Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

B Ngoi giao M va đưa ra tuyên b sau khi Hòa thượng Thích Tu S viên tch, trong đó ca ngi nhà lãnh đo ti cao ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht, tng b chính quyn trong nước b tù, vì đã đu tranh cho quyn t do tôn giáo và nhân quyn.

tuesy01

Hòa thượng Thích Tu S, người đng đu Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng Nht và tng b chính quyn b tù trong 10 năm, viên tch hôm 24/11.

Hòa thượng Tu S, v trưởng lão thông tu ca Pht giáo Vit Nam,viên tch hôm 24/11 ti chùa Pht n Đng Nai, nơi ông cư ng trong nhng năm cui đi.

Thông cáo ca BNG M đưa ra hôm 27/11 nói rng "thay mt cho người dân M, chúng tôi chia bun sâu sc ti người dân Vit Nam và các tín đ trên toàn thế gii sau khi Hòa thượng Thích Tu S viên tch, đó là v lãnh đo li lc ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Nam Thng nht".

Truyn thông do nhà nước Vit Nam qun lý hu như không đưa tin v s kin Hòa thượng Tu S viên tch, người tng b chính quyn coi là mt nhà bt đng chính kiến và b giam cm trong hơn mt thp niên.

Theo tìm hiu ca VOA,Tui Tr là t báo chính thng duy nht đưa tin v vic Hòa thượng Tu S qua đi sau mt thi gian điu tr bnh, cùng mt s dòng tiu s v ông cũng như nhng tác phm và công trình nghiên cu Pht hc và Thin hc có giá tr được ông đ li cho hu thế.

Hòa thượng Tu Str thành lãnh đo ti cao ca Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vào tháng 9 năm ngoái sau khi Hi đng Giáo phm Trung ương ca Giáo hi được tái lp theo di nguyn ca c Tăng thng Thích Qung Đ, người viên tch hai năm trước đó.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là t chc Pht giáo có nh hưởng ln nht min Nam nhưng sau năm 1975, chính quyn cng sn Vit Nam ph nhn s tn ti ca giáo hi này trong khi ng h Giáo hi Pht giáo Vit Nam.

"Trong nhiu thp k, (Hòa thượng) Thích Tu S là mt nhà đu tranh không mt mi cho quyn t do tôn giáo, tín ngưỡng và các quyn con người liên quan, khiến chính quyn Vit Nam b tù ông hơn mt thp k", Người phát ngôn B Ngoi giao M Matthew Miller nói trongtuyên b. "Ông cũng là mt hc gi uyên bác, mt nhà văn và triết gia có nhiu tác phm".

C cuc đi ca Hòa thượng Tu S, sinh năm 1943, tp trung vào các s nghip nghiên cu, ging dy và dch kinh đin Pht giáo ra tiếng Vit. Nhưng vào năm 1984, ông b chính quyn Cng sn bt giam và b kết án t hình 4 năm sau đó v ti "Hot đng nhm lt đ chính quyn nhân dân". Sau gn 15 năm b giam trong tù, ông được th t do vì áp lc ca quc tế lên chính quyn Vit Nam.

Tuy nhiên vào năm 2010, Hòa thượng Tu S li b chính ph Vit Nam đt dưới chế đqun thúc ti gia vì b cáo buc vi phm các lut l an ninh quc gia. Ông cùng hai v thượng ta khác b ch tch y ban Nhân dân thành ph H Chí Minh lúc đó áp chế đ qun thúc ti gia trong hai năm. Trước đó, vào năm 2003, ông cũng b chính quyn qun chế hành chính hai năm cùng Hòa thượng Thích Qung Đ.

Hòa thượng Tu S được biết đến vi lp trường mnh m v vic tách Pht giáo ra khi chính tr nhà nước. Ông kiên quyết phn đi vic sáp nhp Giáo hi Pht giáo Vit Nam vào Mt trn T quc Vit Nam, mt t chc chính tr, và khng đnh rng Pht giáo phi duy trì tính phi chính tr và đc lp vi mi đng phái chính tr.

B Ngoi giao Vit Nam vn luôn nói rng không có vic đàn áp tôn giáo Vit Nam mà chính quyn ch x lý các hành vi vi phm pháp lut trong nước.

Giáo sư Đoàn Viết Hot, người cùng ging dy vi Hòa thượng Tu S ti Đi hc Vn Hnh trước năm 1975,nói vi VOA hi tun trước rng Hòa thượng Tu S là người "rt trc tính, tôn trng s tht" và do đó "không th nào thích hp dưới chế đ cng sn". Nhưng theo GS Hot, nhng gì Hòa thượng Tu S tng lên tiếng "không đ cp đến chính tr mà ch nói v tư tưởng, các vn đ v con người, v xã hi".

"Tiếng nói ca (Hòa thượng) Thích Tu S s vô cùng đáng nh khi chúng ta suy ngm v s vn đng ca ông đi vi nhân dân Vit Nam", người phát ngôn BNG M nói. "Tâm trí ca chúng tôi hướng v cng đng Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất ca ngài Vit Nam và trên toàn thế gii".

