Lời người dịch :Bài báo này cho chúng ta biết thêm nhiều những hoạt động khác của chính trường nước Mỹ mà chúng ta không được biết tới. Và trong một mức độ nào đó, nó cho thấy toàn cảnh của một cuộc chiến tổng lực trong "đấu tranh này là trận cuối cùng" nhằm xóa bỏ một lần và vĩnh viễn một nước Trung + xã nghĩa phát-xít. Tổng thống Trump sẽ đến và đi. Trump chỉ là một thời đoạn khởi đầu của cuộc chiến trường kỳ này mà thôi. Lịch sử chắc sẽ ghi nhận rằng Trump may mắn là con người ngẫu nhiên được gánh vác nhiệm vụ của thời đoạn lịch sử đó.

Tổng thống Trump phản đòn Trung Quốc bằng công cụ viện trợ cho nước ngoài

*****************

Trong một sự đảo ngược quan trọng, Trump đã phê duyệt chi tiêu hàng tỷ USD để tài trợ cho các khoản vay

Tổng thống Trump, trong lúc tìm cách chống lại ảnh hưởng địa chính trị ngày càng tăng của Trung Quốc, đang theo đuổi một sự mở rộng, gia tăng đáng kể các khoản viện trợ (của Mỹ) cho các nước ngoài để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng ở Châu Phi, Châu Á và Châu Mỹ, điều này cho thấy sự ủng hộ của ông đối với một sáng kiến mà có lúc ông đã từng bác bỏ.

Cách đây hơn một tuần, với một chút phô trương, ông Trump đã ký ban hành một đạo luật để thành lập một cơ quan mới phụ trách các công tác viện trợ cho nước ngoài - Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ - và cho phép cơ quan này được cung cấp 60 tỷ đô la cho các khoản vay, các khoản bảo lãnh vay và các khoản bảo hiểm cho các công ty có ý định kinh doanh làm ăn ở các nước đang phát triển.

Động thái này là một sự đảo ngược quan trọng đối với ông Trump, (bởi vì) ngay từ những thời khắc đầu tiên của chiến dịch tranh cử tổng thống hồi năm 2015, ông đã là người chỉ trích mạnh mẽ việc viện trợ cho nước ngoài. Kể từ khi trở thành tổng thống, ông Trump đã đề xuất cắt giảm 3 tỷ đô la Mỹ viện trợ cho các nước ngoài, ông ủng hộ sự cắt giảm kinh phí đối với Tổng công ty đầu tư tư nhân hải ngoại và thực hiện các bước đi để cắt giảm Cơ quan phát triển quốc tế của Hoa Kỳ - một cơ quan thuộc Bộ Ngoại giao có nhiệm vụ phân bổ 22,7 tỷ USD / năm cho các khoản tài trợ trên toàn thế giới.

(Tuy nhiên) sự thay đổi của tổng thống Trump là không nhằm nhò gì trong việc bất ngờ sử dụng lại các khoản ngoại viện so với tham vọng ngăn chặn kế hoạch của Bắc Kinh nhằm thống trị kinh tế, công nghệ và chính trị. Trung Quốc đã dành gần 5 năm để đầu tư cho một kế hoạch nhằm có được ảnh hưởng lớn hơn trên quy mô toàn cầu bằng cách tài trợ cho các dự án lớn tại khắp Châu Á, Đông Âu và Châu Phi.

Nay thì ông Trump muốn lấy lửa trị lửa, hay là nói theo ngôn ngữ Tầu,"dĩ độc trị độc".

"Tôi đã thay đổi, và tôi nghĩ rằng ông ấy (Trump) cũng đã thay đổi, và tất cả những thay đổi ấy là nhắm vào Trung Quốc", Hạ nghị sĩ Ted Yoho, thuộc đảng Cộng hòa bang Florida, người đã giúp giới thiệu kế hoạch này với các nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa bảo thủ khác trong Hiệp hội Tự do của Hạ nghị viện ("the House Freedom Caucus"), một tổ chức đã có một quá khứ lịch sử chống lại các chương trình viện trợ cho nước ngoài.

