Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

11/10/2023

Bao giờ Israel được bình an ?

Ngô Nhân Dụng

Hai sc dân Rp và Do Thái chia s mt cái nghip, cùng chung mt v t Abraham và cùng sng trên mt vùng đt t my ngàn năm trước.

binhyen1

Tang l người lính Israel, Adi Zur, thit mng trong v tn công ca Hamas. Tang l t chc ti Jerusalem, 11 tháng 10.

Người Do Thái b các đế quc đui đi, hai ngàn năm sau mi tr v lp nước Israel, hơn 70 năm trước. Các quc gia Ả Rập tn công đ ngăn cn, chiến tranh khiến hàng triu người chy t tán. T đó ti nay, sau nhiu cuc chiến, Israel Palestine vn là đu mi xung đt trong c vùng Trung Đông.

Th By va qua, nhóm Hamas bt ng đánh vào Israel, nhm mt đi hi văn ngh gn nông tri (kibbutz) Re'im, gn biên gii, giết khong 900 người và bt đem đi khong 100 người ; 1.500 người tn công cũng chết. Đây là v chm súng ln nht k t cuc chiến Yom Kippur (Năm Mi) năm 1973, khi quân Egypt và Syria t hai mt cùng tn công Israel, ri tht bi.

Tình báo Egypt (Ai Cp) đã báo đng nhóm Hamas đang mưu làm "mt v ln" nhưng b b qua. Tình báo Israel ni tiếng đã cài người vào hu hết các nước thù đch, nht là trong gii Gaza. H nhn li đã không biết trước âm mưu này. Gn đây, h chú trng đến mt biên thùy vi Lebanon, hoc các tri đnh cư ca người Do Thái xung đt vi dân Palestine. Mt khuyết đim ca h là ch lo các tiến b k thut đ theo dõi bên đch, thiếu gián đip ti ch. Cp ch huy Hamas đã ngưng không dùng đin thoi hoc computer na !

Nhóm Hamas, cai qun gii Gaza rng 360 cây s vuông vi 2 triu dân, vn thường bn ha tin qua Israel và b oanh tc tr đũa, nhưng gn đây đã t ra "yên phn". Dân Palestine vn được phép qua biên gii vào làm vic lao đng trong x Israel, được tr lương cao gp 10 ln. Chính quyn Palestine Tây Ngn, do Tng thng Mahmoud Abbas thuc nhóm Fatah cm đu, có lúc đã chế nho các lãnh t nhóm Hamas ch lo ăn chơi mà không hành đng. Không ai ng, mt nhóm Hamas nh đã lp kế hoch đánh táo bo. Hàng ngàn thanh niên được hun luyn trong nhiu tháng tri, tp phóng ha tin, điu khin máy bay drone t đng, hoc lái máy i đt làm sp hàng rào, cũng không biết h được chun b đ làm vic gì ! Nhiu lãnh t Hamas cũng không biết.

Quân đi Israel đã gi nhp ngũ hơn 300,000 quân nhân tr b. Đã đánh bom tr đũa và s m mt cuc tn công ln nht k t v đánh Lebanon năm 1982. Chính ph Israel nói thng mc tiêu là "tiêu dit nhóm Hamas". H kêu gi dân Palestine trong gii Gaza hãy tn cư, nhưng không ai có th đi đâu vì hai mt biên gii vi Israel và Egypt đu b phong ta.

Đúng như li Th tướng Benjamin Netanyahu báo trước, đây s là "mt cuc chiến lâu dài và khó nhc". Nhóm Hamas có th cm c lâu vì được dân chúng ng h. H vn được các nước Ả Rập vin tr tài chánh và Iran trang b vũ khí, nhưng Israel đã phong ta tt c các mt chung quanh gii Gaza.

Mi xung đt Israel Plestine đã biu hin khp vùng Trung Đông. Dân Ả Rập các nước Bahrain, Morocco, Turkey, Yemen, Tunisia và Kuwait đã m hi ăn mng sau khi quân Hamas đánh cm t. Ti thành ph Alexandria, Egypt, mt viên cnh sát đã bn vào mt đoàn du khách Israel, làm chết hai người. Ngoi trưởng nước Qatar tuyên b Israel chu trách nhim hoàn toàn v các biến c này, vì đã xâm phm các quyn t do ca dân Palestine trong bao nhiêu năm qua. Mt giáo sư x Kuwait cũng nói vi báo New York Times, "Vic chiếm đt đai và h thp nhân phm ca người Palestine đã nh hưởng trên cách nhìn" ca dân Ả Rập bình thường. Mt người dân nước Bahrain, 70 tui, đi biu tình n mng" còn ch trích quyết đnh ca chính ph Bahrain công nhn Israel là điu "nhc nhã".

