Nếu ông Joe Biden tuyên bố rút lui, chắc đảng Dân chủ sẽ mừng lắm. Ông sẽ làm gương cho các ứng cử viên tổng thống sau này và có thể tạo ra một tập tục.
Hiến pháp Mỹ từ đầu không giới hạn một vị tổng thống có thể làm mấy nhiệm kỳ. Đó là một tập tục.
Chuyện khó tin nhưng có thật 100% : Tổng thống Joe Biden đã tới tiểu bang Florida hỗ trợ cựu Tổng thống Donald Trump ! Ngày Thứ năm 9/2, ông Biden phê bình Thống đốc Ron DeSantis, khi làm dân biểu từ năm 2013 đến 2018, đã ủng hộ kế hoạch cắt giảm tiền hưu bổng của người già ; nếu đúng sẽ làm mất phiếu của rất nhiều cử tri. Ông DeSantis có thể giành đóng vai ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa trong năm tới ! Chính ông Trump đã đả kích ông DeSantis nhiều lần, còn dọa nhiều bí mật sẽ được tung ra sau.
Đối với ông Biden, nếu sang năm phải giành chức tổng thống với ông Trump một lần nữa thì sẽ nhẹ nhàng hơn là đối đầu với DeSantis. Một điều hầu hết mọi người đồng ý là cả hai ông Trump và Biden đều có thể thua nếu tranh cử với bất cứ người nào khác.
Phía đảng Cộng hòa, có rất nhiều người đang chuẩn bị tranh cử tổng thống : ngoài DeSantis, còn cựu phó tổng thống Mike Pence, thống đốc Kristi Noem ở South Dakota, nghị sĩ Tom Cotton của Arkansas, cựu ngoại trưởng Mike Pompeo, vân vân. Chỉ có ông Trump chính thức nói sang năm sẽ tranh cử ; ông có sẵn một số cử tri ủng hộ vững chắc. Nếu hai hoặc ba người khác nhập cuộc thì họ sẽ chia phiếu của nhau và ông Trump sẽ thắng thế, sang năm tranh cử cho đảng Cộng hòa, giống như năm 2016.
Trong đảng Dân chủ thì chưa có ai chính thức nói muốn thay thế ông Biden. Nhưng nhiều người nói thẳng nếu ông Biden rút lui thì đảng có hy vọng giữ được Tòa Bạch Ốc hơn. Ông Biden vẫn không bỏ ý định tranh cử năm 2024. Nhưng đến sang năm ông tuyên bố cũng không muộn.
Ông Joe Biden có một lý do để rút lui mà không mất mặt, là tuổi đã già. Hiện nay ông đã chiếm kỷ lục là vị tổng thống già nhất, năm 2025 sẽ về hưu khi 82 tuổi. Ông Ronald Reagan 77 tuổi khi rời Tòa Bạch Ốc. Nếu sang năm ông Trump đắc cử thì năm 2029 về hưu cũng mới có 82 tuổi.
Nhưng dân Mỹ không kỳ thị tuổi tác vì số người số người cao tuổi ngày càng đông và nhiều người vẫn làm việc. Năm 2018 có 52 triệu người Mỹ 65 tuổi trở lên, tới năm 2060 sẽ lên tới 95 triệu. Một phần tư những người trong lớp tuổi đó hiện nay vẫn đang làm việc. Quốc hội Mỹ, cho tới năm ngoái có nhiều đại biểu già nhất trong lịch sử ; hơn một nửa ở Hạ Viện và hai phần ba Thượng Viện sanh từ 1946 đến 1964, theo thống kê của Pew Research. Bà chủ tịch Nancy Pelosi 82, ông trưởng khối thiểu số Mitch McConnell 80, Nghị sĩ Chuck Grassley của Iowa 89, đã đắc cử thêm nhiệm kỳ 6 năm nữa !
Ông Joe Biden sẽ không sợ dân Mỹ chê người già ! Trong số các cử tri Dân chủ, 71% vẫn tin rằng ông còn rất minh mẫn, đủ sức làm tổng thống. Nhưng cũng có 46% lo rằng nếu sang năm đắc cử lần nữa thì ông sẽ không điều hành được công việc, theo nghiên cứu của Reuters/Ipsos. Một điều mà họ lo lắng là cách ông nói năng không được "bình thường", đối thủ của ông sẽ khai thác để chứng tỏ ông thiếu khả năng suy nghĩ !