Công nhân tại dự án One Galle Face, được tài trợ bởi một công ty Trung Quốc, tại Colombo, Sri Lanka. Tổng thống Trump đã lập ra một cơ quan viện trợ nước ngoài mới để chống lại ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc. Ảnh : Bloomberg

"Ngay từ đầu, toàn bộ động lực hoạt động của tôi tại Quốc hội là để loại bỏ việc viện trợ cho nước ngoài. Đó là công việc, là hoạt động của tôi", ông Yoho, chủ tịch Tiểu ban Đối ngoại (của Hạ nghị viện) phụ trách khu vực Châu Á và Thái Bình Dương cho biết như vậy. "Nhưng nếu chúng ta có thể tái thiết lập và hiện đại hoá nó, vâng, tôi sẽ không phản đối điều đó. Có những người muốn làm điều này đối với viện trợ nhân đạo, tốt thôi. Có những người như tôi muốn làm điều này đối với an ninh quốc gia, như tôi chẳng hạn, cũng tốt thôi".

Nỗ lực này là một phần trong một nỗ lực lớn lao của chính quyền Trump nhằm ngăn chặn sự thống trị kinh tế và chính trị của Trung Quốc. Ông Trump đã áp đặt một biểu thuế trị giá 250 tỷ đô la đối với các loại hàng hóa Trung Quốc như là một hình phạt đối với các hoạt động thương mại của Bắc Kinh, mà ông nói rằng đã khiến cho các công ty Mỹ rơi vào thế bất lợi. Hồi tuần trước, chính quyền Trump đã chi tiết hóa một kế hoạch sử dụng các quyền hạn được mở rộng để giải quyết các vấn đề đầu tư nước ngoài tại Hoa Kỳ, mục đích chủ yếu của nó là làm cho Trung Quốc khó tiếp cận hơn đối với các công nghệ và bí mật thương mại của Mỹ.

Hồi tuần trước, chính quyền Trump cũng cho biết rằng sẽ hạn chế nghiêm ngặt việc xuất khẩu các công nghệ hạt nhân dân sự sang Trung Quốc.

Quốc hội lưỡng đảng Hoa Kỳ đang thúc đẩy việc gia tăng viện trợ cho nước ngoài vốn đã được bắt đầu dưới thời chính quyền Obama, nhưng nó đã được đổi tên thành một trong những công cụ, phương tiện để cạnh tranh với "Sáng kiến Nhất đới Nhất lộ" của Trung Quốc, với mục tiêu là phân bổ 1 nghìn tỷ đô la viện trợ xây dựng và đầu tư cho hơn 100 quốc gia.

Các khoản đầu tư lớn nhất của Trung Quốc là nhắm tới các mục tiêu là các quốc gia như Pakistan và Nigeria, với mục tiêu là mở rộng quyền lực địa chính trị của Bắc Kinh và giành quyền được tiếp cận các nguồn tài nguyên thiên nhiên như khoáng sản và dầu mỏ. Nhưng nó (Trung +) cũng chi hàng tỉ đô la cho các dự án ở các quốc gia nhỏ hơn ít có khả năng chuyển đổi thành các lợi nhuận chính trị hoặc tiền tệ. Hồi tháng trước, Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết Trung Quốc sẽ hỗ trợ tài chính 60 tỷ USD cho Châu Phi, bao gồm các hạn mức tín dụng, trợ cấp và tài trợ đầu tư.

Các khoản đầu tư (của Trung Quốc) đã làm dấy lên mối lo ngại rằng các quốc gia nghèo và mới nổi như Djibouti và Sri Lanka có thể ngày càng bị buộc chặt vào Trung Quốc, (TQ) có thể sẽ nắm giữ các tài sản của các quốc gia này một khi các quốc gia này bị vỡ nợ.

3

Chủ tịch Tập Cận Bình với Tổng thống Cyril Ramaphosa của Nam Phi trong một diễn đàn ở Bắc Kinh về sự hợp tác giữa Trung Quốc và các nước Châu Phi. Ảnh : NYT

Derek M. Scissors, một học giả thường trú tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, người chuyên nghiên cứu về các nền kinh tế Trung Quốc và Ấn Độ, đã nói rằng : "Toàn bộ các hoạt động của Trung Quốc là xây dựng những thứ mà không ai muốn xây dựng – các tuyến đường sắt giữa các quốc gia Châu Phi thù địch nhau, các hệ thống đường xá tại các khu vực địa hình hiểm trở, các nhà máy điện mà sẽ không bao giờ mang lại lợi nhuận".