K t khi nước Israel thành lp, sau nhiu cuc chiến tranh, các nước Ả Rập đã ra giá mc c : Mun h chính thc công nhn Israel thì phi theo gii pháp "hai quc gia song song", tc là thành lp mt nước Palestine. Trong mươi năm gn đây, các nước này đã thay đi, chp nhn bang giao vi Israel, đ đi ly nhng ưu đãi kinh tế và vin tr M.

Năm 2020, các nước UAE (United Arab Emirates), Bahrain và Morocco bt đu công nhn Israel ; được đt tên là Tha Ước Abraham, ly tên v t ph ca người Do Thái và người Ả Rập. Gn đây, chính ph Joe Biden khuyến khích Saudi Arabia công nhn Israel vi ha hn s bo đm an ninh cho nước này. Cuc tn công ca nhóm Hamas khiến d tính bang giao Israel-Saudi phi tm ngưng. Saudi vn ch vin tr cho chính quyn Fatah ca Palestine, ôn hòa hơn nhóm Hamas. Nếu cuc sng ca dân Palestine Gaza b tàn phá vì quân Israel thì Saudi s khó tiếp tc cuc thương thuyết, dù M yêu cu.

Ch có quc vương Abdullah II x Jordan, như ông mi nói New York, đã t ý nghi ng : "Không th nhy dù qua trên đu dân Palestine, thiết lp bang giao vi các nước Ả Rập".

Th tướng Benjamin Netanyahu đã thành công v ngoi giao trong my năm gn đây. Ông liên hip vi các đng bo th, cc hu mi lp được chính ph cho nên đt quyn li dân Do Thái lên cao nht, không quan tâm đến người Palestine. Nht báo Haaretz Israel mi viết mt bài quan đim t cáo các chính sách cc đoan ca ông Netanyahu, như chiếm đot đt đai ca dân Palestine, đã gây nên thm cnh va qua. Netanyahu, báo Haaretz viết, "coi như người Palestine không hin din và không có quyn li nào c".

Không th đoán trước mt bao nhiêu năm Israel mi "tiêu dit" được nhóm Hamas Gaza. Nếu giết hoc bt giam được tt c nhng người cm súng chng c quân Israel, thì có th coi là đã tiêu dit hết nhóm Hamas hay chưa ? Nhng tr em Palestine sng qua cuc chiến kéo dài này, khi ln lên có th còn thù oán và tìm cơ hi ni dy na hay không ? Nhng thanh niên gc Palestine đang sng nơi khác có thy h mun lp nhng nhóm tương t Hamas hay không ?

Thế h tr này có th đang ging như mt thanh niên tên là Mohammed Diab Ibrahim, sanh năm 1965 trong mt "tri t nn" m ra trong 70 năm qua. Anh ta ly bit hiu là Deif, nghĩa là "Khách" trong tiếng Ả Rập vì anh luôn luôn di chuyn, gp đâu ng đó. Nhiu người đã ví Deif như mt Osama Bin Laden mi. Deif đã b tình báo Israel giết ht nhiu ln, và được cho là ct mt tay, ct mt chân, mù mt mt, sng ln lút trong các hm bí mt Gaza. Nhưng Deif ch huy c i binh al-Qassam" là nhóm ch mưu cuc tn công va qua. "Đây là mt v 9/11 ca chúng tôi", phát ngôn viên b Quc phòng Israel thú nhn.

T 70 năm qua, vn đ người Palestine vn là nguyên nhân gây nên các cuc ni dy, bo lon và chiến tranh. Khi nước Israel ra đi, h đã b đi, nghĩ rng ch di tn cho đến khi ngưng tiếng súng, nhiu người mang theo chìa khóa nhà, vn còn đ li cho con, cháu. Bây gi h vn là mt dân tc lưu vong, sng tm, không có mt quc gia. Dù nhiu nước Ả Rập đã tìm cách "bình thường hóa" bang giao vi Israel, nhưng vn đ trên vn nm trong lòng tt c dân Ả Rập khp nơi. Khác vi ông Netanyahu, nhiu người Israel cũng đng ý vi ch trương "hai quc gia song song", cho người Palestine thành lp mt quc gia có ch quyn. Khi đó, hy vng dân Israel được sng bình an hơn.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA 11/10/2023

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Ngô Nhân Dụng
Read 274 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)