 | Tổng quan: | 3708064 |
Nhóm Greentrees mới ra mắt bộ phim tài liệu ngắn với tên gọi "Don't Be Afraid", và phóng viên BBC có dịp được xem và chuyện trò với đoàn làm phim về bộ phim này.
Khách mời đến xem buổi công chiếu phim "Sợ ???" (Don't Be Afraid) hôm 16/3 trước khi phim được đổi tên từ "Đừng sợ"
Bộ phim tập trung vào thảm họa cá chết do công ty trách nhiệm hữu hạn Hưng Nghiệp Formosa gây ra ở dọc bãi biển miền Trung vào 2016 và giới hoạt động cũng như những người dân đấu tranh đòi lại bồi thường thích đáng nhiều năm qua.
Trả lời BBC hôm 12/4, đại diện đoàn làm phim cho biết đoàn muốn làm bộ phim này vì muốn "có một cách tiếp cận khác về việc phổ cập nhân quyền và nhận thấy phim tài liệu là một cách hiệu quả để nâng cao ý thức xã hội".
"Chúng tôi đồng thời phát hiện ra là các linh mục ủng hộ dân chủ ở miền Trung cũng mong muốn cộng đồng trong nước và quốc tế biết đến cuộc sống khó khăn của người dân nơi đây qua các thước phim tài liệu", đại diện đoàn làm phim xin giấu tên cho biết.
Trong lúc bộ phim được quay, Hoàng Bình, một nhà hoạt động môi trường hợp tác làm bộ phim đã bị bắt và tuyên án 14 năm tù giam khiến đoàn cũng muốn "làm bộ phim để cảm ơn Hoàng Bình".
"Tinh thần bất khuất, kiên cường của họ là ngọn lửa cần thắp sáng, lan toả mạnh mẽ để khích lệ phong trào đấu tranh dân chủ hiện nay", đại diện đoàn làm phim nói.
Bộ phim được làm trong hơn hai năm kết hợp với một nhóm bạn trẻ và chỉ định làm phim tài liệu nghệ thuật về thảm hoạ Formosa thuần túy thông qua đời sống thường nhật của một hộ ngư dân tại Kỳ Anh - Hà Tĩnh.
Nhưng sau khi thực hiện được vài tháng thì gia đình ngư dân đó đi lao động Đài Loan cộng với sự đe doạ của an ninh đối với đoàn làm phim nên bộ phim phải dừng lại.
Sau cuộc biểu tình 2/10/2016, đoàn lại quyết định làm bộ phim với chủ đề rộng hơn về phong trào đấu tranh dân chủ ở Việt nam với vai trò của xã hội dân sự qua thảm hoạ Formosa.
Bị an ninh truy đuổi, đe dọa
Trong quá trình làm phim, đoàn cho biết họ luôn bị an ninh Hà Tĩnh và Nghệ an theo dõi, truy đuổi.
"Họ đọc tên chúng tôi trên loa phường và yêu cầu nhân dân không chứa chấp những 'thành phần nguy hiểm, phản động".
"Họ đến nhà những người dân được chúng tôi phỏng vấn để đe dọa. Họ cho cảnh sát giao thông chặn đường xe chúng tôi để an ninh mặc thường phục gây gổ, khám xét tịch thu máy móc, điện thoại. Nhưng rất may chúng tôi được người dân và các cha xứ giúp đỡ, giải cứu, che chở, tránh được sự truy đuổi của an ninh trong đêm mưa bão, bảo toàn dữ liệu phim".
Một cảnh trong phim : Hoàng Bình cùng một số người dân trong ô tô sau khi bị công an chặn phủ bạt và đâm lủng lốp xe.
"Không lâu sau đó, Hoàng Bình, người kết nối, dẫn dắt chúng tôi đi quay phim, phỏng vấn các nạn dân bị bắt. Bạch Hồng Quyền bị truy nã. Một vài thành viên bị bắt trong vụ việc khác. Không khí lúc đó rất căng thẳng".
Làm lại phim nhiều lần
Bộ phim ban đầu có tên "Trỗi dậy từ thảm họa" đã được hoàn thành vào tháng 5/2018 với thời lượng 52 phút nhưng chất lượng không được giới chuyên môn đánh giá cao nên đoàn làm phim quyết định quay trở lại miền Trung hai lần nữa để làm lại phim.
"Lần này không khí hừng hực đấu tranh không còn mà chỉ thấy sự dè dặt, trầm mặc. Do đó chúng tôi phải đổi tên phim thành 'Đừng sợ'".
