Prigozhin - Putin : Danh tiếng của "kẻ phản bội" là thách thức đối với "bạo chúa"
Thu Hằng, RFI, 28/8/2023
Yevgeny Prigozhin, ông chủ tập đoàn lính đánh thuê Wagner, là người hùng trong mắt nhiều người dân Nga. Chính quyền Moskva bất đắc dĩ để người dân đặt hoa và nến tưởng nhớ "con người tài năng đã phạm nhiều sai lầm" ở khoảng 15 thành phố, thậm chí ngay sát điện Kremlin, tranh luận về tang lễ trang trọng của một "Anh hùng nước Nga". Bởi vì tổng thống Putin hiểu rằng dập tắt sự ngưỡng mộ Prigozhin lúc này có nguy cơ gây náo loạn ngay trong lòng nước Nga.
Di ảnh chủ nhân công ty Wagner Yevgeny Prigozhin – TASS
Kể cả khi xuống mồ, nhân vật được mệnh danh là "đồ tể", "nhạc trưởng" vẫn khiến ông chủ điện Kremin đứng ngồi không yên. Theo nhật báo Washington Post ngày 27/08, sự kính nể, cũng như mức độ nổi tiếng của Prigozhin được thể hiện qua làn sóng thương tiếc hiện nay lại là một thách thức tiềm tàng đối với tổng thống Putin vào lúc nội bộ lãnh đạo và quân đội Nga bị chia rẽ về cách tiếp tục cuộc chiến ở Ukraine.
"Kẻ phản bội" điện Kremlin được coi là "anh hùng"
Điện Kremlin có thể coi Prigozhin là "kẻ phản bội" nhưng đối với những người ủng hộ, ông trùm Wagner mới là "người yêu nước" thực thụ, là một "anh hùng" xông pha trong bom đạn, dám công kích những thối nát, quan liêu trong quân đội, tiết lộ bí mật Nhà nước khi cho thấy những tổn thất quân sự của Nga. Chính thái độ này đã giúp Prigozhin nhận được lòng trung thành của lính Wagner, thậm chí là gia đình của họ, dù lính Wagner cũng "chết như ngả rạ" trên chiến trường.
Hiện giờ, chính quyền Moskva phải đối mặt với nhiệm vụ khá nhạy cảm. Trước tiên là phải khéo léo nỗi tức giận của những người ủng hộ Prigozhin và một số thành phần lãnh đạo cho rằng ông chủ Wagner bị ám sát theo lệnh của điện Kremlin. Tiếp theo, phải khống chế được nguy cơ những thành phần đó, có thể do quá hận, trở thành những đối thủ của ông Putin hoặc có những hành động cực đoan khi tưởng nhớ Prigozhin.
Có lẽ vì vậy, như để tránh gây kích động, ông Putin ca ngợi công lao của Prigozhin, không nhắc đến vụ nổi loạn. Điện Kremlin phủ nhận liên quan đến vụ rơi máy bay, để mặc tin đồn phương Tây và tình báo Ukraine đứng sau vụ việc.
Tuy nhiên, mọi hành động "phản bội" sẽ không bao giờ được ông Putin tha thứ. Dmitry Kolezev, nhà phân tích kiêm nhà báo độc lập, rời Nga ngay khi Moskva đưa quân tấn công Ukraine, cho rằng "Prigozhin không tránh được trừng phạt, dù từng tuyên bố trung thành với Putin" vì "đã đẩy chế độ vào nguy hiểm".
Đòn trả thù dã man có thể là con dao hai lưỡi
Chắc chắn hình ảnh máy bay bị nổ gãy cánh, quay vòng vòng trên trời rồi rơi tan xác sẽ còn ám ảnh tâm trí và "dù phạm sai lầm, những nhân vật như Prigozhin, không đáng phải chết tang thương như vậy", theo nhận định trên trang The Atlantic của giáo sư chính trị Brian Klaas, Đại học Luân Đôn. Để Prigozhin chết tan xác có thể còn là "lời cảnh cáo" cho những kẻ phản bội. Tuy nhiên, chọn biện pháp tàn bạo có thể lại là con dao hai lưỡi về lâu dài.