"Nếu một quốc gia không thể trả được nợ, họ (Trung +) sẽ chiếm đoạt các tài sản mà họ (Trung +) muốn", ông nói thêm. "Nhưng họ không đặt bẫy nợ. Đây là hoạt động mở rộng phạm vi tầm với (ảnh hưởng) của họ và thực hành sức mạnh thụ động (phải chăng đây chính là một sự khác biệt, hiểm độc mang "đặc sắc Trung Quốc xã nghĩa" ? – người dịch)".

Sáng kiến của Hoa Kỳ ít tham vọng hơn. Nhưng nó "ít nhất cũng cho phép chúng tôi có khả năng và cơ hội để cạnh tranh", Tom Hart, giám đốc điều hành khu vực Bắc Mỹ của ONE, một tổ chức phát triển phi lợi nhuận mà nhạc sĩ Bono đã giúp thành lập, đã cho biết như vậy.

Cơ quan mới sẽ thay thế cho Tổng công ty Đầu tư Tư nhân hải ngoại (the Overseas Private Investment Corporation = O.P.I.C), vốn được thành lập vào năm 1971 như một định chế cho vay nhằm khuyến khích các công ty Mỹ đầu tư vào các nước đang phát triển và nó sẽ có một năng lực (tài chính) gấp đôi trong tổng thể nguồn cho vay của mình. Thực thể mới này, cũng như thực thể cũ, sẽ tài trợ chủ yếu thông qua các khoản phí, và sẽ cung cấp các khoản vay, các khoản bảo lãnh vay vốn và các khoản bảo hiểm rủi ro chính trị cho các công ty đang mong muốn tham gia công cuộc đầu tư vào các nước đang phát triển.

O.P.I.C. đã thu xếp (tìm kiếm) được nhiều triệu đô la mỗi năm cho Bộ Tài chính, kết quả của một chiến lược đầu tư thận trọng bao gồm các khoản vay dành cho các tập đoàn của Mỹ đối với các dự án có mức độ rủi ro tương đối thấp, chẳng hạn như khoản vay 400 triệu đô la cho General Electric, Bechtel và các nhà đầu tư khác trong năm 2015 để xây dựng một nhà máy hóa dầu lớn nhất tại Ai-cập.

Chương trình trợ giúp mới trị giá 60 tỷ đô la đã được tái trao cho một thẩm quyền có giá trị trong vòng 5 năm thuộc Cục Hàng không Liên bang và việc thông qua gói trợ giúp này là kết quả của một nỗ lực lưỡng đảng. Nó bao gồm ONE, Viện Brookings, các dân biểu bảo thủ tại Hạ nghị viện như ông Yoho và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross. Chương trình này được dẫn dắt bởi Ray Washburne, chủ tịch của O.P.I.C. và một người gây quỹ hàng đầu của đảng Cộng hòa từ bang Texas.

O.P.I.C., giống như hầu hết các cơ quan phát triển nước ngoài khác, đã phải chịu đựng sự công kích nặng nề từ phía cánh tả, cánh này lập luận rằng một sự trợ giúp như vậy là một sự lãng phí các nguồn lực của liên bang và là một hình thức lãng phí phúc lợi đối với các công ty. Trong nhiệm kỳ hai của Tổng thống Barack Obama, Hạ viện Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát đã gây trở ngại cho việc tái trao thẩm quyền cho cơ quan này.

Trong chiến dịch tranh cử tổng thống của mình, ông Trump đã thề là sẽ "ngừng cấp viện trợ cho các nước có thái độ căm ghét chúng ta".

Hành khách trên tàu Kenya Railways trên tuyến Mombasa-Nairobi, được tài trợ bởi sáng kiến 'nhất đới, nhất lộ' của Trung Quốc. Ảnh : Bloomberg

Thượng nghị sĩ Chris Coons, thuộc đảng Dân chủ bang Delaware, người có chân trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cho biết rằng "Thành thực mà nói, tôi ngạc nhiên. Tôi vẫn không thể tin rằng chúng tôi đã hoàn tất nó. Chúng tôi đã làm việc về vấn đề này kể từ năm 2015. Về cơ bản, đó chính là đề xuất mà chúng tôi đã đưa ra từ thời chính quyền Obama. Chúng tôi đổi tên để tập trung vào Trung Quốc".

Cơ quan này có các nhiệm vụ giải trình mới và bao gồm các yêu cầu báo cáo để ngăn chặn việc phân biệt đối xử về giới và sử dụng lao động trẻ em, nhưng, theo một cách khác, nó cũng tương tự như đề xuất trước đây mà thôi.

