Nguyễn Phú Trọng đề cập biện pháp ‘pháp lý’ cho Biển Đông trong thông điệp gửi Liên Hiệp Quốc

VOA, 25/09/2020

Hôm 25/9, trong thông điệp gửi đến Liên Hiệp Quốc, Tổng bí thư – Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Phú Trọng khẳng định việc áp dụng các biện pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp trên Biển Đông, bao gồm các "tiến trình ngoại giao và pháp lý". Ngoài ra, ông Trọng cũng kêu gọi xóa bỏ cấm vận đơn phương đối với Cuba.

Tổng bí thư – Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Phú Trọng khẳng định việc áp dụng các biện pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp trên Biển Đông, bao gồm các "tiến trình ngoại giao và pháp lý", trong thông điệp gửi đến Liên Hiệp Quốc ngày 25/9/2020.

Phát biểu trong video được thu sẵn dài hơn 10 phút sau phần giới thiệu của Đại sứ Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc Đặng Đình Quý, ông Nguyễn Phú Trọng nói :

"Chúng tôi khẳng định cam kết cùng các nước trong và ngoài khu vực duy trì, thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 ; tuân thủ các nguyên tắc kiềm chế, tránh các hành động đơn phương làm phức tạp tình hình, giải quyết tranh chấp và khác biệt bằng các biện pháp hòa bình, bao gồm các tiến trình ngoại giao và pháp lý.

Giới quan sát cho rằng đây là lần đầu tiên nhà lãnh đạo cao nhất của Việt Nam lên tiếng tại diễn đàn lớn nhất thế giới, khẳng định lập trường của Hà Nội về vấn đề tranh chấp Biển Đông, đề cập đến giải giải pháp pháp lý, chứ không đơn thuần chỉ bám theo biện pháp ngoại giao mà Việt Nam theo đuổi bấy lâu nay.

Nhận định về phát biểu của ông Trọng, Tiến sĩ luật Hoàng Việt ở Thành phố Hồ Chí Minh nói với VOA :

"Chủ tịch nước Việt Nam đã nêu ra cả hai biện pháp : ngoại giao và pháp lý. Điều này phù hợp với các tin đồn gần đây khi báo chí quốc tế dự đoán khả năng Việt Nam sẽ sử dụng biện pháp pháp lý trong trường hợp Trung Quốc tiếp tục có những hành vi hung hăng vi phạm vùng biển của Việt Nam trên Biển Đông.

"Phát biểu này thể hiện quyết tâm của người đứng đầu giới lãnh đạo Đảng, và Nhà nước, và trong đó biện pháp ngoại giao vẫn được đặt hàng đầu và sau đó là biện pháp pháp lý. Như vậy, biện pháp ngoại giao vẫn là cơ bản".

Trong bài phát biểu, ông Trọng nói : "Trong vai trò là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021, Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực thúc đẩy đối thoại, giảm căng thẳng, đối đầu, tìm giải pháp công bằng, hợp lý để giải quyết các vấn đề hòa bình, an ninh khu vực và quốc tế".

Ngoài ra, ông Trọng cũng lên tiếng về các "hành động đơn phương và áp đặt" dù không nêu tên cụ thể một quốc gia nào. Ông kêu gọi đề cao và thúc đẩy những chuẩn mực hành xử của cả các nước lớn và nhỏ trong quan hệ quốc tế đương đại. Đặc biệt, ông kêu gọi xóa bỏ cấm vận Cuba.

Nguồn : VOA, 25/09/2020

********************

Nguyễn Phú Trọng đăng đàn ở Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc

Trương Nhân Tuấn, 26/09/2020

Hôm qua ông Trọng "đăng đàn" ở Đại Hội đồng Liên hiệp quốc, qua hình thức "video conference", "gởi thông điệp" tới "cộng đồng nhân loại".

Cứ tưởng "cờ đến tay" ông Trọng sẽ "phất đẹp", vì nó rất cần thiết để đánh bóng lại hình ảnh "tổng bí thư kiêm chủ tịch nước" vốn đã bị "lu căm" do vụ Đồng Tâm.

Nhưng than ôi ! Ông Trọng không thoát khỏi cái "áo giáp" cứng nhắc của "nghĩa vụ quốc tế", thực chất là cái "mu rùa" ý thức hệ cộng sản. Rõ ràng ông Trọng đã "nô lệ" vào ý thức hệ qua việc đề cao "nghĩa vụ quốc tế" và bỏ quên lợi ích của quốc gia, dân tộc, nhứt là bỏ quên vấn đề lãnh thổ và hải phận Biển Đông đang bị đe dọa trước tham vọng của đế quốc Trung Quốc.

Ông Trọng đã bỏ qua một dịp may hãn hữu để tố cáo trước dư luận quốc tế các hành vi côn đồ, ỷ lớn hiếp bé của Trung Quốc trong các việc gây hấn với Việt Nam ở Biển Đông.

Nếu so sánh diễn văn của ông Trọng với một vị đồng liêu ASEAN, như tổng thống Phi ông Duterte. Nội dung diễn văn của Duterte thể hiện "tầm cỡ" của vị lãnh đạo quốc gia, người đứng đầu đất nước. Duterte khẳng định lợi ích của quốc gia Phi trên Biển Đông, lên án Trung Quốc tăng cường quân sự hóa biển Đông, vi phạm luật pháp quốc tế đồng thời thách thức các tham vọng phi pháp của Trung Quốc.

Còn diễn văn ông Trọng ? Ngoài những lời "sáo rỗng", ông Trọng "kêu gọi dỡ bỏ các biện pháp cấm vận đơn phương ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội đất nước và đời sống của người dân ở các quốc gia, trong đó có các biện pháp đang áp đặt đối với Cuba".

Hiển nhiên ông Trọng đứng về phía "các quốc gia đang bị cấm vận đơn phương", đặc biệt là Cuba.

Quốc gia nào đơn phương "cấm vận" quốc gia nào ?

Hiển nhiên là Mỹ hiện là quốc gia đang có các biện pháp (đơn phương) trừng phạt Cuba, Iran, Trung Quốc, Nga, Bắc Triều tiên, Miến Điện... cũng như nhiều quốc gia khác có các hành vi vi phạm nhân quyền.

Không hẹn mà gặp, các quốc gia bị Mỹ cấm vận trừng phạt là những quốc gia thuộc về "trục ác" (Bắc Triều Tiên, Iran), các quốc gia cộng sản cũ (Cuba, Nga...), quân phiệt (Miến Điện), đặc biệt Trung Quốc, quốc gia đã và đang phạm "tội ác diệt chủng" qua các chính sách "hán hóa" các dân tộc Tân Cương, Tây Tạng...

Ông Trọng rõ ràng chống Mỹ.

