Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

mardi, 24 décembre 2019 23:52

Xin thận trọng với Bùi Chu

Nhà thờ Bùi Chu rõ ràng đã xuống cấp rất nghiêm trọng ; thánh đường không còn đủ an toàn để che chở giáo dân hành lễ bên trong. Nhưng, trong khuôn viên mênh mông của Tòa Giáo phận, chỉ có Nhà thờ chánh tòa xây từ 1885 này là có giá trị di sản (cho dù có được nhà nước công nhận hay không). Các khối bê tông khác, bao gồm cả Chủng viện đều được xây cất rất nặng nề.

buichu1

Cho dù nhu cầu tín ngưỡng cũng cấp thiết như nhu cầu bảo tồn di sản. Nhưng, vẫn mong các cha thận trọng khi chạm tay vào một biểu tượng mang tính lịch sử, đánh dấu kỷ nguyên công giáo xuất hiện trên mảnh đất này.

Tòa nhà chắc chắn chỉ còn giữ được một phần. Nhưng đấy là phần "rường cột" nhất. Một phần mặt trước cũng có thể tháo dỡ. Mái và trần cũng có thể tháo dỡ. Nhưng hai hàng cột chắc như lim (hình 5) mà thay thì có thế gỗ sưa vào cũng chỉ làm mất đi giá trị.

buichu6

Hãy nhìn những cột gỗ đen trũi đứng vững trên trụ đá chạm trổ tinh tế và nền gạch men mát rượi, từng đỡ biết bao bàn chân trong suốt hơn 130 năm qua (hình 6). Hãy nhìn chân móng của hai tòa tháp... Liệu rồi có thứ bê tông cốt thép nào vững chãi và để lại nhiều cảm xúc như thế…

buichu2

Chúa ở trong lòng các người. Xin các cha hãy dặn các chân chiên nhẫn nại ; đợi tìm một giải pháp mới để tu sửa công trình vô giá này. Một giải pháp vừa có tính kế thừa di sản vừa có sự tham gia của những tiến bộ về vật tư, kỹ thuật... để nhà thờ Bùi Chu không bị tức tưởi hạ giải toàn phần. Để giáo phận vừa có một nơi đàng hoàng cho giáo dân hành lễ, vừa chứng tỏ sự xứng đáng được giữ lại những gì mà các thánh tử đạo đã mang tới Bùi Chu.

buichu3

Trưởng đoàn đàm phán BTA (Việt - Mỹ) Nguyễn Đình Lương và nhà báo Quốc Phong.

Trong thời đại buôn thần bán thánh này, tôi vẫn tin các tu sĩ công giáo ít bị ảnh hưởng bởi thời cuộc, cả sự xuống cấp về đạo đức lẫn khả năng cảm thụ văn hóa, hơn.

Huy Đức

Nguồn : fcaebook : osinhuyduc, 20/12/2019

 

buichu5

buichu7

buichu8

buichu9

buichu4

Additional Info

  • Author Huy Đức
Published in Diễn đàn

Báo chí chính thống, mạng xã hội và dư luận Việt Nam nói chung đang quan tâm rất nhiều đến Nhà thờ Chính tòa Giáo phận Bùi Chu ở Nam Định.

buichu1

Nhà thờ chính tòa Giáo phận Bùi Chu ở Nam Định được xây dựng theo phong cách  kiến trúc baroque dưới thời Pháp thuộc bởi giám mục Wenceslao Onate Thuận (1884) 

Một bản tin ngày 17/04 trên trang web của Giáo phận cho biết ngôi thánh đường 134 tuổi sẽ phải hạ giải vào ngày 13/05 này. Như bản tin này viết, quyết định hạ giải nhà thờ là một chuyện không dễ dàng đối với Giáo phận Bùi Chu vì "nhà thờ Chính Tòa cổ kính, gắn chặt với những thăng trầm của đời sống đức tin giáo phận suốt trên 100 năm".

Trả lời Báo Tiền Phong hôm 4/5, Giám mục Giáo phận Bùi Chu Thomas Vũ Ðình Hiệu cho biết "nhà thờ đã xuống cấp nghiêm trọng".

Ngài cũng nhấn mạnh : "Việc tụ họp hàng nghìn giáo dân để dâng lễ trong khi đó nguy cơ sụp đổ, mất an toàn rất dễ xảy ra. Chính vì thế việc chúng tôi đưa lên hàng đầu vẫn là đảm bảo an toàn tiếp đó là mục đích thờ phượng, sau đó mới tính đến các giá trị khác như kiến trúc, di sản".

'Nhà thờ Bùi Chu : Công trình đặc sắc'

Nhưng vì coi đó là một công trình kiến trúc đặc sắc, là một di sản văn hóa, tinh thần quý, đáng trân trọng, nên được bảo tồn, trong mấy ngày qua nhiều nhân sỹ, trí thức đã gửi thư đến Chính phủ Việt Nam, Tòa thánh Vatican hay Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) xin can thiệp để duy trì, bảo tồn nó.

Chẳng hạn, một số kiến trúc sư, nhà bảo tồn di sản đã gửi đơn tới Thủ tướng, Bộ trưởng Văn hóa thể thao và du lịch và Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định, đề nghị xem xét can thiệp giữ lại ngôi thánh đường. Đơn thư ấy viết ngôi nhà thờ được xây dựng từ năm 1885 "là di sản kiến trúc nghệ thuật và văn hóa, được cha ông từ đời trước dày công tạo dựng một tác phẩm kiến trúc độc đáo không nơi nào ở Việt Nam có được, thuộc hàng di sản văn hóa quốc gia".

buichu2

Nhà thờ Chính tòa (hay còn gọi là nhà thờ đá) Phát Diệm ở Ninh Bình (năm 1892)

Nhóm Bảo vệ di sản Việt Nam (Save Heritage VietNam) cũng gửi thỉnh nguyện thư đến Giáo hoàng Francis, xin ngài giải cứu nhà thờ. Trong thư, nhóm cho rằng "không thể mô tả toàn diện vẻ đẹp với lối kiến trúc pha trộn Đông Dương bản địa và Ba Rốc (Tây Ban Nha) và trên hết là các giá trị phi vật thể trong lịch sử của ngôi thánh đường này".

Trước sự quan tâm của dư luận nói chung và của các kiến trúc sư, nhà bảo tồn văn hóa, Bộ Văn hóa thể thao và du lịch cũng đã vào cuộc. Hôm 7/5, một thứ trưởng của Bộ Văn hóa thể thao và du lịch cũng đã dẫn đầu đoàn công tác của bộ này đi khảo sát thực tế tại nhà thờ Bùi Chu và làm việc với chủ tịch UBND tỉnh Nam Định.

Từ trước tới giờ ở Việt Nam hiếm khi, nếu không muốn nói là chưa bao giờ, có một sự quan tâm, phản ứng tích cực, rộng rãi như vậy về một công trình kiến trúc - hay một hoạt động, đóng góp nào đó - của Giáo hội Công giáo ở Việt Nam.

Vì không phải là lĩnh vực chuyên môn, tôi không dám bàn đến chuyện nên hạ giải để xây dựng lại Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu hay đại trùng tu để bảo tồn ngôi thánh đường cổ kính này.

Nhưng là một người Công giáo, tôi vừa ngạc nhiên vừa cảm thấy vui vui về phản ứng đó vì xem ra những đóng góp của Giáo hội - ít nhất về kiến trúc - đối với đất nước Việt Nam đang được ghi nhận, coi trọng.

Ngoài việc mang đức tin hay một nền văn minh (tình thương) đến Việt Nam, Kitô giáo cũng đem đến cho đất nước này nhiều thứ giá trị khác.

Những kiến trúc độc đáo

Nhà thờ Bùi Chu được bắt đầu xây dựng năm 1884 dưới thời Giám mục Wenceslao Onate Thuận, một người Tây Ban Nha.

Ngoài Nhà thờ Bùi Chu, còn có nhiều công trình kiến trúc công giáo có giá trị khác được khởi công xây dựng vào khoảng thời gian đó - như Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn (năm 1887) và Nhà thờ Chính tòa (hay còn gọi là nhà thờ đá) Phát Diệm ở Ninh Bình (năm 1892).

buichu3

Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn được xây dựng vào năm 1887

Dù ít được biết đến, ở Yên Thành, Nghệ An có nhà thờ đá Bảo Nham. Nhà thờ đá duy nhất ở Nghệ An và cũng là một công trình kiến trúc kiểu Gothic độc đáo này được cha Adolphe Klinglé, một linh mục người Pháp, còn được biết với cái tên Cố Thông, khởi công xây dựng năm 1888.

