Nếu kể, dù thật sơ sài, hết các vụ đàn áp tôn giáo tại Việt Nam, e rằng phải vài ngàn trang sách.
Tâm Thanh
Phong trào Phóng Tay Phát Động Quần Chúng – hồi giữa thế kỷ XX – không chỉ giới hạn vào những cuộc đấu tố hay tiêu diệt địa chủ mà còn mở đầu cho việc tàn phá và hủy hoại chùa, đền, lăng miếu...
Một vị sư tuổi còn thanh niên, có nét mặt trông như một trung đoàn trưởng, tiểu đoàn trưởng nào đó, mà tôi từng thấy ở các mặt trận.
"Tại nhà thờ thánh, tượng Khổng Tử lăn long lóc như người ăn mày tha hương chết đường chết chợ, bị trẻ con ném cứt vào mặt. Tại ngôi chùa Trang Hà, hàng chục pho tượng đổ ngổn ngang, bị lũ mục đồng ném bùn lấm láp nước sơn. Cái giếng hình bán nguyệt trước cổng chùa đẹp thế mà cũng bị phá phách cầy xới để trồng lúa. Mấy tấm đá ghép cầu bị bê làm hố tiêu. Mấy chiếc bia lớn nhà thờ chánh tổng, cái thì bị đem bắc cầu, cái thì bị bọn mục đồng khiêng đi làm trò chơi rồi ỉa đái vung vãi trên mặt bia... Ở làng tôi, đền chùa miếu mạo, nhà thờ họ, mộ cổ, rừng cổ, cây cổ thụ đạ bị phá trụi, không còn gì để phục hồi nữa. (Võ Văn Trực. Chuyện Làng Ngày Ấy. Nhà xuất bản Tạp Chí Văn Học, California, 2006).
Đến cuối thế kỷ này, Việt Nam "bước vào thời kỷ đổi mới". Văn nghệ cũng được tạm thời cởi trói nên nhà văn Nguyễn Khải đã nhanh nhậy cho một quan chức địa phương (nhân vật trong truyện "Người Ở Làng Pháo") phát biểu đôi lời rất cởi mở và thông thoáng :
"Đình là cái gốc của làng, tôi hô hào dân chúng bỏ tiền ra tu sửa, soạn lại thần phả. Chùa là cái Thiện của làng, tôi mời sư về trông nom, tối một hồi chuông, sáng một hồi chuông, thằng ăn cướp nghe chuông mãi cũng có lúc phải hồi tâm nghĩ lại. Có cơm để ăn, có Phật để lễ, người ngợm lại khác ngay, lại hiền lành tử tế không đâu bằng".
Chuyện thiện/ác, hay hiền lành/tử tế, ở đời (e) không giản dị như trong trí tưởng tượng của ông Nguyễn Khải : cứ "mời sư về trông nom, tối một hồi chuông, sáng một hồi chuông, thằng ăn cướp nghe chuông mãi cũng có lúc phải hồi tâm nghĩ lại".
Câu hỏi đặt ra là : "Sư đâu mà mời, trong cả nước và nhất là miền Bắc hiện nay, sự đào tạo tu sĩ vẫn còn hạn chế, khó khăn lắm ! Niềm ao ước bức thiết của mọi người - của xã hội ta - bây giờ là có thật nhiều bậc chân tu". (Phạm Xuân Đài. " Chùa Là Cái Thiện Của Làng". Hà Nội Trong Mắt Tôi. Thế Kỷ : Cali 1994).
Ủa, đất nước có hằng trăm triệu dân – đa số là tín đồ của đạo Phật – sao lại thiếu tăng ni vậy cà ? Muốn biết "sao" có thể tìm đọc qua đôi ba tác giả khác :
Vương Trí Nhàn :
Ngày Phật đản... Sao ở giữa cảnh đèn nhang nghi ngút của chùa Quán Sứ, giữa bao nhiêu cụ bà thành tâm cúng vái, lại thấy một vị sư tuổi còn thanh niên, có nét mặt trông như một trung đoàn trưởng, tiểu đoàn trưởng nào đó, mà tôi từng thấy ở các mặt trận.