Lý ra Việt Nam phải đứng trong danh sách các quốc gia bị cấm vận do chế độ độc tài công an trị sắt máu không tôn trọng các cam kết về nhân quyền. Không bị đưa vào tầm nhắm là điều may mắn cho dân tộc Việt Nam. Nếu không dân Việt Nam có thể phải "ăn cỏ" vào lúc đói như dân Triều Tiên.

So với Tổng thống Duterte của Phi, ông Trọng lập lòe như con đom đóm trước ánh trăng.

Dưới ánh sáng "ma trơi" chỉ đường chập chờn (như trí tuệ của ông Trọng), Việt Nam làm gì để thoát nguy cơ suy thoái do Covid 19 ?

Trương Nhân Tuấn

Nguồn : fb.nhantuan.truong, 26/09/2020

************************

Ông Duterte 'bỏ bom' tại Liên Hiệp Quốc

Tô Hoàng, Tuổi Trẻ Online, 24/09/2020

Dù không công kích trực diện vào Trung Quốc, việc Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tuyên bố 'kiên quyết bác bỏ những nỗ lực nhằm làm suy yếu' phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016 được cho là 'mạnh mẽ hiếm thấy'.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte phát biểu qua video khi dự kỳ họp thứ 75 của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc rạng sáng 23/9 - Ảnh : AP

Ngày 22/9, trong một bài phát biểu đầy bất ngờ ở lần đầu tiên dự hội nghị thường niên của Liên Hiệp Quốc - nơi thường quy tụ nguyên thủ của các nước đến phát biểu, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tuyên bố "kiên quyết bác bỏ những nỗ lực nhằm làm suy yếu" phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016 và khẳng định phán quyết "nằm ngoài sự thỏa hiệp và nằm ngoài tầm của các chính phủ để làm suy yếu hoặc chối bỏ nó".

Dù không công kích trực diện vào Trung Quốc, nhưng trái ngược với những phát biểu và hành động trước đây của mình khi thường tránh đề cập hoặc làm nhẹ đi phán quyết của Tòa trọng tài để tranh thủ những lợi ích kinh tế và chính trị từ Trung Quốc, phát biểu lần này của ông Duterte mạnh mẽ hiếm thấy.

Liệu đây có phải là dấu hiệu của "làn gió đổi chiều" trong chính sách Biển Đông của Philippines ? Hay là phát biểu "bất ngờ nhưng có tính toán" của một vị tổng thống nổi tiếng là dân túy và thực dụng?

Không phải ngẫu nhiên mà ông Duterte chọn cho mình sự xuất hiện lần đầu tiên tại Liên Hiệp Quốc theo cái cách như vậy. Lựa chọn việc đề cập đến một phán quyết của Tòa trọng tài tại diễn đàn lớn nhất hằng năm của Liên Hiệp Quốc không chỉ là cách tốt nhất để tiếp tục "nuôi" phán quyết này trong cộng đồng quốc tế, mà còn thể hiện một nước Philippines ủng hộ và tôn trọng luật pháp quốc tế, làm loãng đi những chỉ trích của dư luận trong và ngoài nước đối với cuộc chiến chống ma túy và khủng bố đầy tranh cãi của ông Duterte.

Hơn nữa, nội dung của bài phát biểu cũng nằm trong "mạch xu thế chung" trên thế giới trước tình hình mới ở Biển Đông thời gian gần đây, nhất là trong bối cảnh vừa mới tuần trước các nước Anh, Pháp và Đức đã cùng gửi công hàm lên Liên Hiệp Quốc nhấn mạnh các yêu sách về "quyền lịch sử" của Trung Quốc ở Biển Đông là vô lý theo luật pháp quốc tế và khẳng định sự ủng hộ đối với phán quyết của Tòa trọng tài.

Việc bày tỏ sự ủng hộ đối với một phán quyết của Tòa trọng tài thuộc Liên Hiệp Quốc tại một diễn đàn của chính tổ chức này, mà trong đó không có từ ngữ nào công kích trực diện Trung Quốc, cho thấy có sự tính toán của ông Duterte. Rõ ràng khó có lý do để Trung Quốc có thể phản đối bài phát biểu này của ông Duterte hoặc để ảnh hưởng đến những hợp tác mà Philippines hiện đang có với Trung Quốc.

Còn đối với công luận trong nước, bài phát biểu cũng giúp ông Duterte ghi điểm ngay cả với những người vốn chỉ trích mạnh mẽ chính sách Biển Đông của ông, thể hiện hình ảnh của một vị tổng thống "biết lắng nghe" mà ông Duterte đang xây dựng, nhất là trong lúc dư luận Philippines còn bất bình sau vụ việc tàu cá của Philippines bị đâm chìm ở Biển Đông năm 2019.

Đi ngược lại với ý kiến của Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr là tránh đề cập đến phán quyết trong phát biểu lần này, ông Duterte đã lựa chọn lần xuất hiện đầu tiên tại Liên Hiệp Quốc kể từ khi lên làm tổng thống 4 năm trước đây đầy bất ngờ như vậy.

Như cách báo chí Philippines ví von, ông Duterte đã "bỏ bom" hội nghị Liên Hiệp Quốc với bài phát biểu này. Nhưng đây lại là sự "bỏ bom" có tính toán của tổng thống Philippines.

Tô Hoàng

Nguồn : Tuổi Trẻ Online, 24/09/2020

*******************

Tổng thống Philippines đưa phán quyết Biển Đông năm 2016 ra Liên Hiệp Quốc

Bảo Anh, Tuổi Trẻ Online, 23/09/2020

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bày tỏ kiên quyết phản đối những nỗ lực nhằm phá hoại phán quyết Biển Đông năm 2016. Trang tin Rappler chạy dòng tít: 'Ông Duterte làm nên lịch sử khi nêu phán quyết của tòa quốc tế tại Liên Hiệp Quốc'.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte phát biểu tại kỳ họp lần thứ 75 của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc qua video - Ảnh : ABS-CBN News

"Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã làm nên lịch sử ngày 23/9 (theo giờ Philippines) khi sử dụng một phiên họp của Liên Hiệp Quốc để nêu lên chiến thắng pháp lý trước Trung Quốc về vấn đề Biển Đông" - trang tin Rappler của Philippines viết vào rạng sáng nay 23/9.

Cụ thể, tại kỳ họp thường niên của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc vừa khai mạc (năm nay diễn ra trực tuyến do tác động của đại dịch Covid-19), Tổng thống Duterte đã tái khẳng định chiến thắng pháp lý trước Trung Quốc trong phán quyết Biển Đông.

Năm 2016, Tòa trọng tài được thành lập theo Phụ lục VII của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) năm 1982 đã ra phán quyết trong vụ kiện Biển Đông do Philippines đệ trình.

Phán quyết của tòa đã bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông, gồm cả "đường 9 đoạn" (đường lưỡi bò) do nước này tự vẽ ra để đòi chủ quyền và rằng cái gọi là chủ quyền lịch sử là không có cơ sở pháp lý.

