Bị buôn bán, đánh đập, và ép làm nô lệ : cuộc đời của một người Việt Nam bị buộc trồng cần sa ở Anh quốc
Ở tuổi 10, "Stephen" (tên tác giả tự đặt thay cho tên thật vì lý do an ninh) được đưa từ Hà Nội đến London và sau đó bị buộc chăm sóc cây cần sa trong bốn năm cho một băng đảng ma túy. Bây giờ, trong khi đang chờ phản hồi về kháng cáo của mình chống lại quyết định bị trục xuất, anh nhớ lại trải nghiệm khủng khiếp của mình - và sự may mắn của mình khi thoát khỏi cuộc đời nô lệ
Bảo, một thiếu niên 15 tuổi (giấu mặt) nói : Nếu tôi không chịu tưới nước chăm cây, người ta sẽ ngừng cho Tổng thống ăn. Ảnh : David Levene báo Guardian
Bất cứ ai nghĩ rằng việc trồng cần sa ở Anh là một nghề nghiệp thân thiện gắn với trồng trọt hữu cơ lành mạnh, cần phải suy nghĩ về những trải nghiệm của Stephen, một đứa trẻ mồ côi Việt Nam dễ bị tổn thương khi anh ta bị đưa đến Anh để làm việc như một nô lệ trồng cần sa.
Stephen đến Anh trên khoang sau của một chiếc xe tải đông lạnh, với một chuyến đi dài bằng xe tải từ Hà Nội, nơi mà anh ta là người vô gia cư. Ở Anh, anh bị nhốt trong một dãy những căn nhà bậc thang đã bị chuyển đổi thành trang trại cần sa và bắt buộc phải làm việc trong bốn năm trong vai trò người chăm sóc vườn cần sa của băng đảng Việt Nam đã đưa anh ta tới đây.
Bằng nhiều cách, tuổi thơ không hạnh phúc của anh đã có bước ngoặt rất tích cực. Năm 16 tuổi, Stephen đã bị bắt trong một cuộc đột kích và cảnh sát đã nhận ra anh ta là nạn nhân của nạn buôn người. Anh ta đã được cha xứ County Durham chăm sóc, nhờ đó anh học tiếng Anh và sử dụng ngôn ngữ này một cách lưu loát và tự học cách nấu ăn bằng cách xem các video trên YouTube. Anh ấy hy vọng sẽ trở thành đầu bếp và làm việc trong một nhà hàng Trung Quốc hay Thái Lan. Tuy nhiên, bây giờ khi anh 19 tuổi, Bộ Nội vụ Anh đã ra phán quyết rằng anh ta phải trở về Việt Nam. Anh ta không có gia đình hoặc bạn bè ở đó, và cảm thấy anh ta có nguy cơ bị băng đảng đưa trở lại Anh.
Bất chấp trải nghiệm của Stephen như là nạn nhân của chế độ nô lệ hiện đại - Bộ Nội vụ Anh đã quyết định vào tháng Mười Hai rằng anh không phải là trường hợp tị nạn hợp pháp. Chiến dịch vận động trong phút chót đang được tiến hành trước buổi điều trần của tòa phúc thẩm cuối cùng vào thứ Hai, cố gắng lật đổ phán quyết. Vào Thứ Năm, Stephen sẽ tới Văn phòng Nội vụ để gửi thư cho Bộ trưởng Nội vụ Amber Rudd, yêu cầu sự ủng hộ của bà. Hơn 100.000 người đã ký một bản kiến nghị ủng hộ chiến dịch của anh để anh có thể ở lại nước Anh.