Dương Thu Hương :
Trưa hôm đó, tôi qua cổng chùa đi vào ngôi nhà ngang. Vừa đặt chân lên bậc tam cấp tôi chứng kiến một cảnh tượng không tương hợp chút nào với chốn từ bi : Trên tấm phản gỗ mốc, sư cụ bà ốm nằm còng queo, bát cháo ăn dở ở một góc phản khô đét lại. Nhà "sư nữ" ngoại tam tuần mắt long sòng sọc, tay nắm cổ người bệnh lắc, miệng rít lên :
– Mày chết đi, mày chết ngay đi cho người ta nhờ !….
Sư cụ đã quá yếu không động cựa nổi, cái đầu lắc lư ngật ngưỡng như quả bưởi trong tay người đàn bà trẻ hung hãn :
– Mày chết đi…..
Tôi định lui ra nhưng cô ta đã nhìn thấy tôi. Quá muộn cho cả đôi bên. Hẳn cô ta không ngờ có kẻ đột nhập vào "ngang hông" bởi thông thường khách thập phương phải qua sân đi vào chùa chính. Cô ta không biết rằng tôi quen mọi ngõ ngách và thường đi tắt qua nhà ngang vào chùa sau để hầu chuyện sư cụ. Không thể mở miệng "mô phật" như lần trước cô ta ném cho tôi một cái nhìn giận dữ và thách thức rồi ngoay ngoảy quay đi. Tôi ngồi xuống phản với sư cụ. Cụ không mở mắt nổi và giọng nói đã đứt quãng nhưng hoàn toàn minh mẫn. Đó là người đã xuống tóc từ thời chính quyền 1945 chưa thiết lập, đã duy trì và tu tạo ngôi chùa này qua mọi thăng trầm của thời gian. Nhưng cụ không có mảy may quyền hành để lưu giữ các chân tu ở lại, thay cụ chủ trì. "Nhân sự" do "bên trên" đưa xuống.
Vậy cái gì là "bên trên" ?
Quyền lực nào áp chế những người tu hành và thả lũ lợn bẩn thỉu vào khắp chùa chiền xứ sở ? …. Chẳng có gì bí mật cả, "bên trên" là A 25 Cục bảo vệ văn hóa thuộc Tổng cục 1 Bộ Nội vụ. A 25 có nhiệm vụ đào tạo sư sãi để "yểm" Hội Phật giáo Việt Nam, để trấn giữ hệ thống chùa toàn quốc.
Như vậy, cứ theo như lời của nhà phê bình văn học/xã hội Vương Trí Nhàn và nhà văn Dương Thu Hương thì chùa chiền hiện nay toàn là sư hổ mang và ni mái gầm thôi sao ? Nhị vị e có quá lời chăng ?
Câu trả lời có thể tìm được qua báo Nhân Dân (số ra ngày 14 tháng 3 năm 2018) về tiểu sử của một vị tu sĩ Phật Giáo, vừa "viên tịch" vào ngày 12/3 vừa qua :
"Đại lão Hòa thượng Thích Thanh Sam, Phó Pháp chủ Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam, thế danh Hoàng Đăng Sam (Soang), Pháp hiệu Viên Minh, sinh năm 1929, tại thôn Đông Bình, xã Xuân Lai, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh, trong một gia đình thuần nông vùng thôn quê thuần túy kính tín Đạo Phật...
Hòa thượng đã nhận được những phần thưởng cao quý của Đảng, Nhà nước và Giáo hội : Huân chương Độc lập hạng nhất, ba ; Huân chương Kháng chiến hạng nhì ; Huy chương Vì sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân ; Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng...
Đồng Chí Phó Pháp chủ Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Ảnh : huongdanphattu
Trước sự kiện này, blogger Phạm Lê Vương Các có nhận xét như sau :
"Từ khi đi theo Đảng rồi vào cửa Phật, đồng chí Hoàng Đăng Sam có pháp danh là Thích Thanh Sam. Trong quá trình tham gia cách mạng và tu luyện Phật pháp, đồng chí-hoà thượng Sam không ngừng rèn luyện phấn đấu, luôn nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Đến năm 1981 khi Giáo Hội Phật giáo Việt Nam ra đời thay thế cho Giáo hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, đồng chí được cơ cấu vào nhiều vị trí khác nhau trong Giáo hội.
