Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

12/12/2023

Xác định lại sự thành công ở Ukraine

Richchard Haass & Charles Kupchan

Một chiến lược mới phải cân bằng giữa phương tiện và mục đích

Cuc phn công ca Ukraine dường như đã b đình tr, ging như thi tiết m ướt và lnh giá đã kết thúc mùa giao tranh th hai ca Kyiv nhm đo ngược tình thế trước Nga. Trong khi đó, thin chí chính tr trong vic tiếp tc h tr quân s và kinh tế cho Ukraine đã bt đu suy gim c M và Châu Âu. Trong bi cnh này, chiến lược hin ti mà Ukraine và các đi tác đang theo đui đòi hi phi được đánh giá li mt cách toàn din.

uk1

Lễ tưởng niệm những binh sĩ Ukraine đã hy sinh, Kyiv, tháng 10/2023 - Thomas Peter / Reuters

Vic đánh giá li như vy cho thy mt thc tế đáng lo ngi rng Ukraine và phương Tây đang đi trên mt qu đo không bn vng, được đc trưng bi s không phù hp rõ ràng gia mc tiêu và các phương tin sn có. Mc tiêu chiến tranh ca Kyiv là đy lui quân đi Nga khi đt Ukraine và khôi phc toàn vn lãnh th, bao gm Crimea. Nhưng v mt chiến lược, chúng nm ngoài tm vi, tt nhiên là trong tương lai gn và thm chí có th xa hơn na.

Đã đến lúc Washington phi đi đu trong vic xây dng mt chính sách mi đt ra các mc tiêu có th thc hin cũng như điu chnh các bin pháp và mc đích. M nên bt đu tham vn vi Ukraine và các đi tác Châu Âu v mt chiến lược trong đó tp trung vào vic Ukraine sn sàng đàm phán ngng bn vi Nga, đng thi chuyn trng tâm quân s t tn công sang phòng th. Kyiv s không t b vic khôi phc li s toàn vn lãnh th hoc buc Nga phi chu trách nhim v mt kinh tế và pháp lý đi vi nhng hành đng ca mình. Nhưng nó s tha nhn rng các ưu tiên trước mt ca h cn chuyn t c gng gii phóng thêm lãnh th sang bo v và phc hi hơn 80% din tích lãnh th vn nm d ưới s kim soát ca h.

Nga có th s t chi đ ngh ngng bn ca Ukraine. Nhưng ngay c khi ĐinKremlin th hin thái đ không tha hip, vic chuyn t tn công sang phòng th ca Ukraine s hn chế tn tht liên tc ca binh lính. Nó cho phép nước này dành nhiu ngun lc hơn cho vic tái thiết và phòng th lâu dài. Cng c s ng h ca phương Tây bng cách chng minh Kyiv có mt chiến lược kh thi nhm đt được mc tiêu ca mình. V lâu dài, s thay đi chiến lược này s cho Nga thy rng nước này không th đơn gin hy vng kéo dài lâu hơn Ukraine và phương Tây sn sàng h tr h. Nhn thc này cui cùng có th thuyết phc Moscow t chiến trường đến bàn đàm phán đó là đng thái mang li li thế cui cùng cho Ukraine. Bi vì ngoi giao không ch đưa ra con đường thc tế nht đ chm dt xung đt mà còn đ chm dt s chiếm đóng lâu dài ca Nga trên lãnh th Ukraine.

Sự bế tắc

Tình hình hin ti trên chiến trường to ra mt bc tranh na đy na trng rng. Mt mt, Ukraine đã th hin quyết tâm và k năng đáng kinh ngc trong vic chng li Nga. Mt khác th hin nhng tn tht nhân lc cũng như kinh tế khng l ca cuc chiến, và thc tế là Nga đã thành công trong vic s dng vũ lc đ chiếm mt phn đáng k lãnh th Ukraine, ít nht là cho đến nay. Bt chp cuc phn công mnh m ca Ukraine, Nga thc s giành được nhiu lãnh th hơn Ukraine vào năm 2023. Nhìn chung, không bên nào đt được tiến b đáng k. Cuc chiến gia quân đi Ukraine và Nga đã thc s rơi vào bế tc.

