Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất suy tôn cố Hòa thượng Tuệ Sỹ là đức Tăng thống thứ 6

Viện Tăng thống thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vừa suy tôn cố Đại lão Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ là Bảo vị Đệ lục Tăng thống, tức vị Tăng thống thứ 6 của giáo hội có từ trước năm 1975.

tuesy1

Bài vị của cố Đại lão Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ - gdptthegioi.net

Việc suy tôn được diễn ra ngày 9/3/2024, tại chùa Từ Hiếu (quận 8, thành phố Hồ Chí Minh) nhân lễ húy kỵ (lễ giỗ) lần thứ hai của Đức cố Đại lão Hòa thượng Thích Quảng Độ - Đệ Ngũ Tăng thống của giáo hội.

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ nguyên là Chánh Thư ký kiêm Xử lý Thường vụ Viện Tăng thống, viên tịch ngày 24/11/2023 tại chùa Phật Ân, tỉnh Đồng Nai.

Nói về việc suy tôn này, Hòa thượng Thích Nguyên Lý - thành viên trong Hội đồng Giáo phẩm Trung ương kiêm Trưởng phòng Hành sự Văn phòng Chánh Thư ký Viện Tăng thống nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) trong ngày 21/3 :

"Theo đúng Hiến chương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, đúng 100 ngày sau khi Chánh Thư ký Viện Tăng thống viên tịch thì Hội đồng Giáo phẩm Trung ương mới tấn phong ngài Tuệ Sỹ lên Đại lục Tăng thống".

Cũng trong dịp này, Đức Trưởng lão Hòa thượng Thích Phước An đăng lâm Pháp tịch Tăng trưởng còn Đức Trưởng lão Hòa thượng Thích Đức Thắng đăng lâm Pháp tịch Chánh Thư ký Xử lý thường vụ Viện Tăng thống.

Hòa thượng Thích Nguyên Lý cho biết, cần có một đại hội để có thể tấn phong tân Tăng thống nhưng việc này khó xảy ra trong xã hội cộng sản vì Nhà nước Việt Nam chỉ công nhận duy nhất Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Ông cho rằng những thành viên của giáo hội hiện nay cố gắng giữ lửa cho thế hệ mai sau. Ông khẳng định :

"Mình (Giáo hội - PV) chỉ giữ lửa giống như một ngọn lửa, ngọn đèn của Giáo hội và giữ đừng cho nó tắt bởi vì thời gian này là phong ba bão táp. Bổn phận của chúng tôi là giữ ngọn lửa để sau này khi trời yên biển lặng thì nhờ ngọn lửa đó đem lại lợi ích cho đạo pháp và dân tộc".

Vị hòa thượng cho biết từ trước năm 1975 cho đến năm 1981, giáo hội có các chùa rộng khắp từ Cà Mau cho đến Quảng Trị. Sau khi Nhà nước cho thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam - một thành viên của Mặt trận Tổ Quốc vào năm 1981, chính quyền độc đảng tăng cường hạn chế tự do tôn giáo đối với Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.

Ông cho biết, sau thời điểm đó giáo hội bị thu hẹp sinh hoạt và những vị tăng lữ muốn sinh hoạt tôn giáo bị tù đầy và kìm kẹp. Nhiều tăng lữ vì nhiều lý do khác nhau đã rời khỏi giáo hội và gia nhập Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Do vậy, giáo hội cố gắng hoạt động để tồn tại và giúp ích cho người dân :

"Chúng tôi làm được cái gì mà làm được thì mình làm, làm sao mình tạo niềm tin cho Phật tử cho đồng bào của mình.

Chẳng hạn như vấn đề từ thiện xã hội tôi hay đi, khi mình không nhân danh được giáo hội thì mình nhân danh chùa (Từ Hiếu). Làm gì đó giúp ích được cho dân thì mình làm.

Mình đi chỗ này đi chỗ khác mình diễn giảng hay gì đó (khi được) cho phép thì mình luồn sâu để hướng dẫn các Phật tử trong vấn đề tu học".

Vị hòa thượng này cho biết phương hướng hoạt động của giáo hội :

"Đồng lòng mình không tạo cái gì mà khiến nhà nước hiểu lầm, chẳng hạn mình không có tổ chức bạo động này nọ, mình cứ làm theo luật Phật hay giáo lý nhà Phật".

Ông cho biết, theo Hiến chương, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không theo thế quyền, không theo đảng phái tổ chức nào mà chỉ có thái độ chính trị.

Trong thể chế Việt Nam hiện hành, các tổ chức tôn giáo do Nhà nước kiểm soát là thành viên của Mặt trận Tổ quốc, một tổ chức ngoại vi của Đảng cộng sản cầm quyền. Nhiều tăng lữ của Giáo hội Phật giáo Việt Nam và linh mục công giáo là đại biểu quốc hội hoặc đại biểu Hội đồng nhân dân địa phương.

Tuy nhiên, theo Hòa thượng Thích Nguyên Lý, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không đồng ý trở thành thành viên của Mặt trận Tổ quốc vì không muốn "hoạt động cho Đảng" mà chỉ thuần túy tôn giáo.

Ông cho biết trước năm 1975 và sau này, sư sãi của giáo hội không tham gia chính trị mà chỉ có Phật tử tranh cử làm dân biểu hay thành viên Quốc hội.