Nguồn : VOA, 28/11/2023

Additional Info

  • Author VOA tiếng Việt
Published in Việt Nam

Ghi chép từ tang lễ của Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ

Tuấn Khanh, RFA, 25/11/2023

Buổi tối 24/11, không khí trong chùa đã bắt đầu xôn xao đón những người khách đầu tiên đến chờ viếng. Những người thân quen của hòa thượng Thích Tuệ Sỹ tề tựu chung quanh ngài, thảo luận về công việc cho ngày mai : Lễ nhập kim quan, lễ giác linh an vị, thọ tang… Nhiều Gia đình Phật tử từ Bình Thuận, Huế, Nha Trang, Đồng Nai… bắt đầu tập họp nhận công việc từ các huynh trưởng Gia đình Phật tử Khánh Ân, tức nhóm sinh hoạt ngay tại chùa Phật Ân.

tangle1

Tang lễ Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ - Hình chụp từ video tang lễ do tác giả cung cấp

Ở ngoài cổng và trong chùa, đã xuất hiện các an ninh mặc thường phục tới lui, nhin ngó và thỉnh thoảng lấy máy ra chụp hình, quay phim. Trước nay thì những chuyện như vậy thường gây khó chịu và căng thẳng nhưng giờ thì mọi thứ đã trở nên bình thường và mọi người cũng học cách đi lại và không quan tâm những người như vậy, ngoại trừ như trường hợp bất thường cần phải can thiệp.

Sáng 25/11, con đường bên ngoài chùa Phật Ân đã đầy các xe hơi 4, 7, 16 chỗ từ các nơi đổ về. Con đường Khu 14, An Phước, Long Thành, Đồng Nai trước chùa vốn xưa nay vắng lặng, nay chợt đông đúc bất thường, nhiều người qua lại.

Sáng sớm, gần 7 giờ, phái đoàn đầu tiên trịnh trọng xuất hiện là của hòa thượng Thích Chân Quang, nhân vật nổi tiếng của Phật giáo nhà nước. Một vị sư trẻ kể lại, phái đoàn xin gặp thầy Trụ trì Thích Minh Tâm nhưng bị từ chối vì đang lo chuẩn bị lễ. Nhưng theo mô tả, các tang lễ hay các dịp trọng đại của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất, các tăng ni hay phái đoàn của Phật giáo nhà nước vẫn hay xuất hiện, đòi đứng chung ban tổ chức… mục đích là tạo hình ảnh lẫn lộn khó phân biệt đâu là giáo hội nhà nước, đâu là giáo hội độc lập. Nhưng với các vị cao tăng của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất thì cách thức này quá dễ đối phó. Dù mặc áo gì, danh thế nào, họ được tiếp đón như khách.

Sự kiện hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch, trở thành tin tức lớn nhất của những ngày cuối tháng 11 của cả nước, nhưng là chỉ có báo Tuổi Trẻ, Một Thế Giới và báo Giác Ngộ của Giáo hội nhà nước đưa tin. Đáng chú ý, Trong cách đưa tin của báo Giác Ngộ là kiểu ăn theo hết sức trơ trẽn và cố ý chỉ đưa tên của hòa thượng Thích Phước Trí, nguyên Phó Trưởng ban Nghi lễ Trung ương Giáo hội nhà nước - Một cách lập lờ với đại chúng như kiểu hòa thượng Thích Tuệ Sỹ là người của Giáo hội nhà nước. Trên thực tế là ngay khi đau yếu, hòa thượng Thích Tuệ Sỹ đã tính toàn việc đám tang có thể bị gây khó, nên chọn hòa thượng Thích Phước Trí làm chủ nghi lễ để nhằm hóa giải mọi chuyện. Bài viết trên báo Giác Ngộ ký tên nặc danh là "nhóm phóng viên" đã không dám nhắc gì đến các vị cao tăng khác có mặt, vốn là người của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, và cũng lờ đi thời gian tù tội, và cả án tử hình đã áp vào thầy Tuệ Sỹ.

Ăn theo, thao túng và mưu tính đồng hóa Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vào hệ thống tăng ni nhà nước đã là vệt đáng xấu hổ của những người mặc áo cà sa, xưng là học Phật. Còn nhớ đám tang của Đệ ngũ Tăng thống Thích Quảng Độ vào năm 2020, hòa thượng Thích Thanh Phong, trụ trì chùa Vĩnh Nghiêm, Sài Gòn, cùng với số đệ tử trà trộn vào chùa Từ Hiếu, mưu tính cướp tro cốt đem đi về thờ trong hệ thống chùa nhà nước, nhằm đồng hóa hình ảnh Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Chuyện diễn ra gay gắt với sự phản đối của hòa thượng Thích Nguyễn Lý (trụ trì chùa Từ Hiếu) và chúng tăng, nên âm mưu bất thành.

