Lời giới thiệu : Bài viết sau đây là của ông Nguyễn Ngọc Hùng, người "phụ trách địa bàn" Mỹ và Trung Đông. Ông sử dụng thành thạo tiếng Ả rập và hơn 50 năm nay gắn bó và nhiều năm có mặt ở các quốc gia Vùng Vịnh. Những đóng góp của ông Ngoc Hung Nguyen (công khai hoặc chưa công khai) cho sự hiểu biết về thế giới Ả rập luôn rất có giá trị. (Huy Đức)
Cuộc chiến đang diễn ra ác liệt giữa lực lượng Hamas với quân đội Israel tại vùng lãnh thổ Gaza đã kéo dài sắp tròn 1 tháng ! Cũng như nhiều cuộc xung đột liên tiếp đã diễn ra giữa 2 lực lượng này, tại dải đất nhỏ hẹp này suốt từ 2007 đến nay, bên khởi sự đều là Hamas từ Gaza. Nhân danh "lực lượng kháng chiến Hồi giáo", Hamas đều nêu ra những lý do trực tiếp tương tự cho hành động khởi chiến của họ, nhằm mục tiêu chung là chống lại các hành động của "lực lượng chiếm đóng" (Israel) "xâm phạm các quyền chính đáng của người Palestin" bên phía lãnh thổ Bờ Tây !
Trước đây, mỗi lần chiến sự bùng lên, truyền thông quốc tế và Ả rập, cũng như truyền thông Việt Nam, đều coi đấy là xung đột Palestine- Israel. Nhưng lần này, mọi nguồn truyền thông đều xác định cụ thể đó chỉ là "xung đột Hamas- Israel tại Gaza" ! Đây là xác định chính xác, bởi lực lượng vũ trang phía Palestine khởi sự và tham gia xung đột chỉ là Hamas đang cầm quyền ở Gaza, chứ lực lượng của Chính quyền Nhà nước Palestine, do Tổng thống Mahmoud Abbas đứng đầu đóng trụ sở tại Rammallah - Bờ Tây (West Bank) không tham gia và cũng không ủng hộ quyết định gây xung đột của Hamas !
Hamas là một lực lượng vũ trang Hồi giáo Palestine, nhưng không tham gia Mặt trận Giải phóng Palestine (PLO) do cố lãnh tụ Arafat thành lập, và từ năm 2007, lực lượng này đã dùng vũ lực tiếm quyền tại Gaza, đẩy Chính quyền Palestine do Tổng thống Abbas đứng đầu phải "lưu vong" sang Bờ Tây ; tức là Hamas không tham gia vào cơ chế Palestine được Liên Hiệp Quốc công nhận.
Hamas kiên định lập trường dùng vũ trang - "kháng chiến để khôi phục lãnh thổ Palestine lịch sử" ; tức là họ đòi xóa Israel trên bản đồ hiện nay. Họ không chấp nhận các nghị quyết của Liên Hiệp Quốc năm 1947 về thành lập nhà nước Israel ; cũng không chấp nhận Thỏa thuận Oslo 1993 giữa PLO với Israel được Liên Hiệp Quốc bảo trợ, trong đó quy định hình thành 2 nhà nước, với Palestine trong đường biên giới 1967 và Thủ đô là al’Qods (Đông Jerusalem). Hamas còn thực thi đường lối bị coi là "khủng bố" khi coi tất cả người Do Thái đều là kẻ thù, chứ không chỉ nhắm đánh vào lực lượng vũ trang và nhà nước Israel.
Về nội bộ Palestine, Hamas thực sự là đối thủ cạnh tranh đối kháng với Phong trào Fatah do cố lãnh tụ Arafat thành lập và hiện nay đang là nòng cốt của PLO và Chính quyền Palestine do Tổng thống Abbas đứng đầu. Hamas và Fatah đối kháng nhau và Hamas luôn thể hiện chủ đích giành chính quyền từ tay Fatah. Hamas đã đuổi Fatah khỏi Gaza từ năm 2007 và từ đó đến nay họ luôn nỗ lực xây dựng lực lượng ngầm của Hamas tại Bờ Tây, vừa nhắm chống Israel, vừa toan tính lật đổ chính quyền của Tổng thống Abbas khi có cơ hội.
