ nếu không dứt điểm trước Tết, các phe phái có thêm thời gian, có thể bày ra lắm mưu nhiều kế, gây bất lợi cho ông.
Chuyện đấu đá trong nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam là chuyện có từ lâu nhưng lần này nó gắn với các thế lực "sân sau" của mỗi "lãnh chúa". Không chỉ đơn giản là giữa ba miền Bắc - Trung - Nam, mà còn là giữa các đại gia trong một vùng miền lắm khi cũng không chịu nhau.
Ông Phạm Minh Chính (phải) thay thế ông Nguyễn Xuân Phúc vào vị trí thủ tướng Việt Nam tháng 4/2021
Quý Mão này đúng là một năm 'đặc biệt của đặc biệt'. Đất nước đón Xuân mà "mất Phúc", sau Tết, có thể "mất luôn cả Chính" - những tin đồn hoặc suy đoán về việc ông Phạm Minh Chính "dễ gặp rủi ro" về vị trí đã lan ra các báo nước ngoài như Deutsche Welle của Đức.
Thế nhưng cũng có câu hỏi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhận trách nhiệm gì ở cương vị Trưởng tiểu ban nhân sự Đại hội 13, khi hàng loạt Ủy viên trung ương Đảng trong khóa này hai năm qua lũ lượt đi tù hoặc bị kỷ luật.
Đây vừa là điểm yếu vừa là điểm mạnh của ông Trọng. Yếu là vì thiên hạ sẽ quy trách nhiệm không thể thoái thác cho ông. Mạnh là vì các đồng chí "chưa bị lộ" vẫn còn e dè đối với cái lò của ông
Có dự kiến ông Trọng sẽ rời đi vào mùa hè năm nay, khi Trung ương họp hội nghị giữa kỳ. Nhưng ông Trọng có từ chức hay không, thì còn phải xem.
Mặt khác, cũng còn phải xem các thế lực nghiêng ủng hộ ông và chính sách khá giống kiểu Trung Quốc có tìm được "ngọn cờ" nào khác thay ông hay không. Nếu không thì ông hẳn là vẫn tại vị.
Nói ông Nguyễn Xuân Phúc bị đánh cho tan tác đến mức buộc phải chọn con đường rút lui cũng đúng. Nhưng ông Phúc rút lui để mở đường sống cho các ủy viên trung ương Đảng cũng đúng, vì ông Phúc từ chức, thì mới có lý do để buộc ông Trọng từ chức.
Loại phe kỹ trị để 'đề phòng' ?
Tuy nhiên, vẫn không thể coi thường những nỗ lực của phái đang muốn làm mạnh tay với những thành phần được cho là kỹ trị, hướng về Phương Tây.
Ví dụ nhãn tiền là hai ông Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh và Vũ Đức Đam không có chỗ đứng ở đỉnh cao quyền lực Việt Nam.
Mọi manh nha của những đòi hỏi "Cải cách Thể chế", biết đâu sẽ dẫn tới "Cách mạng Màu", phải được triệt từ gốc. Đây là điều các lãnh đạo Trung Quốc và Việt Nam công khai đồng ý với nhau từ cuối tháng 10 năm ngoái và luôn được các báo chính thống nhắc.
Ba Phó Thủ tướng (hình từ trái qua) : Trần Lưu Quang, Lê Minh Khái, Trần Hồng Hà đứng trước nhiều thách thức lớn về kinh tế- xã hội
Giống như Hàn Quốc và Đài Loan, Việt Nam cũng đang trong giai đoạn chờ giao thừa âm lịch mở ra một năm mới.
Nhưng khác xa với hai quốc gia Đông Á ấy, cả hệ thống chính trị lẫn hệ thống công quyền ở Việt Nam đang 'tạm nghỉ' không làm gì cả, dù kinh tế - xã hội Việt Nam đang đối diện với đủ loại vấn nạn nghiêm trọng.
Doanh nghiệp Việt Nam, bất kể quy mô, đều tạm ngưng hoạt động, chạy cầm chừng hoặc xin giải thể càng ngày càng nhiều, thất nghiệp càng ngày càng cao, số người bi quan vì bế tắc về tương lai tăng lên.
Bạn bè quốc tế nghi ngại, nền chính trị Việt Nam có đang bị đặt dấu hỏi trong bối cảnh cuộc thay đổi chưa từng có trong Bộ Chính trị và các cơ quan lãnh đạo khác.
Hãy chờ xem Trung ương Đảng để cho ông Phạm Minh Chính tại vị sau Tết hay quyết định như thế nào.
Những tin đồn về ông "chỉ đang đem lại bất an cho chính trị và sự phát triển của Việt Nam", báo Nhật Nikkei Asia (18/01/2023) của Nhật đánh giá.
Vấn đề là chưa hề có dấu hiệu cuộc chiến ở thượng tầng kiến trúc tại Ba Đình sẽ dừng ở đâu đó.
Mai Luân
Nguồn : BBC, 19/01/2023