Chi tiết về trường hợp của anh cung cấp một cái nhìn sâu sắc hiếm hoi trong điều kiện một tỷ lệ đáng kể cần sa được trồng ở Anh. Mặc dù sự tồn tại của nô lệ nô lệ trẻ được bàn tán rất nhiều, hầu hết những người bị buộc chăm sóc cần sa trước đây đều quá lo sợ về việc trả thù từ những kẻ buôn người để kể chi tiết về trải nghiệm của họ ; họ thường được nói rằng gia đình ở Việt Nam sẽ bị trả thù nếu họ khai ra. Bởi vì Stephen không có gia đình ở Việt Nam, và hy vọng rằng sự công khai có thể giúp ngăn ngừa tình trạng trục xuất, anh đã trả lời phỏng vấn vào tháng Giêng trong phòng khách yên tĩnh của nhà nguyện nơi anh đã ở đó ba năm qua.
Bị bỏ rơi khi mới sinh, và sau đó bị mồ côi một lần thứ hai vào lúc chín tuổi khi người phụ nữ chăm sóc anh ta chết vì ung thư, anh ta đã đi từ một vùng nông thôn của Việt Nam đến Hà Nội để làm việc như người bán giày và người bán báo trước khi những kẻ buôn người gặp và hứa hẹn với anh ta cuộc sống tốt hơn ở Anh. "Họ hứa hẹn rất nhiều điều tốt đẹp, rằng họ sẽ cho tôi một cuộc sống tuyệt vời ; mãi sau tôi mới biết họ chỉ nói dối tôi", anh nói. Những gì tiếp theo là một cuộc hành trình khó khăn trên khắp Châu Âu và sau đó là bốn năm bị buộc làm nô lệ bởi những kẻ buôn ma túy, bị nhốt trong căn hộ và nhà ở khắp nước Anh, nơi nội thất và đồ đạc đã bị vứt bỏ và thay thế bằng vườn cần sa.
Trong hành trình từ Việt Nam, anh đã bị đưa đến Nga, nơi anh bị bán cho băng đảng này, và sau đó đến Ba Lan và tiếp đó là đến một trại được gọi là "thành phố Việt Nam" ở miền bắc nước Pháp : một khu mỏ bị bỏ hoang nhiều năm được sử dụng như một trại giam cho người Việt Nam bị bán sang Anh.
Trong cuộc hành trình, có lúc anh phải đi bộ trong đêm tối để tránh bị nhìn thấy, anh bị đánh đập khi những kẻ buôn người muốn anh đi nhanh hơn, "khi bằng tay, đôi khi bằng gậy". Trên đoạn cuối cùng của cuộc hành trình, anh bị đưa vào phía sau của một xe tải đông lạnh, với bốn người khác, để đi qua đường ngầm nối Pháp và Anh. "Chúng tôi chạy đến một khu rừng, sau đó người trưởng nhóm, người có điện thoại di động, gọi ai đó trong nhóm người Việt Nam ở Anh, họ đến và đưa chúng tôi đi", anh nói. "Đầu tiên có một đường cao tốc và rất nhiều cây cối xung quanh và sau đó là rất nhiều ngôi nhà, rất nhiều ùn tắc giao thông với nhiều đám đông. Tôi nghĩ đó là London. "
Anh ta bị đưa đến một căn nhà sáu phòng, nơi tất cả các phòng đều trống và được chuyển thành vườn trồng cần sa. "Ba người ở lại trong vài ngày đầu tiên để chỉ cho tôi cách tổ chức mọi thứ. Rồi họ khóa cửa và bỏ tôi một mình", anh nói. Đến thời điểm này, anh nghĩ anh khoảng 12 tuổi.
"Để chăm sóc cần sa, tôi phải trộn nhiều chất lỏng và bột cùng với nước. Đó là công việc khó khăn - nguy hiểm và không lành mạnh. Khi tôi pha chất lỏng, tôi bị chóng mặt và bị bệnh sau đó", anh nói. "Có khoảng 40 bóng đèn lớn trong nhà. Tôi đã phải rất cẩn thận với hệ thống dây điện. Đôi khi tôi bị điện giật. Đôi khi đầu tôi chạm vào đèn và tóc bị cháy, đôi khi tôi bị bỏng tay vì bóng đèn". Không thể nhìn ra ngoài cửa sổ vì tất cả đều được phủ bằng nhựa cách điện dày. Anh ta không biết khi nào thì đêm, khi nào thì ban ngày và cũng không rõ đã ở trong đó trong bao ngày bao tháng.