Dẫn chứng Phật Thích Ca từ bỏ ngai vàng để đi tu, ông khẳng định "Nếu chúng tôi làm chính trị thì trái với đức bổn sư của chúng tôi".

Nguồn : RFA, 22/03/2024

Additional Info

  • Author RFA tiếng Việt
Published in Việt Nam

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch

BBC, 24/11/2023

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, người từng bị chính quyền Việt Nam kết án tử hình, lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất - một tổ chức tôn giáo không được chính quyền Việt Nam công nhận, vừa qua đời.

phatgiao5

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ

Báo Giác Ngộ xác nhận Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch lúc 16 giờ ngày 24/11/2023, thọ 81 tuổi.

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ vốn nổi tiếng là một nhà tu hành uyên bác, là dịch giả của nhiều bộ kinh, luật, luận, tác giả của các công trình nghiên cứu Phật học giá trị.

Ông thông thạo nhiều ngoại ngữ, là nhà thơ, dịch giả và từng có nhiều hoạt động được cho là bất đồng với chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Nhà thơ, thiền sư Tuệ Sỹ là một trong những tên tuổi trẻ có uy tín nhất trong những danh tính nổi bật của văn học miền Nam giai đoạn 1963-1975, theo các tài liệu sau này công bố ở hải ngoại.

Nhà văn Viên Linh từng viết về uy tín của thầy Tuệ Sỹ trên lĩnh vực Phật học và Triết học ở Viện Đại học Vạn Hạnh :

"Trong các nhà tu hành trẻ tuổi hồi thập niên ’70, khuôn mặt của Tuệ Sỹ, vóc dáng của một hiền giả, nhìn vào, nói tới, là nhìn vào, nói tới một tinh thần, một phong cách sáng lạn".

Giai đoạn sau 1975

Trong số các sự kiện gây chấn động Phật giáo Việt Nam thời gian trước là việc ông bị bắt năm 1984, sau đó bị chính quyền Việt Nam tuyên án tử hình năm 1988, với tội danh "âm mưu lật đổ chính quyền nhân dân".

Sau các đợt vận động và sự can thiệp của các tổ chức quốc tế, tu sĩ Thích Tuệ Sỹ thoát án tử năm 1998.

Cũng trong năm này, ông cùng bảy người Việt khác được Tổ chức Human Rights Watch tặng giải thưởng nhân quyền Hellmann-Hamett Awards.

Thời điểm tháng 9/2022, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ đã nhận vai trò lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất, thay Hòa thượng Thích Quảng Độ, người viên tịch vào ngày 22/02/2020. Đây là giáo hội không được nhà nước công nhận.

Trên mạng xã hội, nhiều người bày tỏ lòng tiếc thương trước sự ra đi của Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ. Một số người trích đăng lại một đoạn trong ‘Thư gửi các tăng sinh Thừa Thiên-Huế’ của ông :

"Nhẫn nhịn đời nhưng không để cho quyền lực đen tối của đời sai sử. Tùy thuận thế gian, nhưng không tự đánh chìm trong dòng xoáy ô trược của thế gian. Các con hãy tự rèn luyện cho mình một tín tâm bất hoại ; một đức tính dũng mãnh vô úy ; nỗ lực tự huân tập trí tuệ bằng văn, tư, tu để nhìn rõ sự tướng chân ngụy, để thấy và biết rõ mình đang ở đâu, đang đi về đâu ; không nhắm mắt phóng càn theo cỗ xe lộng lẫy bên ngoài nhưng rệu rã bên trong, đang lao xuống dốc dài không định hướng...".

Các quan điểm nói trên không được báo chí chính thống Việt Nam thừa nhận và đăng tải.

Báo Giác Ngộ chỉ giới thiệu đóng góp của ông về mặt học thuật, triết học và Phật học và không đề cập đến phần hoạt động khác :

"Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ được biết nổi tiếng về sự uyên bác, thông thạo nhiều loại cổ ngữ lẫn sinh ngữ như : Hán văn, Phạn văn, Tạng văn, tiếng Anh, Pháp, Đức, Nga… Trong gần trọn cuộc đời, Hòa thượng dành phần lớn thời gian và tâm huyết của mình cho việc phiên dịch và chú giải kinh điển, đặc biệt là tạng kinh A-hàm. Các dịch phẩm nổi bật của Hòa thượng đã được xuất bản chính thức, đến với độc giả trong và ngoài nước".

BBC sẽ đăng thêm các bài về Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ và Phật giáo Việt Nam trong những ngày tới.

BBC, 24/11/2023

******************************

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch

RFA, 24/11/2023

Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ, Chánh Thư ký Xử lý Thường vụ Viện Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất), viên tịch

phatgiao6

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, Chánh Thư ký Xử lý thường vụ Viện Tăng thống Giáo hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất - Thầy Hạnh Viên

Mạng báo Giác Ngộ loan tin Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ viên tịch vào lúc 16 giờ chiều ngày 24/11/2023 tại Chùa Phật Ân, tỉnh Đồng Nai.

Ông sinh năm 1943 tại Paksé (Lào), nguyên quán tại tỉnh Quảng Bình, pháp úy Nguyên Chứng.

Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ từng bị chính quyền Hà Nội bắt đi học tập cải tạo ba năm từ năm 1978. Vào tháng 9/1988, ông bị tuyên án tử hình với cáo buộc "hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân". Tuy nhiên, do sự vận động của quốc tế, án tử hình đối với ông được giảm xuống chung thân. Ông được trả tự do vào ngày 1/9/1998. Vào năm 2003, ông bị chính quyền Việt Nam áp lệnh quản chế hai năm.

Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ được suy cử làm Chánh Thư ký xử lý thường vụ Viện Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vào tháng 8/2022 theo di chúc của Đệ ngũ Tăng thống Thích Quảng Độ, người viên tịch trước đó vào tháng 2/2020.

Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ là một học giả uyên bác về Phật Giáo. Ông còn làm thơ và viết truyện ngăn.

Tổ chức Giám sát Nhân quyền Human Rights Watch vào năm 1998 trao cho ông giải Hellman-Hammet.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không được chính quyền Việt Nam hiện nay thừa nhận. Lãnh đạo cùa giáo hội bị nhà cầm quyền đàn áp, sách nhiễu kể từ sau khi cuộc chiến Việt Nam kết thúc vào tháng 4 năm 1975.

RFA, 24/11/2023

*****************************

Thích Tu S, v tu sĩ ‘xut chúng’ v tri thc và giáo dc

VOA, 24/11/2023

Đi lão Hòa thượng Thích Tu S là mt bc tăng tài xut chúng ca Pht giáo Vit Nam vi kiến thc uyên bác, Pht hc uyên thâm và có nhiu đóng góp vào công vic giáo dc và nghiên cu kinh đin Pht giáo, nhng người tng quen biết Hòa thượng nói vi VOA.

phatgiao7

Hòa thượng Thích Tu S (phi) đng cnh Hòa thượng Thích Huyn Quang (gia), Đc Đ T Tăng thng, và Hòa Thượng Thích Qung Đ (trái), Đc Đệ ngũ Tăng thng

Hòa thượng Tu S sinh năm 1943 ti Lào, trưởng thành trong cái nôi ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht min Nam trước năm 1975. Ông tng là giáo sư ca Đi hc Vn Hnh t khi còn rt tr.

Sau năm 1975, ông không tham gia vào Giáo hi Pht giáo Vit Nam do chính quyn cng sn vn đng thành lp. Ông b bt vào năm 1984 v ti Hot đng lt đ chính quyn nhân dân và b kết án t hình, nhưng sau 4 năm thì được th dưới áp lc ca cng đng quc tế.

Hi tháng 9/2022, Hòa thượng Tu S cho biết ông đã làm theo di nguyn ca c Đi lão Hòa thượng Thích Qung Đ, Đc Đệ ngũ Tăng thng, là tái lp Hi đng Giáo phm Trung ương ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht và Hi đng này đã suy c ông làm Chánh thư ký X lý Thường v Vin Tăng thống.

Bên cnh là mt nhà giáo dc Pht giáo, ông còn được đến như là nhà văn, nhà thơ và dch gi. Ông được cho là thông tho nhiu ngoi ng như tiếng Phn, tiếng Pali, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Hoa và tiếng Nht.

'Làm sáng t Pht giáo bng ngôn ng hin đi'

T min nam California, Giáo sư Đoàn Viết Hot, người cùng ging dy vi Hòa thượng Tu S ti Đi hc Vn Hnh trước năm 1975, nói ông rt kính trng người đng nghip tr hơn ông mt tui này.

"Thy còn tr mà đã rt già dn, là ging viên đi hc có hiu biết và kiến thc thông tu", Giáo sư Hot nói vi VOA hi tháng 10/2023, lúc Hòa thượng lâm trng bnh.

Giáo sư Hot nhn xét : "Cái hay ca thy Tu S là, dù là mt tu sĩ nhưng ông giao tiếp vi xã hi như là mt người bình thường, tc là ông rt d gn".

Ông cũng ch ra Hòa thượng Tu S là người rt trc tính, tôn trng s tht, nói sao nghĩ vy ch không gi ming nhiu. "V tu sĩ như thy Tu S thì không th nào thích hp dưới chế đ cng sn", ông nói.

V nhng điu Hòa thượng Tu S tng lên tiếng, Giáo sư Hot nói không đ cp đến chính tr mà ch nói v tư tưởng, các vn đ v con người, v xã hi.

Sau năm 1975, Hòa thượng Thích Tu S đã đi ngược đường vi người thy mà ông rt mc tôn kính và xem như bn sư là Hòa thượng Thích Trí Th, lúc đó là Vin trưởng Vin Hóa đo ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht nhưng sau đó tham gia vào công cuc vn đng thng nht Pht giáo ca chính quyn và tr thành lãnh đo ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam.

Đánh giá v đóng góp ca Hòa thượng Tu S, giáo sư Hot nói : "Công lao ln nht ca ông là v mt tư tưởng, hiu theo nghĩa là làm sáng t đo Pht".

Giáo sư Hot ch ra nhng bài viết ca Hòa thượng Tu S trong nhng n bn ca Đi hc Vn Hnh cũng như nhiu nơi khác là ‘đã làm sáng t Pht giáo bng ngôn ng hin đi.

Trong ging dy, Hòa thượng Tu S ging dy cho sinh viên s cao sâu ca đo Pht bên ngoài kinh sách, cũng theo li v giáo sư đng nghip này ca hòa thượng.