Trước khi qua đời, đồng chí được Đảng tin tưởng và Giáo hội tín nhiệm giao giữ chức vụ Phó Pháp Chủ, là nhân vật quyền lực số 2 trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam".
Dương Thu Hương gọi loại người như đồng chí Hoàng Đăng Sam là... "lợn", và xác quyết rằng Nhà nước Việt Nam đã "thả lũ lợn bẩn thỉu" này "vào khắp chùa chiền xứ sở". Thực ra, giáo đường và thánh thất ở đất nước này cũng chả đâu mà thiếu loại đảng viên/tu sĩ như thế. Và điều này hoàn toàn không mới mẻ gì, cũng không che mắt được ai, dù vẫn được dấu kín như... mèo dấu cứt.
Theo nhận định của VOA (nghe được vào hôm 16 tháng 3 năm 2018) thì việc "Thông Tấn Xã Việt Nam loan tin Đại lão Hòa thượng Thích Thanh Sam, Phó Pháp chủ Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam, người vừa qua đời, có 50 năm tuổi Đảng" chỉ là một vụ "lộ tin !".
Bản Báo Cáo Tự Do Tôn giáo Quốc Tế của USCIRF, năm 2017, có đoạn sau :
Hôm 26/4, trong báo cáo thường niên về tình hình tự do tôn giáo Việt Nam, Uỷ ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF) đánh giá rằng Việt Nam "tiếp tục có tiến bộ về các điều kiện tự do tôn giáo", nhưng "các vi phạm tự do tôn giáo nghiêm trọng vẫn tiếp diễn, đặc biệt nhắm vào các cộng đồng dân tộc thiểu số ở những vùng nông thôn tại một số tỉnh, thành".
Hiện tại Việt Nam bị USCIRF xếp vào Cấp 1 (Tier 1), tức là thuộc Các Quốc gia cần phải Quan tâm Đặc biệt – CPC. Trong tương lai, USCIRF có thể đưa Việt Nam vào danh sách Cấp 2 (Tier 2), tức Các quốc gia và Khu vực cần Theo dõi, nhưng USCIRF nói điều này còn tùy thuộc liệu chính phủ Việt Nam có thực hiện và thực thi luật mới "theo tinh thần bảo đảm quyền lợi của các tổ chức tôn giáo và các đạo hữu, đem lại sự đối xử bình đẳng và công bằng cho cả những nhóm tôn giáo được nhà nước bảo trợ cũng như những nhóm độc lập, các nhóm có đăng ký và không đăng ký".
Đến tháng 5 năm 2018, theo VOA :"Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã chỉ định 10 quốc gia, trong đó có Myanmar, Trung Quốc, Iran và Triều Tiên vào danh sách các "Quốc gia cần Quan tâm Đặc biệt"( CPC) theo Đạo luật Tự do Tôn giáo Quốc tế vì đã tham gia hoặc dung túng các vi phạm tự do tôn giáo. Các nước Eritrea, Sudan, Ả-rập Xê-út, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan."..
Việt Nam, tự nhiên, biến mất khỏi danh sách những "quốc gia cần quan tâm" – dù xứ sở này theo chế độ đảng trị và đảng viên vẫn thường xuyên được giao trọng trách "nằm vùng" trong chùa đền, giáo đường, và thánh thất.
Các sư đang thờ Phật, Bồ tát hay đồng chí Hồ Chí Minh ? Ảnh : fucksbookvn
F.B Đoàn Bảo Châu đặt câu hỏi : "Bức tranh của xã hội Việt Nam có mầu gì ?" Rồi ông tự giải đáp : "Cả xã hội này chỉ là một sân khấu để bọn chúng diễn trò". "Bọn chúng" (nghĩ cho cùng) không chỉ là cái "đám" cộng sản đang cầm quyền ở Việt Nam mà còn phải kể luôn cả... những ông những bà quan chức của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ nữa.
Tưởng Năng Tiến
Nguồn : RFA, 28/03/2018 (tuongnangtien's blog)