Tổng thống Donald Trump vốn kinh doanh trong ngành địa ốc. Ông vẫn giữ thói quen trong nghề khi làm ngoại giao. Muốn bán một cơ sở nào, thì đòi giá cao tối đa, rồi chờ bên kia kì kèo mặc cả.
Donald Trump giải thích chính sách ngoại giao của mình - Ảnh minh họa
Trong khi chờ gặp Kim Jong-un, ông Trump luôn nhấn mạnh rằng mục đích cuộc gặp gỡ là đòi Bắc Hàn phải giải giới toàn bộ kho vũ khí hạch tâm và các hỏa tiễn. Trong khi đó ông không tiếc lời khen ngợi Kim Jong-un, người mà năm ngoái ông mạt sát không tiếc lời.
Một người đầu tư địa ốc dùng tiêu chuẩn chính để dụ khách là "lợi". Khi gặp Tổng thống Nam Hàn Moon Jae-in, ông Trump mô tả "ngôi nhà" mình sắp bán cho họ Kim, nếu trả đúng giá : "Ông ta (Kim) sẽ được bảo đảm an ninh, sẽ sung sướng, và cả nước ông ta sẽ giầu thêm". Đổi lại, họ Kim chỉ cần vứt bỏ số bom hạch tâm, từ 20 đến 60 trái ! Với ngôi nhà quý báu mà giá rẻ như thế, lẽ nào khách hàng không muốn mua ?
Nhưng đối với họ Kim, Jong-un và bố hay ông nội, mục tiêu của họ lại không phải là nhân dân giàu có. Họ chỉ nhắm hai điều : Bên trong, muôn năm trường trị trên đám dân bị coi như nô lệ. Bên ngoài, trực tiếp thương thuyết với Mỹ, vừa mở mặt với đời vừa bảo đảm an ninh.
Nhưng ông Trump bỏ qua những động cơ tâm lý của họ Kim. Nhích tới một bước để dò phản ứng người mua, ông Trump đưa giá cao hơn, cho cố vấn anh ninh John R. Bolton nói đến "Mô hình Libya", rồi Phó Tổng thống Mike Pence nhắc lại. Nói vậy giống như đe dọa chế độ Bắc Hàn và chính bản thân Kim Jong-un !
Năm 2003, Muammar Gaddafi, nhà độc tài xứ Lybia chấp nhận ngưng chương trình vũ khí nguyên tử và hóa học, sau cuộc "cách mạng mùa Xuân" năm 2011 ông ta bị lật đổ rồi bị giết, Mỹ và Pháp, Đức giúp phe nổi dậy.
Kim Jong-un phản ứng, cho đàn em chửi phó tổng thống Mỹ là "vừa ngu vừa dốt". Ông Trump lấy cớ đó gửi thư cho Kim Jong-un bãi bỏ cuộc hẹn hò. Kim cho một đàn em khác, người vẫn lo việc bang giao với Mỹ, tỏ ý vẫn muốn gặp. Một nhà địa ốc thấy khách hàng bỏ đi rồi quay mặt lại thì tất nhiên phải hoan nghênh. Trong vòng 24 giờ, tổng thống Mỹ đổi ý kiến. Sẽ gặp !
Ngay từ đầu, Kim Jong-un đã tạo được một cơ hội mà hai đời ông nội và ông bố muốn nhưng không đạt được : Thương thuyết trực tiếp với Mỹ. Ngồi đối diện với một tổng thống Mỹ thì không gì bằng ! Năm ngoái, giờ này, thế giới nhìn Kim Jong-un như một thiếu niên du đãng, phá làng phá xóm. Hắn đã giết ông dượng ruột bằng súng cao xạ, đã đánh thuốc độc giết anh ruột, và giết những người âm mưu chống mình bằng phương pháp cho chó cắn đến chế (khuyển quyết).
Năm nay thì khác, báo đài cả thế giới đưa lên những bức hình họ Kim tươi cười, vui vẻ, và nói toàn những ước vọng hòa bình ! Kim Jong-un mang một hình ảnh mới, khác hẳn. Mà không tốn một đồng nào để cậy đăng quảng cáo ! Đây là món quà quý nhất mà Donald Trump tặng cho Kim. Trả tự do cho ba người Mỹ gốc Hàn Quốc chỉ là một món quà đáp lễ nho nhỏ ! Giữ họ lại thì chỉ tốn tiền nuôi cơm !
Kim Jong-un có thể ung dung ngồi hưởng nổi thống khoái khi thấy hình ảnh của mình trên ti vi trong bao nhiêu băng tần quốc tế. Ông Trump có thể sốt ruột muốn kết thúc việc bàn nhà. Kim còn đủng đỉnh. Không có gì phải vội vã.
Bởi vậy, Tòa Bạch Ốc tiết lộ rằng tuần trước, chính phủ Trump muốn gửi một phái đoàn qua Singapore, hẹn Bắc Hàn đưa người qua để thảo luận chuẩn bị cuộc họp thượng đỉnh. Không thấy họ tới. Gọi điện thoại không ai trả lời ! Chỉ còn hai tuần hai ông quốc trưởng gặp nhau, mà sao họ chưa tới bàn chương trình nghị sự sẽ nói chuyện gì ! Chưa kể đến những vấn đề tổ chức vật chất, an ninh, tiệc tùng !
Sao kỳ vậy ? Có lẽ họ Kim đã đọc sách ông Trump viết về thương lượng, trong đó ông khuyên "Đừng bao giờ để đối phương biết mình thiết tha muốn đi tới một thỏa thuận !"