Gần 8 giờ sáng ngày 25/11, một phái đoàn của bên an ninh, ban tôn giáo, chính quyền địa phương đến tìm thầy Thích Minh Tâm, trụ trì chùa Phật Ân, đòi tháo tấm biểu ngữ trong điện thờ và tất cả những gì có ghi danh tính của hòa thượng Thích Tuệ Sỹ với hàng chữ Chánh thư ký, kiêm xử lý thường vụ, Viện Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Tên của một giáo hội hình thành từ năm 1964, nay bỗng trở thành nhạy cảm ghê gớm. Báo Giáo Ngộ với nhóm phóng viên viết bài, quay hình, theo dõi sự kiện đến 4-5 người, cũng hoàn toàn như không biết gì về chuyện này. Dĩ nhiên, việc đòi hỏi đó không được đáp ứng. Một tăng sĩ kể lại là khi phái đoàn của nhà nước bị đặt câu hỏi "tại sao ?", đã có người nói Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là một tổ chức không được công nhận. Câu trả lời dứt khoát của các thầy ở chùa Phật Ân là "khi nào Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất có văn bản đặt ra ngoài vòng pháp luật, chúng tôi sẽ bàn thảo về chuyện này". 

Vào lúc 12g, đúng ngọ, lễ nhập kim quan bắt đầu. Mọi chuyện diễn ra trang nghiêm và không ồn ào, bởi đã loại bỏ các hình thức phóng thanh. Sân chùa Phật Ân đầy người đến dự lễ. Nhìn quy cũ và hàng hàng lớp lớp tăng ni, các Gia đình Phật tử, tín đồ lẫn giới mộ tín, khó ai tưởng được đây là một nghi lễ của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất đang trải qua vô cùng những khó khăn, kể từ khi Nhà nước dựng lên giáo hội mới, nằm trong Mặt trận Tổ quốc, từ năm 1981. Sự có mặt đông đảo các thành phần tham dự, các lứa tuổi, từ những cụ già cho đến những thiếu nhi, thật sự đem lại một cảm giác lạ lùng và xúc động.

Đây là lúc các nhân viên an ninh xuất hiện dày đặc hơn, ngoài cửa đã có thêm xe cảnh sát giao thông và dân quân địa phương. Những chiếc máy quay liên tục chĩa vào người và sự kiện. Một thành viên nữ, thuộc ban truyền thông của gia đình Phật tử kể, cô bị một nhân viên an ninh đến, yêu cầu giao nộp những gì cô đã quay, chụp. "Tại sao ?", cô này kể đã hỏi dứt khoát, và người kia liền bỏ đi không quay nhìn lại.

Thầy Thích Nguyên Lý chưa khỏe lại sau một vụ đụng xe lạ lùng, sau lễ ngài phải về sớm để làm lễ ở chùa quận 8, Sài Gòn. Thầy kể khi ra cửa, gặp ngay một sĩ quan an ninh của Thành phố Hồ Chí Minh đang đi vào.

- "Sao chuyện ở Đồng Nai mà công an Sài Gòn cũng phải chạy xuống vậy ?", thầy cười hỏi.

- "Công việc phải vậy mà thầy", viên công an đáp.

- "Hôm nay không có gì đâu, mai mốt có đại hội tui báo cho", thầy Thích Nguyên Lý vừa cười vừa nói.

- "Chắc không có đại hội được đâu", viên công an đáp nhanh.

Hóa ra, theo nhận định của thầy Thích Thiện Minh, phía công an căng thẳng là vì dự đoán có thể trong tang lễ của hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, các thầy lớn trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất tụ về, sẽ có việc tiến hành bầu Đệ lục Tăng thống, người lãnh đạo mới của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Nhưng ngay cả việc này, cũng không nằm ngoài dự đoán của hòa thượng Thích Tuệ Sỹ lúc sinh thời.

Tuấn Khanh

Nguồn : RFA, 25/11/2023

*****************************

Thầy Tuệ Sỹ trong vận mệnh Phật giáo Việt Nam

Tuấn Khanh, BBC, 24/11/2023

Chiều ngày 24/11/2023, tin lan nhanh trong giới Phật giáo Việt Nam, cũng như những người quan tâm, thầy Thích Tuệ Sỹ đã ra đi lúc 16 giờ, ở chùa Phật Ân, Đồng Nai, với những người thân thiết và các thầy của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất chung quanh.

phatgiao1

Thầy đã rời bệnh viện ngày 23 và về đến chùa Phật Ân, chấp nhận giờ lâm chung theo lẽ tự nhiên, hóa thân về với hư không, như thầy viết trong di chúc "hư không hữu tận, ngã nguyện vô cùng". Thầy Tuệ Sỹ ra đi để lại những bài học khôn cùng về trí tuệ, về chọn lựa và cả tận hiến cho Phật giáo, cho quê hương, dân tộc.

Phật giáo Việt Nam trong nửa thế kỷ này có thể nói đã trải qua hai lần chuyển biến, chân đứng như chạm mép vực sâu của thời thế, và của cả những điều khó nói. Trong hai lần chuyển biến đó, tôi học được sự điềm nhiên và những bước đi có chọn lựa đầy trí tuệ của Thầy Tuệ Sỹ, qua nhiều cảnh ngộ khác nhau.