Nhưng sau buổi công chiếu đầu tiên tại Hà nội hôm 16/3, an ninh đã bắt Cao Vĩnh Thịnh, một thành viên của Green Trees để tra hỏi về bộ phim. Bên cạnh đó họ đã tìm gặp, điều tra, doạ dẫm những người đã đến xem phim với hy vọng tìm ra người làm phim để ngăn chặn phim không được trình chiếu thêm nữa.
Vì vậy, bộ phim cuối cùng được chỉnh sửa thêm lần cuối và đổi tên thành "Sợ ???".
"Mọi người có quyền sợ để rồi sau đó tự đặt câu hỏi sợ cái gì ? Tại sao phải sợ ? Như vậy sẽ mạnh mẽ hơn và không áp đặt như 'Đừng sợ'".
Một khó khăn khác đoàn gặp phải là vấn đề kinh phí.
"Chúng tôi không được tài trợ và phải bỏ tiền túi ra để thực hiện bộ phim này nên thời gian làm phim bị kéo dài hơn so với dự định".
Một trong những điểm nhấn của bộ phim là chia sẻ từ những người dân địa phương bị ảnh hưởng sau thảm họa cá chết do công ty Formosa gây ra
"Bộ phim mở đầu là Hoàng Bình và kết thúc với gia đình Hoàng Bình bởi vì đây là một nhà hoạt động tích cực trong thảm hoạ Formosa, người giúp đỡ các nạn dân đi khiếu kiện, người có gương mặt, giọng nói điềm tĩnh, ôn hoà, chưa từng vi phạm pháp luật thế mà lại bị bắt với án tù 14 năm ?
"Hình ảnh gia đình Hoàng Bình cuối phim như một sự nhắc nhở về hậu quả của thảm hoạ vẫn còn đó nhưng người dân không khóc lóc mà đầy tinh thần chiến đấu. Hình ảnh này gây sốc người xem hơn là cảnh khó khăn, bi lụy thường tình.
"Chúng tôi mong muốn được trình chiếu bộ phim cho những nạn nhân ở miền Trung. Những tổ chức về môi trường và nhân quyền quốc tế, các đại sứ quán".
Cao Vĩnh Thịnh trong sự kiện công chiếu phim hôm 16/3
Bộ phim được công chiếu hôm 16/3 tại một địa điểm ở Hà Nội, với sự có mặt của một số thành viên Greentrees và các nhà hoạt động, đấu tranh dân chủ, trong đó có chị Cao Vĩnh Thịnh.
Sau khi tham gia buổi công chiếu, Thịnh cho biết chị đã bị công an câu lưu hơn 10 tiếng đồng hồ.
"Phía an ninh Việt Nam tra hỏi rất nhiều về nội dung bộ phim và về việc bộ phim đã được công chiếu tại những đâu rồi ? Tại những đại sứ quán nào ?"
"Rồi họ hỏi những người thực hiện bộ phim này là ai ? Địa điểm chiếu phim tại Hà Nội ở đâu... Rất nhiều câu hỏi họ hỏi đi hỏi lại mình ngày hôm mình bị bắt.
Tuy nhiên, mình nghĩ điều khiến an ninh Việt Nam quan tâm tới bộ phim là bởi tiêu đề của bộ phim và họ rất tò mò muốn biết nội dung phim nói cái gì".
Theo chị Thịnh, sau khi xem xong bộ phim thông điệp chị cảm nhận được là về vai trò của xã hội dân sự, sự hình thành và những mức thăng trầm của nó đối với từng mốc sự kiện hay có thể nói là giai đoạn lịch sử của Việt Nam.
"Bởi khi nhìn hình ảnh của nhà hoạt động Hoàng Đức Bình và hình ảnh gia đình anh, những con người mạnh mẽ mặc dù con trai họ bị kết án tù rất nặng [14] năm nhưng không có gì khuất phục ý chí của họ", chị Thịnh nói.
Sau khi Hoàng Bình bị kết án 14 năm tù, báo Nghệ An đã viết : "Trên Faceboook cá nhân, Hoàng Đức Bình còn nhiều lần phát trực tiếp với những hình ảnh, lời lẽ vu khống các lực lượng chức năng, mang tính kích động,xuyên tạc sự thật. Tại phiên tòa hôm nay, Bình không thể hiện sự ăn năn hối cải".
"Hoàng Đức Bình thường xuyên đăng tải, chia sẻ trên Facebook cá nhân những thông tin, tài liệu tuyên truyền nói xấu chế độ, cổ vũ phong trào đa nguyên, đa đảng".