"Phán quyết này giờ đây là một phần của luật pháp quốc tế, vượt ra ngoài sự thỏa hiệp và vượt ra ngoài tầm của các chính phủ để có thể làm phai nhạt hay bỏ đi” - Tổng thống Duterte nói trong bài phát biểu đã được quay lại trước và phát vào đầu ngày 23/9 khi dự kỳ họp của Liên Hiệp Quốc.

Nhà lãnh đạo Philippines nói thêm : "Chúng tôi kiên quyết phản đối những nỗ lực nhằm phá hoại phán quyết này".

Ông Duterte nhấn mạnh các cam kết của Philippines ở Biển Đông phù hợp với UNCLOS năm 1982 và phán quyết năm 2016 của Tòa trọng tài thường trực ở Hà Lan. Ông nói rằng Philippines vẫn cam kết giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình.

Thời gian qua, các hoạt động cải tạo phi pháp của Trung Quốc cùng với hoạt động quân sự hóa của nước này ở Biển Đông đã gây ra nhiều lo ngại cho các nước trong và ngoài khu vực.

Giữa tháng 9, Bộ Ngoại giao Anh, Pháp và Đức đã cùng gởi công hàm lên Liên Hiệp Quốc, phản bác lại 7 công hàm của Trung Quốc trước đó. Công hàm chung nhấn mạnh các yêu sách đường cơ sở thẳng, "quyền lịch sử" Trung Quốc đưa ra là vô lý chiếu theo UNCLOS năm 1982.

Ông Duterte cũng cảm ơn các nước đã ủng hộ phán quyết năm 2016. "Chúng tôi hoan nghênh việc ngày càng có nhiều nước ủng hộ phán quyết. Nó đại diện cho chiến thắng của lẽ phải trước sự thiếu suy nghĩ, của luật pháp trước sự hỗn loạn" - ông nói.

Theo trang The Inquirer, đây là lần đầu tiên ông Duterte có bài phát biểu trước Liên Hiệp Quốc kể từ lúc lên làm tổng thống Philippines. 

Bảo Anh

Nguồn : Tuổi Trẻ Online, 23/09/2020

Đối đầu Mỹ-Trung tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc

RFI, 23/09/2020

Hôm 22/09/2020, tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, lãnh đạo Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đối đầu với nhau trong một bầu không khí "Chiến tranh lạnh mới", ngay vào lúc cả thế giới đang phải đối phó với đại dịch Covid-19.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu, qua cầu truyền hình, tại khóa họp thứ 75 Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, New York, ngày 22/09/2020  via Reuters – United Nations

Do tình hình dịch Covid-19, phiên họp thường niên Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc chủ yếu diễn ra qua mạng. Trong bài phát biểu qua video, tổng thống Donald Trump đã tuyên bố : "Liên Hiệp Quốc phải buộc Trung Quốc chịu trách nhiệm về những hành động của họ vào lúc khởi đầu dịch Covid-19". Ông cáo buộc Bắc Kinh đã để cho "virus Trung Quốc" lây nhiễm cả thế giới.

Về phần chủ tịch Tập Cận Bình , trong bài diễn văn cũng được thâu trước, ông nhấn mạnh là Trung Quốc "không có ý định lao vào một cuộc Chiến tranh lạnh", đồng thời kêu gọi không nên "chính trị hóa" cuộc chiến chống virus corona. Sau phát biểu của ông Tập Cận Bình, đại sứ Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc đã bác bỏ "những cáo buộc vô căn cứ" của tổng thống Trump về dịch Covid-19.

Từ New York, thông tín viên Carrie Nooten tường trình :

"Trong khi nhiều nhà ngoại giao, đứng đầu là tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres kêu gọi nên thoát khỏi cuộc đấu tay đôi Mỹ-Trung, tổng thống Donald Trump đã tấn công trực diện Trung Quốc trên những vấn đề mà ông vẫn đặc biệt cảm thấy khó chịu : nguồn gốc của virus gây bệnh Covid-19, ô nhiễm và trao đổi thương mại.

Chủ tịch Tập Cận Bình thì lại cố chứng tỏ ông là một đại diện tiêu biểu của mô hình đa phương, thể hiện qua việc thông báo tài trợ hàng trăm triệu đôla cho Liên Hiệp Quốc, một cách để khẳng định ảnh hưởng của Trung Quốc.

Trong một bài diễn văn dài, tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo là không thể để thế giới sống trong cảnh đối đầu Mỹ-Trung, đồng thời ông kêu gọi tăng cường hợp tác quốc tế. Trong khi đó, không có gì đáng ngạc nhiên trong các bài phát biểu của hai lãnh đạo Brazil và Iran. Tổng thống Brazil Bolsonaro lên án một chiến dịch bóp méo thông tin tại Liên Hiệp Quốc về tình hình của vùng Amazon, còn tổng thống Iran Rohani thì kêu gọi bãi bỏ các trừng phạt của Mỹ.

Về phần tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, ông kêu gọi một cuộc đối thoại thành thật để giải quyết cuộc xung đột giữa nước này với Hy Lạp và Liên Hiệp Châu Âu tại vùng Địa Trung Hải. Và dĩ nhiên là không một lãnh đạo nào lại không nói đến dịch Covid-19 và cách thức mà quốc gia của họ đối phó với đại dịch này".

Thanh Phương

********************

Tổng thống Philippines bất ngờ nêu bật giá trị phán quyết Biển Đông năm 2016 tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc

RFI, 23/09/2020

Báo chí Philippines ca ngợi bài phát biểu, qua video, của tổng thống Rodrigo Duterte, ngày hôm qua, 22/09/2020, nhân khóa họp thường niên Đai Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, tại New York. Nguyên thủ Philippines đã tuyên bố kiên quyết phản đối những nỗ lực nhằm phá hoại phán quyết Biển Đông năm 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, ảnh chụp ngày 21/09/2020.  AP - Albert Alcain

Trong diễn văn được thu trước để phát tại hội trường Liên Hiệp Quốc, tổng thống Duterte trước hết khẳng định những hành động của Philippines tại Biển Đông luôn phù hợp với Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển UNCLOS 1982 và Phán Quyết Trọng Tài 2016.

Theo ông : "Phán quyết này giờ đây là một phần của luật pháp quốc tế, vượt ra ngoài mọi thỏa hiệp và vượt ra ngoài tầm của các chính phủ khác nhau để có thể bị xóa mờ, giảm thiểu giá trị hay bỏ đi". Ông Duterte khẳng định rằng Philippines "kiên quyết phản đối những nỗ lực nhằm phá hoại phán quyết này".

