Việt Nam trải thảm đỏ đón tiếp chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình

Minh Anh, RFI, 12/12/2023

Lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình cùng phu nhân và đông đảo quan chức cao cấp chính phủ Trung Quốc hôm nay, 12/12/2023, đến Việt Nam, bắt đầu chuyến thăm cấp nhà nước hai ngày theo lời mời của tổng bí thư Đảng cộng sản và chủ tịch nước của Việt Nam. 

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và phu nhân Bành Lệ Viên tới sân bay Nội Bài, Hà Nội, bắt đầu thăm chính thức Việt Nam ngày 12/12/2023. AP - Luong Thai Linh

Lãnh đạo Đảng cộng sản và nhà nước Trung Quốc được các đồng nhiệm Việt Nam chào đón theo những nghi lễ long trọng nhất : Đích thân thủ tướng Phạm Minh Chính cùng nhiều quan chức cao cấp chính phủ đến đón chủ tịch Tập Cận Bình cùng phu nhân Bành Lệ Viên tại sân bay trên nền thảm đỏ, với cờ hoa chào đón dọc theo đường từ sân bay vào trung tâm Hà Nội. Lễ đón tiếp lãnh đạo Trung Quốc theo nghi thức nhà nước cao nhất do tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng chủ trì diễn ra chiều hôm nay tại phủ chủ tịch. 

Thông báo của Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết trong hai ngày thăm Việt Nam, ông Tập Cận Bình sẽ lần lượt có các cuộc hội đàm với tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, thủ tướng Phạm Minh Chính và chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. 

Theo dự kiến, nhân chuyến thăm lần này của ông Tập Cận Bình, Việt Nam và Trung Quốc sẽ ký kết nhiều thỏa thuận nhằm thắt chặt hơn nữa hợp tác trong nhiều lĩnh vực chính trị, kinh tế, thương mại, công nghệ… và nhất là có nhiều khả năng trong lĩnh vực khai thác và chế biến đất hiếm.

Chuyến thăm Việt Nam lần thứ ba của lãnh đạo Trung Quốc còn nhằm đánh dấu 15 năm quan hệ "đối tác chiến lược toàn diện" giữa hai nước, cấp cao nhất trong bậc thang quan hệ ngoại giao ở Việt Nam.

Chuyến công du này của ông Tập Cận Bình diễn ra trong bối cảnh Việt Nam cũng vừa nâng cấp quan hệ với Mỹ lên thành "đối tác chiến lược toàn diện" nhân chuyến thăm cấp nhà nước của tổng thống Mỹ Joe Biden hồi tháng 9/2023, và gần đây nhất là nâng cấp quan hệ lên mức cao nhất với Nhật Bản trong tháng 11 vừa qua.

Minh Anh

**************************

Chủ tịch Tập Cận Bình sang thăm để cải thiện quan hệ Trung-Việt 'vừa yêu vừa ghét'

Jonahan Head, BBC, 12/12/2023

Dự kiến cuộc gặp giữa Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình và người đồng cấp Việt Nam, Nguyễn Phú Trọng vào hôm nay 12/12, trong chuyến thăm cấp nhà nước đến Hà Nội, sẽ được chào đón với những tràng bình luận đầy hoa mỹ giữa hai quốc gia láng giềng theo chủ nghĩa cộng sản.

Chuyến thăm cấp nhà nước này đánh dấu lần thứ ba ông Tập đến Hà Nội trong cương vị là người đứng đầu Đảng và Nhà nước Trung Quốc, sau chuyến đi năm 2017 và 2015

Tổng bí thư Trọng đã có chuyến công du đến Bắc Kinh cách đây một năm và được trao tặng Huân chương Hữu nghị, tấm huy chương cao quý bậc nhất của CHND Trung Hoa tặng cho người nước ngoài. Khi đó ông Tập đã mô tả mối quan hệ với họ là "vừa là đồng chí, vừa là anh em", hai quốc gia "núi liền núi, sông liền sông, như môi với răng".