Nhưng ông Trump phải nghi rằng cái cậu "Người Tên Lửa" này nó tính đùa ! Nó bịp mình ! Nó nói mua nhưng không thèm trả lời điện thoại, không mời thanh tra đến coi nhà cửa ! Chắc nó không muốn mua nữa, đang tính đường tháo lui ! Tốt nhất, ta tuyên bố trước không cần bán ! Để giữ nguyên thể diện ! Ông Trump bèn tuyên bố bãi bỏ chuyện gặp Kim !
Kim Jong-un lại đóng trò, mang bộ mặt một "lãnh tụ hòa bình". Cho đàn em nói mai mốt gặp cũng được, không sao ! Khách mua vẫn còn muốn trở lại. Ông Trump không bỏ lỡ cơ hội, chụp lấy liền : Thế thì lại gặp nhau !
Phản ứng của Tổng thống Trump lần này cũng nhanh chóng không khác gì lần đầu khi ông quyết định sẽ gặp Kim Jong-un ! Vị cố vấn an ninh của tổng thống Nam Hàn tới Tòa Bạch Ốc báo tin Kim muốn gặp Trump. Trump nhận lời, và nói công khai trước khi khách ra khỏi cửa. Trong nghề địa ốc, linh tính báo cho mình biết một cơ hội thì phải chụp ngay. Không mất gì cả, cái khách sạn hay sòng bài không bán được thì nó vẫn còn đó !
Trong nghề ngoại giao, tình trạng có thể khác. Ngay sau khi được ông Trump bằng lòng gặp, Kim Jong-un đã bắt đầu khai thác lời hứa hẹn đó. Bắt tay với Tổng thống Moon Jae-in, nói những lời yêu nước thương nòi, làm mủi lòng dân chúng Nam Hàn. Qua Tàu hai lần để bảo đảm "hậu phương" to lớn đứng sau lưng mình.
Cả Moon Jae-in và Tập Cận Bình đều muốn hòa bình trên bán đảo Cao Ly. Kim Jong-un đã hứa hẹn điều đó với cả hai. Ông Moon và ông Tập góp lời khen ngợi tô điểm thêm cho bộ mặt "hiếu hòa" của Kim ! Và hai người đó cũng có mục tiêu riêng khiến họ muốn "nói vào" chứ không "nói ra".
Moon Jae-in vẫn chủ trương khai triển chính sách "Ánh Sáng Mặt Trời" của Kim Đại Trọng, đối thoại và giao thương với miền Bắc. Nhờ ông Trump hẹn gặp Kim, ông Moon có cơ hội công khai và chính thức làm sống lại chính sách này.
Tập Cận Bình không muốn gì hơn là thấy vua một nước chư hầu chấp nhận đến triều kiến. Sáu năm qua từ lúc lên ngôi Kim Jong-un vẫn không chịu tới bái yết thiên triều, nay mới vác mặt sang. Cũng là nhờ có ông Trump ! Cộng Sản Trung Quốc cũng không mong gì hơn là không xảy ra chiến tranh, và nếu Bắc Hàn giải giới bom nguyên tử thì Trung Quốc cũng bớt lo ! Ông Trump đang giúp gỡ cái ngòi nổ bên cạnh giường của ông vua nước Tàu !
Nhưng Kim Jong-un mới là anh kiếm lời nhiều nhất ! Ngay bây giờ, Trung Quốc đã bắt đầu nới lỏng chuyện cấm vận, thả cho dân buôn lậu hoạt động, không chính thức. Nếu Mỹ ép Trung Quốc phải mạnh tay hơn, Trung Quốc có thể kiếm cớ : Kim Jong-un đang muốn hòa hoãn, không nên làm khó quá ! Hắn mới phá hủy khu hầm thử bom nguyên tử, có nhà báo quốc tế đến chứng kiến ! Nên khuyến khích hắn chớ ?
Dân Nam Hàn đang phấn khởi trước viễn ảnh hòa bình được bảo đảm, sẽ hoan nghênh chính sách cởi mở của Tổng thống Moon. Ông khó lòng xóa bỏ hết những lời cam kết với Kim Jong-un. Gần đây, Bắc Hàn bắt đầu mở cửa kinh tế cho tư nhân, theo gót Trung Quốc. Nay họ Kim sẽ được cả Trung Quốc và Nam Hàn giao thương, nhập cảng hàng hóa rẻ vì công nhân rẻ. Dân Bắc Hàn sẽ được chỉ đạo hoan hô Bác Kim "đổi mới kinh tế !"
Trong khi đó thì Kim Jong-un sẽ gặp Tổng thống Trump, rồi các viên chức cấp dưới sẽ họp một lần, hai ba lần, trăm lần cũng được. Không biết họp bao nhiêu lần hai bên mới đồng ý được định nghĩa thế nào là "giải giới hạch tâm" (denuclearization). Ông Trump vẫn có thể tuyên bố "đại thắng" vì Bắc Hàn đã hứa sẽ giải giới ; cũng giống như ông vừa mới tuyên bố đại thắng khi Trung Quốc hứa sẽ mua thêm hàng hóa Mỹ. Kim Jong-un thì yên tâm ngồi hưởng các thành quả của mình, mà đời ông, đời cha họ Kim chưa ai làm được !
Ngô Nhân Dụng
Nguồn : Người Việt, 25/05/2018