Lãnh đao Philippines đồng thời "hoan nghênh việc ngày càng có nhiều nước ủng hộ phán quyết" mà theo ông "đại diện cho chiến thắng của lẽ phải trước sự thiếu suy nghĩ, của luật pháp trước sự vô trật tự, của tình thân trước tham vọng".

Phát biểu của tổng thống Philippines về Biển Đông, và nhất là về phán quyết của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông, rõ ràng sẽ khiến Trung Quốc bất bình. Phát biểu trước ông Duterte, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã không hề nói đến Biển Đông.

Động thái của ông Duterte khá bất ngờ vì trước đó, ông hoàn toàn im lặng trước những lời kêu gọi ông nêu vấn đề Biển Đông tại Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, trong lúc trong chính quyền của ông đã có một số ý kiến cho rằng không cần phải nhắc đến phán quyết này ở Liên Hiệp Quốc.

Báo chí Philippines đã lên tiếng ca ngợi tổng thống Duterte. Một ví dụ : Trang tin Rappler cho rằng ông Duterte đã "làm nên lịch sử" khi mượn một diễn đàn của Liên Hiệp Quốc để nêu lên "chiến thắng pháp lý đối với Trung Quốc về vấn đề Biển Đông". Theo Rappler, tuyên bố của ông Duterte chẳng khác gì một "quả bom".

Trước phát biểu về Biển Đông của tổng thống Philippines, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 21/09 đã lên tiếng hoan nghênh việc ba nước Châu Âu là Anh, Đức và Pháp, ngày 16/09 đã gởi công hàm đến Liên Hiệp Quốc bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.

Trong một tin nhắn Twitter, ông Pompeo tuyên bố "hoan nghênh việc Anh, Đức và Pháp bác bỏ yêu sách biển phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông tại Liên Hiệp Quốc".

Mai Vân

************************

Tổng thống Philippines bảo vệ phán quyết của Tòa Trọng tài Quốc tế về Biển Đông

RFA, 23/09/2020

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte hôm 22/9 lên tiếng bảo vệ phán quyết của Tòa Trọng tài Quốc tế về Biển Đông trước Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte phát biểu trước quốc hội ở Manila hôm 27/7/2020 / AFP

Trong bài phát biểu tại phiên thảo luận toàn thể khóa 75 trước UN, ông Duterte khẳng định : "Phán quyết bây giờ là một phần của luật quốc tế, vượt quá sự thoả hiệp và tầm với của các chính phủ định pha loãng, bác bỏ hoặc từ bỏ. Chúng tôi kiên quyết bác bỏ mọi nỗ lực nhằm phá hoại phán quyết này".

Vào tháng 7 năm 2016, Tòa Trọng tài Quốc tế (PCA) đã ra phán quyết có lợi cho Philippines, theo đó, tòa bác bỏ tính hợp lệ của đường đứt khúc 9 đoạn mà Trung Quốc tự vẽ ra trên Biển Đông, xác định đường này là trái với Công ước về Luật biển của Liên Hiệp Quốc (UNCLOS).

Trung Quốc ngay lập tức sau đó đã lên tiếng phản đối phán quyết của toà.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhiều nước trên thế giới bao gồm Việt Nam đã liên tục gửi các công hàm đến Liên HIệp Quốc để bày tỏ sự ủng hộ phán quyết của tòa và bác bỏ các yêu sách quá đáng của Trung Quốc ở Biển Đông.

Hồi tuần trước, ba nước Anh, Pháp, Đức đã gửi chung một công hàm tới UN để ủng hộ phán quyết của toà, UNCLOS và khẳng định quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông.

Hồi tháng 7 vừa qua, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng đã chính thức lên tiếng bác bỏ những yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông sau khi đã gửi một công hàm lên UN để ủng hộ phán quyết của tòa PCA.

Phát biểu trước UN, Tổng thống Duterte nói : "chúng tôi hoan nghênh con số đang gia tăng những quốc gia ủng hộ phán quyết này - đó là chiến thắng của lý lẽ trước sự liều lĩnh, của luật pháp trước sự mất ổn định, của tình hữu nghị trước tham vọng".

Tổng thống Duterte từ khi lên nắm quyền ở Philippines vào năm 2016 đã có những nỗ lực nhằm xích lại gần hơn với Trung Quốc, thậm chí còn chỉ trích Hoa Kỳ, nước đồng minh của Philippines. Ông Duterte từng phát biểu mong muốn đặt phán quyết của tòa PCA sang bên để hợp tác với Trung Quốc.

Donald Trump kịch liệt lên án Trung Quốc tại diễn đàn Liên Hiệp Quốc

Trong bài phát biểu đặc biệt dữ dội, tổng thống Mỹ nhấn mạnh : "Ngay khi đại dịch vừa xuất hiện, Trung Quốc đã cấm các chuyến bay nội địa nhưng lại cho phép con virus lan tràn ra các nước bên ngoài". Một lần nữa ông gọi Covid-19 là "virus Trung Quốc".

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước kỳ họp thứ 75 Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ngày 22/09/2020 qua video thu hình sẵn.  Reuters – Mike Segar

Le Figaro và Libération hôm nay dành tựa chính cho vấn đề di dân tại Châu Âu. Le Monde tỏ ra lo lắng khi tốc độ tan băng ở Bắc cực tăng nhanh. La Croix quan tâm đến quy định dùng thuốc trừ sâu đối với nhà nông, còn Les Echos nói về việc sáp nhập các tập đoàn Veolia và Suez. 

Về quan hệ quốc tế, Les Echoscho biết "Donald Trump tấn công mãnh liệt Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc". Dù tổng thư ký António Guterres bày tỏ lo ngại thế giới rơi vào một cuộc chiến tranh lạnh mới, sự đối địch Mỹ-Trung chiếm lĩnh ngày khai mạc Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc lần thứ 75, lần đầu tiên được tổ chức qua video do đại dịch. 

Tổng thống Donald Trump lại tố cáo "virus Trung Quốc"

Trong bài phát biểu đặc biệt dữ dội, tổng thống Mỹ kêu gọi Liên Hiệp Quốc buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về những hành vi của mình, và nếu cần, phải trừng phạt Bắc Kinh. Tổng thống Trump nhấn mạnh : "Ngay khi đại dịch vừa xuất hiện, Trung Quốc đã cấm các chuyến bay nội địa nhưng lại cho phép con virus lan tràn ra các nước bên ngoài". Một lần nữa ông gọi Covid-19 là "virus Trung Quốc".

Nhân dịp này Donald Trump cũng lên án việc Bắc Kinh đổ "hàng triệu tấn plastic vào các đại dương", càn quét nguồn lợi hải sản, phát thải khí carbone nhiều hơn Hoa Kỳ ít nhất hai lần… Tổng thống Mỹ cứng rắn trước Trung Quốc và Iran, đồng thời chứng tỏ là người xúc tiến hòa bình. Ông nói : "Tôi chưa bao giờ lạc quan về tương lai của Trung Đông đến thế. Chúng tôi sử dụng phương pháp khác và đã mang lại các kết quả tốt đẹp hơn", ý nói thỏa thuận mới đây giữa Israel, Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất và Bahrein. 