Những năm tháng sau khi Việt Nam thống nhất địa lý, nhưng đó cũng là lúc Phật giáo bị tan tác, chia rẽ và hình thành giáo hội mới với sự bảo trợ của nhà nước. Đó được coi là lần chuyển biến thứ nhất. Những bậc thầy của Phật giáo Việt độc lập truyền thống rơi vào những hoàn cảnh xót xa. Những minh sư hiền giả lại bị đẩy vào cái chết bất thường, tù đày, cô lập… trong giai đoạn rối ren, hỗn loạn. Thế hệ tiếp nối của tinh thần Phật giáo lúc đó như Thầy Tuệ Sỹ, Thích Trí Siêu, Thích Phước An… mỗi người một nơi.

Nhưng riêng với Thầy Tuệ Sỹ, sự có mặt, đối thoại và hành xử theo luật pháp Việt Nam vào giai đoạn sau năm 1975 đã đặt các nhà làm chính sách ở Việt Nam vào thế muốn xem Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là một tổ chức bất hợp pháp là một điều không dễ. Sự biến Lương Sơn là một biến cố mà sự có mặt của Thầy đã mở ra một chứng minh quan trọng : cộng đồng tôn giáo, dù lớn hay nhỏ, là một thực thể lịch sử và truyền thống vượt lên hạn chế của tên gọi, thời gian và địa lý, bất luận có được thế quyền nhìn nhận hay không.

Chính vì vậy, việc có thêm một giáo hội, chỉ có ý nghĩa làm đa dạng sinh hoạt tôn giáo chứ không thế vì vậy mà loại trừ một hoạt động tôn giáo khác. Cấm chỉ, thành lập hay loại bỏ bằng quyền lực chỉ là hoạt động vô nghĩa ngoài da.

Buộc lòng phải lên tiếng vì lẽ phải, và sự tồn tại của một tập hợp tôn giáo có tính lịch sử của người Việt Nam, Thầy Tuệ Sỹ đột nhiên trở thành một hình ảnh mang tính chính trị. Ngay cả án tử hình (1988) hay những lần bị tù, quản thúc, Thầy được chúng Phật tử kính trọng với câu trả lời trở thành kinh điển trước các quan chức hay tòa án, nhưng Thầy lại không coi đó là danh tiếng hay điều đáng lưu tâm trong cuộc đời theo chân Phật.

Thầy Hạnh Viên, người kề cận nhiều với thầy Tuệ Sỹ, có kể rằng Thầy Tuệ Sỹ thấy ngại khi người ta nói nhiều về những năm tháng khó khăn của Thầy, ngại khi nghe nói về những phát biểu có tính như một nhà đấu tranh chính trị.

"Ôn (ngài) nói là một người đi tu, điều đáng nói là sự giác ngộ và giá trị tu tập của mình, còn những chuyện khác đó là sự đối phó với đời thường, không có gì đáng nói. Nếu cứ nói miết về tính chính trị, hóa ra đời mình đã xao lãng kinh kệ rồi sao ?"

Quả thật, vận mệnh của Phật giáo Việt Nam nổi chìm theo vận nước. Thầy Tuệ Sỹ nói, và xác định sự tự tại, minh định giá trị đời mình trong vận mệnh của Phật giáo, là điều buộc phải làm chứ không là điều Thầy chọn làm.

Đó là lý do những đoạn thăng trầm, bất hòa và mất kết nối trong nội bộ dẫn đến chuyện năm 2005, sau khi bị thay thế bởi một thành viên khác trong Ban chỉ đạo Viện Hóa đạo của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Thầy vẫn tập trung làm công việc dịch kinh, chú giải và Phật sự như lẽ sống quan trọng nhất : Một người đến với Phật, điều quan trọng nhất vẫn là tìm về ngồi dưới chân Phật.

phatgiao2

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ - Ảnh Thư viện Phật Việt

Tấm lòng và trí tuệ của Thầy vẫn tỏa sáng. Tháng 5/2019, Đệ ngũ Tăng thống Thích Quảng Độ ra Quyết định số 14 trao quyền điều hành Giáo hội cho Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ. Nên đến tháng 4 năm 2020, nhân lễ chung thất của Đệ ngũ Tăng thống Thích Quảng Độ, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ tuyên bố phụng thừa Quyết định Ủy thác Quyền điều hành Viện Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.

Có thể nói, lúc này là lần chuyển biến thứ hai của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Việc xuất hiện và được giao phó, khiến nhiều vị chức sắc và những nhánh hoạt động thiên về Phật giáo Thống nhất đàm luận, chất vấn và thậm chí tỏ ra nghi ngờ. Bởi lẽ, Thầy ẩn dật và dành nhiều thời gian cho các công trình Phật học – được cho là có lẽ đã "quy thuận" chính quyền và không còn muốn tranh đấu.

Đó có thể là lý do, dù được Đức Đệ ngũ Tăng thống giao toàn quyền, Thầy chỉ xin được nắm vị trí là một "Bỉnh pháp Tỳ-kheo", chờ khi thuận tiện sẽ tổ chức đại hội để dựng lại Hội đồng Lưỡng viện và bầu ra người lãnh đạo mới : Đức Đệ lục Tăng thống. Cho đến ngày 21 và 22/8/2022, Thầy mới vận động được Chư tôn đức để dựng lại Hội đồng Giáo phẩm Trung ương và Hội đồng này đã thỉnh cử Thầy làm Chánh thư ký kiêm Xử lý Thường vụ Viện Tăng thống.