Thứ nhất, cách trừ khử Prigozhin có thể đã được tổng thống Nga cân nhắc kỹ để tái khẳng định quyền lực. Nếu đúng vậy, theo giáo sư Brian Klaas, ông Putin đã "phạm sai lầm kinh điển" của các nhà độc tài : tưởng dùng bạo lực để củng cố quyền lực nhưng lại làm suy yếu nhà độc tài. Tâm lý nghi ngờ, lo sợ sẽ ngày càng gia tăng trong đội ngũ thân cận của tổng thống với câu hỏi : Liệu sắp tới sẽ đến lượt họ ? Để bảo toàn tính mạng, không loại trừ khả năng một số người nghĩ đến một nước Nga không có Putin. Trừ khử Prigozhin có lẽ chỉ làm tạm hoãn mối đe dọa vì theo ông Klaas, mọi nhà độc tài đều có cái kết.
Thứ hai, cách loại bỏ dã man khiến những người thân cận dè chừng, tránh làm phật lòng nhà lãnh đạo. Như vậy, tổng thống Nga sẽ chỉ nhận được những thông tin đã được chắt lọc. Điều này càng khiến ông Putin xa rời "thực tế", như sai lầm khi ông tự tin thâu tóm Ukraine chỉ trong vài ngày. Giáo sư Brian Klaas kết luận "theo thời gian, những tín toán sai lầm khủng khiếp ngày càng có thể xảy ra và cuối cùng một trong những tính toán đó sẽ dẫn đến hồi kết của chế độ".
Thu Hằng
Nguồn : RFI, 28/08/2023
***************************
Nga : Prigozhin được truy điệu như "Anh hùng" hay "kẻ phản bội" ?
Thu Hằng, RFI, 28/08/2023
Ngày 27/08/2023, sau khi xét nghiệm DNA (ADN), Nga chính thức xác nhận ông chủ của tập đoàn lính đánh thuê Wagner chết trong tai nạn máy bay. Tuy nhiên, Ủy ban Điều tra Nga không nêu những giả thuyết xảy ra tai nạn : do bị đặt bom hay do trúng tên lửa hoặc lỗi điều khiển.
Ảnh chân dung chủ nhân công ty Wagner, Yevgeny Prigozhin, tại một điểm tưởng niệm ở thủ đô Moskva, Nga, ngày 24/08/2023. Reuters - Stringer
Vấn đề hiện nay là tổ chức tang lễ theo nghi thức nào cho Yevgeny Prigozhin. Nhân vật mà tổng thống Putin coi là "tài năng đã phạm nhiều sai lầm" dường như đã 3 lần được trao huân chương "Anh hùng nước Nga".
Thông tín viên RFI Anissa El Jabri tại Moskva tường trình :
"Huân chương "Anh hùng nước Nga" là phần thưởng cao quý nhất của quân đội. Nếu được trao tặng chính thức thì người quá cố được truy điệu theo nghi lễ trang trọng, có đoàn hộ tống, dàn quân nhạc, quốc ca Nga. Còn nếu được truy tặng bí mật, thì tang lễ cũng sẽ kín đáo.
Thế nhưng Prigozhin là trường hợp phức tạp. Điện Kremlin chưa bao giờ xác nhận đã trao huân chương cho ông chủ tập đoàn lính đánh thuê. Nhưng trong đợt khám soát sau vụ nổi loạn, huân chương và giấy chứng nhận kèm theo đã được đăng trên các mạng xã hội.
Thậm chí ông Viktor Sobolev, thành viên của Ủy ban Quốc phòng Hạ Viện, cũng coi phần thưởng này là việc đương nhiên. Do đó, vị dân biểu này cho rằng lễ truy điệu nên được tổ chức long trọng, nhưng nói thêm "cần phải tính đến vụ nổi loạn, quyết định hoàn toàn tùy thuộc vào các cơ quan có thẩm quyền cao nhất".
Dù sao thì chính quyền vẫn để người dân đặt nến và vòng hoa tưởng niệm ông chủ tập đoàn lính đánh thuê ở nhiều thành phố lớn, thậm chí ngay ở trung tâm thủ đô Moskva, không xa điện Kremlin. Một số người khác nhấn mạnh "khả năng lễ tang biến thành vở kịch chính trị". Nhưng giải pháp đã được nêu ra : gia quyến của ông Prigozhin có thể tuyên bố muốn tổ chức tang lễ trong khuôn khổ gia đình".