Nhưng những nhà thờ cổ kính - hay các công trình kiến trúc độc đáo mang đậm phong cách Châu Âu hay kết hợp văn hóa Đông Tây rất có giá trị - chỉ là bề nổi và một phần nhỏ mà Kitô giáo đã và đang mang đến cho Việt Nam.

Ngôn ngữ

Một đóng góp rất ý nghĩa, to lớn khác của người Công giáo - mà đến giờ nhiều người ở Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ vẫn không biết - là chữ quốc ngữ.

Nếu không có cha Alexandre de Rhodes và các giáo sĩ phương Tây khác, chắc nhiều người Việt đã, đang và sẽ phải mù chữ vì chữ Hán hay chữ Nôm rất khó học. Và nếu không có Tiếng Việt, một ngôn ngữ riêng cho chính mình, chắc chắn Việt Nam còn lệ thuộc nhiều vào Trung Quốc và như vậy vấn đề thoát Trung đối với Việt Nam đã khó lại càng khó.

Nhưng, phần lớn vì hiềm khích hay nghi kỵ, vai trò, đóng góp của Giáo hội tại Việt Nam thường bị xem nhẹ, lãng quên.

Có những giai đoạn, đạo Công giáo bị coi là đạo của người Tây, là tà giáo, tả đạo và tất cả những gì liên quan đến Giáo hội đều bị coi là ngoại lai và bị khinh bỉ, loại bỏ.

Trong ba thế kỷ (từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX), đặc biệt dưới thời vua Minh Mạng (1820-1841), Thiệu Trị (1841-1847) và Tự Ðức (1848-1883), nhiều người Công giáo đã bị bắt bớ, giam cầm, giết hại tàn nhẫn.

Năm 1988, Đức Giáo hoàng - và nay là Thánh - John Paul II, phong Thánh cho 117 vị tử đạo Việt Nam, trong đó có 96 vị là người Việt Nam, 10 vị thuộc Hội Thừa sai Paris, Pháp và 11 vị thuộc dòng Ða minh Tây Ban Nha. Trong số 96 người Việt, có đến 32 vị thuộc tỉnh Nam Định.

Dù giờ không còn bị bắt bớ, bách hại như trước, người Công giáo và những cống hiến của họ cũng chưa được hoàn toàn ghi nhận, coi trọng.

Tại một buổi tọa đàm ở Hà Nội đầu tháng Tư vừa rồi, giáo sư Nguyễn Đăng Hưng, Đại học Liège, Vương quốc Bỉ, đã đưa ra một số đề xuất nhằm vinh danh linh mục Alexandre de Rhodes và chữ quốc ngữ - như chọn ngày 5/11 (ngày mất của giáo sĩ Alexandre de Rhodes) làm ngày "Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt" hay xây dựng một không gian để bảo tồn chữ quốc ngữ.

Không biết những đề xuất, ý nguyện ấy có được lắng nghe, thực hiện hay không. Nhưng đáng lẽ ra những việc làm như vậy phải được Chính phủ hay cơ quan, tổ chức nhà nước của Việt Nam tiến hành từ lâu. Nhưng vì nghi kỵ, những đóng góp to lớn của giáo sĩ Alexandre de Rhodes vẫn chưa được công nhận.

Giáo dục

Một thế mạnh, ưu tiên và cũng là lĩnh vực khác Giáo hội được mời gọi dấn thân là giáo dục - không chỉ về đức tin, nhân bản, luân lý mà còn về nhiều lĩnh vực khác nhằm thăng tiến con người, phát triển xã hội, đất nước.

Cũng vì vậy, trước đây ở Việt Nam, ngoài các nhà trẻ, có đến cả ngàn trường công giáo đủ mọi cấp (từ tiểu học đến đại học), thuộc đủ loại, đủ ngành (như từ trường y, trường dạy nghề đến trường dành cho người khiếm thị khiếm thính, trường miễn phí cho sinh viên, học sinh nghèo), và tiếp nhận học sinh, sinh viên từ mọi thành phần trong xã hội, không phân biệt tôn giáo.

Chẳng hạn, một tổng kết về tình hình Giáo hội Việt Nam năm 1962-1963 cho thấy lúc đó Giáo hội có đến 93 trường trung học (với hơn 60 ngàn học sinh) và 1.122 trường tiểu học (với gần 235 ngàn học sinh).

Theo một thống kê khác, trước 1975 ở miền Nam có đến 145 trường trung học và 1060 trường tiểu học công giáo. Ngoài ra, còn có những đại học Công giáo, như Giáo hoàng Học viện ở Đà Lạt, Viện Đại học Minh Đức, Đại học Thành Nhân và Đại học La San ở Sài Gòn.

Nhưng sau 1954 ở miền Bắc và sau 1975 tại miền Nam các trường Công giáo lần lượt đều phải đóng cửa. Hầu hết trường học, cơ sở giáo dục bị tịch thu và Giáo hội không còn được tham gia vào lĩnh vực giáo dục.

Thậm chí, sau này, khi chính quyền Việt Nam không còn 'độc quyền' giáo dục và 'xã hội hóa' lĩnh vực này, cho phép 'tư nhân, thậm chí người nước ngoài, có quyền mở trường tư thục' - như Thư Chung về Giáo dục Kitô Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam năm 2007 nêu - Giáo hội Công giáo vẫn phải 'đứng bên lề sự nghiệp giáo dục của xã hội Việt Nam'.

Mãi tới năm 2016, một Học viện Công giáo mới được chính thức mở cửa. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1975, một trường công giáo ở cấp trung học hay đại học được thành lập và công khai hoạt động.

Vì luôn muốn thông phần vào việc mở mang và phát huy nền giáo dục, không ngạc nhiên tại những quốc gia tự do, dân chủ, Giáo hội Công giáo luôn tham gia rất tích cực vào lĩnh vực này.

Các nước Châu Á - như Ấn Độ, Đài Loan, Hàn Quốc, Indonesia, Nhật Bản, Philippines - đều có nhiều trường đại học công giáo. Nhiều trường - như Catholic University of Korea ở Nam Hàn, Fu Jen Catholic University ở Đài Loan hay De la Salle University ở Philippines - được xếp hạng cao tại những quốc gia đó.

Nếu Giáo hội được tự do tiếp tục hoạt động trong lĩnh vực giáo dục ở miền Bắc sau năm 1954 hay ở miền Nam sau 1975, chắc chắn giờ ở Việt Nam cũng có một số đại học công giáo có uy tín như tại những quốc gia Châu Á trên.

Với việc dư luận nói chung và các kiến trúc sư, nhà bảo tồn văn hóa đánh giá cao Nhà thờ Bùi Chu, lên tiếng xin cứu giải, bảo tồn nó và cũng vì vậy, chính quyền Việt Nam đã vào cuộc và tới xem xét, khảo sát, đánh giá, hy vọng rằng xã hội, chính quyền Việt Nam sẽ có một cái nhìn khác và tích cực hơn về Giáo hội Công giáo, về những đóng góp, vai trò của Giáo hội trong đời sống xã hội, trong việc phát triển đất nước.

Đoàn Xuân Lộc

Nguồn : BBC, 08/05/25019

Tiến sĩ Đoàn Xuân Lộc là một cây bút người Công giáo hiện đang sinh sống và làm việc tại Birmingham, Anh Quốc.

*******************

Giáo phận công bố hoãn 'hạ giải' Nhà thờ Bùi Chu (BBC, 10/05/2019)

Thông báo hoãn 'hạ giải' Nhà thờ Bùi Chu được giáo phận công bố hôm 10/5 sau khi kế hoạch tu sửa công trình này vấp phải phản ứng từ cộng đồng.

buichu4

Một buổi cầu nguyện ngoài trờ của Giáo phậ Bùi Chu

"Sau khi cầu nguyện, suy nghĩ, lắng nghe ý kiến của các linh mục hữu trách và những người thành tâm thiện chí về công trình Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu, chúng tôi xin thông báo tạm hoãn việc hạ giải nhà thờ của giáo phận của chúng tôi", thông báo đăng trên website của Giáo phận Bùi Chu hôm 10/5 cho hay.

buichu5

Thông báo tạm hoãn hạ giải nhà thờ của giáo phận Bùi Chu

Thông báo này có đóng dấu và chữ ký của Linh mục Juse Nguyễn Đức Giang, Tổng đại diện, Trưởng ban Xây dựng Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu.

Văn bản này được đăng tải vào 08g10 sáng 10/5.

Trước đó, hôm 1/5, Linh mục Joseph Trần Hưng Đạo, giám đốc Caritas Bùi Chu nói với BBC rằng việc trùng tu nhà nhà Bùi Chu sẽ được tiến hành vào ngày 13/5.

"Việc trùng tu Nhà thờ thì có vấn đề gì đâu, công trình nào cũng chỉ có một khoảng thời gian của nó.... Sửa mà đại tu nhà thờ mà không dỡ ra thì sao sửa được ?"