"Nước Mỹ thực hiện sứ mệnh kiến tạo hòa bình, nhưng dựa trên sức mạnh. Chúng tôi chưa bao giờ sở hữu những vũ khí mãnh lực cao đến thế, và tôi cầu nguyện Thượng đế là đừng bao giờ phải sử dụng đến". Cũng theo Donald Trump, Liên Hiệp Quốc cần tập trung vào "những vấn đề thực sự" như khủng bố, buôn ma túy, thanh lọc các thiểu số tôn giáo, nữ quyền…

Trước những cáo buộc của ông Donald Trump mà Tập Cận Bình cho là "vô căn cứ", chủ tịch Trung Quốc nhấn mạnh đến đa phương, cho biết "không hề có ý định tiến hành chiến tranh lạnh". Ông Tập nói rằng đã đóng góp 50 triệu đô la cho kế hoạch chống dịch của Liên Hiệp Quốc, khoe khoang nỗ lực của 1,4 tỉ người Trung Quốc để chiến thắng con virus.

Về phía tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi "xây dựng lại một trật tự thế giới mới", không thể chỉ là sự đối địch giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Ông nói : "Chúng ta không còn có thể tự hài lòng với chủ nghĩa đa phương trên cửa miệng". 

Trung Quốc, cường quốc chuyên gây chia rẽ

Trả lời phỏng vấn của Le Figaro, chuyên gia Alice Ekman của Viện nghiên cứu An ninh Liên Hiệp Châu Âu nhận xét "Bắc Kinh muốn tránh né những chỉ trích tập thể của nhiều nước". 

Nhà nghiên cứu nhận thấy Tập Cận Bình từ khi xảy ra đại dịch đã tìm cách ca ngợi việc xử lý khủng hoảng của Đảng cộng sản, thông qua một chiến dịch tuyên truyền đại quy mô. Thái độ này khiến rất nhiều nước bực tức, nhất là Châu Âu, vốn đã bất bình về tình hình Hồng Kông và Tân Cương. Tuy nhiên một số nước như Lebanon, Kenya, Pakistan do nhận được các trợ giúp y tế của Bắc Kinh, không có cùng quan điểm. 

Alice Ekman nhấn mạnh, Trung Quốc là một cường quốc chuyên gây chia rẽ. Bắc Kinh cố gắng "mở rộng vòng thân hữu", lập ra danh sách càng dài càng tốt những nước nào ủng hộ "Con đường tơ lụa mới", và các hành động của Trung Quốc tại Tân Cương, Hồng Kông, Biển Đông. Mục tiêu là chận trước những chỉ trích của các nhóm nước ở Liên Hiệp Quốc và các tổ chức đa phương khác. 

Trong số "thân hữu", Trung Quốc dựa vào Nga, cũng đang muốn chia sẻ chiếc bánh khi Mỹ không còn đóng vai "sen đầm quốc tế". Do thế giới lưỡng cực vẫn chưa rõ rệt và còn đang tiến triển, Bắc Kinh có lợi khi lập quan hệ đối tác càng nhiều càng tốt, kể cả với những nước đồng minh của Hoa Kỳ. Cho dù Donald Trump là kẻ thù đáng sợ nhất của Tập Cận Bình, nhưng dù ông Trump hay Biden đắc cử, Trung Quốc vẫn chuẩn bị cho việc tách biệt giữa hai nền kinh tế, giảm lệ thuộc vào công nghệ Mỹ. 

Trả lời câu hỏi, phải chăng trong nội bộ vị thế của Tập Cận Bình đã yếu đi do kinh tế chậm lại vì đại dịch, nhà nghiên cứu xác nhận điều này, nhưng cho biết khó thể đánh giá mức độ, vì đảng có các phương tiện hùng hậu để kiểm soát về công nghệ và con người. Tập Cận Bình nói muốn "nạo chất độc đến tận xương", đòi hỏi ngoài giám sát bằng công nghệ, còn phải tự kiểm, giám sát lẫn nhau, tố cáo. Alice Ekman cho biết rất ấn tượng trước tâm trạng sợ hãi của các cán bộ đảng, "đôi khi sự im lặng nói được nhiều hơn từ ngữ". 

Nhậm Chí Cường 18 năm tù giam : "Chú hề" đại đế đã trả thù

Về vấn đề thanh trừng, Le Figarocho biết "Trung Quốc kết án nặng nề một nhân vật chỉ trích Tập Cận Bình", Libérationnói về "Nhậm Chí Cường, một tên tuổi lớn bị trừng phạt". Đại gia địa ốc từng đả kích việc xử lý đại dịch của chủ tịch Trung Quốc vừa bị kết án 18 năm tù giam. 

"Đại bác" không còn lên tiếng nữa. Tòa án Trung Quốc hôm 22/09 đã tuyên bản án nặng nề cho Nhậm Chí Cường (Ren Zhiqiang), có biệt danh là "khẩu đại bác" vì những tuyên bố thẳng thừng, một trong những nhân vật cuối cùng còn dám phản đối sự thâu tóm quyền hành của Tập Cận Bình. Phiên tòa được xử kín, khu phố được công an canh gác cẩn mật. Theo tòa án, bị cáo đã "thú nhận mọi tội lỗi" : "tham nhũng", "biển thủ", "lạm dụng quyền lực".

Nhậm Chí Cường là một trong những khuôn mặt hàng đầu của giới "tinh hoa đỏ" chủ trương mở cửa kinh tế. Ông tố cáo xu hướng độc đoán từ khi Tập Cận Bình lên nắm quyền, và khi xảy ra đại dịch, ông mỉa mai : "Chúng ta nhìn thấy một thằng hề trần truồng nhưng luôn quyết tâm đóng vai đại đế". Câu nói này lan tràn trên mạnh nhanh như chớp : Nhậm Chí Cường có đến 37 triệu người theo dõi trên mạng Vi Bác.

Hôm qua, "chú hề" đã trả thù : ngoài 18 năm tù giam, Nhậm Chí Cường còn bị phạt 620.000 đô la sau khi bị khai trừ đảng hồi tháng Bảy vì "thiếu trung thành". Tại Bắc Kinh, nhiều người thấy rõ rằng vụ án mang danh nghĩa kinh tế này thực chất là vụ án chính trị, và 18 năm tù thực ra là bản án chung thân đối với nhà đối lập đã 69 tuổi. 

Thái Hà (Cai Xia), cựu giảng viên Trường Đảng trung ương nay lưu vong ở Mỹ nhận xét, vụ này "đe dọa thẳng thừng 92 triệu đảng viên, khiến họ phải ngoan ngoãn như nô lệ của Tập". Bà khẳng định Nhậm Chí Cường là một người không bao giờ chịu khuất phục trước bạo quyền, "được tất cả những người công chính trong và ngoài đảng tôn trọng và tin tưởng". 