Vy chúng ta nên làm gì ? Mt la chn ca phương Tây là làm nhiu điu tương t hơn na, tiếp tc cung cp mt lượng ln vũ khí cho Ukraine vi hy vng điu này s cho phép quân đi Ukraine cui cùng s đánh bi quân đi Nga. Vn đ là, Quân đi Ukraine không có du hiu có kh năng phá v h thng phòng th mnh m ca Nga cho dù h chiến đu bao lâu và n lc như thế nào. Phòng th thường có li thế hơn tn công, quân đi Nga b chôn vùi hàng dm sau nhng bãi mìn, chiến hào, by và công trình phòng th. Phương Tây có th gi thêm xe tăng, tên la tm xa, và cui cùng là máy bay chiến đu F-16. Tuy nhiên không có viên đn bc nào có th thay đi cc din trên chiến trường. Nh ư Valery Zaluzhny, v tướng hàng đu ca Ukraine gn đây đã tha nhn, "rt có th s không có mt bước đt phá sâu sc và đp đ". Chúng ta đang trên chiến trường Ukraine, và nơi chúng ta đang có v như là mt s bế tc tn kém.

Thi gian s không đng v phía Ukraine nếu chiến tranh cường đ cao kéo dài vô thi hn. Nn kinh tế và cơ s công nghip quc phòng ca Nga đang trong tình trng chiến tranh. Moscow cũng đang nhp khu vũ khí t Triu Tiên và Iran và có quyn tiếp cn các mt hàng tiêu dùng có cha công ngh mà nước này có th tái s dng cho mc đích quân s. Nếu Nga cn tăng cường hin din quân s Ukraine, nước này s có mt ngun nhân lc đáng k đ khai thác. Nga cũng đã tìm được th trường mi cho năng lượng ca mình, trong khi các bin pháp trng pht không nh hưởng nhiu đến nn kinh tế Nga. Ông Putin dường như an toàn v mt chính tr và kim soát được các đòn by quyn lc t quân đi và các cơ quan an ninh cho đến truyn thông và tường thu t công khai.

Trên thc tế, Nga đã giành được nhiu lãnh th hơn Ukraine vào năm 2023

Trong khi đó, Ukraine, các báo cáo thit hi v nhân mng vn gia tăng, quân đi đang cn kit kho vũ khí. Nn kinh tế đã suy gim khong mt phn ba (mc dù đang bt đu có du hiu tăng trưởng). Trong s nhng người ng h phương Tây Ukraine, s mt mi ca Ukraine bt đu nh hưởng đến s sn sàng tiếp tc ng h Kyiv ca h. M vn là trung tâm vin tr ca phương Tây cho Ukraine, nhưng s phn đi vic cung cp thêm s lượng h tr ln đang gia tăng trong Đng Cng hòa, và đến nay yêu cu ca chính ph Biden v ngun tài tr mi đã b bãi b. Cu Tng thng Donald Trump, ng c viên chính ca đng Cng hòa, luôn đng v phía Nga, gi khong cách vi các đi tác ca M, trong đó có Ukraine. Vic ông Trump dn trước Biden trong cuộc b phiếu ở các bang then chốt ch làm gia tăng sự không chắc chắn về qu đo chính sách ca M. S bt n ca M đi vi Ukraine s làm gia tăng s bt n Châu Âu. Slovakia, mt trong nhng nước thành viên ca Liên minh Châu Âu, đã quyết đnh ngng vin tr quân s cho Kyiv.

Cuc tn công ca Hamas vào Israel ngày 7 tháng 10 và cuc xung đt tiếp theo Gaza cũng đã thu hút s chú ý ca thế gii, đy cuc chiến Ukraine sang mt bên. Vn đ không ch là Washington b phân tâm ; quân đi M ch có ngun tài nguyên hu hn và cơ s công nghip quc phòng ca M có năng lc sn xut quá hn chế. Washington b dàn mng khi h tr hai đi tác đang tham gia vào các cuc chiến tranh nóng bng. Theo mt nghiên cu gn đây ca RAND đã đưa ra, các nhà phân tích quc phòng đã tuyên b chiến lược quc phòng ca quc gia là "v n". Nhng người khác cho rng M nên dành s quan tâm và ngun lc ca mình cho nhng thách thc chiến lược n Đ Dương-Thái Bình Dương.

V mt chính tr, Ukraine hoc phương Tây s không d dàng đi mt vi nhng thc tế chiến lược nghiêm trng này. Nhưng tt hơn hết là c Kyiv và nhng người ng h nên thc hin mt chiến lược mi giúp cân bng li mc đích và phương tin hơn là tiếp tc theo đui mt con đường đã dn đến ngõ ct. Và chng bao lâu na có th dn đến s suy gim mnh m s ng h ca phương Tây đi vi Ukraine.