Việt Nam được cho sẽ công bố tham gia "Cộng đồng Chung Vận mệnh" do ông Tập khởi xướng, một khái niệm phần lớn mang tính biểu tượng, với Trung Quốc giữ vai trò trọng tâm, được xem là một thách thức trước trật tự thế giới hiện do Hoa Kỳ dẫn đầu và thống lĩnh.

Một cách khéo léo, động thái này sẽ khiến Trung Quốc đi trước Mỹ một bước trong việc làm nồng ấm hơn mối quan hệ với Việt Nam, sau khi Mỹ, trong một bước đi gây ngạc nhiên, đã nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên mức "Đối tác Chiến lược Toàn diện" trong chuyến thăm của của Tổng thống Biden đến Hà Nội hồi tháng 9 vừa qua. Bước nâng cấp này đã đưa Washington lên mức ngang mức với Bắc Kinh trong thang bậc ngoại giao được Việt Nam cẩn trọng xem xét.

Trong chuyến công du đến Việt Nam vào tuần này, lãnh đạo Trung Quốc sẽ mang đến công nghệ đường sắt cao cấp để trợ giúp Việt Nam nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông. Điều này bao gồm một tuyến đường sắt từ miền nam Trung Quốc để cảng Hải Phòng, qua một trong những khu vực có nguồn đất hiếm dồi dào nhất của Việt Nam - Trung Quốc là quốc gia xuất khẩu đất hiếm lớn nhất thế giới và đây là một thành phần rất cần thiết để sản xuất xe điện và nguồn năng lượng tái tạo.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng ở Hà Nội vào năm 2015

Điều mà họ sẽ chắc chắn không nói đến, ít nhất là công khai, đó là tranh chấp lãnh thổ gây gắt giữa hai quốc gia này, liên quan đến các quần đảo trên Biển Đông, hay mối quan hệ song phương khá lạnh lẽo trong các thập niên 1970 và 1980, gồm Chiến tranh Biên giới bùng phát hồi năm 1979, khiến hàng ngàn binh lính hai nước thiệt mạng.

Hai bên chắc chắn sẽ không đề cập đến thời gian Trung Quốc đô hộ Việt Nam, thời kỳ "nghìn năm bắc thuộc", hay lời chỉ trích từ Việt Nam liên quan đến những tác động từ các đập thủy điện của Trung Quốc xây dựng ở sông Mekong.

Nhưng những điểm bất đồng này đang được thảo luận trên mạng tại Việt Nam, nơi internet ít bị siết chặt hơn Trung Quốc.

"Chúng tôi chỉ muốn hòa bình, vì thế Chủ tịch Tập làm ơn, đừng đến,' một người dùng Facebook ở Việt Nam viết.

"Nếu Tập Cận Bình xóa đường 'chín đoạn', thì hai quốc gia có thể ngay lập tức trở thành anh em," một người khác viết, đề cập đến tuyên bố của Trung Quốc khi tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ khu vực trên Biển Đông.

Những tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông đã làm nổ ra một số cuộc biểu tình chống Trung Quốc ở Việt Nam. Hình ảnh cuộc biểu tình vào 14/3/2016 ở Hà Nội, nhân kỷ niệm cuộc hải chiến Hoàng Sa vào năm 1988

Tâm lý công chúng tại Việt Nam có thể được xem là chống Trung Quốc gay gắt hơn bất kỳ nơi nào khác tại Đông Nam Á. Thái độ này được khuấy động từ chủ nghĩa dân tộc đầy kiêu hãnh sau khi Việt Nam đánh thắng cả người Pháp và người Mỹ, và từ nỗi sợ hãi về láng giềng khổng lồ phương bắc. Tâm lý quần chúng này luôn được ban lãnh đạo cộng sản của Việt Nam giải quyết cẩn trọng.