Một lãnh đạo tỉnh Nam Định không nêu tên đã xác định thông tin hoãn hạ giải Nhà thờ Bùi Chu với tờ Tuổi Trẻ.

Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu 134 tuổi là một Nhà thờ Công giáo Rôma, thuộc xã Xuân Ngọc, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định, được xây dựng dưới thời Pháp thuộc. Mặc dù không nằm trong danh mục Di sản được bảo vệ theo Luật Di sản Việt Nam, Nhà thờ Bùi Chu được đánh giá là công trình kiến trúc có giá trị lớn về lịch sử, văn hóa và tâm linh.

Giáo phận Bùi Chu cũng được coi là giáo phận đầu tiên tại Việt Nam.

Áp lực từ cộng đồng

Từ tháng Tư, trên mạng xã hội đã lan truyền thông tin Nhà thờ cổ Bùi Chu ở Nam Định sắp bị 'đập đi xây mới'.

Sau đó, báo chí chính thống vào cuộc, đăng tải ý kiến của các chuyên gia trong nước và quốc tế về việc có nên hay không xây mới Nhà thờ Bùi Chu.

Nhiều kiến trúc sư và các chuyên gia về di sản đóng góp các đề xuất để tu sửa Nhà thờ Bùi Chu mà không phải đập đi xây mới.

Hôm 30/4, 25 kiến trúc sư, nhà bảo tồn di sản đã gửi đơn tới Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Bộ trưởng Bộ Văn hóa thể thao và du lịch Nguyễn Ngọc Thiện và Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định Phạm Đình Nghị, kiến nghị tạm dừng phá dỡ Nhà thờ Bùi Chu để chờ đánh giá toàn diện của Hội đồng di sản quốc gia.

Nhóm kiến trúc sư này đã đến đánh giá tình trạng Nhà thờ Bùi Chu và kết luận 'chỉ bị hư hỏng nhẹ'.

Cùng lúc đó là tiếng nói từ cộng đồng mạng kêu gọi ký các thỉnh nguyện thư trên trang change.org đề nghị gìn giữ di sản Nhà thờ Bùi Chu.

buichu6

Một buổi rước kiệu theo nghi lễ Công giáo của Giáo Phận Bùi Chu

Save Heritage Vietnam, một cộng đồng Facebook mới được thành lập và ngay lập tức thu hút gần 2,000 followers, đã gửi thư cho Giáo hoàng Francis để thúc giục ông can thiệp vào vụ việc Bùi Chu.

Sau đó, hôm 3/5, trên website của Vatican (Vatican News) xuất hiện bài báo bằng tiếng Đức với tiêu đề : "Việt Nam : Liệu còn cứu được nhà thờ ?"

Trong suốt đầu tháng Năm, Nhà thờ Bùi Chu và kế hoạch 'hạ giải', xây mới, đã trở thành chủ đề nóng trên nhiều diễn đàn mạng và báo chí chính thống.

Hôm 7/5, ông Martin Rama, Cố vấn của Ngân hàng Thế giới và là giám đốc dự án của Trung tâm Phát triển Đô thị Bền vững (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) cũng có thư ngỏ gửi Tổng giám mục Hà Nội Joseph Vũ Văn Thiên và Giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu, Giáo phận Bùi Chu. Trong thư có đoạn : "Lịch sử sẽ không khoan dung với việc phá hủy Nhà thờ Bùi Chu…".

Sau hàng loạt động thái nói trên từ cộng đồng, hôm 7/5, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phải cử đoàn kiểm tra do Thứ trưởng Lê Quang Tùng làm đại diện, về làm việc với lãnh đạo tỉnh Nam Định về việc phá dỡ Nhà thờ Bùi Chu.

Sáng 10/5, Trưởng đại diện văn phòng UNESCO Việt Nam, ông Michael Croft đã gặp Đức giám mục Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu để trao đổi về việc trùng tu nhà thờ này, theo Tuổi Trẻ Online.

Cộng đồng mạng nói gì ?

Thông tin hoãn hạ giải Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu đem lại sự phấn khởi cho cộng đồng mạng xã hội Việt Nam.

Facebooker Phan Ngọc Minh viết : "Các bạn thấy không ? Suýt nữa thì người ta phá mất. Nhờ tiếng nói của cộng đồng đã cứu được công trình văn hóa để lại cho đời con cháu chúng ta..".

"Xin đừng thờ ơ. Xin đừng im lặng".

Facebooker Phan Nguyễn Quế Mai : "Tin vui. Tạ ơn Chúa ! Hy vọng nhà thờ cổ xưa và tuyệt đẹp này sẽ được cải tạo, nâng cấp chứ không bị đập bỏ. Cảm ơn bạn bè của tôi đã ký đơn thỉnh cầu với tôi. Cảm ơn các linh mục ở Bùi Chu vì đã lắng nghe những mong muốn của chúng tôi để bảo tồn địa danh cổ kính và tráng lệ này. Tôi cầu nguyện chúng ta sẽ tìm ra một giải pháp tốt nhất".

Luật sư Nguyễn Văn Hòa viết trên Facebook cá nhân : "Hy vọng rằng sẽ có một ngôi Nhà thờ Bùi Chu mới và ngôi nhà thờ cũ vẫn được giữ lại làm di sản tôn giáo, kiến trúc và Nghệ thuật của Nam Định".

Trang Facebook của NgoViet Architects & Planners "hoan nghênh quyết định tạm hoãn hạ giải Nhà thờ Bùi Chu của Linh mục Tổng Đại diện Giáo phận Bùi Chu" và đưa ra một số các giải pháp để vừa "bảo tồn di sản và đảm bảo nhu cầu sử dụng của giáo dân trong giáo phận".

"Tổ chức quy hoạch lại quần thể công trình (Nhà thờ Chính Tòa cũ và mới, Đền Thánh Đức Mẹ, Đại chủng viện, Cơ sở Dòng Đa Minh Bùi Chu, Cô nhi viện Thánh An, không gian công cộng và không gian xanh) đảm bảo hài hòa giữa bảo tồn và phát triển".

"Xây dựng một Nhà thờ Chính Tòa mới hoàn toàn, phục vụ nhu cầu bức thiết của giáo dân, tại một vị trí khuôn viên ở gần đó phù hợp với quy hoạch, trong đó chính quyền đặc cách cho phép gia tăng diện tích đất tôn giáo, để việc xây dựng công trình mới không bị giới hạn bởi chỉ tiêu đất tôn giáo của khu vực".

"Nghiên cứu thực hiện việc bảo tồn và cải tạo công trình di sản nhà thờ hiện hữu theo các chức năng phù hợp mà giáo phận mong muốn (nhà thờ nhỏ, nhà nguyện, nhà triển lãm hoặc bảo tàng văn hóa lịch sử, nhà lưu niệm, văn phòng, thư viện thánh,…), với sự hỗ trợ về chuyên môn của các chuyên gia về bảo tồn công trình lịch sử, và sự hỗ trợ tài chính về bảo tồn di sản nếu cần thiết".

Published in Diễn đàn

'Lịch sử sẽ không khoan dung với quyết định về Nhà thờ Bùi Chu'

Cố vấn của Ngân hàng Thế giới, Martin Rama chia sẻ quan điểm cá nhân với BBC News tiếng Việt rằng "lịch sử sẽ không khoan dung với việc phá hủy Nhà thờ Bùi Chu", trước hạn định 13/5.

nhatho1

Người thợ mộc làng Hai Giáp đang điêu khắc kèo chuẩn bị cho Nhà thờ Bùi Chu mới

Mạng xã hội dấy lên nhiều ý kiến quan ngại trước tin Nhà thờ Bùi Chu, một trong những nhà thờ lâu đời và đẹp nhất ở tỉnh Nam Định với 134 năm tuổi, do "xuống cấp" nên sẽ bị "hạ giải" theo cách dùng từ của giáo phận Bùi Chu, còn dư luận thì hiểu là "dỡ bỏ" vào ngày 13/5 để xây nhà thờ mới.

Những ngày này, việc chuẩn bị tháo dỡ Nhà thờ Chánh tòa Bùi Chu đang được tiến hành, và các thợ mộc làng Hai Giáp đang điêu khắc kèo chuẩn bị cho nhà thờ mới.

Linh mục Joseph Trần Hưng Đạo, giám đốc Caritas Bùi Chu xác nhận với BBC rằng "chương trình đại tu theo kế hoạch thì ngày 13/5 tiến hành".

Ông cũng nói thêm : "Việc trùng tu nhà thờ thì có vấn đề gì đâu, công trình nào cũng chỉ có một khoảng thời gian của nó".

"Sửa đại tu nhà thờ mà không dỡ ra thì sao sửa được ?".