Bởi thế, trong các cuộc xung đột do Hamas gây ra từ phía Gaza chống Israel, Chính quyền Palestine của Tổng thống Abbas ở Bờ Tây không hề tham gia "chia lửa". Thậm chí, việc Israel bố ráp vào một số khu vực ở Bờ Tây (do Chính quyền Abbas cai quản về an ninh dân sự), nhằm truy quét lực lượng ngầm của Hamas, thì lực lực an ninh Palestine cũng không can thiệp ngăn chặn Israel ! Người ta có cảm nhận rằng Chính quyền của Tổng thống Abbas và Phong trào Fatah hài lòng thấy Hamas bị Israel đánh phá tan hoang ; bởi có lẽ chỉ có Israel mới đủ sức làm suy yếu Hamas đến mức không thể đe dọa trực tiếp quyền lực của Fatah trên chính trường Palestine được !
Nhưng Hamas không dễ bị xóa sổ !
Hệ tư tưởng mà Hamas theo đuổi là hệ tư tưởng "Hồi giáo nguyên gốc" mà người ta quen gọi là "Hồi giáo cực đoan". Đây là hệ tư tưởng chung của cả tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) từng tự xưng "một quốc gia" tại một khu vực lãnh thổ nối liền Syria-Iraq trong thời gian 2014- 2017. Đây cũng là hệ tư tưởng của tổ chức al Qa’eda khét tiếng với danh xưng Bin Laden gây khinh hãi từ vụ 11/9/2001 đánh thẳng vào nước Mỹ !
Nhưng Hồi giáo nguyên gốc có nhiều nhánh khác nhau, mà một nhánh có nguồn gốc lâu đời nhất là "Anh Em Hồi giáo". Hamas tự xưng là "Anh Em Hồi giáo của Palestine". Cùng theo "Anh Em Hồi giáo" hiện nay còn có một số quốc gia Hồi giáo theo hệ phái Suna (Sunis), mà điển hình là Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ. Bởi thế, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ luôn ủng hộ và giúp đỡ tối đa có thể cho Hamas ở Gaza. Qatar là quốc gia cung cấp đều đặn tài chính để duy trì sự tồn tại của chính quyền Hamas ở Gaza sau khi bị Chính quyền của Tổng thống Abbas khước từ.
Trong khi đó, đa số các quốc gia Ả rập ở Trung Đông chống lại "Anh Em Hồi giáo". Bởi thế, không lấy làm lạ khi Saudi Arabia và các quốc gia Ả rập vùng Vịnh khác không ủng hộ Hamas ở Gaza. Ai Cập cũng không sẵn sàng giúp Hamas phá vòng vây tứ phía của Israel, mặc dù cửa khẩu phía nam Gaza trực tiếp thông sang lãnh thổ Sinai của Ai Cập.
Hamas còn có một thế lực đồng minh hữu hiệu mạnh mẽ khác là Iran. Iran sử dụng con bài Hamas ở Gaza để phục vụ cho chủ đích của Iran chống lại sự bao vây thù địch của Mỹ-Israel đối với Nhà nước Hồi giáo. Khi Hamas tồn tại như một cái gai khổng lồ ở Gaza đối với Israel, thì cũng buộc Mỹ phải để tâm tới nhằm bảo vệ Israel và các lợi ích của Mỹ ở Trung Đông. Như vậy, Mỹ sẽ phải giảm bớt áp lực trực tiếp chống Iran. Mỗi khi Hamas gây xung đột vũ trang với Israel, hút nhiều nỗ lực của Mỹ vào giúp Israel đối phó với Hamas, thì Iran lại cảm thấy được rảnh tay hơn để toan tính những tham vọng riêng của họ về Chương trình nguyên tử và củng cố thế lực của Iran tại khu vực Đông Ả rập.
Bởi thế, từ hàng chục năm nay, Iran đã trở thành thế lực đỡ đầu trọng yếu cho Hamas, nhất là về vũ khí và các vật tư thiết yếu để chế tạo vũ khí tại chỗ. Iran lại có các tổ chức vũ trang Hồi giáo chư hầu tại khu vực Đông Ả rập, mà nổi bật nhất là Hezbollah Lebanon (phía bắc Israel) và Houthi Yemen (phía nam bán đảo Ả rập).