Vũ Hán : "Chiến thắng" trước virus đã được đưa vào Bảo tàng Cách mạng

Cũng liên quan đến Trung Quốc, Les Echoscó bài điều tra "Vũ Hán, tủ kính trưng bày của ‘chiến thắng’ trước con virus". Còn Le Monde trong bài giới thiệu cuốn nhật ký Vũ Hán của nhà văn Phương Phương (Fang Fang), cũng khởi đầu bài viết với cùng nhận định : vào lúc thế giới lao đao do con virus xuất phát từ Vũ Hán và đang lo sợ một đợt bùng phát thứ hai, Bắc Kinh lại không hề tỏ ra khiêm tốn khi tưng bừng mừng "chiến thắng của nhân dân dưới sự lãnh đạo của đảng".

Nhưng không phải ai cũng hân hoan trước các lễ hội hoành tráng, ở một thành phố chiếm đến 80% tổng số nạn nhân của con virus trên toàn quốc. Một nghệ sĩ trẻ ẩn danh nói : "Chính quyền phong người dân làm anh hùng để chúng tôi quên đi mình là nạn nhân". Một nữ y tá cho biết : "Ngay cả sau khi đã dựng lên các bệnh viện dã chiến, số người xếp hàng vẫn rất đông, tôi có cảm giác cả thành phố đều nhiễm bệnh". Cho đến bây giờ, mỗi đêm cô đều bị những người chết ám ảnh. Nhiều người vẫn chưa quên những dối trá lúc ban đầu và chậm trễ của chính quyền.

Thế nhưng con virus đã được đưa vào viện bảo tàng : tại Bảo tàng Cách mạng, người ta trưng bày những hình ảnh và hiện vật về cuộc chiến chống virus corona. Và thực tế sau khi giải tỏa không mang màu hồng như tuyên truyền : GDP Vũ Hán mất 40%, taxi, nhà hàng… đều than thở mất khách. Từ ngày 16/09 các chuyến bay quốc tế đã mở lại, CCTV chiếu cảnh hành khách người Hoa từ các nước về phải chịu xét nghiệm và cách ly tại các khách sạn được chỉ định. Nguy cơ dịch bệnh giờ đây là từ nước ngoài !

Về cuốn nhật ký xuất bản tại Pháp của Phương Phương mang tên "Vũ Hán, thành phố bị phong tỏa" với dòng chữ giới thiệu "Để con cháu chúng ta biết được những gì đã xảy ra tại Vũ Hán", Le Monde cho rằng thành công của cuốn sách là nhờ tính chân thực của người trí thức. Tác giả ghi nhận nỗ lực của ủy ban khu phố, tình tương thân tương ái của cư dân, nhưng đặt câu hỏi : Tại sao lại chậm trễ đến 20 ngày mới phong tỏa, để cho con virus mặc sức tung hoành ? Ai chịu trách nhiệm ? Bà đòi thực thi công lý, các nhà báo phải được tự do đưa tin, những ai sai phạm phải bị trừng phạt, và phẫn nộ khi các quan chức vui vẻ giơ cao lá cờ, vào ngày Tập Cận Bình đến Vũ Hán khi đã hết dịch.

Mỹ bắt một điệp viên Trung Quốc len lỏi vào ngành cảnh sát

Le Figaro cho biết về "Một điệp viên Trung Quốc xâm nhập lực lượng cảnh sát Mỹ". Baimadajie Angwang, giả danh người tị nạn chạy trốn sự đàn áp của Bắc Kinh, đã bị bắt hôm thứ Hai 21/09 và có nguy cơ lãnh án đến 55 năm tù. 

Từ cuộc điều tra bí mật của NYPD và FBI, một hồ sơ 24 trang cho thấy các hành vi của bị cáo 33 tuổi. Đến Mỹ bằng visa trao đổi văn hóa, Angwang được gia hạn lưu trú và sau đó xin tị nạn chính trị, nói rằng bị bắt và tra tấn vì gốc gác Tây Tạng. Sau khi được nhập quốc tịch Mỹ, Angwang thi đậu vào ngành cảnh sát New York năm 2016. Tuy nhiên thực ra cha mẹ Angwang đều là đảng viên, người anh (hoặc em trai) là quân nhân dự bị, và "người tị nạn chính trị" này lại thường xuyên đi về Hoa lục mà không có vấn đề gì. 

Các tiếp xúc với lãnh sự quán Trung Quốc ở New York có từ năm 2014, trước khi trở thành cảnh sát. Angwang trao đổi 53 lần bằng điện thoại hoặc tin nhắn với viên chức Trung Quốc đầu tiên, và sau đó 55 lần với người phụ trách anh ta. Các cuộc điện thoại được nghe lén cho thấy Angwang gọi người này là "Boss", và đề nghị thâm nhập vào giới đối lập Tây Tạng lưu vong, trong khi "Boss" làm việc tại lãnh sự quán với danh nghĩa cán bộ của một "hiệp hội Trung Quốc bảo tồn và phát triển văn hóa Tây Tạng". 

Chỉ trong vòng một tháng vào năm 2016, Angwang chuyển 150.000 đô la cho người anh (em), trong khi lương chỉ có 53.000 đô la/năm. Anh ta bị truy tố bốn tội danh và bị tạm giam, không được tại ngoại hầu tra. Với số tiền lớn trong tài khoản của Angwang, chính quyền liên bang cho rằng "có nguy cơ lớn là bị cáo sẽ đào tẩu".

Thụy My

Donald Trump bốc lửa trên diễn đàn Liên Hiệp Quốc

Bài diễn văn nảy lửa của tổng thống Mỹ Donald Trump trong lần đầu tiên bước lên diễn đàn Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc được tất cả các báo Pháp hôm nay chú ý. Câu tuyên bố của ông Trump được Libération chạy tựa trang nhất "Sẵn sàng hủy diệt toàn bộ Bắc Triều Tiên", tấm ảnh tổng thống Mỹ và câu nói này cũng xuất hiện ở trang bìa Le Figaro và Les Echos. Ở trang trong, Libération nhấn mạnh "Tại Liên Hiệp Quốc, Trump đe dọa tận thế", còn theo Le Figaro, "Trump chặt những kẻ thù ra từng mảnh nhỏ". Les Echos ghi nhận "Trump đả kích dữ dội Bắc Triều Tiên, Iran và Venezuela".