"Công việc của Giáo hội thì ai hiểu được thì hiểu. Một vài người không đồng tình thì có thể họ không hiểu công việc phải làm".

Tin mới nhất là Cục Di sản đề nghị kiểm tra việc xây lại nhà thờ Bùi Chu và đề xuất giải pháp bảo tồn nhà thờ chính tòa Bùi Chu.

Trong khi đó, kiến trúc sư Sơn Đặng, người có kinh nghiệm với công tác trùng tu di sản ở Mỹ và Nhật Bản, nói với BBC :

"Đã có thêm các nhóm kỹ sư xây dựng, kiến trúc sư, chuyên gia bảo tồn ghé Nhà thờ Bùi Chu để tiến hành khảo sát sơ bộ".

"Họ đưa ra kết luận : Nền móng của nhà thờ vẫn còn tốt, không có dấu hiệu sụt lún ; hệ khung cột gỗ lim kết cấu chính còn rất tốt ; mái ngói vỡ khiến cho hệ vì kèo gỗ nhiều chỗ thấm nước, cần thay thế những phần đã mục hỏng ; phần trần vôi rơm hai cánh cũng đã hỏng, cần làm mới hoàn toàn ; tường bao mục lớp ngoài, nhưng có thể chống thấm bằng các phương pháp thi công phổ biến. Nhìn chung việc trùng tu rất dễ dàng, không có gì trở ngại về mặt kỹ thuật và cũng không có gì quá tốn kém !".

'Coi trọng di sản'

Hôm 7/5, từ Washington D.C., ông Martin Rama, Cố vấn của Ngân hàng Thế giới và là giám đốc dự án của Trung tâm Phát triển Đô thị bền vững (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) nói với BBC :

"Cuộc tranh luận về việc có nên giữ lại Nhà thờ Bùi Chu hay không thường được đóng khung về mặt lịch sử, tôn giáo hay kiến ​​trúc. Nhưng cốt lõi là về kinh tế, về giá trị của di sản. Vì vậy, tôi sẽ diễn giải vụ này dưới góc độ nhà kinh tế".

Nhà thờ Chánh tòa Bùi Chu thuộc xã Xuân Ngọc (Xuân Trường, Nam Định) bắt đầu được xây dựng năm 1884, bởi giám mục người Tây Ban Nha Wenceslao Onate Thuận. Một năm sau, nhà thờ khánh thành, với chiều dài 78 m, rộng 22 m, cao 15 m, tháp cao 35 m. Từ đó đến nay, công trình được tu sửa hai lần năm 1974 và 2000.

"Chúng ta không biết giá trị chính xác của di sản. Giống như thực phẩm hoặc quần áo, di sản ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của chúng ta, nhưng không có một thị trường nào có giá cho nó. Thường thì người ta đo lường về lượng doanh thu du lịch mà di sản có thể tạo ra. Nhưng di sản đáng giá hơn thế, bởi vì nó cũng là bản sắc, vẻ đẹp và niềm tự hào, chứ không chỉ là điểm du lịch".

"Những gì chúng ta biết là một quốc gia sẽ coi trọng di sản hơn khi người dân trở nên giàu có hơn. Khi các quốc gia tương đối nghèo, họ phải đối mặt với nhu cầu cấp bách và bị cám dỗ bởi các giải pháp thực dụng".

nhatho2

Lễ rước kiệu - Ảnh minh họa

"Cần tốn nhiều thời gian để nhận thức di sản đạt được hiệu quả. Ngay cả ở Châu Âu, nơi di sản ngày nay được bảo vệ rất tốt, các công trình đáng chú ý đã từng bị phá hủy thời thập niên 1960 và 1970".

"Tôi không nghi ngờ gì về việc Việt Nam sẽ là một quốc gia giàu có, và các thế hệ tương lai sẽ coi trọng di sản hơn thế hệ hiện tại. Sớm muộn gì trẻ em ngày nay cũng sẽ biết câu chuyện về Nhà thờ Bùi Chu. Và rồi chúng sẽ ngạc nhiên, thậm chí buồn bã, rằng thế hệ phụ huynh của chúng không yêu nhà thờ này đủ để cứu nó".

"Đây là lý do tại sao tôi viết rằng "lịch sử sẽ không khoan dung với việc phá hủy Nhà thờ Bùi Chu" trong thư ngỏ gửi Tổng giám mục Hà Nội Joseph Vũ Văn Thiên và Giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu, Giáo phận Bùi Chu".

"Tuy vậy, tôi không nghĩ rằng hai ngài dành thời gian trả lời thư của tôi. Tôi rất thông cảm với quyết định rất khó khăn mà họ phải đối mặt. Tôi cũng biết rằng họ vô cùng bận rộn trong những ngày này. Ngoài việc thực hiện tháo gỡ và xây lại nhà thờ, họ hiện đang phải đối mặt với các lượt thăm viếng và chất vấn. Tôi cảm thấy tiếc vì có thể mình đã thêm gánh nặng cho họ !".

"Hơn nữa, tôi tin rằng Tổng giám mục Hà Nội Joseph Vũ Văn Thiên và Giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu cũng sẽ đau lòng khi thấy Nhà thờ Bùi Chu cũ trở thành cát bụi. Đây là cái nôi của Công giáo ở Việt Nam, một viên ngọc kiến ​​trúc và là trụ cột tâm linh. Tôi nghi ngờ rằng việc phải đành lòng phá hủy nhà thờ theo kế hoạch cũng sẽ gây đau lòng cho chính họ".

"Trong nhiều năm, khi là chuyên gia của Ngân hàng Thế giới làm việc tại Hà Nội, tôi đã cố gắng giúp chính phủ đưa ra quyết định nhằm tối đa hóa giá trị cho đất nước. Trong vụ việc này, quyết định bảo tồn giá trị cho đất nước thuộc về các cha. Tôi vẫn hy vọng rằng một ngày nào đó tôi sẽ có cơ hội gặp họ trực tiếp. Tôi muốn bày tỏ sự tôn trọng và lòng biết ơn của tôi với họ vì đã xem lá thư của tôi".

nhatho3

Lễ Truyền dầu tại giáo phận Bùi Chu hôm 18/4 là một trong những buổi lễ cuối cùng trước khi nhà thờ được "đại tu" hôm 13/5

'Giải pháp thay thế'

Ông Martin Rama cũng cho biết thêm :

"Nhiều người có thể tán đồng với diễn giải của Giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu về việc đại tu Nhà thờ Bùi Chu. Nhưng có thể có những giải pháp thay thế tốt hơn là phá hủy công trình này".

"Tôi hiểu rằng chắc hẳn đã có lúc Giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu nghiêm túc cân nhắc việc giữ lại tòa nhà thờ cũ và xây một nhà thờ mới cạnh bên. Nhưng tại thời điểm đó, giáo phận không đủ tiềm lực để có được khu đất cần thiết cho nhà thờ mới. Mọi thứ đã thay đổi. Đức cha và giáo dân không còn cô đơn nữa. Tôi tin rằng có thể huy động sự đóng góp tài chính cho nhà thờ mới".

"Các nhà kinh tế nghĩ về chi phí và lợi ích. Chi phí của nhà thờ mới sẽ thấp hơn, bởi vì xây một công trình trên khu đất trống sẽ ít tốn kém hơn so với việc phá hủy và xây lại nhà thờ trên cùng mảnh đất. Và lợi ích sẽ cao hơn, bởi vì giá trị di sản sẽ không bị mất đi. Nhà thờ cũ có thể được gia cố cho an toàn thông qua việc trùng tu, và nơi thờ phụng sẽ tăng gấp đôi".

"Chi phí cho việc này là dành để mua đất và trùng tu tòa nhà cũ, nhưng tôi tin rằng nhiều nguồn lực và thiện chí sẽ đem lại hiệu quả. Tôi đã chứng kiến ​​sự nhiệt tình của các kiến ​​trúc sư và chuyên gia yêu Nhà thờ Bùi Chu. Tôi chắc chắn rằng họ sẽ tình nguyện trợ giúp. Tôi sẽ rất vui khi làm điều tương tự".

Tôi rất mong Giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu truyền đạt đến giáo dân rằng nhiều người, ở Việt Nam và nước ngoài, quyết tâm giúp đỡ nếu giải pháp cuối cùng là chọn bảo tồn nhà thờ Bùi Chu xinh đẹp".

Trước đó, Giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu, Giáo phận Bùi Chu được tờ Tiền Phong dẫn lời : "Việc đại tu Nhà thờ Bùi Chu đã được chúng tôi lên kế hoạch cách đây 5 năm (năm 2014). Theo đó, hầu hết các tu sĩ, giáo dân và chính quyền địa phương đã đồng thuận về việc đại tu Nhà thờ Bùi Chu".