Hơn ai hết, Thầy hiểu vấn nạn của nội bộ Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất lúc này : Có người muốn đấu tranh quyết liệt đối đầu, có người muốn tập hợp lực lượng chính danh, có người muốn giữ yên tình thế để phát triển nhân lực và vật lực… nhưng quan trọng sự bất đồng là điểm chính, trong sự theo dõi chặt chẽ của nhà cầm quyền.

Chính vì sự nóng lòng muốn có người lãnh đạo, để đấu tranh, để phục hoạt, mà đã từng có một đại hội tự tổ chức ở miền Trung không lâu sau khi Đệ ngũ Tăng thống viên tịch, để bầu lên Đệ lục Tăng thống. Tuy nhiên, kết quả và chức vị từ đại hội đó dần im tiếng vì không chính danh.

phatgiao3

Di chúc tang lễ - Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất

Những năm tháng này là sự đau yếu kéo dài của Thầy Tuệ Sỹ. Nhưng Thầy vẫn nhận vị trí cố vấn Hội đồng Hoằng pháp, và thành lập Hội đồng Phiên dịch Tam tạng Lâm thời. Công trình mới nhất là phiên dịch 29 cuốn kinh, luật và luận thuộc Thanh văn tạng của Đại tạng kinh Việt Nam, được coi là vô cùng quan trọng trong tàng thư Phật giáo cho người Việt Nam.

Có lúc, vang lên lời chất vấn về chuyện tự do tôn giáo đang khốn khó, tại sao Thầy Tuệ Sỹ lại không chọn tranh đấu, mà lại thực hiện việc dịch kinh sách ? Thật, trong bối cảnh lửa tàn tro lạnh của sinh hoạt tôn giáo độc lập nói chung, lời chất vấn này không phải là không có ý nghĩa. Câu hỏi đặt ra, nhằm trực diện đến vận mệnh Phật giáo Việt Nam tự do hôm nay, cũng đã có lúc gieo cho tôi sự hoài nghi, khiến tôi phải loay hoay đi tìm sự giải đáp giữa thế giới đầy biến động này.

Năm 1959, khi Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 phải đi tỵ nạn sang Ấn Độ để tránh âm mưu sát hại của cộng sản Trung Quốc, trên đường đi, những nghĩa quân kháng chiến Tây Tạng đón ngài và đề nghị ngài làm lãnh đạo tinh thần của cuộc kháng chiến đòi độc lập. Nhưng là một người đi tu, ngài chỉ có thể đấu tranh bằng lời kinh truyền thống và mở rộng tinh thần tôn giáo tự do bên ngoài quê hương bị cộng sản thao túng, đàn áp.

Khi đến Ấn Độ, nghe thấy có người kháng chiến thất vọng về ngài đã tự sát, lúc đó Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 đã khóc và nói rằng ngài không thể đứng ở vị trí chỉ huy những cuộc tấn công hủy diệt con người và cầu xin những người kháng chiến hãy bình tâm.

Cũng chính vì vậy, năm 2011, Đức Đạt Lai Lạt Ma xin rút vai trò chính trị trong Quốc hội lưu vong để dành trọn thời gian vận động tinh thần cho một nước Tây Tạng độc lập. Đấu tranh trực diện là giai đoạn, nhưng gìn giữ giá trị truyền thống cho mai sau mới là điều phải tận lực.

Tôi như chợt nhìn ra cuộc vận động lặng lẽ và là rường cột mà Thầy Tuệ Sỹ chủ xướng. Chủ ý của Thầy là dành sức cho vận mệnh Phật giáo Việt Nam độc lập và tinh khiết – một ngày mai phải đến. Sau năm 1975, việc tách nhập Phật giáo, tạo thành nhánh mới vào năm 1981, mọi thứ hoàn toàn là chỏng chơ, với toàn bộ trí tuệ kinh điển, đều là của những bậc đại sư của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất tạo dựng, chuyển soạn, phiên dịch… Ngoài đền đài, những tượng Phật to lớn và ngôn từ thao túng trục lợi dân chúng của giáo hội mới, xương sống của Phật giáo Việt Nam độc lập là kinh điển hình thành mọi lý thuyết, vẫn sừng sững không thể xâm phạm và xóa bỏ. Nếu cam tâm hủy diệt, tức có nghĩa hủy diệt luôn cả bộ mặt sơn son thếp vàng vô hồn của Giáo hội Phật giáo mà nhà nước dựng lên.

Đời người thì hữu hạn, và cả một chế độ cũng hữu hạn. Tiếp tục duy trì trí tuệ thật, của Phật giáo thật, là chuyện của trăm năm sau, của những thế hệ tìm thấy chỗ dựa để dựng lại xã hội Việt Nam, với Phật giáo đang suy đồi vì danh lợi và chính trị. Và hơn hết, dành sức cho tri thức Phật giáo, cũng đồng nghĩa làm thất bại những lời vu cáo về "lợi dụng tôn giáo, hoạt động chính trị".