Tiến sĩ Nguyễn Quang A phát biểu sau buổi chiếu phim hôm 16/3
"Lợi dụng sự cố môi trường biển miền Trung, với tư cách Phó chủ tịch "Phong trào Lao động Việt", Hoàng Đức Bình đã xúc tiến, thành lập "Hiệp hội ngư dân miền Trung" với ý đồ tạo dựng tổ chức ngoại vi, tập hợp lực lượng, lôi kéo giáo dân, ngư dân miền Trung tham gia vào tổ chức ; tìm chọn "hạt nhân" kích động biểu tình, phá rối an ninh trật tự".
Trong khi đó, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) phát đi thông cáo dẫn lời ông Brad Adams, Giám đốc Ban Á Châu của tổ chức này : "Hoàng Đức Bình đã liên tục và công khai lên tiếng ủng hộ các tù nhân chính trị bị giam, giữ. Ông cũng tham gia nhiều cuộc biểu tình phản đối Formosa và góp phần tổ chức các nhóm vận động đòi bồi thường thiệt hại cho ngư dân vì cuộc sống bị ảnh hưởng do đợt xả chất thải độc năm 2016".
Nguồn : BBC tiếng Việt, 19/04/2019
Phần 2 - Vấn đề Formosa đâu phải chỉ có thế !
Nguyên nhân chính dẫn tới thảm họa Formosa vào năm 2016 là việc chính quyền cộng sản đã trao quy chế tự trị cho Formosa từ năm 2014. Formosa có một luật pháp riêng (về đất đai, về lao động và về thuế), có cảng biển nước sâu riêng, có nguồn năng lượng riêng và nhất là việc Formosa không bị thanh tra hay kiểm tra bởi chính quyền Hà Tĩnh hay các cơ quan ngang bộ mà chỉ liên hệ với văn phòng thủ tướng ("Có chỉ đạo của Thủ tướng thì mới tiến hành kiểm tra được").
Người dân xuống đường phản đối Formosa ngày 1/5/2016. Ảnh : AFP PHOTO / HOANG DINH NAM
Phải nhấn mạnh rằng hành vi trao quy chế tự trị một công ty nước ngoài ngay trên lãnh thổ Việt Nam là một hành động bán nước. Vấn đề ở Formosa không chỉ là môi trường mà còn là cả chủ quyền quốc gia. Và vì chủ quyền quốc gia bị đem đi bán nên mới đưa tới thảm họa về môi trường.
Đã siết lại sau đó, nhưng siết ở mức độ nào ?
Sau khi ông Nguyễn Phú Trọng hạ gục được nhà nước của Nguyễn Tấn Dũng - người chịu trách nhiệm chính cho cái quy chế tự trị này, cùng với thảm họa Formosa vào năm 2016, chính quyền cộng sản đã bắt đầu siết lại quy chế tự trị cho Formosa. Hiện nay Bộ Tài nguyên và môi trường đã có thể thanh tra và kiểm tra Formosa và đặt Formosa vào chế độ "giám sát đặc biệt và nghiêm ngặt". Nhưng chế độ này là gì ?
Đó là việc "đưa 2 trạm kiểm định môi trường di động vào giám sát việc xử lý nước thải của Formosa Hà Tĩnh tần suất lấy mẫu nước thải tại các vị trí là 3 lần/ngày". Tuy nhiên trong các hạng mục xử lý chất thải bổ sung để đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế thì được Bộ Tài nguyên và môi trường thông báo như sau : "Hệ thống xử lý nước thải, khí thải đã được Formosa Hà Tĩnh lắp đặt các thiết bị quan trắc tự động liên tục 24/24, có camera theo dõi, giám sát và truyền trực tuyến số liệu về Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh và Tổng cục Môi trường để kiểm tra, giám sát".
Như vậy các thiết bị giám sát tại các hạng mục bổ sung vẫn là do Formosa lắp đặt. Có nghĩa là những thông số môi trường này đều phải qua tay Formosa mới đến được chính quyền cộng sản và vì thế nên nó sẽ "không bao giờ vượt chuẩn". Vậy sau hai năm xảy ra thảm họa, ngoài việc một phần nước thải của Formosa được giám sát một các độc lập hơn thì phần còn lại của nước thải, tất cả khí thải đều ở trong tình trạng như trước khi thảm họa xảy ra năm 2016.
Vẫn là một khu tự trị ?
Formosa sở hữu luật đất đai riêng ? Theo thỏa ước giữa Formosa và chính quyền cộng sản thì Formosa không thể bị thu hồi đất vì mục đích cộng đồng hay phát triển kinh tế (cái này khác hoàn toàn với luật đất đai hiện hành của Việt Nam), ngoài ra Formosa được thuê đất tới 70 năm trong khi luật pháp Việt Nam chỉ cho phép thuê 50 năm. Formosa cũng có quyền thuê hoặc bán đất cho nhân viên, và thêm nữa cái giá mà Formosa phải trả để thuê 3.300 ha trong 70 năm chỉ là 4,455 triệu USD (khoảng 100 tỉ) thấp hơn rất nhiều so với mức giá thuê nếu tính theo Quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước của chính phủ Việt Nam. Như vậy chúng ta phải khẳng định rằng Formosa có một bộ luật riêng về đất đai.