Một thời gian ngắn sau khi được bổ nhiệm làm giám đốc ngân sách năm ngoái, Mick Mulvaney - với sự ủng hộ nhiệt tình của tổng thống - đề xuất cắt giảm ngân sách viện trợ nước ngoài của Bộ Ngoại giao xuống một phần ba, một kế hoạch đã loại bỏ ngân sách của O.P.I.C.

"Đó không phải là một ngân sách của quyền lực mềm", ông Mulvaney giải thích tại thời điểm đó. "Đó là một ngân sách của quyền lực cứng".

Tuy nhiên, quyền lực mềm cho thấy là khó có thể loại bỏ nó.

Các nghị sĩ quốc hội thuộc đảng Cộng hòa đã bác bỏ những cắt giảm của ông Mulvaney. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã chiến đấu chống lại các nỗ lực của ông Mulvaney trong việc cắt giảm 3 tỷ USD dành cho các khoản viện trợ nước ngoài trong năm nay, khi (ông Pompeo) nói với Tổng thống Trump rằng việc cắt giảm sẽ làm suy yếu vị thế của Hoa Kỳ trên trường quốc tế và chính vị thế của ông ta (ông Pompeo) cùng với toàn bộ các nhân viên làm công tác viện trợ cho nước ngoài của bộ này (bộ ngoại giao Mỹ), theo sự trao đổi của hai quan chức chính quyền nắm rõ vấn đề này.

Cuối cùng, ông Yoho đã không còn đồng ý với ông Mulvaney nữa và quay sang ủng hộ việc mở rộng quỹ đầu tư, khi lập luận rằng việc mở rộng của nó có lẽ sẽ không ảnh hưởng gì đến người đóng thuế.

Thượng nghị sĩ Bob Corker, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, nhấn mạnh rằng sáng kiến này cho thấy có một sự thay đổi chiến lược. Ông Trump dường như biết rằng chỉ riêng một mình sự phóng chiếu (sự thi triển) sức mạnh quân sự sẽ không đủ để cạnh tranh với Trung +, ông nói.

Ông Corker, một nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa bang Tennessee, người mà sẽ không ra tranh cử nhiệm kỳ tới nói rằng "Chúng ta đang nhận thấy những gì mà Trung Quốc đang thực hiện trên khắp Châu Phi và Nam Mỹ, đặc biệt là ở Venezuela, và mọi người đang tỉnh thức và nhận ra rằng chúng ta phải đồng hành cùng các quốc gia, chứ không chỉ tập trung vào đầu tư, tức là phải hướng họ sang cách tiếp cận dựa trên thị trường. Vì vậy, nhiều chính sách đối ngoại của chúng ta hiện đang tập trung vào việc cố gắng tạo ra một đối trọng đối với Trung Quốc, đặc biệt là đối trọng với các hoạt động bất chính của họ (Trung +)".

Nhiều câu hỏi quan trọng vẫn còn chưa có câu trả lời, ví dụ như quỹ này sẽ hoạt động như thế nào trong hình thức mở rộng mới của nó. Chìa khóa của sự thành công của nó, như các quan chức phát triển cho biết, là tạo ra một hệ thống mới mà sẽ đầu tư thận trọng vào các tác động kinh tế và chính trị tối đa - và để đảm bảo rằng các dự án sẽ không có tham nhũng và quản lý yếu kém, một vấn đề mà đã gây nhiều tai họa trong hoạt động đầu tư của Trung Quốc tại Malaysia và nhiều quốc gia khác.

Câu hỏi lớn hơn là liệu nó sẽ làm gì để giảm thiểu ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc.

"Tôi khá hoài nghi", ông Scissors nói. "Toàn bộ khái niệm là chúng tôi cung cấp nhiều tiền hơn cho những diễn viên chính, những người đầu tư vào những nơi mà họ sẽ không đánh mất tiền. Chúng tôi cố gắng khéo léo giải quyết các vấn đề quan hệ công chúng. Nhưng chúng tôi thực ra không cạnh tranh với người Trung Quốc".

Glen Thrush

Nguyên tác : Trump Embraces Foreign Aid to Counter China’s Global Influence, The New York Times, 14/10/2018

Mai Hưng chuyển ngữ

Nguồn : VNTB, 28/10/2018