Trong những năm qua, đôi khi xảy ra các cuộc biểu tình chống Trung Quốc. Thậm chí có các cuộc biểu tình phản đối năm 2014, khiến vài người chết và phá hủy hàng chục nhà máy nước ngoài, sau khi Trung Quốc đặt giàn khoan [HD-981] trên khu vực mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền. Vài năm trước, các cửa hàng bắt đầu xuất hiện ở Hà Nội, hứa hẹn chỉ bán hàng hóa do Việt Nam sản xuất, không bán hàng từ Trung Quốc.

Nhưng vào thời gian gần đây, cả hai nước đã tránh xảy ra những vụ gây khiêu khích như đặt giàn khoan hồi năm 2014, khiến tâm lý người dân được cải thiện hơn liên quan đến những vấn đề này, nhưng không bao giờ có thể lắng dịu hoàn toàn. Các cảm xúc liên quan đến 'Đường chín đoạn' – mà ở Việt Nam bị gọi căm ghét là đường "lưỡi bò" - dâng cao trong năm nay, đến nỗi chính quyền đã cấm phim Barbie, bởi vì dường như có cảnh một bản đồ có "Đường chín đoạn" trên đó.

Việt Nam cũng dường như chần chừ trong việc chấp thuận đầu tư từ Trung Quốc theo Sáng kiến "Vành đai và Con đường" của ông Tập, một phần bởi vì rủi ro những nguồn đầu tư này có thể làm dấy lên tâm lý chống đầu tư từ Trung Quốc.

Và tỷ trọng đầu tư này vô cùng lớn - quá lớn để bất kỳ nhà lãnh đạo Việt Nam nào có thể dám liều lĩnh gây tổn hại, bất chấp người dân suy nghĩ ra sao về Trung Quốc.

Hiện Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việr Nam với thương mại song phương đạt mức 200 tỷ USD một năm. Trung Quốc còn là một nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam, vượt qua Mỹ. Điều này xảy ra cho dù có câu chuyện được nói tới rằng Việt Nam có thể trở thành một trung tâm sản xuất cho các công ty Mỹ dọn sang khi họ tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Một số khoản đầu tư của Trung Quốc lại được thúc đẩy từ chính sách chia tách [decoupling] khỏi Trung Quốc của Mỹ, khi mà các công ty Trung Quốc chuyển việc sản xuất sang Việt Nam để xoay sở trước các lệnh hạn chế mới từ Hoa Kỳ.

Trên hết ở đây vẫn là sự gắn kết ý thức hệ giữa lãnh đạo hai nước ; cả hai ông Tập Cận Bình và Nguyễn Phú Trọng đều là những người kiên định lập trường trong hệ tư tưởng chuyên chế trong đảng cộng sản, khó chịu trước những giá trị dân chủ Phương Tây và kiên quyết dùng bàn tay sắt để giữ quyền lực của đảng cộng sản trong đời sống chính trị ở nước họ.

Thế nhưng vẫn luôn luôn có sự khác biệt sâu sắc trong tầm nhìn chiến lược giữa hai nước.

Trung Quốc, một siêu cường đang trỗi dậy, quyết tâm thách thức trật tự đơn cực do Mỹ dẫn đầu thời hậu Chiến tranh Lạnh và sẽ có sức ảnh hưởng mang tầm ảnh hưởng trong khu vực. Việt Nam thì lại thuộc nhóm quốc gia quyền lực tầm trung, khai thác tối đa lợi ích và an ninh trong lúc vẫn cân bằng quan hệ Mỹ - Trung trong khi vẫn coi trọng giao hảo truyền thống lịch sử với Liên bang Nga.

Ông Trọng gọi đây là "ngoại giao cây tre", một chính sách ngoại giao linh hoạt, tuân theo chính sách "Bốn Không", định hình cách tiếp cận của Việt Nam, sau thời bị cô lập bởi chính sách thân Liên Xô, chấm dứt vào năm 1986 ; không tham gia liên minh quân sự ; không liên kết với nước này để chống nước kia ; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác ; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.

