Hiện tượng các quan chức cao cấp của Việt Nam hoàn toàn vắng bóng trong buổi đón tiếp hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson của Mỹ vào ngày 5/3/2018 đã khiến nảy sinh một dấu hỏi lớn : phải chăng giới chóp bu Việt Nam đã phải chịu một sức ép đủ lớn từ "bạn vàng" Trung Quốc mà đã gây ra hiệu ứng "lủi sạch" ?
Buổi đón tiếp hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson của Mỹ vào ngày 5/3/2018 tại Đà Nẵng và hiệu ứng “lủi sạch” của quan chức cao cấp Việt Nam. Ảnh: Bình Nguyên - Đình Thức
Thật thế, tại buổi đón USS Carl Vinson chỉ có đại diện chính quyền thành phố Đà Nẵng với quan chức cấp cao nhất là ông Lâm Quang Minh – giám đốc Sở Ngoại vụ, cùng đại diện Bộ Tư lệnh vùng 3 Hải quân ; Bộ tư lệnh Quân khu 5. Thậm chí không có nổi một phó chủ tịch của thành phố Đà Nẵng. Còn nhiều báo nhà nước khi giới thiệu về "đại diện Bộ Tư lệnh vùng 3 Hải quân ; Bộ tư lệnh Quân khu 5" thậm chí còn không nói rõ tên họ của các vị này như một sứ cố ý.
Trong khi đó, phía Mỹ tham dự buổi được đón tiếp trên, ngoài Daniel Kritenbrink – Đại sứ Hoa Kỳ tại việt Nam, còn có cả một nhân vật rất cao cấp : Tư lệnh Hạm đội 7 Thái Bình Dương – Đô đốc Scott Swift.
Sự có mặt của Đô đốc Scott Swift tại lần hiện diện đầu tiên của hàng không mẫu hạm Mỹ ở Việt Nam kể từ năm 1975 cho thấy người Mỹ thật sự coi trọng ý nghĩa và tôn trọng nước chủ nhà Việt Nam, nằm trong chiến lược "tăng cường hơn nữa sự hiện diện của hải quân Hoa Kỳ ở Biển Đông" nhằm đối trọng với những sức ép đang gia tăng không ngừng và có thể kích động chiến tranh từ phía Trung Quốc.
Vào năm 2014 khi tung tóe vụ giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc xông thẳng vào vùng lãnh hải Việt Nam như chốn không người và như một cú vỗ mặt nảy đom đóm vào Bộ Chính trị Việt Nam, Tư lệnh quân đội Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương khi đó là Đô Đốc Samuel Locklear đã gợi ý vẫn còn cửa cho "đối tác chiến lược toàn diện" giữa Mỹ và Việt Nam, hàm ý rằng Việt Nam cần rõ ràng và dứt khoát hơn trong mối quan hệ quân sự với Mỹ chứ không thể đeo bám chính sách "đu dây" nguy hiểm giữa Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, chính thể Việt Nam đã phớt lờ hảo ý của người Mỹ mà vẫn đeo đuổi mối quan hệ ngày càng nguy hiểm hơn với người bạn "bốn tốt – mười sáu chữ vàng". Còn tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam là Nguyễn Phú Trọng vẫn cày cục "xin gặp" chủ tịch Trung Quốc là Tập Cận Bình để xử ý cuộc khủng hoảng "Hải Dương 981". Thế nhưng nghe nói là bất chấp việc ông Trọng đã có đến 20 lần gọi điện thoại sang Bắc Kinh, họ Tập vẫn không nhấc máy.
Chỉ từ đầu năm 2016, "tập thể Bộ Chính Trị Việt Nam" đã bắt đầu phải tính toán việc dựa dẫm vào sức mạnh của hải quân Mỹ để bảo vệ vùng biển của mình.