Thu Hằng
Nguồn : RFI, 28/08/2023
***********************
Đài tưởng niệm Prigozhin được dựng lên tại khoảng 15 thành phố Nga
Trọng Nghĩa, RFI, 27/08/2023
Theo phương tiện truyền thông độc lập Nga Verstka ngày 26/08/2023, các đài kỷ niệm dành riêng cho ông trùm Wagner Yevgueni Prigozhin đã xuất hiện ở khoảng 15 thành phố của Nga. Công trình lớn nhất xuất hiện ở Moskva và Saint Petersburg.
Yevgeny Prigozhin, ông chủ tập đoàn lính đánh thuê Wagner, tại nghĩa trang Beloostrovskoye, ngoại ô Saint Petersburg, Nga, ngày 24/12/2022. AP
Theo nhật báo Pháp Le Monde trích lại tin của Verstka, tại thủ đô Nga, hoa viếng Prigozhin đã được đặt tại Nhà thờ Chính tòa Thánh Vasily. Còn tại Saint Petersburg, có đến hai đài tưởng niệm được thành lập : gần trụ sở chính của Wagner và tại Street Food Bar số 1, nơi blogger Vladlen Tatarsky bị giết vào tháng Tư.
Các tượng đài khác xuất hiện trước các văn phòng cũ của Wagner - ở Novosibirsk, Yekaterinburg và Ryazan - hoặc ghép vào bên trên các tượng đài quân sự, như ở Lipetsk, Belgorod. Tại Sochi, những bức ảnh của Yevgeny Prigozhin và Dmitry Utkin được lắp đặt gần cảng, hoặc gần tòa nhà rạp xiếc của thành phố Rostov trên sông Don, nơi có một chiếc xe tăng Wagner án ngữ trong cuộc binh biến.
Verstka đề cập đến các đài kỷ niệm khác ở thành phố Balakovo, vùng Saratov, Nizhny Novgorod, Stary Oskol, Tyumen và Tobolsk. Tại Irkutsk, một tượng đài dành riêng cho các chiến binh của nhóm Wagner đã được khánh thành, với những bức ảnh của Prigozhin và Utkin.
Các đài tưởng niệm Prigozhin mọc lên như nấm tại Nga vào lúc một đoạn viedeo cũ đang khuấy động dư luận về các chết của ông trùm Wagner.
Trong một video dài chỉ 40 giây, ông trùm lính đánh thuê Prigozhin nói rằng ông thà bị giết còn hơn là lừa dối đất nước của mình, và nói về một chiếc máy bay bị bắn tan trên bầu trời. Việc này đã tạo ra một làn sóng các giả thuyết trên mạng vào hôm nay về cái chết được cho là của ông.
Cơ quan hàng không Nga cho biết người đứng đầu tập đoàn Wagner có mặt trên một chiếc máy bay tư nhân bị rơi ở phía tây bắc Moskva mà không ai sống sót, đúng hai tháng sau khi ông lãnh đạo một cuộc binh biến thất bại chống lại các chỉ huy quân đội. Điện Kremlin cho biết những suy đoán của phương Tây về việc ông bị giết theo lệnh Putin là "hoàn toàn dối trá".
Trong đoạn clip trích từ cuộc phỏng vấn ban đầu được công bố vào ngày 29/04 với blogger quân sự người Nga Semyon Pegov, Prigozhin cho biết Nga đang trên bờ vực thảm họa vì cơ quan quốc phòng đang dần loại bỏ những người nói sự thật không chịu nghe theo lệnh cấp trên.
Nga chính thức xác nhận Yevgeny Prigozhin đã chết
Ủy ban Điều tra Liên bang Nga hôm 27/08/2023 cho biết các xét nghiệm DNA / ADN đã khẳng định chủ nhân tập đoàn bán quân sự Wagner cùng với nhà sáng lập, nhân vật số hai của Wagner là Dimitri Utkin đã chết trong vụ rơi máy bay hôm 23/08. Theo Reuters, trên mạng Telegram, Ủy ban cho biết danh tính của 10 nạn nhân đã được xác định, trùng khớp với những người có tên trong danh sách chuyến bay.