Vũ khí và vật liệu chiến tranh từ Iran có thể được vận chuyển bí mật bằng đường biển từ Hezbollah Lebanon vào Gaza hoặc từ Yemen vào bán đảo Sinai của Ai Cập rồi tuồn lên Gaza bằng đường qua sa mạc. Mọi nỗ lực của quốc tế, do Israel và Mỹ làm nòng cốt, có cả sự tham gia của Ai Cập và Chính quyền Palestine, cũng chưa thể ngăn cản được các hoạt động bí mật tuồn vũ khí và vật liệu chiến tranh từ bên ngoài vào Gaza cho Hamas. Bằng chứng là cứ mỗi lần Hamas bị Israel đánh phá tan hoang thì chỉ vài năm sau đó, Hamas lại có thể nã hàng ngàn tên lửa các loại vào Israel !
Xung đột vũ trang Hamas- Israel lần này lại nổ ra khi Nga đang sa lầy ở Ukraine. Nước Nga của Putin trước nay vẫn quan hệ rất tốt với Israel và rất dè chừng Hồi giáo cực đoan như Hamas. Nhưng nay, Putin cũng tận dụng việc Mỹ và Phương Tây bị hút vào Gaza để nhẹ bớt áp lực với Nga ở Ukraine...
Israel thực sự khó mà ứng phó triệt để được với Hamas ở Gaza !
Tiếp tục đánh phá nhắm Hamas, thì Israel thực sự thất bại trước dư luận thế giới, khi vô vàn hình ảnh tàn khốc, tang thương đang diễn ra hằng ngày tại Gaza được phơi bày trên các phương tiện truyền thông thời đại bùng nổ thông tin ! Càng kéo dài ngày nào, Israel càng lâm sâu vào thế bất lợi trước công luận thế giới, nhất là ở Mỹ và Phương Tây- đồng minh của Israel nhưng lại là các thánh địa của tự do ngôn luận và dân chủ truyền thông !
Nhưng Israel muốn kết thúc nhanh cũng không được ! Một tháng qua rồi. Tất cả các các tiện ích của Hamas nổi trên mặt đất ở thành phố Gaza (Gaza City) -thủ phủ của lãnh thổ nhỏ hẹp này- đã bị san bằng.
Nhưng hầu như bộ phận tinh hoa của Hamas thì vẫn an toàn tuyệt đối ! Hệ thống đường hầm của Hamas, nay được gọi là "Metro Gaza" vẫn là các căn cứ địa ngầm mà Israel hầu như chưa đụng được đến. Dưới đó chắc chắn vẫn còn là những kho chứa nhân lực, vật lực hùng hậu của Hamas, mà không biết Israel phải đánh phá bao lâu nữa mới phá hủy được ?
Hamas vẫn còn kiểm soát Gaza mà đã ngưng chiến, thì chắc chắn chỉ đôi ba năm nữa thôi, một thảm họa tương tự sẽ lại diễn ra ! Từ 2007 đến nay đã có bao nhiêu bằng chứng nhãn tiền rồi !
Và không phải cứ Thủ tướng Netanyahu muốn ngưng chiến mà được ! Ghế của ông có thể mất ngay nếu ông này gây bất bình cho phe Do Thái giáo cưc đoan đang chiếm đa số tại cả Quốc hội và Chính phủ Israel hiện thời ! Phe Do Thái giáo cực đoan đang kiểm soát chính quyền Israel lần này quyết phải quét sạch Hamas ở Gaza ! Nhưng có được hay không thì... lại phải chờ xem !
Thế thì cuộc chiến này sẽ tiếp tục đến khi nào ? Đố ai mà biết được !
Trong mọi cuộc chiến tranh, có bên thắng, có bên thua, thậm chí thắng/thua không rõ ràng như ở Gaza lúc này, nhưng "bên thất bại luôn luôn là dân thường" !
Nguyễn Ngọc Hùng
Nguồn : OsinHuyduc, 05/11/2023