Nhìn cách Nam Hàn hành động để bảo vệ nền kinh tế

Trân Văn

Những câu chuyện vừa lược thuật cho thấy sự khác biệt giữa Việt Nam với phần còn lại của thế giới.

Hoạt động trên sàn ngoại hối tại một ngân hàng ở Seoul, Nam Hàn. Hình minh họa.

Ngay sau khi Hamas – tổ chức Hồi giáo có vũ trang ở Palestine tấn công Israel, Bộ Công nghiệp Thương mại Tài nguyên của Nam Hàn đã tổ chức một cuộc họp bất thường để thảo luận về tác động của cuộc chiến này đối với hoạt động xuất cảng của Nam Hàn. Bởi lo ngại cuộc xung đột sẽ ảnh hưởng bất lợi đến xuất cảng, hoạt động sản xuất nội địa và rộng hơn là kinh tế - xã hội quốc gia nên chính quyền Nam Hàn đã quyết định thành lập Nhóm hành động khẩn cấp để theo dõi, dự báo và khuyến nghị điều chỉnh chính sách. Ngoài các viên chức chính phủ, nhóm còn có đại diện của Hiệp hội Thương mại quốc tế Nam Hàn (KITA), Cơ quan xúc tiến thương mại và đầu tư Nam Hàn (KOTRA), Tổng công ty bảo hiểm thương mại (K-Sure).

Nhóm hành động khẩn cấp về chính sách xuất cảng sẽ vừa phối hợp với các Tùy viên quân sự của Nam Hàn ở khu vực Trung Đông, vừa thiết lập kênh liên lạc với các doanh nghiệp đã đầu tư vào khu vực này cũng như các doanh nghiệp xuất cảng hàng hóa vào khu vực này để thu thập thông tin, khuyến nghị điều chỉnh chính sách hỗ trợ, đồng thời sẽ tìm kiếm đối tác dự phòng cho các doanh nghiệp Nam Hàn nếu vì chiến tranh không thể duy trì quan hệ với những đối tác hiện tại. K-Sure cũng vừa cam kết sẽ nâng hạn mức bảo lãnh tín dụng xuất khẩu lên 1,5 lần, gia hạn bảo lãnh cho các doanh nghiệp bất kể quy mô (nhỏ, vừa hay trung bình). Nếu xảy ra rủi ro, K-sure cam kết sẽ trả chi phí bảo hiểm trong vòng dưới một tháng, quá thời hạn này K-sure sẽ chi trả 80% số tiền thiệt hại.

Cho dù xung đột tại Trung Đông chưa ảnh hưởng lớn tới xuất cảng của Nam Hàn nhưng vì khó dự đoán tác động của xung đột, Bộ Công nghiệp Thương mại Tài nguyên của Nam Hàn đã cam kết sẽ cùng với các cơ quan hữu trách chủ động tìm giải pháp đối phó, không để xung đột tác động tiêu cực đến hoạt động xuất cảng đang được cải thiện. Kim ngạch xuất cảng sang khu vực Trung Đông chỉ chiếm khoảng 3% tổng kim ngạch xuất cảng của Nam Hàn(1).

***

Cũng thời điểm này tại Việt Nam, tình hình kinh tế - xã hội càng ngày càng bi đát. Trong khi các chỉ số liên quan đến kinh tế vĩ mô càng ngày càng đẹp đến mức làm nhiều người ngỡ ngàng thì doanh giới càng ngày càng tuyệt vọng. Theo tường thuật của VnExpress, chủ các doanh nghiệp "chỉmong thoát đáy trong năm 2024". Ông Đinh Hồng Kỳ - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, tổ chức đại diện khoảng 16.000 doanh nghiệp ở thành phố này - cho biết :Tình hình chưa sáng sủa. Đơn đặt hàng và mãi lực vẫn ở mức độ rất thấp, người tiêudùng siết chặt chi tiêu. Một số ngành nghề tuycó khả quan đôi chút nhưng hiệu quả vẫn thấp. Ông Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Hà Nội – cũng cho rằng :Sự hồi phục không đạt kỳ vọng.