Vào cuối tháng 7/2017 đã xảy ra một sự kiện mà được dư luận xã hội liệt vào loại "nhục quốc thể" : chính quyền Việt Nam phải "giương cờ trắng" khi yêu cầu ngừng hoạt động thăm dò khí đốt của Repsol – một công ty Tây Ban Nha liên doanh với Việt Nam – ngay tại Bãi Tư Chính mà luôn được Bộ Ngoại giao Việt Nam chiến đấu võ miệng "thuộc vùng chủ quyền không tranh cãi của Việt Nam". Dù chưa bao giờ giới tuyên giáo hay Bộ Ngoại giao Việt Nam dám nói toạc về cái nguồn cơn sâu xa của vụ "nhục quốc thể" ấy, nhưng vụ "giương cờ trắng" này lại trùng hợp với tin tức quốc tế cho biết sau khi Bắc Kinh đe dọa sẽ tấn công một số căn cứ quân sự của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa nếu Việt Nam cho phép Repsol tiếp tục khoan thăm dò dầu khí.
Chưa hết, sau thất bại ở Bãi Tư Chính, Việt Nam lại có nguy cơ bị Trung Quốc cản trở việc khai thác dầu khí ở mỏ Cá Voi Xanh – dự án dầu khí lớn nhất của Việt Nam ơ ngoài khơi Đà Nẵng, nơi được phát hiện bởi Tập đoàn dầu khí ExxonMobil của Mỹ và có thể sẽ đóng góp gần 20 tỷ đô la vào ngân sách Việt Nam.
Trong cơn quẫn bách mất ngủ lẫn mất ăn ngay trên vùng biển của mình, Hà Nội đã một lần nữa phải "cầu viện" Hoa Kỳ, mà cụ thể là kêu gọi một sự hỗ trợ từ hải quân Hoa Kỳ, mà ngay trước mắt là một hàng không mẫu hạm Mỹ có mặt ở Đà Nẵng để "hù" Trung Quốc.
Tuy thế và cứ như một sự trớ trêu đa nhân cách, tinh thần cầu cạnh Mỹ được báo chí nhà nước mô tả là "nỗ lực của 10 năm" như thế lại rất mau chóng chuyển thành thói kênh mặt ngạo mạn của kẻ cháy túi. Thái độ giới quan chức Việt Nam chọn cách đón tiếp quá bất xứng đối với USS Carl Vinson và Tư lệnh Hạm đội 7 Thái Bình Dương đã thêm một lần nữa mô tả lối tuyên truyền trong nội bộ Đảng cộng sản về "Mỹ cần Việt Nam hơn Việt Nam cần Mỹ" – kéo dài suốt từ thời bình thương hóa quan hệ Việt – Mỹ vào năm 1995 cho đến tận giờ đây.
Thái độ bất xứng trên cũng một lần nữa mô tả chính xác trạng thái "cần Mỹ nhưng lại sợ Trung".
Nhưng có một mục đích xuyên suốt mà giới chóp bu Việt Nam không bao giờ quên : dù quan chức cấp cao "trốn biệt" khi đón hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson, nhưng để "mượn danh" sự có mặt của hàng không mẫu hạm này, báo chí nhà nước đã ồ ạt mở một đợt tuyên truyền theo cách "Tàu sân bay thăm Việt Nam đóng góp vào hòa bình khu vực" (Zing.vn), "Tàu sân bay Mỹ đến Đà Nẵng là bước chuyển mạnh trong quan hệ hai nước" (VnExpress), "Dấu mốc quan trọng trong quan hệ Việt – Mỹ" (báo Thanh Niên), "Chuyến thăm của tàu sân bay Carl Vinson khẳng định ‘cam kết, ủng hộ’ với Việt Nam" (Thanh Niên)…
Quan sát thái độ "vừa đón vừa run" của Việt Nam đối với USS Carl Vinson, một người chạy xe ôm phẫn nộ : "Thật nhục cho một chính quyền chẳng còn biết tính chính danh là cái quái gì ! Chỉ giỏi đu dây, lợi dụng nước này để dọa nước kia, chứ còn bao nhiêu ngư dân Việt Nam bị Trung Quốc nó bắn giết thì có điều tra ra được cái gì đâu. Cứ thế này thì có khi cứ cho thêm một vụ Hải Dương 981 nữa ngoài Biển Đông để mấy cha lãnh đạo trắng mặt vỡ mặt thì mới biết thế nào là đu dây !".