Cũng như nhiều năm trước, đột nhiên Thầy Tuệ Sỹ phải bước ra, cất tiếng trong vận mệnh của Phật giáo Việt Nam trong bi thương. Hôm nay, ngài chấp nhận im lặng trước những câu hỏi không thể trả lời một lần, mà đang dồn sức lực cuối cùng hành động cho tương lai của Việt Nam, tương lai của vận mệnh Phật giáo Việt Nam ngàn đời.

"Nơi nào hiểm nạn, tôi nguyện sẽ là cầu đò. Nơi nào tối tăm, tôi nguyện sẽ ngọn đuốc sáng. Đây có thể là ước nguyện xa vời, thậm chí sáo rỗng đối với một số người. Nhưng đó chính là mặt đất kim cang để trên đó tuổi trẻ tự vạch hướng đi cho mình, tự quy định những giá trị sống thực cho chính đời mình", lời của Thầy nói với tuổi trẻ Việt Nam từ nhiều năm trước đến nay vẫn y nguyên vậy.

Sự kiên quyết và hành hoạt không lùi bước của Thầy có thể được xem như một thái độ chính trị cho đạo Phật trước buổi hỗn mang, nhưng chung quyết vẫn là ý chí và tâm nguyện của một người kiên tâm thừa tự chánh pháp, nguyện soi đường cho thế hệ Việt mai sau.

Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm của tác giả Tuấn Khanh, một nhạc sĩ, người viết tự do đang sống tại Việt Nam.

Tuấn Khanh

Nguồn : BBC, 24/11/2023

*****************************

Thầy Thích Tuệ Sỹ viên tịch ở chùa Phật Ân Đồng Nai

Tuấn Khanh, RFA, 24/11/2023

Vậy là người thầy lớn của Phật giáo đã ra đi, lúc 14 giờ, ngày 24/11/2023.

phatgiao4

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ - Chánh Thư ký - Xử lý thường vụ Viện Tăng thống - Hoằng pháp

Ngày hôm qua, thầy được đưa về chùa Phật Ân, Đồng Nai từ bệnh viện, sau những lúc tưởng đã thôi không còn có thể chống chọi đến giờ phút cuối những căn bệnh trầm kha, vốn theo đuổi biết bao lâu nay. 

Thầy Lê Mạnh Thát quyết để thầy Tuệ Sỹ - người bạn đường thân thiết của mình - ra đi theo cách tự nhiên ở chùa. Các bác sĩ đến theo dõi bệnh tình của thầy ngay khi được đưa về chùa, đã hết sức ngạc nhiên khi thấy các chỉ số sức khỏe lại ổn định, sinh hiệu đầy lạc quan. "Có thể mọi sự kéo dài thêm hơn tuần nữa", thầy Hạnh Viên, thị giả của thầy Tuệ Sỹ nhắn tin trong đêm cho biết. Niềm hy vọng mong manh chợt bùng lên ở nhiều chúng đệ tử, lòng không muốn chia lìa với người thầy của mình trước hiện thực trần trụi.

Nhưng từ hôm qua 23 tháng 11, giới đệ tử và các thầy thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất ở các tỉnh xa đã bắt đầu tập họp ở chùa Phật Ân, chờ đón chuyện cuối của đời người theo lẽ tự nhiên, hầu như ai cũng bình lặng nhưng đầy xót xa vào lúc Phật giáo Việt Nam mất đi người thầy lớn cầm ngọn đèn soi đường, giữa đêm tối của niềm tin hôm nay.

Chiều 24, tin dữ lan nhanh, mọi người vẫn theo dõi sát sao tin tức của thầy Tuệ Sĩ, lại vẫn hụt hẫng dù không còn bất ngờ. Điều gì phải đến, đã đến.

Hơn ai hết, thầy Tuệ Sỹ như đã bước vào chuẩn bị những giây phút này của mình kể từ khi nhận trọng trách với Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Giờ thì những người gần gũi với thầy mới hiểu vì sao thầy cố tận lực dành những ngày tháng cuối đời của mình, để làm việc không ngừng, ghi chép, để lại những kinh văn quan trọng cho đời sau. Bởi một điều đơn giản và sâu thẳm : con người thì hữu hạn nhưng chánh Pháp nguyên khôi thì vô hạn, và đó chính là ngọn đuốc trí tuệ mà thầy muốn trao lại cho thế hệ Việt Nam ngày sau, để tiếp tục đi trên con đường dài thăm thẳm phía trước, giữa mây mù, không còn người chỉ lối bên cạnh.

Là bậc đại sư im lặng và kiên tâm với con đường của mình đi, dù trải qua miên trường sóng gió của thời thế, của những khúc quanh số phận, và kể cả những sự chia rẽ trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Đáp lại những thách đố thù địch, thầy mỉm cười đối diện với an nhiên. Với tăng chúng, bằng hành động chứ không bằng lời nói, thầy đã chứng minh tâm nguyện đời cho những thế hệ hôm nay, mai sau, như thầy đã từng cam kết "Nơi nào hiểm nạn, tôi nguyện sẽ là cầu đò. Nơi nào tối tăm, tôi nguyện sẽ ngọn đuốc sáng".