"Thời gian gần đây, xuất hiện một số ý kiến trên mạng xã hội về việc đại tu nhà thờ. Tuy nhiên, đó chỉ là những ý kiến của một số người "ngoại đạo". Đối với việc này chúng tôi sẽ tham khảo, song quyết định sửa chữa trùng tu, đại tu như thế nào cuối cùng vẫn thuộc về tu sĩ và giáo dân... Việc chúng tôi đưa lên hàng đầu vẫn là bảo đảm an toàn, tiếp đó là mục đích thờ phượng, sau đó mới tính đến các giá trị khác như kiến trúc, di sản… Kế hoạch hạ giải Nhà thờ Bùi Chu sẽ được tiến hành vào ngày 13/5".

Ben Ngô

Nguồn : BBC, 07/05/2019

********************

Chính quyền Việt Nam ‘vào cuộc’ vụ hạ giải nhà thờ Bùi Chu (VOA, 07/05/2019)

Cục Di sn Văn hóa, thuc B Văn hóa thể thao và du lịch, va gi văn bn đến S Văn hóa thể thao và du lịch tnh Nam Đnh, yêu cu cơ quan này "khn trương kim tra" và "đề xut gii pháp" cho vic h gii nhà th Bùi Chu trước ngày 6/5, sau khi dư lun phn ng mnh m và yêu cu bo tn mt trong nhng ngôi thánh đường lâu năm nht Vit Nam.

nhatho4

Mặt tin Nhà th chính tòa Bùi Chu.

Thông tin về vic h gii nhà th Bùi Chu đã thu hút s chú ý ca dư luận sau khi Giáo phn Bùi Chu thông báo cho giáo dân v kế hoch h gii ngôi thánh đường 134 năm tui vào ngày 13/5 ti đ làm nhà th mi.

Nhiều trí thc, chuyên gia trong và ngoài nước đã lên tiếng đ ngh nhng người có trách nhim tìm cách gi li ngôi nhà thờ c mà h cho là mt trong nhng "di sn" kiến trúc và văn hóa đc đáo ca Vit Nam.

nhatho5

Bên trong nhà thờ Bùi Chu.

Trả li phng vn ca báo Tin Phong ngày 5/4, người đng đu Giáo phn Bùi Chu, Giám mục Thomas Vũ Đình Hiu, nói rng kế hoch đi tu nhà th Bùi Chu đã được lên kế hoch t 5 năm trước (năm 2014), và "hu hết các tu sĩ, giáo dân và chính quyn đa phương đã đng thun" v vic đi tu nhà th.

Ông cho biết ngôi thánh đường c đang đi din vi nguy cơ đ sp, mt an toàn, gây nguy him cho tính mng ca giáo dân. Vì vy, giáo phn phi ưu tiên "đm bo an toàn, tiếp đó là mc đích th phượng, sau đó mi tính đến các giá tr khác như kiến trúc, di sn…".

Vẫn theo li Giám mc Thomas Vũ Đình Hiệu, trước khi đưa ra quyết đnh đi tu nhà th, giáo phn đã tham kho nhiu nơi, trong đó có qun th nhà th đá Phát Dim, và thy rng kinh phí trùng tu rt tn kém.

nhatho6

Báo Tuổi Tr cho biết nhiu khu vc ca nhà th đã b xung cp, vôi va bong tróc ẩm thp.

Trước đó, mt nhóm kiến trúc sư đã trc tiếp đến kho sát nhà th Bùi Chu vào ngày 29 và 30/4, và kết lun rng công trình "ch hư hng nh, phn mái b thm dt, trn mái mt s ch bong tróc nhưng kết cu khung chu lc còn tt, đm bo khả năng chu lc lâu dài nếu được gia c thêm".

Nhóm kiến trúc sư trên cùng vi hơn 20 kiến trúc sư khác sau đó đã ký đơn gi Th tướng Nguyn Xuân Phúc, B trưởng B Văn hóa thể thao và du lịch và Ch tch UBND tnh Nam Đnh, đ ngh xem xét ch đo tm dng vic "phá d di sản" đ ch đánh giá toàn din ca Hi đng di sn quc gia.

Theo lời Giám mc Thomas Vũ Đình Hiu nói vi báo Tin Phong, mt s phn ca nhà th Bùi Chu được xây dng ch yếu t cát vôi và mt, trn được làm bng lung rơm trn vôi, cát nên "đã hết tui thọ", và giáo phn s da vào ngôi nhà th cũ đ đi tu "t chi tiết nh nht", nên người dân không lo ngi v din mo mi ca nhà th Bùi Chu.

Giáo phận Bùi Chu là nơi gn lin vi lch s hình thành và phát trin Công giáo Vit Nam. Ngôi nhà th chính tòa Bùi Chu được xây dng dưới thi ca Giám mc Wenceslao Onate Thun và được khánh thành vào năm 1885, vi li kiến trúc kết hp gia phong cách Baroque ca Châu Âu vi văn hóa Á Đông, bao gm nhiu chi tiết điêu khc cu kỳ, tinh xo. Tuy nhiên cho đến nay, ngôi nhà thờ đã được ci to hai ln (vào năm 1974 và 2000) vn chưa được công nhn là mt di sn văn hóa ca Vit Nam.

Vào ngày 3/5, một nhóm có tên "Bo v di sn Vit Nam" cũng đã gi thư cho Giáo Hoàng Phanxicô xin ông "gii cu" ngôi thánh đường mà theo họ là "không th thay thế" này.

Published in Diễn đàn

Khi di sản được ‘bảo vệ’ bằng búa !

Mạnh Kim, VOA, 02/05/2019

Câu chuyện Nhà th Chính tòa Bùi Chu (Nam Đnh) đng trước kh năng b phá đ xây mi vào ngày 13/5/2019 đang gây phn ng bt bình gay gt. Câu chuyn Nhà th Bùi Chu còn làm dy lên câu hi v vic bo v di sn trước làn sóng phá hoi di sn không ch đi vi nhà th và đình chùa c mà còn nhiu kiến trúc c khác…

buichu01

Nhà thờ chính tòa Bùi Chu.

Trong vụ Nhà th Chính tòa Bùi Chu, ông Martin Rama, chánh kinh tế gia Ngân hàng Thế gii đc trách khu vc Nam Á, mt công dân Uruguay, đã gi bc thư thng thiết đến các v chc sc giáo hi Bùi Chu :

"Tôi hiểu rt rõ lý do đ thay thế nhng tòa nhà cũ này. Ci to chúng s rt tn kém. Vi s lâu đi và tình trng hư hng ti t, có nguy cơ dm hoc va rơi xung t trn nhà có th khiến hàng lot giáo dân vô ti cu nguyn trong nhà th b thương, thm chí thit mng. Chính ph thì không cung cp các ngun lc đ chăm sóc đúng cách cho các tòa kiến trúc già nua này và không có sn đt gn đó đ xây dng các công trình mi. Bên cnh đó, hu hết nhà th không có mt trong danh sách di sn cn được bo v, và do đó, Giáo hi Công giáo có quyn hp pháp đ loi b chúng.

Tất c điu này là hoàn toàn đúng, nhưng tôi s rng lch s s không nhìn nhn đúng đn vi quyết đnh này. Vit Nam chưa phi là mt nước giàu, và d hiu được rng người dân đt s tin li lên trước di sn. Không ai có th ch trích h vì điu đó. Nhưng tôi không hoài nghi rng Vit Nam ri s thnh vượng. Các thế h sau s đi ra nước ngoài, thưởng ngon các thành ph châu Âu, được tiếp xúc vi tư duy thế gii... Và sm mun h s nhìn li, nh v đt nước xinh đp mà h đã ln lên và đt câu hi rng ai phi chu trách nhim cho s mt mát nhng đc sc ca đt nước. Thnh nguyn nhng giá tr mnh m tương t và s nhy cm sâu sc mà Giáo hi Công giáo là hin thân, h có th bun bã nghi ng nhng quyết đnh ca cha ông mình"...