Và không chỉ là về đất đai, Formosa cũng có một bộ luật riêng về thuế. Thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, thuế thuê đất và sử dụng đất, thuế nhập khẩu nguyên vật liệu, máy móc… đều thấp hơn rất nhiều so với các công ty bình thường tại Việt Nam. Với sự khác biệt quá lớn này thì phải nhấn mạnh rằng đây không phải là một chính sách ưu đãi về thuế mà là một bộ luật riêng về thuế dành cho Formosa.
Ngoài việc có luật pháp riêng, Formosa cũng tự cung tự cấp về mặt năng lượng. Formosa sẽ sở hữu nhà máy nhiệt điện với công suất lên tới 2.100 MW khi hoàn thiện, ngang ngửa công suất của thủy điện Hòa Bình (1920 MW) và thủy điện Sơn La (2400 MW) vốn là 2 nhà máy thủy điện lớn nhất Việt Nam). Như vậy Formosa gần như hoàn toàn có khả năng tự chủ về mặt năng lượng.
Sở hữu một trong những cảng biển nước sâu lớn nhất Việt Nam ?
Chúng ta từng cười nhạo Sri Lanka đã tự bán mình cho Trung Quốc khi giao cảng biển chiến lược của họ cho Trung Quốc với giá 1,12 tỉ USD (cho 70% cổ phần cảng Hambantota). Thì với Formosa, họ chỉ mất chưa đầy 5 triệu USD là có đầy đủ phần đất liền, mặt nước và có luôn giấy phép xây dựng cảng Sơn Dương.
Cảng Sơn Dương do Formosa sở hữu khi hoàn thành có thể đón tàu có trọng tải lên tới 300 nghìn tấn, công suất lên tới 85 triệu tấn/năm đây có thể sẽ trở thành một trong những cảng biển nước sâu lớn nhất Việt Nam. Để dễ so sánh thì con tàu lớn nhất mà Việt Nam từng tiếp đón cũng chỉ có trọng tải 194 nghìn tấn. Công suất tối đa của cảng Hải Phòng, cảng lớn nhất miền bắc cũng chỉ là 30 triệu tấn/năm. Dùng từ "bán nước" có thể không còn phù hợp trong trường hợp này, mà phải nói rằng chính quyền cộng sản đã dâng đất nước cho Formosa.
Hành động này còn nghiêm trọng hơn nữa khi mà Vũng Áng có một vị trí chiến lược về mặt quân sự. Đối diện Vũng Áng là đảo Hải Nam, trong trường hợp chiến sự xảy ra, nếu chiếm được Vũng Áng thì Trung Quốc có thể biến Vịnh Bắc Bộ thành ao nhà và chia đôi đất nước, và với quy mô khổng lồ của cảng Sơn Dương đây có thể trở thành căn cứ mới cho họ.
Chính quyền cộng sản hiện nay vẫn luôn khẳng định rằng họ ủng hộ Chính sách Một Trung Quốc, nghĩa là họ coi Đài Loan là một tỉnh của Trung Quốc, dù như vậy họ vẫn trao vẫn trao quyền xây dựng và quản lý một cảng biển nước sâu cho Formosa - một công ty Đài Loan ngay tại nơi có một vị trí chiến lược về quân sự. Nó còn đi xa hơn cả hành động bán nước.
Và đến đây chúng ta có thể khẳng định một lần nữa rằng Formosa vẫn là một khu tự trị. Nhục nhã hơn, khu tự trị này lại không phục vụ cho lợi ích của đất nước Việt Nam mà là cho Trung Quốc. Nó được mọc lên với mục đích xuất khẩu ô nhiễm của Trung Quốc sang Việt Nam. Thời đại của than và thép đã chấm dứt, không ai có thể tranh cãi về nhận định này cả, và Trung Quốc đang muốn nhảy ra khỏi thời đại này càng nhanh càng tốt. Còn các lãnh đạo Việt Nam thay vì bắt tay với phương tây để học hỏi và phát triển, để tiến xa và tiến nhanh hơn trong thời đại kinh tế tri thức thì họ lại bắt tay với Formosa để quay về cái quá khứ đen tối của Trung Quốc, để được làm bãi rác cho Trung Quốc. Một tương lai đầy tăm tối đang chờ đợi đất nước.