Vào những ngày tháng hoang mang khi thầy Tuệ Sĩ phải liên tục ra vào bệnh viện, sức khỏe yếu dần. Những người bạn phật tử của tôi đã từng đăm chiêu và hỏi rằng liệu không còn thầy thì mai chúng ta sẽ ra sao ? Trong thế giới Phật giáo hôm nay rầm rộ tượng đài, đền chùa vô hồn, quả thật là hoang mang khi mất lối.

Ngày mai chúng ta sẽ ra sao ? Đó là câu hỏi lớn khi tin về sự ra đi của thầy Tuệ Sỹ ập đến. May thay, Phật giáo Việt Nam vẫn còn những điều để soi lại, noi theo. Người Việt đã có nửa thế kỷ lịch sử Phật giáo trắc trở và bi hùng, và những người thầy vĩ đại đã nguyện hy sinh đời mình để giữ lại những áng kinh, lời soi sáng con đường phía trước. 

Không chỉ có thầy Tuệ sĩ, ở phía trước đã có nhiều những bậc thầy khai mở Phật giáo Việt Nam qua những thăng trầm như thầy Thích Đôn Hậu, Thích Thiện Minh, Thích Huyền Quang, Thích Quảng Độ… Là người Phật tử nhận thức đủ và đúng, không có thầy, thì với chánh pháp, lời Phật cần ghi nhớ : "Chúng sanh là kẻ thừa tự những hành vi mà nó đã làm", và điều thầy Tuệ Sỹ mượn lời Phật dặn dò để "Hãy là kẻ thừa tự Chánh pháp của Như lai ; chớ đừng là kẻ thừa tự tài vật". 

Không ngã nghiêng theo mê đồ, không để bị thao túng của kẻ giả tăng, không quỵ lụy với quyền thế. Sống như một Phật tử Việt Nam, biết đau với nỗi đau của con người và thế giới của mình. "Đi với Chánh pháp - đó chính là mặt đất kim cang để trên đó tuổi trẻ tự vạch hướng đi cho mình, tự quy định những giá trị sống thực cho chính đời mình", thầy viết trong lời dạy về "Giáo dục Phật giáo cho tuổi trẻ" (tháng 5/2004)

Tuấn Khanh

Nguồn : RFA, 24/11/2023

Additional Info

  • Author Tuấn Khanh
Published in Diễn đàn

Đi lão Hòa thượng Thích Tu S, người được nhiu người trong Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht xem là lãnh đo ti cao, đang lâm trng bnh và đang được điu tr tích cc ti mt bnh vin thành ph H Chí Minh, mt v thân cn vi ông nói vi VOA.

tuesy1

Hòa th ượ ng Thích Qu ng Đ , Thích Huy n Quang (ng i) và Thích Tu S . nh do Hòa th ượ ng Thích Qu ng Ba cung c p.

Hòa thượng Tu S, 80 tui, k t tháng 9 năm ngoái đã là Chánh Thư ký kiêm X lý Thường v Vin Tăng thng ca giáo hi vn không được Nhà nước Vit Nam công nhn sau khi Hi đng Giáo phm Trung ương được tái lp và suy c ông vào chc v này.

Thông bch được T đình Viên Giác ti Hannover, Đc, nơi đt Hi đng Hong pháp ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht, đưa ra hôm 24/9 cho biết vài tun qua bnh tình ca Trưởng lão Hòa Thượng Thích Tu S đã tr nng nên phi vào bnh vin điu tr’.

"Dù hin ti bnh tình ca Trưởng lão Hòa Thượng Thích Tu S tm n đnh và vic cha tr tương đi có kết qu kh quan, sc khe ca Ngài vn còn rt yếu", thông bch viết.

Thông bch cho biết Hòa thượng Tu S lâm bnh trong lúc Giáo hi ‘đang rt cn s có mt ca ông ‘đ tiếp tc xây dng li nn tng vng chc cho ngôi nhà Pht pháp và công trình phiên dch Đi Tng Kinh.

‘Không nng, không nh

Trao đi vi VOA hôm 30/9, Hòa thượng Thích Minh Tâm, Vin ch chùa Pht n, huyn Long Thành, Đng Nai, vn là trú x ca Hòa thượng Tu S, cho biết hin Hòa Thượng Thích Tu S đang được điu tr ti Bnh vin Quc tế M, qun 2, thành ph H Chí Minh, đã được ba tun.

"Bây gi nói rng nguy him thì cũng chưa nguy him, mà nh thì cũng không nh, mà nng thì cũng chưa đến chi là nng lm", Hòa thượng Thích Minh Tâm cho biết và nói thêm rng Hòa thượng Tu S mi va được các bác sĩ rút dch màng phi.

Cũng theo li v tr trì này thì các bác sĩ nói rng bnh ca Ngài tương đi khó cha và ‘h s c gng ti đa.

Hòa thượng Thích Minh Tâm mô t Hòa thượng Tu S t ngi lên nm xung được, khi mt thì nm ngh nhưng ‘đi li thì phi có người dìu đ và đang được h tr th ôxy nên có lúc khó ng.