Ý tưởng này là làm bạn với tất cả và không là thù với bất kỳ ai. Nhưng Trung Quốc cũng thừa hiểu rằng mối quan hệ Mỹ - Việt được nâng cấp trong năm nay chỉ là bước đi hạn chế rủi ro trước ảnh hưởng và thái độ cứng rắn của Trung Quốc trong khu vực.

Đối với giới lãnh đạo Việt Nam, mặc dù không cần phải là người dân, Trung Quốc sẽ được đặt lên đầu tiên trong số các mối quan hệ hữu nghị khác mà Việt Nam đang tìm kiếm.

Thế nhưng mối quan hệ này sẽ luôn bị lung lay trước các sự kiện khó lường ; như căng thẳng nổ ra trên Biển Đông, hoặc các hành vi khác của Trung Quốc bị người Việt Nam xem là thói chơi nước lớn.

Jonathan Head

Nguồn : BBC, 12/12/2023

**************************

Tập Cận Bình nói những điều này trên báo Nhân Dân. Thực tế thì sao ?

VOA, 12/12/2023

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang ở Việt Nam trong một chuyến thăm cấp nhà nước từ ngày 12 tới 13 tháng 12.

Ch ủ t ị ch Trung Qu ố c T ậ p C ậ n Bình, phu nhân Bành L ệ Vi ệ n (trái), Tổng bí thư Đảng cộng sản Vi ệ t Nam Nguy ễ n Phú Tr ọ ng và phu nhân tham d ự l ễ đón t ạ i Ph ủ Ch ủ t ị ch ở Hà N ộ i vào ngày 12/12/2023.

Trong một bài viết đăng trên báo Nhân Dân, cơ quan ngôn luận của Đảng cộng sản Việt Nam, ông trình bày viễn kiến của mình cho việc xây dựng "cộng đồng chia sẻ tương lai Trung Quốc-Việt Nam có ý nghĩa chiến lược."

VOA đối chiếu một số phát biểu gây chú ý của ông trong bài viết này với những hành động trên thực tế của Trung Quốc trong thời gian gần đây :

"Hai bên ủng hộ lẫn nhau trên các vấn đề liên quan đến lợi ích cốt lõi và mối quan tâm trọng đại của nhau, phối hợp mật thiết trong các cơ chế hợp tác quốc tế và khu vực."

Thực tế : Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ vùng Biển Đông, nơi mà Việt Nam và các nước khác cũng có những tuyên bố chủ quyền chồng lấn. Tàu Trung Quốc đã nhiều lần đi vào vùng biển của Việt Nam. Vào tháng 5 và tháng 6 năm nay, một tàu khảo sát của Trung Quốc và các tàu hộ tống đi lại trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam suốt gần một tháng bất chấp nhiều lần Việt Nam lên tiếng yêu cầu rời đi. Một phát ngôn viên của bộ ngoại giao Trung Quốc nói các tàu này thực hiện "các hoạt động nghiên cứu bình thường trong vùng biển thuộc quyền tài phán của Trung Quốc" và rằng "không có chuyện đi vào vùng đặc quyền kinh tế của nước khác."

"Để xây dựng cộng đồng chia sẻ tương lai nhân loại, trước hết phải bắt đầu từ Châu Á […] Châu Á là ngôi nhà chung của chúng ta, các nước láng giềng không thể tách rời nhau, giúp đỡ láng giềng chính là giúp đỡ bản thân. Người thân mong người thân tốt, láng giềng mong láng giềng tốt."

Thực tế :Vào tháng 8 năm nay, các ngư dân từ tỉnh Quảng Ngãi bị một tàu mang cờ hiệu Trung Quốc tấn công bằng cách xịt vòi rồng suốt từ 5 giờ sáng đến 3 giờ chiều khi họ đánh bắt gần Quần đảo Hoàng Sa mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền. Vụ tấn công gây hư hỏng nặng cho tàu cá trong khi một thuyền viên bị gãy tay và một thuyền viên khác bị chấn thương vùng đầu.