Nguy cơ ?
Nguy cơ trước tiên là về sức khỏe người dân. Như đã phân tích ở phần trước, sức khỏe của người dân hoàn toàn không phải là ưu tư của chế độ cộng sản, không chỉ thế họ còn cấm đoán mọi giúp đỡ cho người dân đến từ các tổ chức xã hội dân sự hay các tổ chức quốc tế. Rất có thể tình hình đã quá nghiêm trọng tới mức họ không còn giải pháp nào ngoài việc cố gắng che giấu sự thật. Formosa vẫn còn đó, nghĩa là sức khỏe của người dân sẽ tiếp tục đi xuống và hệ sinh thái đã bị hủy diệt trong thảm họa năm 2016 cũng không có cơ hội để hồi phục.
Nguyên nhân gây ra thảm họa này chính là quy chế tự trị mà chế độ cộng sản đã cấp cho Formosa. Và quy chế tự trị đó nay vẫn còn, có nghĩa là bất cứ lúc nào thảm họa này cũng có thể lặp lại. Người dân sẽ luôn sống trong tình trạng nơm nớp lo sợ là liệu mình đang ăn hải sản hay ăn chất thải của Formosa. Hành động bán nước này không chỉ tổn hại nghiêm trọng chủ quyền quốc gia mà đã đặt hàng triệu người dân luôn chờ chực một thảm họa ngay trên đầu mình.
Một nguy cơ khác là hải sản của Việt Nam sẽ bị cấm xuất khẩu vào các nước EU và thậm chí là Mỹ, Úc, Nhật Bản… nếu tình trạng ô nhiễm hiện nay vấn còn tiếp diễn. Khi đó thì ảnh hưởng không chỉ nằm lại tại bắc miền Trung mà là ngư dân cả nước sẽ phải chịu thiệt hại, những công ty chế biến hải sản cũng sẽ bị điêu đứng. Và không chỉ là ngành ngư nghiệp mà các ngành khác như du lịch, vận chuyển, khách sạn, nhà hàng… cũng đều suy giảm mạnh, và nếu Formosa vẫn hoạt động thì những ngành này có thể sụp đổ luôn trong tương lai. Ngoài ra nền công nghiệp trong nước cũng có thể bị phá sản khi các nhà máy của Formosa hoàn thiện vì không thể nào cạnh tranh nổi do Formosa có một luật thuế riêng mà không một công ty Việt Nam nào có.
Một nguy cơ nghiêm trọng không kém là vấn đề ô nhiễm không khí, như đã phân tích ở trên, chất lượng khí thải vẫn do Formosa kiểm định và cũng chỉ dựa vào những lời cam kết của Formosa để kết luận là nó an toàn ? Thảm họa vì ô nhiễm không khí không đến nhanh như thảm họa vì nước thải, cũng chính vì thế mà chất lượng không khí không phải là điều đáng quan tâm của chính quyền cộng sản. Nhưng về lâu dài đây có thể là hiểm họa nghiêm trọng nhất, cái chết sẽ đến từ từ. Trước hết là cho công nhân đang làm việc cho Formosa, sau là những người dân đang sinh sống gần khu vực Formosa.
Không chỉ thế, những gì mà chính quyền cộng sản đã làm Formosa còn tạo ra một lời mời gọi cho những công ty ô nhiễm khác trên khắp thế giới : "Hãy đến Việt Nam xả thải". Nó cũng khuyến khích các công ty làm ăn chân chính xả thải hoặc cắt giảm quy trình xử lý nước thải để tăng lợi nhuận. Và nhiều công ty sẽ phải làm vậy mới hi vọng cạnh tranh được với Formosa. Như vậy trong tương lai những nhà máy như Formosa sẽ có thể mọc lên rất nhiều tại Việt Nam và những thảm họa tầm cỡ Formosa có thể xảy ra hằng năm !
Formosa đến Việt Nam với mục đích tìm kiếm lợi nhuận, và với những gì họ đã làm trong thời gian qua thì chúng ta có thể tin chắc rằng họ sẽ làm tất cả vì lợi nhuận. Từ xả thải ô nhiễm cho tới hi sinh an toàn của người lao động việt Nam để tăng lợi nhuận, thậm chí là bán hay cho thuê một phần đất, cảng cho các công ty liên quan tới chính quyền Trung Quốc có thêm nguồn thu. Chẳng có gì là không thể nếu nó vẫn hoạt động như một khu tự trị.