Tổng thống Mỹ Donald Trump "đốt cháy" diễn đàn Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc tại New York trong bài phát biểu ấn tượng ngày 19/09/2017. Reuters/Lucas Jackson

Chống lại các Nhà nước "côn đồ, suy thoái, sát nhân"…

Libération nhận định, trong bài diễn văn đầu tiên rất được chờ đợi (và cũng rất được e ngại) này, Bắc Triều Tiên và Iran bị ông Trump xếp vào loại "Nhà nước côn đồ", gợi nhớ đến "trục tội ác" của người tiền nhiệm George W.Bush trước đây. Tổng thống Mỹ nhấn mạnh : "Hoa Kỳ rất hùng mạnh và đã rất kiên nhẫn. Nhưng nếu chúng tôi buộc lòng phải tự vệ, hoặc bảo vệ các đồng minh, chúng tôi không có chọn lựa nào khác ngoài việc hủy diệt toàn bộ Bắc Triều Tiên".

Trước các lãnh đạo 193 nước thành viên Liên Hiệp Quốc, ông Trump đã dành phần lớn bài diễn văn để tấn công chế độ "suy thoái" Bình Nhưỡng. Tuy giọng điệu hiếu chiến là hiếm thấy trong môi trường vốn lịch sự này, những hồi đầu tháng Tám Donald Trump cũng đã từng hứa hẹn "lửa và cuồng nộ" nếu Bình Nhưỡng không ngưng khiêu khích.

Cựu đại sứ Pháp tại Liên Hiệp Quốc Jean-Marc de La Sablière giải thích : "Những lời này ngầm hướng đến Trung Quốc, để Bắc Kinh phải lo trừng phạt và áp dụng trừng phạt nhiều hơn. Tuy nhiên từ cửa miệng một tổng thống Mỹ, trên diễn đàn Liên Hiệp Quốc, những phát biểu cứng rằn đầy đe dọa này là đáng lo ngại".

Trong bài diễn văn dài 45 phút – quy định thời gian dành cho một nguyên thủ là 15 phút, nhưng thường ít được tôn trọng – ông Trump cũng đả kích "Nhà nước côn đồ" Iran, "chế độ độc tài tham nhũng ẩn giấu sau chiếc mặt nạ dân chủ". Ông nói : "Chúng tôi không thể để cho một chế độ sát nhân tiếp tục các hành động gây bất ổn (…) và không thể tôn trọng một hiệp định nếu nó nhắm vào việc thiết lập một chương trình nguyên tử".

Người chủ trương "Nước Mỹ trước hết" không chỉ tấn công Bắc Triều Tiên của Kim Jong-un và Iran của các giáo chủ Hồi giáo, mà còn không tha cả Cuba của Castro và Venezuela của Maduro. Donald Trump tố cáo Cuba, "chế độ tham nhũng, gây bất ổn", và Venezuela, một ví dụ cho "chủ nghĩa xã hội được áp dụng một cách trung thành", nơi mà "kẻ trụy lạc" Nicolas Maduro "đã phá hoại một đất nước thịnh vượng".

Mỹ-Pháp : đơn phương và đa phương

Việc tôn trọng "chủ quyền", từ ngữ được phát biểu 21 lần, theo tổng thống Mỹ, là điều kiện cho hòa bình và hợp tác quốc tế. Ông nói : "Chúng tôi không chờ đợi những quốc gia khác nhau chia sẻ văn hóa, truyền thống và thậm chí hệ thống chính quyền của chúng tôi. Nhưng chúng tôi mong rằng mỗi nước hoàn thành hai nghĩa vụ : tôn trọng lợi ích của dân tộc mình và quyền của tất cả những quốc gia có chủ quyền khác".

Đặc phái viên của Le Figaro tại New York ghi nhận, quan điểm này được Đại hội đồng vỗ tay hoan nghênh. Tổng cộng ông Trump được vỗ tay năm lần trong suốt bài diễn văn, nhưng đa số thời gian cử tọa chỉ giữ im lặng một cách lịch sự. Bên cạnh đó, bài nói chuyện của tổng thống Pháp Emmanuel Macron – cũng là lần đầu tiên bước lên diễn đàn Liên Hiệp Quốc, hai tiếng đồng hồ sau tổng thống Mỹ - cổ vũ chủ nghĩa đa phương, đã nhận được nhiều tràng pháo tay kéo dài.

Ngược với ông Trump, tổng thống trẻ tuổi của nước Pháp phản đối mọi ý định leo thang, cho rằng nên đưa Bắc Triều Tiên ngồi vào bàn đàm phán. Về cuộc chiến Syria, ông Macron coi đây là "một thất bại tập thể", "chỉ có giải pháp chính trị" thông qua việc thành lập một nhóm tiếp xúc mới có hy vọng kết thúc, tất nhiên là không thể vượt qua lằn ranh đỏ vũ khí hóa học.

Nhưng trung tâm của bài diễn văn là cuộc đấu tranh chống khủng bố, "một cuộc chiến quân sự nhưng cũng về chính trị, giáo dục, văn hóa, đạo đức". Tờ báo cánh hữu cũng nhận thấy lời kêu gọi của Pháp không được báo chí Mỹ quan tâm lắm : không có kênh truyền hình lớn nào truyền trực tiếp phát biểu của ông Emmanuel Macron, mà dành thì giờ cho các vấn đề nội bộ.

Truyền thống tự kềm chế của các cường quốc nguyên tử bị phá vỡ

Trong bài xã luận mang tên "Chừng mực", nhật báo thiên tả Libération cho rằng nhân dân Mỹ có nguy cơ sẽ nhanh chóng hối hận khi đưa một "người khùng, hoặc khùng phân nửa",theo tờ báo, vào Nhà Trắng. Các tuyên bố của tổng thống Donald Trump trên diễn đàn Liên Hiệp Quốc cho thấy ngành ngoại giao thế giới đang trong một tình thế lố bịch.

Libération nhắc nhở : hôm 11/04/1951 tổng thống Harry Truman đã cho ngưng chức tổng tham mưu trưởng quân đội Mỹ tại Hàn Quốc đối với tướng Douglas MacArthur, người hùng trong Đệ nhị Thế chiến, vì sợ những chỉ thị của mình được thực hiện quá trớn, và nghi ngờ vị tướng nổi tiếng sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân tấn công quân Bắc Triều Tiên. Mà tổng thống Truman chính là người đã từng ra lệnh thả hai quả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki ! Ông nhận định rằng không thể tái diễn việc này, trước viễn cảnh diệt chủng vì vũ khí nguyên tử. Ngày nay, Donald Trump lại nêu ra ngọn lửa hạt nhân trước Bắc Triều Tiên.

Đã hẳn là Hoa Kỳ chỉ dự kiến trả đũa trong trường hợp lợi ích sống còn của Mỹ hoặc các đồng minh bị đe dọa, nhưng truyền thống xưa nay là thận trọng. Các quốc gia có vũ khí nguyên tử luôn chọn lựa từ ngữ, tránh leo thang nguy hiểm. Cũng nhờ cân nhắc kỹ lời lẽ, mà John Kennedy đã giải tỏa được cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba. Trong khi Donald Trump, chỉ với một câu nói vang như sấm, đã quẳng xuống sông xuống biển tất cả truyền thống kềm chế về chiến lược lẫn khẩu chiến.