Cách đây hai năm, 2017, một "nhà chúa" dim l c kính – Nhà th Trà C (Qung Ninh), tn ti vi tuế nguyt t thế k 19 – đã đau đn "th xác" trước nhng nhát búa vô tri. Làn sóng "trùng tu" bng việc đp cũ-xây mi đi vi các kiến trúc nhà th tht ra đang din ra nhiu nơi. Trong bài "Bo tn văn hóa vt th Công giáo", tp chí Đồng Hành (số 8, tháng 4/2017) đã dn li tác gi Nguyn Hng Dương trong cuNhà thờ Công giáo Vit Nam (Nhà xuất bn Khoa học Xã hi 2003) như sau :

"Sự hin din ca các cơ s th t Công giáo đã làm cho ngh thut kiến trúc Vit Nam đa dng. Qua nhng ngôi nhà th này, chúng ta không ch biết v mt loi hình kiến trúc cơ s th t Công giáo mà còn biết được s tài ba khéo léo của ông cha ta, bi hu hết các thánh đường đu thm đượm công sc, nhiu khi c xương máu ca người Vit. Nhà th Công giáo mang phong cách Á Đông là th hin s sáng to trong ngh thut kiến trúc Vit Nam. Đó là nhng di sn lch s văn hóa quí giá của cha ông ta cn được trân trng gìn gi. Nơi nhà th Công giáo còn lưu gi nhng tranh nh, tượng v Chúa, v Đc Maria, v các thánh, lưu gi nhng điêu khc trên các cht liu khác nhau do ông cha ta tác to. Nhng nhà nghiên cu v ngh thut tranh tượng, điêu khc Vit Nam không th không nghiên cu nó".

Những giá tr văn hóa y đã được "tiếp nhn" bng nhng "nhn thc" kỳ l : hoc đp nát đ xây mi hoc sơn phết lòe lot bt chp thm m ph thông hung h thm m kiến trúc tôn giáo. Cho đến nay, chỉ có mt nhà th Vit Nam được xếp hng di tích quc gia và được bo v theo Lut Di sn Văn hóa. Đó là Nhà th Phát Dim Ninh Bình. T năm 2005, nhà nước Vit Nam đã chn ngày 23/11 làm "Ngày Di sn văn hóa Vit Nam", vi "mc đích nhm phát huy truyền thng và ý thc trách nhim ca nhng người làm công tác bo v và phát huy giá tr di sn văn hóa Vit Nam, đng viên các tng lp xã hi tham gia tích cc vào s nghip bo v và phát huy giá tr di sn văn hóa dân tc. Đây cũng là dp giáo dc truyền thng yêu nước, lòng t hào dân tc, ý thc trách nhim bo v di sn văn hóa trong toàn dân ; di sn văn hóa dân tc trong s nghip xây dng và phát trin nn văn hóa Vit Nam tiên tiến, đm đà bn sc dân tc". Tuy nhiên, nói thì như thế nhưng ai làm gì và làm như thế nào thì gn như chng ai kim soát. Cách đây hai năm, 2017, lăng m ca bà Trn Th Nga - m vua Dc Đc - đã b "k gian đp phá, đào bi nghiêm trng". Trước đó, m bà tài nhân h Lê - phi tn ca vua T Đc - cũng b mt công ty tự ý san phẳng đ thc hin d án bãi đ xe. Chính quyn đa phương không biết gì v chuyn này ? Và ri người ta x lý ra sao ? L c làng. Hu c làng !

Tổng cng, Vit Nam hin có hơn 40.000 di tích, trong đó khong 3.300 di tích xếp hng Quc gia và 13 di tích xếp hng Quc gia Đc bit. Vit Nam cũng có 25 di sn thế gii được Unesco công nhn. Nhiu di tích như thế nhưng văn hóa di sn ca đt nước không nm trong ý thc văn hóa và bo v văn hóa. Chính sách bo v di sn văn hóa đôi khi được gii hn trong khuôn khổ phòng hp, ti các din đàn, ti nhng hi tho "nhn được nhiu ý kiến đóng góp hu ích ca các chuyên gia". Ngoài Lut Di sn Văn hóa, công tác và nhim v bo v di sn còn được "b sung kp thi" vi nhiu "ngh đnh", "thông tư hướng dn", rồi còn các "quy chế qun lý đ bo v và phát huy giá tr di tích lch s"… nhưng cui cùng nhiu v vi phm vn không được "kp thi ngăn chn". Điu cn "kp thi ngăn chn" bây gi là xóa b nhng quy đnh chng chéo, va trùng lp va gây "xung đt" với nhau, trong các văn bn quy phm pháp lut liên quan bo tn di sn văn hóa, chng hn Lut Xây dng, Lut Đu tư công và Lut Du lch.

Việc "gìn gi di sn văn hóa" đôi khi còn bun cười ch người ta than thiếu tin đ duy tu nhưng người ta tha tiền để t chc nhng l hi xúng xính xiêm y trong chương trình "đm đc không gian văn hóa dân gian" nào đó được t chc lòe lot và n ào vi s "có mt quý giá" ca các đng chí lãnh đo Đng-Nhà nước đến đ phát biu suôn v "nhim v và s mng" bo v di sản. Đó là chưa k kiến thc và năng lc ca "cán b" và "chuyên gia văn hóa". Mi đây, không ít người đã không th nén gin khi nhìn thy kit tác Vườn xuân Trung-Nam-Bc, được công nhn là "bo vt quc gia", đã loang l tèm lem sau khi được "v sinh" ! Ai chịu trách nhim đây ? Làm sao có th cha li được kit tác sơn mài này mà ha sĩ Nguyn Gia Trí đã b công thc hin sut 20 năm ròng mi hoàn thành (1969-1989) !

Câu chuyện bo v di sn văn hóa Vit Nam phi nói là chuyn nhiu tp, mi tp đu cha đầy ni đau và ni bun hơn là t hào và hãnh din. Câu chuyn bo v di sn văn hóa Vit Nam thm chí vang đng đến mc các chuyên gia nước ngoài cũng phi lên tiếng. Thế nhưng, khi mà văn hóa con người đang tut xung đáy, văn hóa di sn dường như chng có "lý do" gì để được chú ý đúng mc và được nhn thc t tế đúng mc.

Mạnh Kim

Nguồn : VOA, 02/05/2019

*****************

Nhà thờ Bùi Chu sẽ bị đập đi xây mới hay 'đại tu' ngày 13/5 ?

Ben Ngô, BBC, 01/05/2019

Linh mục đại diện giáo phận Bùi Chu nói với BBC rằng việc đại tu nhà thờ "không dỡ ra thì sao sửa được" và chương trình "theo kế hoạch thì ngày 13/5 tiến hành".

buichu1

Lễ Truyền dầu tại giáo phận Bùi Chu hôm 18/4

Trong khi đó, một kiến trúc sư nói với BBC rằng "cần công bố hồ sơ dự án cũng như phương pháp trùng tu Nhà thờ Bùi Chu, để các chuyên gia có thể phản biện khách quan".

Mạng xã hội dấy lên nhiều ý kiến quan ngại trước tin Nhà thờ Bùi Chu, một trong những nhà thờ lâu đời và đẹp nhất ở tỉnh Nam Định với 134 năm tuổi, do "xuống cấp" nên sẽ bị "hạ giải" theo cách dùng từ của giáo phận Bùi Chu, còn dư luận thì hiểu là "dỡ bỏ" vào ngày 13/5 để xây nhà thờ mới.

Trước đó, website chính thức của Giáo phận Bùi Chu cho hay : "Theo dự kiến của Đức cha, nhà thờ chính tòa sẽ được hạ giải vào ngày 13/5/2019. Do đó, có thể nói lễ Truyền dầu ngày 18/4 là lần cuối cùng các tín hữu sẽ được dự lễ tại nhà thờ cổ kính, gắn chặt với những thăng trầm của đời sống đức tin giáo phận suốt trên 100 năm".

bụichu2

Một buổi rước kiệu tại Nhà thờ Bùi Chu

'Ngày 13/5 tiến hành'

Hôm 1/5, Linh mục Joseph Trần Hưng Đạo, giám đốc Caritas Bùi Chu nói với BBC qua điện thoại : "Việc trùng tu nhà thờ thì có vấn đề gì đâu, công trình nào cũng chỉ có một khoảng thời gian của nó".

"Sửa mà đại tu nhà thờ mà không dỡ ra thì sao sửa được ?"

"Tuy vậy, nhà thờ cũng đang nghe ngóng thông tin từ bên ngoài".

"Công việc của Giáo hội thì ai hiểu được thì hiểu. Một vài người không đồng tình thì có thể họ không hiểu công việc phải làm".

"Nhà thờ này đã hơn 100 năm tuổi, xuống cấp thì phải sửa chữa, đại tu thôi, nhưng việc này thì chúng tôi không trả lời nhiều".

"Chương trình theo kế hoạch thì ngày 13/5 tiến hành".

Trước đó, một văn bản do Tòa Giám mục Bùi Chu phát đi hôm 11/3 do Giám mục Thomas Vũ Đình Hiệu ký có nội dung "Về việc trợ giúp đại tu Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu". Trích :"Trải qua hơn 130 năm, do ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới, nhất là chống chọi với những cơn bão, nhà thờ đã xuống cấp nghiêm trọng. Tường nhà thờ đã bị nứt nẻ nhiều chỗ, vôi vữa và gạch mái bị rớt xuống, ảnh hưởng không chỉ tới việc thờ phượng mà còn gây nguy hiểm tới tính mạng của giáo dân".