Thiền Lâm
Nguồn : CaliToday, 07/03/2018
***********************
Vì sao Việt nam lại đón USS Carl Vinson (VNTB, 08/03/2018)
Hoa Kỳ đang cho một trong những tàu lớn nhất, hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson, đến Việt Nam trong tuần này. Đây sẽ là hàng không mẫu hạm đầu tiên cập cảng Việt nam kể từ khi chiến tranh kết thúc cách đây hơn 40 năm.
USS Carl Vinson tại cảng Đà Nẵng vào ngày 5 tháng Ba. Ảnh : Getty Images.
Ở một số khía cạnh, đây là một sự kiện thông thường : các tàu chiến Mỹ khác đã ghé thăm cảng Việt Nam từ năm 2003. Nhưng đó cũng là thời điểm biểu tượng. Trước đây, chính phủ Việt Nam đã giữ khoảng cách với các hàng không mẫu hạm - các quan chức chỉ thăm viếng chúng ở ngoài khơi. Với việc chào đón tàu USS Carl Vinson vào cảng Đà Nẵng, thành phố thứ ba của nước này, và một trong những điểm gần quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp nhất, Việt Nam rõ ràng đang gửi đi một số thông điệp mạnh mẽ.
Thông điệp rõ ràng nhất là một sự đáp trả các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông. Việt Nam đang báo hiệu rằng họ có một người bạn mạnh mẽ và sẵn sàng theo đuổi mối quan hệ quân sự chặt chẽ hơn với người bạn đó. Nhưng những thông điệp này được hiểu một cách cẩn thận. Việt Nam có chính sách "ba không" : không có các căn cứ quân sự của nước ngoài trên lãnh thổ, không liên minh quân sự và không liên quan đến bên thứ ba trong các tranh chấp. Chúng ta không nên mong đợi vị trí này thay đổi. Việt Nam sẽ không tham gia vào nhóm các quốc gia kiểm soát Trung Quốc do Mỹ dẫn đầu.
Nhưng chính phủ Việt Nam dường như đang sử dụng chuyến viếng thăm của hàng không mẫu hạm này cho các mục đích riêng của họ. Năm ngoái, Việt Nam đã cho phép công ty năng lượng của Tây Ban Nha Repsol khoan khí đốt ngoài khơi phía đông nam. Đây là một động thái đáng ngạc nhiên, vì các lãnh đạo biết rằng các đối tác Trung Quốc của họ chắc chắn sẽ phản đối. Trung Quốc thực sự đáp lại : đe doạ tấn công các đồn quân sự của Việt Nam được xây dựng trên Bãi Tư Chính, bãi cạn gần khu được khoan. Thiếu sự hỗ trợ quốc tế, chính phủ Việt Nam đã rút lui và yêu cầu Repsol để ngừng thăm dò.
Việt Nam vẫn có tham vọng khai thác các mỏ dầu khí ngoài khơi. Do đó, lãnh đạo của họ có thể hy vọng rằng chuyến thăm của tàu USS Carl Vinson, và các tàu chiến hộ tống, sẽ ngăn Trung Quốc lặp lại các đe dọa trước đó. Có thể là Việt Nam đã phối hợp hoạt động thăm dò với sự xuất hiện của người Mỹ.