Thay đổi cục diện

Washington cn đi đu trong vic khi đng các cuc đàm phán vi Ukraine và các đng minh phương Tây, nhm thuyết phc Kyiv đưa ra lnh ngng bn ti ch. Đng thi chuyn trng tâm chiến lược t tn công sang phòng th. Phương Tây không nên ép buc Ukraine t b vic khôi phc li biên gii năm 1991 hay buc Nga phi chu trách nhim v nhng mt mát và s tàn phá do hành đng quân s ca h gây ra. Tuy nhiên, h phi c gng thuyết phc người dân Ukraine rng h cn áp dng mt chiến lược mi đ đt được nhng mc tiêu này.

Mt lnh ngng bn s cu sng được nhiu mng người, kinh tế được tái thiết và cho phép Ukraine s dng s vũ khí mi ca phương Tây vào an ninh lâu dài ca mình thay vì nhanh chóng s dng chúng trên mt chiến trường bế tc. Các điu khon chính xác ca lnh ngng bn thi gian, đa đim chính xác ca đường dây liên lc, th tc rút vũ khí và quân đi, các điu khon đ giám sát và thc thi phi được đưa ra dưới s giám sát quc tế rng rãi. Rt có th dưới s bo tr ca Liên hp quc hoc T chc An ninh và Hp tác Châu Âu.

Lnh ngng bn s ch có hiu lc nếu c Ukraine và Nga đng ý vi các điu khon ca nó. S tuân th ca Moscow không phi là không th. Quân đi Nga đã b tn tht trên chiến trường và hành đng gây hn ca Đin Kremlin rõ ràng là phn tác dng. Bng vic cng c NATO, s gn kết xuyên Đi Tây Dương và quyết tâm ca Ukraine vĩnh vin thoát khi phm vi nh hưởng ca Nga. Putin có th nm bt cơ hi đ thc thi mt tha thun ngng bn.

Tuy nhiên, nhiu kh năng Moscow s t chi đ xut ngng bn. Putin vn nuôi dưỡng mc tiêu chiến tranh m rng Ukraine và dường như tin rng Nga có sc mnh bn b hơn Ukraine. Ông chc chn đang theo sát các cuc thăm dò dư lun M cho thy vic Trump tr li Nhà Trng là mt kh năng thc tế. Mt kết qu chc chn s suy yếu nếu không chm dt s ng h ca M dành cho Ukraine. Ngay c khi Đin Kremlin mun tránh vic t chi thng thng đ xut ngng bn nhm tránh nhng tn tht v mt danh tiếng khi làm như vy, thì Đin Kremlin vn có th phn đi bng nhng điu khon chc chn không th chp nhn được đi vi Ukraine và phương Tây.

Ukraine cần chuyển sang chiến lược phòng thủ

Tuy nhiên, cui cùng, n lc thúc đy ngng bn gia Kyiv và Moscow không phi là đ đt được điu gì, mà là đ tiết l điu gì đó. Ngay c khi Nga t chi đ xut ngng bn, thì vic kyiv đt nó lên bàn đàm phán cũng là điu hp lý. Làm như vy s cho phép Ukraine giành được thế ch đng chính tr, nhc nh công chúng phương Tây và các nước khác rng cuc chiến này vn là cuc xâm ln trái phép ca Nga. Vic đin Kremlin t chi ngng bn s giúp các Chính ph phương Tây duy trì và tăng cường các bin pháp trng pht đi vi Nga và giúp Ukraine đt được s h tr quân s và kinh tế lâu dài.

Cho dù lnh ngng bn có hiu lc hay không, Ukraine cn chuyn sang chiến lược phòng th thay vì chiến lược tn công hin ti. Cách tiếp cn hin ti ca Kyiv, vn tn kém và có trin vng m đm, khiến người Ukraine rơi vào tình thế khó x khi h yêu cu s h tr không gii hn t phương Tây đ th hin mt n lc ngày càng ít cơ hi thành công. Thay vào đó, Ukraine nên tp trung vào vic nm gi và xây dng li lãnh th mà h đang kim soát, đo ngược cán cân tn công sang phòng th. Khiến Nga phi gánh chu chi phí cao cho các hot đng tn công chng li lc lượng Ukraine được đào sâu m rng h thng phòng không. Ngay c khi Ukraine chuyn sang chiến lược phòng th dc tin tuyến, nước này vn có th tiếp tc s dng vũ khí tm xa, khí tài hi quân và các hot đng bí mt đ tn công các v trí ca Nga hu phương và Crimea. T đó làm tăng chi phí cho vic tiếp tc chiếm đóng. Nếu có bng chng rõ ràng cho thy kh năng hoc ý chí quân s ca Nga đang dao đng, Ukraine s gi li la chn quay tr li chiến lược thiên v tn công hơn.