"Hai bên nên thực hiện tốt nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước, kiểm soát thỏa đáng bất đồng trên biển, cùng tìm giải pháp hai bên đều có thể chấp nhận được."

Thực tế : Trong những năm qua, ASEAN và Trung Quốc đã nỗ lực tạo ra một khuôn khổ để đàm phán về bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông, một kế hoạch đã có từ năm 2002, nhưng tiến độ vẫn chậm chạp. Trung Quốc nói việc xây dựng bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông là nhiệm vụ quan trọng đối với nước này và các nước ASEAN. Một số chuyên gia đã cáo buộc Trung Quốc cố tình trì hoãn quy trình tạo ra bộ quy tắc mang tính ràng buộc, lưu ý rằng nước này sử dụng các chiến thuật vùng xám và sự mơ hồ về chiến lược để thúc đẩy các yêu sách lãnh thổ của mình.

"Bất cứ thế giới có những thay đổi như thế nào, Trung Quốc luôn kiên trì đi theo con đường chính nghĩa."

Thực tế : Ông Tập vào tháng 9 năm 2015 tại Nhà Trắng nói với Tổng thống Mỹ Barack Obama rằng Trung Quốc không có ý định quân sự hóa các đảo nhân tạo mà nước này kiểm soát ở vùng Biển Đông có tranh chấp. Ngày nay, Trung Quốc đã biến các bãi đá chìm thành các cơ sở quân sự được trang bị radar, đường băng và hệ thống phi đạn, một số nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, theo Reuters.

Vào tháng 5 năm nay, các cơ quan tình báo phương Tây và hãng Microsoft cho biết một nhóm tin tặc Trung Quốc được nhà nước bảo trợ đã và đang do thám nhiều tổ chức nắm cơ sở hạ tầng quan trọng của Mỹ, từ viễn thông cho đến các trung tâm vận tải. Đây được cho là một trong những chiến dịch gián điệp trên mạng lớn nhất của Trung Quốc từng được biết đến nhằm vào cơ sở hạ tầng quan trọng của Mỹ.

Một báo cáo của cơ quan nhân quyền của Liên Hợp Quốc vào năm 2022 kết luận người Uighur thiểu số theo Hồi giáo ở khu vực Tân Cương hẻo lánh của Trung Quốc chịu "những vi phạm nhân quyền nghiêm trọng" có thể cấu thành tội ác chống lại loài người. Các tổ chức nhân quyền cáo buộc Bắc Kinh có những hành vi ngược đãi, bao gồm cả việc sử dụng lao động cưỡng bức hàng loạt trong các trại giam giữ. Mỹ cáo buộc Trung Quốc diệt chủng.

"Trung Quốc sẽ duy trì tính liên tục và tính ổn định của chính sách ngoại giao láng giềng, tức là kiên trì thân thiện với láng giềng, làm bạn với láng giềng, theo đuổi phương châm phát triển quan hệ tốt đẹp, hài hòa, an toàn, cùng giàu có với láng giềng".

Thực tế : Philippines hôm 9 tháng 12 lên án "các hành động bất hợp pháp và hung hăng" của Trung Quốc ở Biển Đông, nói rằng lực lượng hải cảnh của họ đã xịt vòi rồng vào một tàu của cục ngư nghiệp Philippines đang thực hiện nhiệm vụ tiếp tế thường xuyên. Lực lượng đặc nhiệm Philippines cho biết tàu đang thực hiện nhiệm vụ tiếp tế để cung cấp dầu và tạp hóa cho hơn 30 tàu cá Philippines gần bãi cạn Scarborough thì bị vòi rồng Trung Quốc xịt ít nhất tám lần, làm hư hỏng thiết bị liên lạc và dẫn đường. Bãi cạn Scarborough nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Philippines. Trung Quốc chiếm giữ bãi cạn này vào năm 2012.

Nguồn : VOA, 12/12/2023