Cứ vài ngày, vào buổi tối, một nhóm người Việt Nam đến kiểm tra cây và đưa cho anh thức ăn. "Đôi khi tôi đã làm sai điều gì đó khiến một số cây chết. Họ tức giận và đánh tôi. Cuộc sống của tôi tệ hơn nhiều so với khi tôi sống ở Việt Nam. "
Anh được dạy làm thế nào để thu hoạch cây khi chúng đã sẵn sàng và treo chúng lên trần nhà để phơi khô. Đôi khi, các đại lý đến mua cây và anh ta thấy chúng trao nhau một khoản tiền lớn. Một lần, một băng đảng buôn bán ma túy người Anh đã đá cánh cửa, buộc anh ta lên và lấy trộm cây cần sa đã thu hoạch. Khi những tên chủ trở lại, chúng tức giận, nhưng chỉ buộc anh ta đến địa điểm mới để rồi lại bắt đầu việc trồng, chăm sóc và thu hoạch từ đầu. Trong căn nhà kế tiếp, chúng không còn khóa anh vào trong, nhưng chúng nói với anh rằng chúng sẽ tìm thấy anh ta và giết anh ta nếu anh ta cố trốn thoát. Anh không bao giờ tìm cách chạy trốn vì anh không biết đi đâu.
"Tôi chỉ biết sống qua ngày. Tôi không thể nhìn thấy gì trong tương lai. Không ai tử tế với tôi". Anh nghĩ, tổng cộng, anh bị buộc làm việc trong khoảng 20 căn nhà trồng cần sa. Khi anh khoảng 14 tuổi, cảnh sát đột nhập vào một trong những ngôi nhà, và bắt đầu hét lên với ông. "Tôi không hiểu những gì họ nói. Tôi không nói được tiếng Anh. Tôi rất sợ hãi ; Tôi nghĩ cảnh sát sẽ giết tôi hoặc làm gì đó khủng khiếp, nhưng họ đưa tôi đến ở với một gia đình người Anh". Những kẻ buôn người đã chuẩn bị cho anh ta về sự cố này, và cho anh ta một số điện thoại. Sau hai ngày ở với gia đình trên, Stephen gọi chúng và chúng quay lại đón anh. "Tôi rất sợ hãi. Tôi nghĩ tôi sẽ bị đưa vào tù. Thật là ngu ngốc".
Những kẻ buôn người bắt đầu bắt anh ta hút thuốc lá, cho anh ta vodka và whiskey mỗi bữa ăn, và khiến anh ta sử dụng một loại bột màu trắng mà anh ta nghĩ là cocaine. "Lúc đầu, nó khá tệ và tôi không thích nó, nhưng khi tôi có nó tôi cảm thấy mạnh mẽ và tôi có thể làm việc chăm chỉ ; khi tôi không có nó, tôi cảm thấy rất mệt mỏi".
Một căn hộ mà một nhóm tội phạm biến thành một vườn cần sa ở Anh quốc
Anh ta không quen thuộc với khái niệm nô lệ nhưng bây giờ anh ta hiểu rằng đây là những gì anh ta trải qua. "Tôi nghĩ tôi là một nô lệ. Tôi làm việc cho chúng trong một thời gian dài, nhưng tôi không được trả tiền. Chúng nói tôi nợ chúng rất nhiều tiền vì đã đưa tôi đến đây, vì vậy tôi phải làm việc ; chỉ khi tôi trả đủ tiền cho chúng thì tôi mới có thể ra đi. Nhưng khi tôi hỏi phải mất bao lâu, họ nói : "Mày không được phép hỏi điều đó". Mỗi lần cây chết, hoặc bị đánh cắp, chúng nói rằng đó là lỗi của anh ta, và số tiền nợ bị cộng thêm. Chúng nói anh nợ chúng 100.000 đô la - mặc dù anh không hiểu số tiền đó lớn như thế nào.