‘Tm gương cho tăng ni

Sau khi chp chưởng công vic ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam Thng nht, Hòa thượng Thích Tu S đã mi thêm các v hòa thượng đ năng lc đ b sung vào Hi đng Phiên dch Đi Tng Kinh vn có 18 v khi thành lp vào năm 1973 nhưng đến gi đã viên tch hết ch còn li bn thân Hòa thượng Tu S và Đi lão Hòa thượng Thích Thanh T, người sáng lp Thin phái Trúc Lâm hin đã 100 tui.

Hin Hi đng đã dch và in xong 29 tp ca b Thanh Văn Kinh, tc là mt phn ca Tam Tng Kinh, và đã cho công b hi đu năm nay. Hi đng s tiếp tc dch các phn còn li ca Đi Tng Kinh ra tiếng Việt.

Thượng ta-Tiến sĩ Thích Nht T, phó Vin trưởng thường trc ca Hc vin Pht giáo Vit Nam ti thành ph H Chí Minh thuc giáo ca Nhà nước, đánh giá cao công trình dch kinh đin ca Hòa thượng Tu S.

"Đóng góp ca Hòa thượng Tu S xng đáng là đc nht trong cng đng tăng ni chiu sâu, thut ng, chú thích rt đng cp", ông nói và cho biết ông là tng biên tp ca d án dch Đi Tng Kinh ca Giáo hi Pht giáo Vit Nam vn din ra song song vi công vic ca nhóm Hòa thượng Tu S.

"Riêng phn đóng góp ca Hòa thượng Tu S thì phong cách dch ca hòa thượng rt là chuyên môn, có đ sâu và tính hc thut cao. Rt khó tìm được nhà nghiên cu Pht hc có đng cp tương đương thi đim hin nay".

Nói vi VOA hi tháng 10, Thượng ta-Tiến sĩ Thích Nht T đưa ra nhn đnh v ba phương din ca hòa thượng Tu S : th nht là thn đng Pht giáo vì đã có nn tng v Pht hc khi còn tui thơ ; th hai là trong nghiên cu, Hòa thượng Tu S đã ‘đi rt là xa so vi các hòa thượng cùng la tui ; th ba là có đng cp quc tế.

"Tm gương ca Hòa thượng Tu S đã tr thành nim khích l rt ln đi vi các thế h tăng ni bt lun đi theo bt c ý thc h giao tiếp nào, sa môn pháp phái nào".

Khi được hi v vic Hòa thượng Tu S chng đi Giáo hi Pht giáo Vit Nam vn là t chc do nhà nước qun lý, Thượng ta Thích Nht T nói không có gì đáng tiếc vì mi người mt hnh nguyn hành đo riêng.

‘Sc hút đc bit

T Sài Gòn, nhà thơ Đ Trung Quân nói vi VOA hi tháng 10, rng ông đã được đc các tác phm ca Hòa thượng Tu S và có cơ duyên tiếp xúc vi thy tương đi gn, trong đó có ln ông đến d dp Hòa thượng ra mt mt tp thơ và đến thăm Hòa thượng mt ln trước khi đi dch bùng phát.

c thơ ca Thy tôi phi đc vi cm quan ca mt người biết ít nhiu v Pht hc trong khi tôi không có nn tng Pht hc nhiu và sâu", nhà thơ Đ Trung Quân, vn là người Công giáo, nói vi VOA. "Thơ ca thy phi đc dưới mt ch".

"Tôi không dám nghĩ rng mình cm nhn được s uyên bác ca thy trong thơ, không dám nói mình có th hiu được hết", ông nói thêm.

Khi được hi có n tượng như thế nào v Hòa thượng Tu S, ông Đ Trung Quân nói : "Mt người gy gò nhưng có sc thu hút ln đi vi người đi din, ít nht là tôi. Tôi cm thy Thy là người khiêm nhã nhưng uy lc thu hút mnh m.

Theo li ông thì Hòa thượng Tu S là người rt im lng nhưng có n cười ca mt hin gi.

Nhà thơ này ch ra Hòa thượng Tu S là bc chân tu có đy đ bi, trí, dũng tc là t bi, trí tu và dũng khí’. "T bi là thy không dám làm đau mt cành hoa", ông gii thích.

"Thy đã bước qua tt c nhng kh nn mà chính quyn đã dành cho thy cũng trên dưới hơn 10 năm. Thy ung dung, t ti đi qua mi kh nn mt cách can đm".

Ngoài thơ thì ông Đ Trung Quân còn đc các trước tác ca Hòa thượng Tu S v văn chương, chng hn như cun Nhng phương tri vin mng viết v thi sĩ Tô Đông Pha mà ông cho rng giúp ông m mang mt tng nc văn chương không được hc nhà trường’.