Ít nhất thảm họa Formosa đã là một cơ hội cho các lãnh đạo cộng sản mở mắt, cho họ có cái cớ mà rút là quy chế tự trị của Formosa, và để tống cổ nó khỏi Việt Nam. Nhưng không, Formosa đã chỉ liên tiếp mở rộng quy mô hoạt động trong thời gian sau đó, cảng Sơn Dương cũng đang dần được hoàn thiện… Nó vẫn tiếp tục xả thải, vẫn tiếp tục đầu độc dân tộc Việt Nam, vẫn là một khu tự trị, vẫn de dọa nghiêm trọng chủ quyền của đất nước. Phải lý giải thế nào về hành động bán nước này ?
Bán nước vì ngu dốt ?
Một giả thiết được đặt ra là các lãnh đạo cộng sản quá kém cỏi tới mức không ý thức được hành động của mình là bán nước. Với những vui mừng của các bộ trưởng, phó thủ tướng và thủ tướng trong cuộc họp báo vừa qua thì giả thiết này không phải là vô lý. Nhưng nếu thế thì cũng không có gì đáng ngạc nhiên, họ cũng chỉ giống với những lãnh đạo cộng sản khác. Khởi đầu là Hồ Chí Minh, lãnh tụ của đảng cộng sản, người đã truyền bá chủ nghĩa cộng sản vào Việt Nam sau khi nó đã gây ra hành loạt những thảm kịch cho người dân lẫn những đảng viên cộng sản tại những nơi nó được áp dụng. Việc ông Hồ đã truyền bá và đưa đảng cộng sản tới thắng lợi năm 1945 nói lên tất cả trình độ kiến thức cũng như tầm nhìn của vị lãnh tụ cộng sản này.
Tiếp đó là Lê Duẩn và Lê Đức Thọ - họ tăm tối tới mức đưa một đất nước nghèo khổ vẫn đang thiếu đói đi đối đầu với một siêu cường số một thế giới. Rồi Nguyễn Văn Linh và Lê Đức Anh đã bán cả biên giới, biển đảo chỉ để được quỳ gối trước Trung Quốc. Rồi sau nữa là Nguyễn Tấn Dũng với di sản là những Boxit, Formosa, Vinashin, Vinalines… Và hiện nay là Nguyễn Phú Trọng với những bản án tàn khốc dành cho những người đấu tranh, ông ta lú lẫn tới mức tự đốt đi "đường băng" cho chế độ có thể hạ cách an toàn.
Bản chất của chủ nghĩa cộng sản là một chủ nghĩa khủng bố, ngoài kỹ thuật tuyên truyền dối trá và sử dụng bạo lực để giành và giữ quyền lực ra thì nó không chứa đựng bất cứ kiến thức gì để có thể quản trị tốt một đất nước. Thế nên nó cho phép những con người vô học vẫn có thể trở thành lãnh đạo chính trị, nắm quyền cai trị đất nước trong hàng thập kỷ và chỉ để lại những thảm kịch nơi nó được áp dụng.
Nhưng sẽ ra sao nếu họ ý thức được hành động bán nước của mình nhưng vẫn làm ?
Một giả thiết khác là các lãnh đạo đã biết đây là hành động bán nước nhưng vẫn làm, họ có cả đội ngũ cố vấn hùng hậu để có thể biết mình đang làm gì ? Nếu thế thì còn nghiêm trọng hơn. Họ biết hành động của mình tại Formosa là bán nước những vẫn làm nghĩa là họ đã xem hành động bán nước là bình thường, lợi ích của đất nước không chiếm một ưu tư nào trong hành động của họ. Quyền lợi và quyền lực là tất cả ! Nếu đúng như thế thật thì họ chính là những người cộng sản chân chính !
Chủ nghĩa cộng sản coi đất nước là một sản phẩm của giai cấp tư bản cần phải xóa bỏ. Cứu cách của các đảng cộng sản là phá hủy các đất nước để xây dựng thế giới đại đồng cộng sản. Họ chỉ làm đúng với triết lý cộng sản, làm như một người cộng sản chân chính mà thôi.
Như vậy hành vi bán nước này dù ý thức được hay không đều chính là hệ quả tất yếu của chế độ cộng sản. Còn người nào có thể tự hào khi là đảng viên cộng sản ? Còn ai có thể tự hào làm tay sai cho chế độ cộng sản sau hành vi bán nước ô nhục này ?
Không dừng lại ở Formosa, đảng cộng sản sẽ tiếp tục bán nước để mua thời gian tồn tại cho chế độ ?