Sau lần thứ hai bị bắt giữ khi anh 16 tuổi, anh ta đã được thông dịch giúp anh hiểu tình trạng của anh ta tốt hơn. Anh ta được gửi tới một gia đình Anh quốc và lần này anh ta rất vui mừng vì đã trốn thoát khỏi bọn buôn người.
Stephent ý thức rằng những trải nghiệm của anh ấy không phải là duy nhất. Anh đã gặp hàng chục bé trai bị đưa đến đây và bị bóc lột trong suốt thời gian làm việc. Phần lớn trong số đó lớn hơn anh một chút, nhưng có những đứa trẻ chỉ khoảng 10. "Cậu bé ấy rất không vui", anh nói. "Cậu ấy đang khóc vì nhớ gia đình và bố mẹ cậu ấy".Anh hiểu tại sao những đứa trẻ Việt Nam từ những hoàn cảnh nghèo nàn như anh ấy lại là mục tiêu. "Những kẻ buôn người không thể kiểm soát được người Anh", anh nói. Đôi khi, đi bộ ở các thị trấn gần đó, anh ta nghĩ rằng anh ta có thể nhìn thấy những ngôi nhà trồng cần sa, nhận ra chúng bởi sự thiêus vắng băng giá trên mái nhà – do sức nóng từ tất cả các đèn chiếu sáng.
Ở nhiều nơi của nước Anh, người Việt trẻ đang bị buộc phải làm việc trong điều kiện tương tự. Cho đến một vài năm trước đây, nếu họ bị bắt, họ sẽ bị đưa đến các cơ sở của những người phạm tội trẻ (mặc dù phần lớn nạn nhân bị buôn bán trái phép và buộc phải làm việc này) ; bây giờ họ thường được nhìn nhận là nạn nhân của nạn buôn người, nhưng chủ yếu là họ bị từ chối tị nạn, bị trục xuất trở về Việt Nam, nơi họ trở về nhà cũ, và thường xuyên gặp lại những kẻ buôn người, những kẻ sẽ đưa họ trở lại Anh.
Tổ chức chống buôn người Ecpat hy vọng rằng vụ án của Stephen có thể đưa đến cải tổ hệ thống được thiết kế để hỗ trợ các nạn nhân. Tổ chức này cảnh báo trong một bức thư gửi Bộ Nội vụ rằng "Trẻ em được xác định là nạn nhân của nạn buôn người là một trong những người dễ bị tổn thương nhất trong xã hội chúng ta và cần được bảo vệ lâu dài". Gần đây, một tổ chức từ thiện đã công bố một bộ phim hoạt hình ngắn về Việt Nam để giải thích về những rủi ro bị buôn bán, cho trẻ em ở các vùng nông thôn nghèo khổ để giúp họ thấy được nguy cơ bị buộc làm việc trong các trang trại cần sa.
Trước khi nói về những trải nghiệm đã qua, Stephen đã cảm thấy rất lo lắng về khả năng bị buộc trở lại Việt Nam. Người mẹ nuôi của anh nói rằng anh đã gặp khó khăn khi ngủ. "Chúng tôi coi anh ta là một thành viên của gia đình chúng tôi. Khi anh ta cần một ngôi nhà với chúng tôi, anh ấy có một phòng ở đây", cô nói. "Chúng tôi không muốn anh ta quay trở lại".
Amelia Gentleman
Nguyên tác : Trafficked, beaten, enslaved : the life of a Vietnamese cannabis farmer, The Guardian, 31/01/2018
Vũ Quốc Ngữ dịch
Nguồn : VNTB, 02/02/2018