VOA, 24/11/2023

Additional Info

  • Author BBC, RFA, VOA
Published in Việt Nam

Hòa Thượng Tu S và Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất trong dòng sng ca dân tc và hướng đi ca thi đi

Th Nghĩa Trn Trung Đo, VOA, 24/11/2023

Hòa thượng Tu S biết mình thân đang mang trng bnh. Khó khăn duy nht mà ngài không th vượt qua là thi gian. Vì không có đ thi gian đ làm hết nhng điu mình mong mun nên Hòa thượng ưu tiên hóa nhng đ án, nhng công vic phi làm.

tuesy1

Hòa thượng Thích Tu S, Chánh Thư ký kiêm X lý Thường v Vin Tăng thng Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Ch tch Hi đng Phiên dch Tam Tng Lâm Thi, C vn Hi đng Hong pháp Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, đã viên tch đúng 4 gi chiu ngày 24/11/2023, gi Việt Nam. (Hình : Trích xut t hoavouu.com)

Dù đng t góc cnh nào, không ai có th ph nhn vai trò và s đóng góp ca Pht giáo vào dòng sng ca dân tc Vit. Đo Pht là mt tôn giáo rt đc bit trong nn văn minh nhân loi vì đáp ng được các khao khát ca con người theo tng thi đi không phân bit màu da hay sc tc.

Kinh đin ging nhau nhưng đo Pht mang sc thái riêng khi đến mi quc đ đ t đó có Pht giáo Nht Bn, Pht giáo Trung Hoa, Pht giáo Thái Lan, Pht giáo Vit Nam v.v... Nhưng đo Pht ti Vit Nam rt khác. Đo Pht Vit Nam hòa tan trong tâm hn mi con người. Tinh thn Pht giáo bàng bc trong li ru ca m, li dy bo ca cha. Mt câu thơ, câu văn được các tác gi viết ra đã có tư tưởng Pht giáo dù tác gi không phi là mt tín đ Pht giáo.

Khi dng chân ti Vit Nam, đo Pht không ch đem li cho con người nhng phương tin cn thiết đ đt đến gii thoát, an lc như ti nhiu nơi khác mà còn dung hóa và dung hp mt cách hài hòa vào dòng sng dân tc, góp phn quan trng trong vic xây dng nn tng văn hóa, đo đc ca dân tc và là thành lũy tinh thn đ bo v Vit Nam.

Sau nhiu trăm năm b đóng khung trong t thư ngũ kinh Nho giáo ri Trnh Nguyn phân tranh, dân tc Vit li phi đi din vi Thc dân xâm lược. Ông bà chúng ta bàng hoàng trước sc mnh cơ khí ca Thc dân. Vit Nam tr thành mt thuc đa ca Pháp nhưng tinh thn Vit Nam được hun đúc sut nhiu ngàn năm không vì thế mà mt đi. Dòng văn hóa vn tiếp tc chy dù phi chy qua nhng vách đá cheo leo và có khi phi nh tng git xung trái tim người yêu nước.

Người Vit quan tâm đng trước hai chn la (1), đi vay mượn các ch thuyết ngoi lai, mượn súng đn ca ngoi bang v đ "gii phóng dân tc", thc cht là thay mt hình thc nô l này bng hình thc nô l khác (2), nâng cao nhn thc văn hóa, xã hi, chính tr phù hp vi hướng đi thi đi kết hp vi phát huy ni lc dân tc đ t khai hóa chính mình thay vì "b khai hóa" bi thc dân.

Đ tn ti, vượt qua và vươn lên, chư t Pht giáo chn con đường th hai. Con đường đó không phi tìm đâu khác, không vay mượn ca ai khác mà tr v và phát huy nhng t cht uyên nguyên ca dân tc. Ni dung ca hành trình v ngun đó chính là phong trào chn hưng Pht giáo bt đu vào nhng năm cui ca thp niên 1920.

Ging như ngài Anagarika Dharmapala (1864-1933), nhà văn và nhà đu tranh cho nn đc lp Tích Lan, các t Khánh Hòa, Giác Nguyên, Khánh Anh, Giác Tiên, Phước Hu, T Liên, Trí Hi ca Vit Nam cũng đã ri nhng thin phòng đ chng gy trúc đi vào lòng đt nước. Các ngài lng nghe ni đau ca dân tc, đánh thc tinh thn yêu nước, đc lp t ch trong lòng mi người dân Vit đ qua đó phc hưng dân tc bng phương tin giáo dc bi vì ch nâng cao nhn thc mi có th chuyn hóa hai ngun bo lc đến t Tây phương gm ch nghĩa thc dân và ch nghĩa cng sn.

Con đường chn hưng Pht giáo như chư t vch ra là mt con đường dài, cn nhiu thi gian và đy khó khăn nhưng là con đường đích thc.

Sau nhiu thăng trm, gian khó và hy sinh, cuc hành hương v ngun ci đó đã dn đến s ra đi ca Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất) vào tháng Giêng, 1964 ti Chùa Xá Li, Sài Gòn. "Thng nht", trong ý nghĩa đó không ch là mt tp hp mang tính hình thc ca 11 giáo phái ký tên trong Hiến chương 1964 mà là bước phát trin cao hơn ca mt truyn thng đã có t nhiu ngàn năm.

Được thành lp trong mt giai đon lch s đy ng nhn, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất d được hiu như là kết qu ca mt biến c chính tr. Biến c có th là im v" đ Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất được hình thành nhưng các giá tr hàm cha trong Hiến chương 1964 ca Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không đơn gin ch là kết qu ca vic đi thay mt chế đ.