"Để bảo vệ di sản quý giá, chúng tôi đoàn thuận theo đề nghị của đa số giáo dân, đã quyết định đại tu Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu..".

buichu3

Văn bản kêu gọi trợ giúp đại tu Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu

Hôm 1/5, BBC liên hệ Linh mục Trần Công Nghị, phó chủ tịch Liên đoàn Công giáo Việt Nam Tây Nam Hoa Kỳ để hỏi bình luận, nhưng ông hồi đáp qua email rằng "tôi ở xa không nắm vững các chi tiết nên không thể cho ý kiến về việc này".

'Tính đường dài'

Hôm 30/4, kiến trúc sư Sơn Đặng, người có kinh nghiệm với công tác trùng tu di sản ở Mỹ và Nhật, nói với BBC :

"Theo thông lệ quốc tế, muốn được cấp phép trùng tu các di sản, thì hồ sơ dự án có kèm theo phương pháp trùng tu và phương pháp thi công phải được công bố minh bạch trên website của các cơ quan quản lý và cấp phép".

"Việc này giúp mọi bên có liên quan có thể truy cập và phản biện rộng rãi. Giáo phận Bùi Chu thiết nghĩ cũng nên theo thông lệ này, công bố hồ sơ dự án để các chuyên gia trên cả nước có thể nghiêm túc đánh giá lại, và có ý kiến phản biện khách quan, nhằm tránh việc đập đi xây mới nhưng lại đánh đồng với việc đại tu".

"Bên cạnh đó, để tránh tạo thành tiền lệ xấu, thiết nghĩ nên cân nhắc xếp hạng di sản thế giới cho chuỗi nhà thờ cổ ở miền Bắc".

"Việc này không chỉ là cứu Nhà thờ Bùi Chu mà còn cứu những di sản quý khác khỏi số phận như nhà thờ Trà Cổ bị đập bỏ hồi tháng 3/2017".

"Cái này là tính đường dài cho việc bảo vệ di sản ở Việt Nam".

- Nhà thờ Chính tòa Bùi Chu khánh thành năm 1885

- Theo báo Người Lao Động, đến nay chỉ có Nhà thờ Phát Diệm ở Ninh Bình, Nhà thờ Đức Bà ở Thành phố Hồ Chí Minh, nhà thờ Lớn và Nhà thờ Cửa Bắc ở Hà Nội được xếp hạng và được bảo vệ theo Luật Di sản văn hóa

Cùng ngày, bà Hồ Diệu Phương, làm ngành xây dựng nội thất, nói với BBC :

"Theo tôi, một công trình cổ hơn 100 năm tuổi như Nhà thờ Bùi Chu không những có giá trị về lịch sử kiến trúc quá lớn lao mà còn có giá trị thiêng liêng về tinh thần đối với giáo dân nói riêng, và là một di sản quý giá nói chung".

"Tôi cho rằng, không nên hạ giải để làm mới, mà nên có một cuộc đại trùng tu để bảo vệ trạng thái kiến trúc nguyên thủy của di sản. Một đơn vị được lựa chọn để thực hiện việc đại tu này đặc biệt phải là đơn vị thi công có nhiều kinh nghiệm và thâm niên trong công tác bảo vệ trùng tu các di sản văn hóa cổ".

"Bản vẽ phối cảnh trước và sau trùng tu, vật liệu thay thế, quá trình thi công, các phương án thi công tháo dời và lắp đặt tái dựng nên được một hội đồng các chuyên gia thẩm định và thông qua trước khi bắt tay vào việc. Kỹ thuật trùng tu và phục hồi di sản không phải là việc dễ dàng ai, công ty cũng làm được".

Chúng ta cần kêu gọi hội đồng các nhà khảo cổ, hội kiến trúc sư, các tổ chức văn hóa di sản thế giới vào cuộc giúp sức để giữ lại một di sản Nhà thờ Bùi Chu cổ kính xứng tầm văn hóa nhưng vẫn an toàn cho giáo dân và giáo hội trong công việc phụng sự hằng ngày".

Ben Ngô

Nguồn : BBC, 01/05/2019

*******************

Nhà Thờ Chính Tòa Bùi Chu hơn 130 năm tuổi có thể sẽ bị đập bỏ

T.K., Người Việt, 28/04/2019

"Theo dự kiến, Nhà Thờ Chính Tòa Bùi Chu sẽ được hạ giải (tháo rời cấu kiện tạo thành kiến trúc) vào ngày 13 Tháng Năm, 2019". Một bản tin trên trang web GpBuichu.org tiết lộ.

dap1

Nhà Thờ Bùi Chu được xây dựng từ thời Pháp thuộc. (Hình : GpBuichu.org)

Trang này cho biết thêm : "Nhà thờ cổ kính, gắn chặt với những thăng trầm của đời sống đức tin giáo phận suốt trên 100 năm. Hy vọng anh chị em tín hữu cầu nguyện cho việc tái thiết thánh đường mới được diễn tiến và hoàn thành trong bình an tốt đẹp".

Theo bài "Lược sử Giáo Phận Bùi Chu", Nhà Thờ Chính Tòa Bùi Chu được xây dựng dưới thời Pháp thuộc bởi giám mục Wenceslao Onate Thuận (1884) với chiều dài 78 mét, rộng 22 mét, cao 15 mét. Nhà thờ này được khánh thành năm 1885. Trải qua hơn 134 năm, ngôi nhà thờ này vẫn đứng vững với những cột gỗ lim và những đường nét hoa văn mang dấu ấn kiến trúc phương Tây. Hàng năm vào ngày 8 Tháng Tám, ngày lễ quan thầy của giáo phận, nhiều giáo dân từ khắp nơi tập trung về đây dâng lễ".

Một trong những buổi lễ cuối cùng được cử hành tại Nhà Thờ Chính Tòa Bùi Chu là lễ Truyền Dầu đã diễn ra vào sáng hôm 18 Tháng Tư.

Sau khi vụ cháy Nhà Thờ Đức Bà Paris diễn ra, một bài của tác giả Martin Ram, cố vấn cao cấp tại Ngân hàng Thế giới và là giám đốc dự án tại Trung tâm Phát triển đô thị bền vững thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đăng trên báo Tuổi Trẻ có đoạn :

"Nay thì Nhà Thờ Bùi Chu tuyệt đẹp và nổi tiếng bậc nhất ở Nam Định cũng sắp phải đón nhận số phận buồn thương tương tự như nhà thờ Trà Cổ [bị đập bỏ hồi Tháng Ba, 2017]. Đây là những mất mát bi thảm cho bất cứ ai, không chỉ với người Việt Nam. Sự phá hủy một công trình như Nhà Thờ Đức Bà, hay Nhà Thờ Bùi Chu, là một vết thương lòng cho mỗi chúng ta".

Kiến trúc sư Sơn Đặng viết trên trang cá nhân hôm 28 Tháng Tư : "Trong các trường hợp đập bỏ di sản tương tự như này, thường là do những người có trách nhiệm đã nghĩ quẩn như sau : Vì nó mục nát nên cần đảm bảo an toàn cho giáo dân, vì muốn nhanh tiện, vì không huy động được tài chính, vì đập bỏ xây mới thì dễ dàng và rẻ hơn trùng tu, vì vướng vấn đề pháp lý với nhà nước, vì bị nhà nước không cấp cho khu đất khác để xây nhà thờ khác, vì cần mở rộng không gian, vì đây là tài sản riêng của nhà thờ nên quyền quyết định là tối cao. Có lẽ bên trong còn nhiều uẩn ức khó nói, nhưng chúng ta thiết nghĩ không nên ngồi im trước một quyết định sai lầm như thế. Không vì Nhà Thờ Bùi Chu có cái mái sắp mục mà xóa bài làm lại, xin miễn ngụy biện nhé !".

"Theo tôi, cần một bên trung gian đủ uy tín vào cuộc. Một tổ chức như UNESCO có thể đàm phán được ngay với Giáo Xứ Bùi Chu. Chỉ cần họ cân nhắc đưa ra phương án xếp hạng di sản toàn cầu với chuỗi nhà thờ cổ của miền Bắc, trong đó có Nhà Thờ Bùi Chu. Hy vọng cách này không chỉ cứu được Nhà Thờ Bùi Chu mà còn cứu được các di sản tôn giáo quý giá khác của miền Bắc", theo Facebook Son Dang.

T.K.