Đất nước chúng ta nằm ở vị trí chiến lược trong một vùng phát triển mạnh, với một bờ biển dài, nhiều bãi biển đẹp và nhiều cảng nước sâu hướng ra vùng biển nơi có tuyến hàng hải nhộn nhịp nhất thế giới chạy qua. Không chỉ thế, chúng ta nằm giữa Nam Á và Đông Á - đều là hai vùng đang bị khủng hoảng trầm trọng về nạn nhân mãn. Thế nên vùng đất bờ biển của chúng ta có giá trị rất lớn về kinh tế, thương mại, du lịch và cả quân sự… Nó là vùng đất thèm muốn không chỉ của các công ty đa quốc gia, của giới tài phiệt, đầu cơ trên khắp thế giới mà còn cả các thế lực ngoại bang, các tổ chức tội phạm, rửa tiền (Việt Nam là thiên đường cho những tổ chức này).
Sẽ thế nào nếu chế độ cộng sản sẽ tiếp tục bán đất, bán nước cho các tổ chức nước ngoài tại những nơi có vị trí chiến lược về quân sự cũng như kinh tế để có tiền duy trì chế độ, đàn áp người dân ? Sẽ luôn có người mua những gì mà họ có thể bán.
Với những gì mà họ đã làm ở Formosa thì gần như chắc chắn chế độ cộng sản sẽ tiếp tục bán nước. Và không chỉ Formosa, nhiều vùng đất biên giới, hải cảng đã lọt vào tay nước ngoài… Chế độ đang dần tiến tới phá sản về ngân sách vì cách quản trị đất nước kém cỏi của mình. Sự sụp đổ là không thể tránh khỏi nếu tình trạng này tiếp tục. Muốn tồn tại thì chỉ còn một cách là đem từng phần của đất nước đi bán.
Trong lịch sử cầm quyền của mình, đảng cộng sản đã làm tất cả để áp đặt ách cai trị lên dân tộc dù có phải hủy diệt đất nước, giết hại đồng bào hay làm tay sai cho ngoại bang. Không có lý do gì để đảng cộng sản hiện nay không tiếp tục truyền thống này. Và trong tương lai sẽ có không chỉ một khu tự trị hay một thảm họa Formosa. Người dân Việt Nam đã mất nhà ngay trên chính mảnh đất của mình và rồi sẽ mất nước khi đang ở ngay trên chính quê hương của mình ? Ai chấp nhận cho tương lai này ?
Còn chấp nhận để đảng cộng sản bán nước tới bao giờ ?
Tháng tư vừa rồi Hội Anh Em Dân Chủ - những người đấu tranh bênh vực những nạn nhân của thảm họa Formosa - đã bị xét xử và kết án với những bản án rất nặng. Qua đó đảng cộng sản lại khẳng định một lần nữa : chống lại Formosa là chống đảng, bảo vệ khu tự trị Formosa là đúng đắn, bán nước là cần thiết.
Một câu hỏi cũng cần được đặt ra là tại sao hành động nghiệm trọng như vậy lại ít được nói tới trong bốn năm qua ? Tại sao chỉ có vài ba công trình nghiên cứu về thảm họa Formosa trong hai năm qua ? Phải giải thích thế nào về thái độ của giới trí thức Việt Nam ?
"Trong trường hợp có bất công mà bạn không chọn phe nào thì thực chất bạn đã chọn đứng về phe kẻ áp bức" (Desmond Tutu).
Người dân Việt Nam và nhất là giới trí thức chỉ có hai lựa chọn hoặc là chống lại chế độ này, nghĩa là chống lại hành động bán nước của đảng cộng sản, hoặc là đồng lõa với đảng cộng sản. Các lãnh đạo cộng sản còn có thể biện hộ cho hành động bán nước của mình là vì ngu dốt, lú lẫn… Còn giới trí thức, những người có kiến thức và hiểu biết, đại diện cho trí tuệ của một dân tộc thì phải giải thích như thế nào với thế hệ mai sau về sự im lặng của mình ? Chẳng có ai vô can cả !
Nếu chờ tới lúc chế độ này chấm dứt vì hết tiền thì ngày đó phần lớn đất nước đã bị đem đi bán rồi - Không ai mong chờ ngày đó tới cả. Thấy rõ hành động bán nước này nhưng vẫn ngồi im chờ cho chế độ sụp đổ cũng là tội lớn đối với dân tộc. Thái độ chính trị kiểu nhân sĩ của nhiều trí thức hiện nay với tinh thần "ở ẩn, tránh hiểm nguy và chờ thời" cần phải bị lên án không chỉ vì sự vô trách nhiệm đối với đất nước mà còn vì sự đồng lõa với đảng cộng sản.
Đâu là giải pháp ?
Đọc đến đây thì các độc giả có thể đang rất bi quan về tương lai của đất nước, nếu thế thật thì các bạn đã lầm. Hầu như tất cả mọi vấn đề, kể cả những vấn đề nghiêm trọng nhất mà đất nước gặp phải, đều là những vấn đề đáng lẽ không có. Chúng đều do chế độ cộng sản mà có và vì thế cũng sẽ có giải pháp nhanh chóng một khi chế độ cộng sản đã chấm dứt.