Ông Biden nói nhiều lời khó hiểu, hoặc nói sai, vì ông không may mắn đã sinh ra với tật "nói lắp", như những em bé mở miệng nói một tiếng rồi lập lại tiếng đó nhiều lần trước khi nói tiếp. Một người bạn của tôi cũng bị tật nói lắp, ông đã tự tập luyện, khi ngoài 20 tuổi đã chữa được. Bây giờ 80 tuổi lâu lâu ông lại "nói nhịu", gọi người này bằng tên người khác. Ông Biden cũng tự chữa được tật nói lắp nên mới làm chính trị được hơn 50 năm nay.
Nhưng làm tổng thống mà nói nhịu thì hơi khó. Tuần trước, ông Biden tiếp đón cựu tổng thống Bill Clinton ở Tòa Bạch Ốc nhân kỷ niệm 30 năm một đạo luật cho phép nghỉ làm việc để lo chăm sóc người bệnh trong gia đình. Ông Biden tuyên bố, "Tôi rất vui mừng được đón vị tổng thống của tôi trở lại Quốc hội Mỹ, trở lại điện Capitol của nước Mỹ, và ông đã hứa cho phép tôi ngày mai được ngồi trên cái ghế bàn giấy của tôi".
Trong một câu, ông Biden đã nói lầm mấy điều. Ông Bill Clinton không còn là tổng thống nữa, không thể gọi là "vị tổng thống của tôi" (my president). Ông Clinton trở lại Tòa Bạch Ốc, chứ không phải trở lại "Quốc hội" (Congress) hay "điện Capitol" tức trụ sở quốc hội. Không ai hiểu tại sao ông Biden lại nghĩ cần được ông "Clinton cho phép" thì mới ngồi trên chiếc ghế của tổng thống Mỹ trong Phòng Bầu Dục ?
Ông Biden đã nhiều lần nói khó hiểu như vậy. Có lúc ông gọi bà Kamala Harris là "tổng thống", và tự gọi mình là "nghị sĩ" hay "phó tổng thống", những chức vụ cũ của ông. Một lần ông họp báo, nói về một dự luật quan trọng, đã ca ngợi vị dân biểu Cộng Hòa tiểu bang Indiana hỗ trợ dự luật đó. Ông cất tiếng hỏi, "Dân biểu Jackie Walorski có đây không, mời bà đứng lên". Nhưng bà Walorski đã qua đời từ mấy tháng trước, chính ông đã chia buồn với gia đình bà.
Lầm lẫn đó không thể coi là "nói nhịu" được. Lý do chính là trí nhớ không còn tinh tường. Ở tuổi 80 người ta hay quên, dễ quên nhất là những chuyện mới xảy ra gần gần. Một ông tổng thống hay quên thì có hại gì không ? Tổng thống Ronald Reagan, nhiều lần ông đã ngủ gật trong lúc họp với các bộ trưởng ; nhưng mọi người vẫn tiếp tục làm việc. Nhưng chuyện đó xảy ra vào cuối nhiệm kỳ thứ nhì của ông Reagan và các bộ trưởng đã làm nhiều năm biết rằng họ không cần hỏi ý kiến của ông cũng vẫn được việc.
Nếu ông Biden tranh cử tổng thống lần nữa, đảng Dân chủ sẽ lo. Vì tất cả những lời nói lầm, nói nhịu và trí nhớ mỏng manh của ông sẽ được đối thủ khai thác. Đa số 86% dân Mỹ nghĩ rằng trong hai năm nữa ông Biden sẽ già quá không thể đảm nhiệm vai trò tổng thống, chỉ có 49% nghĩ về ông Trump như vậy. Trong đảng Cộng hòa, chỉ có 26% cũng nghĩ ông Trump sẽ già quá, không nên tái ứng cử.
Hai phần ba dân Mỹ ủng hộ ý kiến nên giới hạn tuổi cho các chức vụ, như tổng thống, phó tổng thống, đại biểu quốc hội, thẩm phán Tối cao Pháp viện, theo nghiên cứu dư luận của Reuters. Khoảng 86% người Mỹ nghĩ rằng một vị tổng thống không nên già quá 75 tuổi.
Nếu ông Joe Biden tuyên bố rút lui, chắc đảng Dân chủ sẽ mừng lắm. Ông sẽ làm gương cho các ứng cử viên tổng thống sau này và có thể tạo ra một tập tục. Hiến pháp Mỹ từ đầu không giới hạn một vị tổng thống có thể làm mấy nhiệm kỳ. Đó là một tập tục, trước khi làm luật, vì ông Washington, vị tổng thống đầu tiên đã từ chối không tranh cử lần thứ ba, mặc dù ông sẽ thắng dễ dàng khi được nhiều người yêu cầu. Tri túc tiện túc, ông Joe Biden nên theo bài học đó.
Ngô Nhân Dụng
Nguồn : VOA, 13/02/2023