T đó đến nay, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là nơi gi gìn các giá tr tinh thn, các truyn thng văn hóa, lch s hai ngàn năm và sau này ca Pht giáo Vit Nam. Dù bi ph, dù rêu phong căn nhà Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vn là căn nhà chính danh và chính thng ca mi người con Pht Vit Nam.

Lch s ca Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất t khi ra đi tháng Giêng, 1964 cho ti khi Hòa thượng Thích Tu S chính thc đm nhim chc v Chánh Thư ký kiêm X lý Thường v Vin Tăng thng đã gn 60 năm vi không biết bao nhiêu gian khó.

Đo Pht ti Vit Nam không ch gm mt nhóm nh nhng tu sĩ b tha hóa mà chúng ta thường nghe hay thy ti Vit Nam. n mình trong đám mây đen là ánh sáng ca vng dương trí tu và che giu dưới lp rêu xanh là nhng viên ngc t bi nhn nhc. Hàng ngàn, hàng vn tăng sĩ Pht giáo đang âm thm chuyên tâm tu tp ch cơ hi đóng góp thiết thc cho đo pháp và dân tc. Các bc Như Lai Trưởng T đó đang dâng hiến cuc đi cho Pht giáo Vit Nam và Dân tc Vit Nam trong nhiu cách khác nhau trên khp ba min đt nước. H có th chưa nghe nhiu v Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất hay chưa đng hn v phía Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Nhưng không sao. Tt c vn còn đó. Mt mai khi có điu kin thun li chư tôn đc tăng ni s gp nhau trong tinh thn hòa hp và thanh tnh tăng đoàn dưới mt mái nhà Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.

Đi lão Hòa thượng Thích Qung Đ, Đ ngũ Tăng thng Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất viên tch ngày 22/2/2020. Trong di chúc, ngài y thác quyn điu hành Vin Tăng thng cho Hòa thượng Thích Tu S : ng đu vào v trí ca Vin Tăng thống bo đm tiếp tc s mnh ca Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất trong tương lai. Tôi hoàn toàn tin tưởng và y thác trng trách này cũng như trao toàn quyn cho Hòa thượng Tu S điu hành mi hot đng ca Giáo hội" (Quyết Đnh S T4/QĐ/TT/VTT ca Đệ ngũ Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất).

Tinh hoa và trí tu bc phát trong nhng ngày tháng cui đi giúp Đệ ngũ Tăng thống nhìn li con đường giáo hi đã đi qua và thy rõ hơn con đường trước mt mà đo Pht Vit Nam phi hướng ti. Ngài trao trng trách cho Hòa thượng Thích Tu S bi vì, ngoài cơ s pháp lý là Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất và bên cnh s thông minh, uyên bác nhiu lãnh vc, Hòa thượng Tu S trước hết vn là con người văn hóa và có mt tm nhìn rt xa v tương lai Dân tc và Pht giáo.

Là mt bc cao tăng dâng hiến c cuc đi cho Đo pháp và Dân tc, Đi lão Hòa thượng Thích Qung Đ biết cuc vn đng chn hưng Pht giáo t thp niên 1920 chưa dng li mà là mt tiến trình liên tc và phi bt đu ngay t nn móng. Đi lão Hòa thượng Thích Qung Đ tin tưởng rng dưới s lãnh đo ca Hòa thượng Tu S mt cánh ca mi s m ra đ Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất bước đi cùng thi đi.

Hòa thượng Tu S biết mình thân đang mang trng bnh. Khó khăn duy nht mà ngài không th vượt qua là thi gian. Vì không có đ thi gian đ làm hết nhng điu mình mong mun nên Hòa thượng ưu tiên hóa nhng đ án, nhng công vic phi làm. Tt c ch vì mt mc đích như ngài viết trong Thông Bch Thnh C Hi đng Hong pháp : "mang ngn đèn chánh pháp đến nhng nơi tăm ti, cho nhng ai có mt đ thy, dng dy nhng gì đã sp đ, dng đng nhng gì đang nghiêng ng".

Ni dung Pht cht cha đng trong Hiến Chương ca Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (tu chính ngày 12/12/1973) hoàn toàn không thay đi nhưng đưa đến cho mi người mi nơi bng nhng phương tin nhanh chóng chưa tng có nh kết qu ca cuc cách mng tin hc cui thế k 20.

Trong "thế gii phng" ngày nay, khong cách không gian và thi gian không còn là nhng tr ngi mà là nhng tin nghi cn được tn dng. Kết qu thy rõ, ch trong vòng chưa ti hai năm Tng Thanh Văn 29 cun trong Tam Tng Kinh Đin đã được n hành và công b. K diu thay ! Sau gn na thế k ngưng tr vì nhiu lý do nhưng nhng li dy ca Đc T Ph Thích Ca Mâu Ni vn tiếp tc chy vào dòng văn hóa Vit Nam và dòng văn minh nhân loi.

Hòa thượng Chánh Thư ký Vin Tăng thống cũng biết vic m cánh ca, dng li vào cũng ch là phương tin, đào to tăng tài đ bước vào cánh ca đó mi chính là mc tiêu quan trng ca Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất hôm nay và mai sau. Mt căn nhà đp bao nhiêu nhưng không được gìn gi, sa sang, mt ngày cũng dt nát và sp đ. Truyn thng nếu không biết phát huy s sm tr thành mt thói quen lc hu.