Việt Nam cũng gửi một thông điệp tinh tế hơn và dài hạn hơn cho Trung Quốc. Cả hai quốc gia đều do đảng cộng sản có cùng quan điểm và chính sách cai trị. Bắc Kinh biết rằng Hà Nội sẽ không phá vỡ hoặc giáng cấp mối liên hệ đồng chí này trừ khi có điều gì đó rất kịch tính xảy ra. Vào năm 2014, mối quan hệ giữa hai nước đã bị tổn hại khi Trung Quốc cho dàn khoan dầu đến gần quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp. Việt Nam đã trả lời bằng cách cử các phái viên chính thức sang Hoa Kỳ để thảo luận và Trung Quốc đã rút lui.
Bằng cách chào đón Hải quân Hoa Kỳ đến Đà Nẵng trong tuần này, Hà Nội đang chứng tỏ sự không hài lòng với các hoạt động gần đây của Trung Quốc ở Biển Đông - đe dọa quân sự đối với các căn cứ của Việt Nam và xây dựng đảo nhân tạo khổng lồ ở Trường Sa - và nhắc nhở Bắc Kinh rằng Việt nam có thể tiến xa hơn tới hợp tác với Hoa Kỳ. Đó là áp lực để kiểm soát hành vi của Trung Quốc.
Sự cởi mở đối với Hoa Kỳ có thể có vẻ là bất ngờ với những thay đổi chính trị gần đây ở Việt Nam. Năm 2014, người có quyền lực mạnh nhất là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Ông ta theo đuổi một chính sách cởi mở thân thiện đối với Hoa Kỳ và ngầm khuyến khích bài Trung rộng rãi. Tuy nhiên, vào tháng 1 năm 2016, ông bị Tổng bí thư Đảng cộng sản Nguyễn Phú Trọng tước hết quyền lực.
Kể từ đó Trọng đã theo đuổi một chiến dịch chống tham nhũng nhắm vào những người thân cận của ông Dũng. Một số đồng minh thân cận nhất của ông Dũng đã chịu án tù nặng, và một số khác đã bị buộc phải từ chức. Cuộc thanh trừng những người vốn được cho là quá cục bộ, quá tham nhũng và quá thân Mỹ đã dẫn đến việc nhóm ‘trung thành với hệ thống’ của ông Trọng đã ginàh lấy lại quyền kiểm soát ở trên giới chóp bu của Đảng cộng sản.
Trong cũng đã bắt đầu một cuộc đàn áp các nhà bất đồng chính kiến và những tiếng nói quan trọng khác. Các blogger đã bị kết án tù nặng, thực thi luật Internet mới đã làm gián đoạn cuộc thảo luận trực tuyến và các nhà hoạt động xã hội đã bị đánh đập và bị quấy rối. Những chỉ trích quốc tế về cuộc đàn áp đã bị dập tắt. Một phần là kết quả của việc Việt Nam làm cố hế sức để tự thể hiện họ là bạn của Hoa Kỳ và các đồng minh.
Bằng cách thể hiện tính hữu dụng chiến lược đối với Washington, Trọng cũng có thể được hy vọng sẽ làm chệch hướng áp lực thặng dư thương mại lớn của Việt Nam với Mỹ. Trong năm qua Việt Nam đã ve vãn Tổng thống Donald Trump và chính quyền của ông để cố gắng ngăn chặn việc áp dụng các biện pháp bảo hộ các ngành công nghiệp xuất khẩu của Việt Nam. Cho đến nay thì họ đã thành công.
Trong và các đồng chí trong Bộ Chính trị Đảng cộng sản đã được cho là "thân Trung Quốc" nhưng bằng cách mời gọi Hải quân Hoa Kỳ cho thấy Việt Nam vẫn có khả năng theo đuổi một chính sách đối ngoại độc lập. Bằng cách mời hàng không mẫu hạm nói riêng, họ đã phá vỡ một điều cấm kỵ không chính thức về mức độ mà Việt Nam sẽ liên kết với Hoa Kỳ. Thông điệp được đưa ra và tính toán một cách thận trọng và nhắm vào với nhiều hướng một lúc.
Nguyên tác : Chathamhouse
Phương Thảo dịch
Nguồn : VNTB, 08/03/2018