V tinh thn ca Hòa thượng Tu S thì ông cho biết vn nói chuyn được, vn sáng sut lm.

"Hôm kia tôi trc tiếp đến thăm Ngài, nghe Ngài nói Ngài mun cười nhưng cười không ni vì thy đau quá", ông k v tinh thn lc quan ca Hòa thượng Tu S.

"Ngài nói cha được thì cha, cha không được thì chết, vy thôi, đơn gin lm", Hòa thượng Minh Tâm thut li.

‘Vn làm vic’

Theo li ông thì mc dù đang nm trên giường bnh, Hòa thượng Tu S vn x lý công vic hàng ngày trên cương v lãnh đo ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht. "Ngài nghe báo cáo và ra quyết đnh nhng công vic cn thiết", ông nói.

Hòa thượng Tu S đang tp trung điu hành công vic ca Hi đng Phiên dch Đi Tng Kinh va được ông làm mi đ tiếp ni công vic ca các v tin bi. Hi đng trước đây được Vin Tăng thng thành lp vào năm 1973 gm có 18 v tôn túc, trưởng lão.

Tuy nhiên sau 50 năm, 16 trong tng s 18 v đã viên tch, ch còn Đi lão Hòa thượng Thích Thanh T, người sáng lp Thin phái Trúc Lâm hin đã 100 tui và Đi lão Hòa thượng Thích Tu S. Cho nên Hòa thượng Tu S đã tìm và mi thêm nhng v đ năng lc đ b sung vào hi đng, Hòa thượng Minh Tâm cho biết.

Hin Hi đng đã dch và in xong 29 tp ca b Thanh Văn Kinh, tc là mt phn ca Tam Tng Kinh, và đã cho công b hi đu năm nay trong s hoan h ca gii tăng ni và tín đ Pht giáo. Hi đng Phiên dch s tiếp tc dch các phn còn li ca Đi Tng Kinh ra Tiếng Vit, cũng theo li vin ch chùa Pht n.

V sinh hot ca Giáo hi Thng nht dưới s điu hành ca Hòa thượng Tu S, Hòa thượng Minh Tâm cho biết là vn thông sut nhưng không có gì ni bt do Ngài ch im lng x lý công vic trong ni b, ch có tiếp các phái đoàn ngoi giao ca Pháp, M thôi.

"Ngài mong tương lai ca Giáo hi vn sinh hot đ tiếp ni s nghip ca chư T", Hòa thượng Minh Tâm thut li nhng li trao đi ca Hòa thượng Tu S vi các phái đoàn ngoi giao nước ngoài.

"Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht chúng tôi ch trương không làm chính tr, không tham gia Giáo hi ca Nhà nước vì Giáo hi ca Nhà nước (tc Giáo hi Pht giáo Vit Nam) h đang làm chính tr - h nm trong Mt trn T quc", ông thut li li Hòa thượng Tu S.

Khi được hi Hòa thượng Tu S có sp xếp công vic ca Giáo hi hay có viết di chúc như thế nào hay chưa, Hòa thượng Minh Tâm nói có l là đã có vì Ngài cũng đã d liu sc khe ca mình yếu, vô thường chưa biết đến lúc nào, nhưng ch là chưa công b thôi.

Theo li Hòa thượng Minh Tâm thì Hòa thượng Tu S vi trách nhim nng n vn luôn trăn tr v sinh hot ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht vn còn ni ma ngoi chướng nhiu.

‘Lo lng’

Hòa thượng Thích Minh Tâm cho biết các v giáo phm trong Giáo hi đang rt lo lng cho sc khe ca Hòa thượng Tu S vì nếu Ngài viên tch thì chúng tôi cũng mt đi người lãnh đo tài ba ca Giáo hi.

Tuy nhiên, công vic ca Giáo hi gi đã có Hi đng Giáo phm Trung ương nên Ngài cũng yên tâm mt phn vì nếu Ngài không còn thì đã có Hi đng Giáo phm x lý công vic.

Theo li Hòa thượng Minh Tâm thì Hi đng Hong pháp ca Giáo hi không t chc cu nguyn rm r nhưng các tăng ni, Pht t ‘đu trì nguyn, h nim cho Ngài đ mong Ngài vượt qua cơn him nghèo.

Ông cũng cho biết t khi Hòa thượng Tu S chp chưởng công vic ca Giáo hi đi lp, chính quyn Vit Nam và Giáo hi Pht giáo Vit Nam chưa có thái đ gì’ cũng như chưa có hin tượng gây khó d cho Ngài trong hot đng và cha bnh.

Đi lão Hòa thượng Thích Tu S được nhiu người xem là mt trong nhng tu sĩ Pht giáo thông tu nht. Ông tng b chính quyn cng sn bt vào năm 1984, b kết án t hình năm 1988, nhưng thoát án vào năm 1998 sau các đt vn đng và can thip ca quc tế.

Nguồn : VOA, 03/10/2023

Additional Info

  • Author VOA tiếng Việt
Published in Việt Nam