Sau thi gian b bnh Hòa thượng Thích Tu S, Chánh Thư ký kiêm Xử lý Thường vụ Vin Tăng thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Chủ tịch Hội đồng Phiên Dch Tam Tng Lâm Thi, C Vn Hội đồng Hong pháp Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, đã viên tch đúng 4 gi chiu ngày 24/11/2023 nhm ngày 12 tháng 10 năm Quý Mão, Pht lch 2567 ti Phương Trượng Đường Chùa Pht Ân, Long Thành, Đng Nai, Vit Nam, tr thế 79 năm, 41 h lp.

Đi lão Hòa thượng Thích Huyn Quang, Đi Lão Hòa thượng Thích Qung Đ, Hòa thượng Thích Tu S là ba bc tôn đc khai sáng mt thi đi mi ca Pht giáo Vit Nam.

Dù dc đá cheo leo, dòng Sui T v diu vn chy dài theo lch s dân tc. Mi thi k đu có nhng bc cao tăng thc đc đng ra chèo lái con thuyn đo pháp. Công đc ca các ngài s không rơi vào quên lãng mà đã n thành nhng bông Hoa Đàm làm đp con đường hong dương Chánh Pháp ca đc Thế Tôn.

Nhiu người lo lng, mt mai khi các bc cao tăng thc đc ca Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất viên tch, các thế h tăng sĩ và Pht t sau này s không biết gì v Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Xin đng bi quan. Lch s nhân loi đã chng minh, bo lc có th thay đi mt th chế nhưng không th xóa đi mt nn văn hóa và Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là mt phn không th thiếu ca nn văn hóa Vit Nam.

Không mt bc cao tăng thc đc nào tht s ra đi. Hành trng ca quý ngài vn in du sâu đm trong lòng Dân Tc và Đo Pháp. Tác phm ca các ngài viết, nhng li dn dò ca các ngài s còn mãi mãi. Tiếng dương cm vn réo rt vng theo dòng Sui T Bi. Đi người "như sương mai, như ánh chp, mây chiu" như Hòa thượng viết trong thơ nhưng ngn la tin yêu và hy vng không bao gi tt cho đến khi nào dân tc Vit Nam còn tn ti trên mt đt này.

Thị nghĩa Trần Trung Đạo

Nguồn : VOA, 24/11/2023

Additional Info

  • Author Trần Trung Đạo
Published in Diễn đàn

Có hai nhà sư là bn cùng tu tu vin Thũpãrãma, nm trong thành ph Anurãdhapura, th đô ca vương quc mang cùng tên. Mt trong hai ông sư không thích đi sng đô th, đã t giã bn, đi v phía Đông ti mt ngôi chùa khác trong rng, n dt. Ông thy kia li tu vin.

vulan1

Hòa Thượng Tu S. (Hình : Trích xut t hoavouu.com)

Sau mười năm, mt ba ông sư trên rng nghĩ mình nên mi người bn cũ ti chia s cuc sng trên sơn cc thanh tnh. Ông tr v tu vin Anurãdhapura, nghĩ rng mình s được người bn đng tu tiếp đón, các Pht t hu h, cơm bưng nước rót đy đ. Nhưng không có gì c. Hai nhà sư cùng đi kht thc, c ngày ch được cúng dường mt tô cháo loãng.

V sư t rng núi v bèn hi người bn cũ có phi ngày nào cuc sng cũng như vy hay không. Ông thy li thành ph tr li rng thường thường ch có thế thôi. V khách tăng bèn r ông bn hãy lên sơn cc, trong rng vi mình, cuc sng d chu hơn. Ông thy th đô đng ý.

Hai người đi tiếp, đi qua cng thành, ông thy t rng v thy ông kia quay đi hướng ra ngoài, ngc nhiên hi :

- Thy tính đi đâu vy ?

- Thy mi r tôi đi v sơn cc vi thy mà ?

- Nhưng thy không tr v chùa ly đ đc gì sao ?

- Tôi ch có mi cái bình bát này thôi. Còn cái giường, cái ghế là đ đc ca chùa. Tôi không có gì hết.

Ông thày t chùa trên rng v nói :

-Tôi cn tr li chùa. Tôi còn đ đó cái l dng du đt, cái túi dép và cây gy.

- Thy v đây my ngày mà đã có được nhiu th nh !

Ông thày rng tr v nhìn người bn cũ, thú nhn : "Tu như thy thì ch nào cũng là sơn cc !"

Nhng đ t đu tiên ca Đc Thích Ca phn ln sng gin d như ông thày "không có gì ngoài cái bình bát" th đô Anurãdhapura. Chc ông sng chùa Thũpãrãma không lâu trước hay trong thế k th 5, khi câu chuyn được ghi li. Đo Pht đã truyn ti hòn đo Sri Lanka vào thi vua Ashoka, thế k th hai trước Tây lch, cho đến bây gi nhiu người vn còn hành trì, chc cũng nh nhng v tăng sĩ như ông thy trên. Nếp sng thanh tnh ca các v tu sĩ như ông, th hin trong tp th "tăng già" (sangha) t hơn 2,500 năm nay khp Châu Á, và trên thế gii, là mt nn tng bn cht cho đo Bt.