Cũng theo VnExpress, đại diện các hiệp hội của doanh giới bảo rằng,dẫu lực kéo sụt giảm không còn mạnh như sáu tháng đầu năm nhưng đa sốdoanh nghiệp vẫn trong trạng thái cầm cự vì phải đối diện với khó khăn lớn từ mức cầu thấp ởcả trong và ngoài ViệtNam. Doanh nghiệp không dám đầu tư, vay vốn làm ăn, bất kểngân hàng có ưu đãi tín dụng. Đángnói là bên cạnh đó, các ngân hàng cũng thận trọng vì những yếu tố bất định vềkinh tế, thành ra bên cạnh ưu đãi tín dụng cũng không dễ tiếp cận các nguồn vay (2)...

Còn dân chúng thì sao ? Cuối năm ngoái và đầu năm nay, dư luận rúng động khi hàng loạt doanh nghiệp phải cho công nhân nghỉ hẳn hoặc tạm ngưng làm việc vì không có đơn đặt hàng, giờ lại xảy ra tình huống ngược lại, doanh nghiệp bắt đầu có đơn đặt hàng nhưng công nhân ồ ạt nộp đơn xin thôi việc để có thể nhận trọn gói trợ cấp từ cơ quan bảo hiểm xã hội sau khi có tin, hệ thống chính trị tại Việt Nam sẽ sửa Luật bảo hiểm xã hội hiện hành theo hướng hạn chế việc rút tiền đã bị buộc đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất.

Cứ như tường thuật của VnExpress thì dự định sửa Luật bảo hiểm xã hội đang đẩy nhiều doanh nghiệp có quy mô lớn đến chỗ lao đao hơn bởi những công nhân thạo việc đã cũng như đang thi nhau xin nghỉ việc nên rất khó có thể hoàn thành đơn đặt hàng đủ số lượng, đúng thời hạn. Chủ tịch Liên đoàn Lao động Thành phố Hồ Chí Minh gọi tình trạng này là một cú sốc khác sau cú sốc do suy thoái toàn cầu(3). Khoan bàn đến việc có nên sửa Luật bảo hiểm xã hội hiện hành hay không, cứ nhìn vào thực trạng công nhân thâm niên cao, lành nghề, ồ ạt xin nghỉ để được nhận trợ cấp ở mức tối đa trước khi hệ thống chính trị, hệ thống công quyền chấn chỉnh chính sách an sinh xã hội ắt sẽ thấy giai cấp công nhân có tin vào sự thành tâm, thiện ý của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền hay không.

***

Những câu chuyện vừa lược thuật cho thấy sự khác biệt giữa Việt Nam với phần còn lại của thế giới. Nhìn một cách tổng quát, cho dù tác động của đại dịch Covid-19, xung đột giữa Nga và Ukraine, tiếp tục cản trở nhiều quốc gia đẩy nhanh tiến trình hồi phục kinh tế - xã hội nhưng thay vì đưa ra những giải pháp cụ thể, dự báo, chuẩn bị ứng phó và đáp ứng kịp thời với các diễn biến ở cả trong lẫn ngoài biên giới như Nam Hàn thì hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam chỉ tuyên bố, cam kết rồi thôi !

Trong bối cảnh như hiện nay, Bộ Chính trị của Ban chấp hành trung ương đảng khóa 13 vừa ban hành một nghị quyết (Nghị quyết 41/NQ-TW) để "xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới". Nghị quyết này xác định đến năm 2030, Việt Nam phải có "nhiều doanh nhânnăng lực tầm khu vực, thế giới và làm chủ một số chuỗi giá trị toàn cầu". Nếu chịu khó đọc kỹ Nghị quyết 41/NQ-TW ắt sẽ hoang mang khi không tìm ra bất kể giải pháp cụ thể nào để "xây dựng" và "phát huy" (4). Nếu hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam vẫn hành xử cứ như đã biết và đang thấy, làm sao kinh tế - xã hội Việt Nam ổn định ? Cách thức quản trị - điều hành vĩ mô, phát triển kinh tế - xã hội bằng "nghị quyết" như thế thuộc loại chưa từng thấy. Người Việt có muốn xứ sở, dân tộc của mình "dẫn đầu thế giới" theo kiểu này chăng ?