S thay đi chiến lược theo hướng này s đo ngược tình thế đi vi Nga, đòi hi các lc lượng ca nước này phi hoàn thành mt nhim v mà cho đến nay h đã không th hoàn thành : tác chiến tn công vũ trang liên hp hiu qu. Đng thi, s thay đi này s cu sinh mng và tin bc ca Ukraine, đng thi gim nhu cu quc phòng ca nước này t phương Tây. Điu này có th là cn thiết nếu s h tr ca M không còn và Châu Âu phi đm trách gánh nng. Ukraine s khôn ngoan khi dành các ngun lc sn có cho an ninh và s thnh vượng lâu dài ca mình thay vì s dng nó trên chiến trường mà không thu được li ích hiu qu.

Thuyết phc Tng thng Ukraine Volodymyr Zelensky và người dân nước này thay đi đường li s không d dàng, vì chính nghĩa ca mình h đã hy sinh tt c. Nhưng thc tế là cuc chiến này được bt đu như mt cuc chiến cn thiết cho Ukraine mt cuc chiến đ tn ti đã biến thành mt cuc chiến ca s la chn, mt cuc chiến giành li Crimea và phn ln Donbass min đông Ukraine. Đây không ch là mt cuc chiến không th thng ; theo thi gian, nó có th mt đi s ng h ca phương Tây. Đi vi Ukraine, vic đm bo phn ln đt nước dưới s kim soát ca Kyiv tr thành mt nn dân ch thnh vượng và an toàn có ý nghĩa hơn là mo him tương lai ca đt nước đ giành li lãnh th vn nm d ưới s kim soát ca Nga. Vic Ukraine tri dy tr thành mt nn dân ch thành công và kiên cường có kh năng t v s là mt tht bi hoàn toàn đi vi tham vng ca Nga.

Một sự lựa chọn tốt hơn

Nhng người bn ca Ukraine phương Tây có th và nên xoa du điu vn là trái đng ca người Ukraine. Hoa K và các thành viên NATO được la chn (Liên minh Nhng người bn ca Ukraine) nên cam kết không ch h tr kinh tế và quân s lâu dài mà còn đm bo nn đc lp ca Ukraine. Cam kết này s da trên Điu 4 ca Hip ước NATO, trong đó quy đnh rng các cuc tham vn cn được tiến hành ngay lp tc bt c khi nào "toàn vn lãnh th, đc lp chính tr hoc an ninh" ca mt quc gia thành viên b đe da. Liên minh Châu Âu, gn đây đã công b ý đnh bt đu các cuc đàm phán gia nhp vi Kyiv, đy nhanh lch trình gia nhp ca Ukraine và cung cp cho nước này các tha thun ưu đãi đc bit phù hp vi EU trong thi gian tm th i. Các đng minh phương Tây cũng nên nói rõ rng hu hết các bin pháp trng pht chng li Nga s vn có hiu lc cho đến khi quân đi Nga ri khi Ukraine và s giúp Ukraine khôi phc s toàn vn lãnh th ca mình ti bàn đàm phán.

Trin vng v mt lnh ngng bn được hai bên thng nht và các cuc đàm phán lãnh th tiếp theo s được ci thin đáng k sau cuc bu c tng thng M năm 2024. Nếu người chiến thng ha hn tiếp tc đoàn kết xuyên Đi Tây Dương và n lc hơn na đ đm bo an ninh và ch quyn ca Ukraine, Putin s không có lý do gì đ cho rng thi gian s đng v phía Nga. Tuy nhiên vn còn mt năm na cuc bu c M mi din ra, điu này có th khiến Ukraine gp khó khăn. C Washington và Kyiv đu không nên mo him như vy. M hin cn hp tác vi Ukraine đ chuyn sang mt chiến lược mi phn ánh thc tế quân s và chính tr. Nếu không, đó là mt canh bc tuyt vng v tương lai ca Ukraine.

Richchard Haass & Charles Kupchan 

Nguyên tác : Redefining Success in Ukraine - A New Strategy Must Balance Means and Ends, Foreign Affairs, 17/11/2023

Nguyên Nguyễn biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu chiến lược, 23/11/2023

Richchard Haass là Ch tch danh d ca Hi đng Quan h Đi ngoi và là c vn cp cao ti Centerview Partners.

Charles Kupchan là thành viên cp cao ti Hi đng Quan h Đi ngoi và Giáo sư v Quan h Quc tế ti Đi hc Georgetown, tng là người ph trách v các vn đ Châu Âu trong Hi đng An ninh Quc gia trong chính quyn Obama.

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Richchard Haass & Charles Kupchan, Nguyên Nguyễn
Read 425 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)