*******************

Hơn 20 kiến trúc sư đề nghị bảo tồn nhà thờ Bùi Chu (RFA, 01/05/2019)

Khoảng 20 kiến trúc sư và nhà bảo tồn ở Việt Nam vừa gửi đơn đề nghị Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Bộ trưởng Bộ văn hóa thể thao và du lịch cùng Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định cứu lấy nhà thờ Bùi Chu đã có 134 năm tuổi đang sắp có nguy cơ bị phá để xây mới.

buichu1

Nhà thờ Bùi Chu ở Nam Định - Courtesy of Wikimedia Commons

Trước đó, vào ngày 11/3, Giám mục Giáo phận Bùi Chu, Thomas Vũ Đình Hiệu, đã có thư ngỏ gửi giáo xứ Dốc Mơ kêu gọi quyên góp tiền để xây mới nhà thờ Bùi Chu với lý do nhà thờ đã xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng tới việc thờ phượng và gây nguy hiểm đến tính mạng của bà con giáo dân.

Theo Tuổi Trẻ, một nhóm kiến trúc sư đã trực tiếp đến khảo sát tại nhà thờ Bùi Chu trong hai ngày 29 và 30/4, dưới sự giám sát online của Tiến sĩ, Kiến trúc sư Nguyễn Hạnh Nguyên – Đại học Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh và Thạc sĩ, Kiến trúc sư Cao Thành Nghiệp. Sau khi khảo sát, các Kiến trúc sư kết luận công trình chỉ hư hỏng nhẹ, phần mái bị thấm dột, trần mái một số chỗ bong tróc nhưng kết cấu khung chịu lực còn tốt, đảm bảo khả năng chịu lực lâu dài nếu được gia cố thêm.

Câu chuyện nhà thờ Bùi Chu những ngày qua đã trở thành đề tài gây chú ý trên mạng xã hội với nhiều lời kêu gọi chính phủ, Hội đồng giám mục Việt Nam phải cứu lấy nhà thơ cổ mặc dù nhà thờ chưa được xếp hạng di sản được công nhận, có nghĩa là việc phá dỡ và xây mới không phải xin phép nhà nước.


Published in Diễn đàn

Hứa Sài Gòn ‘sẽ không có biểu tình,’ Nguyễn Thiện Nhân bị chỉ trích ‘càng ngày càng bá láp’ (Người Việt, 27/04/2019)

Hôm 27/04/2019, tuy báo Thanh Niên đã gỡ bài về việc ông Nguyễn Thiện Nhân, bí thư Thành Ủy ở Sài Gòn, hứa với Bộ Chính Trị Đảng cộng sản Việt Nam rằng "sẽ không có biểu tình", nhưng ông này vẫn là tâm điểm bị giới trí thức và hoạt động chỉ trích.

dap2

Dân chúng biểu tình ở Sài Gòn hôm 10/06/2018 chống Luật Đặc Khu và Luật An Ninh Mạng. (Hình : Trương Duy Nhất)

Bài báo bị gỡ tiếp tục được đăng lại trên báo Tiếng Dân và một số trang khác, có nội dung : "Thành Ủy, Ủy Ban Nhân Dân thành phố ở Sài Gòn yêu cầu Công An thành phố phối hợp với Bộ Tư Lệnh xây dựng phương án chống biểu tình, trong đó có phương án chống biểu tình bằng xe máy và đưa người từ các tỉnh về biểu tình… Theo ông Nguyễn Thiện Nhân, chính quyền cần có phương án sẵn sàng ứng phó, truyền thông tiếp cận tuyên truyền người dân không tham gia biểu tình, tách những người dẫn dắt biểu tình và biện pháp xử lý…"

"Thành Ủy thống kê có khoảng 600 người dẫn đầu, dẫn dắt, tổ chức biểu tình để có phương án phụ trách từng người, khi có biểu hiện lôi kéo, tụ tập sẽ có biện pháp xử lý ngay. Những người kêu gọi ra đường biểu tình cũng sẽ bị chính quyền, đoàn thể nhắc nhở ngay. Ông Nhân cho biết, nhờ làm cách này nên thời gian gần đây những đối tượng tổ chức biểu tình không thể kêu gọi, tổ chức biểu tình được nữa. Từ Tháng Sáu, 2018 đến nay ở Sài Gòn không có biểu tình", theo Thanh Niên.

Thay cho bài báo bị gỡ vì gặp phải sự giận dữ của công luận, tờ báo này sau đó đăng một bài khác mang tính biện hộ : "Theo Bí thư Nguyễn Thiện Nhân, để không có những vụ tụ tập đông người, phải lo cho dân, an dân, làm cho người dân và doanh nghiệp hài lòng. Đối với những thông tin xuyên tạc, kích động, chống đối chế độ thì phải có thêm những biện pháp khác, như : thông tin chính xác về tình hình thực tế, phản bác thông tin bịa đặt, vu cáo ; chính sách đền bù tái định cư phải đúng pháp luật, đảm bảo lợi ích của dân ; chống tham nhũng ; tiếp thu ý kiến của nhân dân kể cả qua tin nhắn, hình ảnh…"

Luật Sư Lê Nguyễn Duy Hậu bình luận trên trang cá nhân : "Thật ra ông Nhân chỉ cần thêm ba từ ‘bất hợp pháp’ đằng sau từ ‘biểu tình’ thì phát ngôn của ông đỡ tào lao hơn rất nhiều. Bởi lẽ, Hiến Pháp Việt Nam đã quy định công dân có quyền biểu tình, do đó chuyện có biểu tình hay không không do ông Nhân hay chính quyền quyết định. Tia UV giờ cao lắm, không vì chính quyền tào lao thì chả ai điên mà ra đường biểu tình. Càng ngày càng ba láp".

Phát ngôn của Bí thư Nhân cho thấy biểu tình đang ngày càng trở thành nỗi ám ảnh "mất chế độ" của giới lãnh đạo cộng sản Việt Nam. Nhất là sau cuộc biểu tình rầm rộ tại các thành phố lớn hôm 10 Tháng Sáu, 2018 chống Luật Đặc Khu và Luật An Ninh Mạng. Do vậy mà hàng chục người tham gia sự kiện này đã bị phạt tù vì bị khép tội "dây rối trật tự công cộng".

Liên quan đến việc Luật Biểu Tình mãi không được đưa vào chương trình nghị sự tại Quốc hội cộng sản Việt Nam dù đây là quyền của người dân được quy định trong Hiến Pháp, báo Dân Việt hôm 10 Tháng Tư cho hay : "Dự Luật Biểu Tình đang được Bộ Công an tiếp tục phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan nghiên cứu lý luận, cơ sở pháp lý và tổ chức khảo sát thực tế tại các đơn vị, địa phương để nghiên cứu, xây dựng dự luật nhằm bảo đảm thực thi quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, tránh các thế lực thù địch lợi dụng biểu tình để gây rối mất trật tự, chống phá đảng, nhà nước".

Phát ngôn mới nhất của ông Nhân lại khiến người dân Sài Gòn thêm một lần bất mãn về ông, người được bổ nhiệm làm bí thư ở Sài Gòn từ tháng 05/2017. Từ thời điểm đó đến nay, thực trạng ngập nước và kẹt xe không có gì tiến triển, nếu không muốn nói là ngày một tồi tệ thêm. Thay vì có những chỉ đạo thiết thực để cải thiện đời sống người dân thành phố và quan tâm đến những người yếu thế tại Vườn Rau Lộc Hưng, ông Nhân được ghi nhận thích tham gia các hoạt động "làm màu" trên mặt báo như "tạo dáng" tham gia dọn rác trên kênh Rạch Lăng để báo chí chụp hình. (T.K.)

*************

Việt Nam phá đường dây đánh bạc hơn một tỷ đô qua mạng (VOA, 28/04/2019)

Đây được coi là mt v đánh bc qua mng ln nht b phá Vit Nam cho ti nay, theo AFP.

dap3

Cảnh sát Vit Nam hôm 28/4 khi t 24 người liên quan ti "đường dây t chc đánh bc và đánh bc trên mng Internet" thông qua trang web Fxx88.com.

Báo điện t VnExpress đưa tin, 14 người, trong đó có mt công dân Trung Quc cư trú ti Vit Nam, b truy t "ti t chc đánh bc".

Trong khi đó, 10 người khác b khi t v "hành vi đánh bc".

Báo chí trong nước dn li cơ quan chc năng nói rng trang web cá đ xxx88.com đã "thu hút hàng trăm nghìn tài khon người chơi" vi tng s tin giao dch "ước tính 30.000 t đng (hơn mt t đôla M), thông qua 4.000 đi lý".

Theo VnExpress, "có người còn thuê công nhân, tài xế xe ôm đi m tài khon đ s dng vào mc đích chuyn tin, che giu hành vi giao dch cá đ bóng đá".

Thông tin về v truy t này được công b ít ngày sau khi mt chánh thanh tra ca B Thông tin và Truyn thông b bt và truy t vì ti "Li dng chc v quyn hn trong khi thi hành công v" liên quan ti đường dây đánh bc triu đô b phá năm 2018.

Published in Việt Nam