Vit Nam, Hòa thượng Thích Tu S mi viết mt bc thư, "Thư Khánh Tuế", gi đến "Chư Tôn Đc", và Pht t, nhân mùa Vu Lan, sau ba tháng an cư. Bc thư viết, "Cùng chung nim vui ca bn chúng, nương theo uy đc Tăng-già, tôi kính gi đến Chư Tôn đc li chúc mng đã hoàn mãn ba tháng tĩnh tu …"

Trong bc thư trên Hòa thượng Thích Tu S viết, "Trong lch s hong hóa lâu dài, Tăng-già, chúng đ t Pht, t th vn thanh tnh và hòa hip, là c xe vng chc mà Đc Thích Tôn đã tác thành …" làm công vic truyn bá giáo pháp "ch bng đc t vô lượng", và "th tính thanh tnh hòa hip ca Tăng-già".

Hòa thượng Tu S nhn mnh "Tăng-già hòa hip s là ngn hi đăng bt đng trước mi sóng gió ;" và k li, "Cho đến nhng ngày tháng cui cùng, bng các tâm thư, Đc Đ Ngũ Tăng Thng (Hòa thượng Thích Qung Đ) đã thiết tha kêu gi Tăng-già hòa hip".

Hòa thượng Thích Tu S viết bc thư đã nhc li lch s Pht giáo Vit Nam gn đây, vi vic thành lp Giáo hội Phật giáo Vit Nam Thng Nht năm 1963. Nhưng sau năm 1975 "mt Giáo hi mi được thành lp vi đnh hướng Đo Pháp - Dân tc - Xã hi ch nghĩa"… phi theo nh hướng xã hi ch nghĩa" mà Hòa thượng Tu S thy là "Mt đnh hướng mơ h áp đt vào lch s Vit Nam, trong quá kh cũng như hin ti". Giáo hi mi đó do "Ban Tôn Giáo Chính ph trc tiếp điu hành, t trung ương đến đa phương". H được t dưới s ch đo ca Mt Trn T Quc", chi nhánh ca "mt Đng chính tr chuyên chính…"

Nhưng Đi hi VIII Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất năm 1999 "đã đng tâm nht trí suy c bn v lãnh đo : Hòa thượng Thích Huyn Quang, Vin Tăng Thng ; Hòa thượng Thích Đc Nhun, C vn Vin Hóa Đo ; Hòa thượng Thích Qung Đ, Vin Trưởng Vin Hóa Đo ; và Thượng ta Thích Tu S, Tng Thư ký Vin Hóa Đo".

Năm ngoái, v tăng thng sau cùng, Hòa thượng Thích Qung Đ đã viên tch. Cho đến nay, nhiu người vn thc mc không biết Giáo hội Phật giáo Vit Nam Thng Nht đang đi v đâu. Trong bc "Thư Khánh Tuế" mùa Vu Lan này, có my đim quan trng được Hòa thượng Tu S nêu ra, nên ph biến cho mi người cùng biết.

Th nht, Hòa thượng Tu S xác đnh "Tôi được y thác nhim v kế tha" và đã không ngn ngi "Khâm tha y thác" theo ý C Tăng Thng Thích Qung Đ". Đ đáp li "…di chúc y thác ca Đc Đ Ngũ Tăng Thng", Thày Tu S "trông lên T đc uy nghiêm, vô kh ni hà, tôi cúi đu lãnh th".

Vi bc "Thư Khánh Tuế", Hòa thượng Thích Tu S - Đương kim X Lý Thường V Vin Tăng Thng Giáo hội Phật giáo Vit Nam Thng Nht, đã nhc nh, giúp cho Pht t trong nước và hi ngoi có th yên tâm, vì Giáo hội Phật giáo Vit Nam Thng Nht vn tn ti và theo đui mc tiêu phc v đo pháp và dân tc.

Bc thư được gi ti quý v lãnh đo tinh thn trong cng đng Phật giáo Vit Nam và thế gii, nhn mnh đến li di hun Hòa thượng Thích Qung Đ khi ngài kêu gi Tăng-già hòa hip. Đc c Tăng Thng nói, "Mt Giáo hi mà không y ch trên y x Tăng-già hòa hip ch là mt ngôi nhà trên bãi cát, lc t tn còn chưa đ, nói gì đến hong pháp li sanh".

T 25 thế k nay, Tăng Già vn là nn tng đ gi gìn và truyn bá Pht giáo. Câu chuyn ngôi hai v tăng sĩ trong ngôi chùa th đô Anurãdhapura được k li trongVisuddhimagga (Đường Thanh Tnh) ca Buddhaghosa. V đi sư này đã tng sng tu vin Thũpãrãma k trên vào th k th năm. Trước đó mt thế k, nhà sư Pháp Hin người Trung Quc đã đi n Đ và Tích Lan thut li rng tu vin này có ba ngàn tăng sĩ. Vương quc Anurãdhapura cai tr mt phn ba đo Sri Lanka (Tích Lan) min Bc, t thế k th Tư trước Tây lch cho đến thế k 11. Vương quc đã m mang h thng kênh đào và h cha nước giúp nông nghip phát trin. Chế đ bn vng gn 15 thế k mt phn cũng nh gii tăng già thanh tnh, hòa hip, và khuyến khích dân chúng sng theo giáo lý t bi, trí tu.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 09/09/2020

Additional Info

  • Author Ngô Nhân Dụng
Published in Diễn đàn