Những bài diễn văn ấn tượng trước Liên Hiệp Quốc

Trang web của Le Figaro cũng điểm qua những bài diễn văn ấn tượng trước đây tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Chẳng hạn như Fidel Castro hôm 26/09/1960 đã phát biểu suốt 4 giờ 29 phút "để nói lên sự thật". Đây là bài diễn văn dài nhất trong lịch sử Liên Hiệp Quốc. Lãnh tụ Cuba kịch liệt đả kích chính phủ Mỹ và tư bản, ông nói : "Tư bản tài chính của đế quốc là một cô gái điếm không thể quyến rũ nổi chúng tôi".

Vài ngày sau, đến lượt ông Nikita Krouchtchev làm diễn đàn bốc lửa, trong bối cảnh cuộc chiến tranh lạnh. Lần đầu tiên tham dự Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, lãnh tụ Liên Xô chỉ trích đế quốc Mỹ và ủng hộ các nước Châu Phi vừa giành độc lập. Bị đại diện Philippines chất vấn về âm mưu khống chế các nước Đông Âu, tổng bí thư đảng Cộng Sản Liên Xô đã nổi khùng, rút giày đập mạnh vào bục giảng, khiến chủ tịch Đại hội đồng phải cho cúp micro.

Mười năm sau đó, ngày 13/11/1974, được mời tham dự lần đầu tiên theo đòi hỏi của Phong trào không liên kết, chủ tịch Palestine, ông Yasser Arafat gởi đến Israel một thông điệp lịch sử với ẩn ý đe dọa. Ông nói : "Tôi đến đây, mang theo một nhành ô liu và một khẩu súng cách mạng, xin đừng để nhành ô liu rơi khỏi tay tôi".

Xung đột trên thế giới đã vượt tầm khu vực

Nhìn rộng hơn, khi trả lời phỏng vấn của Libération, nhà ngoại giao Jean-Marie Guéhenno nhận định, từ năm năm qua, các cuộc xung đột đã trở nên nguy hiểm vì vượt quá tầm những nhân tố trong khu vực.

Từng là người chỉ huy các lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc (2000-2008) và hiện đang lãnh đạo think tank International Crisis Group, ông Jean-Marie Guéhenno điểm lại những cuộc xung đột trên thế giới và vai trò bị tranh cãi của Liên Hiệp Quốc.

Trong suốt một thời gian dài, chỉ có 5% khả năng xảy ra xung đột, nhưng nay các chuyên gia ước lượng tỉ lệ này lên đến 25%. Không thể chắc chắn rằng Kim Jong-un biết chính xác lúc nào nên tiến và lúc nào thì lùi, về phía Washington thì bất định, hai yếu tố này pha trộn lại khiến tình hình trở nên nguy hiểm.

Nước Mỹ của ông Trump biểu hiện cho một xu thế đang lên tại nhiều nơi khác, đó là mối nghi ngờ về khả năng quản lý tập thể các vấn đề của hành tinh. Hoa Kỳ đang co cụm lại, nhưng tại Châu Âu, dân tộc chủ nghĩa cũng lan rộng. Thế giới trở nên nguy hiểm hơn vì các định chế quản lý khủng hoảng đã bị yếu đi.

Từ sau chiến tranh lạnh, đa số những cuộc xung đột chỉ trong phạm vi từng nước, và hầu hết đã được giải quyết. Nhưng trong 5 năm gần đây, xung đột tiếp diễn với nhiều mức độ khác nhau. Chẳng hạn cuộc chiến Syria ở mức độ quốc gia đồng thời cũng mang tầm khu vực, với sự đối đầu giữa Iran, Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ, thậm chí quốc tế : giữa Nga và phương Tây. Những cuộc chiến kết thúc thường không mang tính địa chính trị, như hiệp ước giải giáp lực lượng FARC ở Colombia.

Thần tượng dân chủ Aung San Suu Kyi gây thất vọng về hồ sơ Rohingya

Nhìn sang Châu Á, một bài diễn văn khác cũng được các báo Pháp chú ý, đó là phát biểu của bà Aung San Suu Kyi, một thời là thần tượng dân chủ, về vấn đề người Rohingya. Le Figaro nhận định "Aung San Suu Kyi tránh né thực trạng đàn áp người Rohingya đã khiến họ phải đi tị nạn".

Trong bài nói chuyện bằng một thứ tiếng Anh hoàn hảo vì từng học ở Oxford, bà Suu Kyi khoe rằng "đại đa số người dân Arakan không di tản", trong khi các hình ảnh vệ tinh được Human Rights Watch phân tích cho thấy trên 200 ngôi làng đã bị đốt cháy kể từ cuối tháng Tám đến nay. Phát biểu suốt nửa giờ, bà chỉ nhắc đến từ "Rohingya" mỗi một lần, khi nói về nhóm nổi dậy "khủng bố" ARSA (Quân đội cứu rỗi người Rohingya ở Arakhan). Giáo sư Ashraful Azad, trường đại học Chittagong nhận định, "ARSA giúp cho chính quyền Miến Điện có được một cái cớ bằng vàng" cho các hoạt động "thanh lọc", nhân danh đấu tranh chống khủng bố.

Le Figaro ghi nhận tại các trại tị nạn, người Rohingya không để ý đến những lời lẽ của giải Nobel hòa bình, mà điều quan tâm duy nhất của họ là sống sót. Vấn đề "hồi hương" được bà Suu Kyi nêu ra cũng thế. Trong hàng dài những người chờ lãnh thực phẩm cứu trợ, một người tị nạn cho biết : "Ở đây, người ta giúp đỡ chúng tôi, còn ở bên kia biên giới chỉ có nạn đàn áp mà thôi".

Đặc phái viên La Croix tại Yangon nói về "Sự dửng dưng trước thảm kịch của người Rohingya", ngay cả đối với những người Hồi giáo Miến Điện. Theo Aung Ko Ko thuộc hiệp hội Mosaic, nếu thảm họa nhân đạo này không gây xúc động cho những người theo đạo Hồi ở Răngun, đó cũng là vì "báo chí địa phương xử lý thông tin dưới khía cạnh duy nhất là an ninh quốc gia và nhập cư bất hợp pháp".

Bà Suu Kyi nhấn mạnh cần phải trông cậy vào bà để kéo dài nỗ lực cần thiết cho quá trình chuyển đổi Miến Điện, nhưng Libération than thở : "Mặc cho những lời lẽ đáng nguyền rủa và sự chối cãi của Aung San Suu Kyi, chúng ta không có sự chọn lựa nào khác".

Thụy My