Trong một đất nước dân chủ, những Formosa, Bô-xít Tây Nguyên không bao giờ được phép tồn tại chứ chưa nói tới việc vẫn được phép tồn tại và hoạt động sau khi đã gây ra những thảm họa kinh khủng như vậy. Trong một đất nước dân chủ, một tổ chức như đảng cộng sản không có hi vọng cầm quyền chứ chưa nói tới việc vẫn tiếp tục được cầm quyền khi mà đã làm cho đất nước tan nát và tụt hậu như ngày hôm nay. Trong một đất nước dân chủ, những lãnh đạo chính trị đã ký quyết định cho Formosa hoạt động và cấp quy chế tự trị cho Formosa dù là bộ trưởng, thủ tướng hay tổng thống không chỉ bị phế truất mà còn phải ngồi tù "mọt gông" rồi. Giải pháp cho mọi vấn đề hiện nay là phải đánh bại đảng cộng sản và dân chủ hóa đất nước.
Đất nước này là ngôi nhà của chúng ta, những nạn nhân của Formosa là đồng bào là những người anh em của chúng ta. Đảng cộng sản đang đem đi bán ngôi nhà mà tổ tiên ta đã để lại cho chúng ta, họ đang đẩy cuộc sống của hàng triệu người anh em của chúng ta vào cảnh điêu tàn chỉ để duy trì ách thống trị lên cả gia đình ta. Chống lại một tổ chức như vậy là nghĩa vụ của lương tâm, là điều không cần phải bàn cãi.
Câu hỏi được đặt ra cho tất cả chúng ta và nhất là giới trí thức là có còn coi đất nước này là ngôi nhà chung của mình ? Có coi những nạn nhân Formosa là những người anh em của mình ?
Nếu là CÓ thì phải chống lại đảng cộng sản. Và muốn chống lại được đảng cộng sản thì phải liên kết lại và đứng cùng nhau trong một tổ chức. Chỉ có thế thì chúng ta mới có thể đánh bại đảng cộng sản và mở ra một tương lai mới cho đất nước ta, rồi sau đó chúng ta sẽ làm cho ngôi nhà của mình sạch đẹp và vững chắc hơn, chúng ta sẽ thăng tiến cuộc sống cho những người anh em của mình. Hãy tìm đến với nhau !
Trần Hùng
(25/05/2018)
Phần 1 - Nhận diện một hành động bán nước !
Đã hai năm trôi qua kể từ ngày xảy ra thảm hoạ Formosa hủy diệt toàn bộ vùng biển Bắc miền Trung và làm điêu đứng cuộc sống của hàng triệu người dân sống dựa vào biển ở khu vực này. Nhưng sau thảm hoạ, Formosa không chỉ không bị ngừng hoạt động mà còn liên tục mở rộng quy mô trong thời gian qua. 17/5 vừa rồi trong cuộc họp báo của chính phủ, các lãnh đạo cộng sản đã rất hân hoan khi tuyên bố biển đã sạch trở lại và thủy hải sản đã an toàn, với họ thế là đủ để vui mừng.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị hội trường vỗ tay về thông tin Bộ Y tế công bố - Ảnh : QUỐC NAM
Họ không ý thức được rằng có một vấn đề còn nghiêm trọng không kém gì vấn đề môi trường, đó chính là việc họ đã cấp quy chế tự trị cho Formosa - một công ty nước ngoài ngay trên lãnh thổ Việt Nam, đây là một hành động bán nước, và chính hành động bán nước này là nguyên nhân dẫn tới thảm hoạ. Nhưng trước khi phân tích hành động bán nước này, chúng ta hãy cùng nhìn lại báo cáo về chất lượng môi trường và thủy hải sản của chính quyền cộng sản.
Biển đã sạch ?
Theo những báo cáo từ chính quyền thì môi trường biển đã được khôi phục, đáp ứng các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, các hoạt động kinh tế liên quan tới vùng biển bắc miền Trung đã hoạt động lại bình thường và người dân đã yên tâm tiêu thụ các sản phẩm thủy hải sản. Vấn đề trước tiên cần được đặt ra từ báo cáo này là tại sao tới bây giờ mới có kết luận rằng biển an toàn mà trước đó chính quyền đã không có bất cứ hành động nào để ngăn chặn hoặc cấm người dân tiêu thụ các sản phẩm từ thủy hải sản biển ? Thậm chí các quan chức cộng sản còn hân hoan trước thông tin "người tiêu dùng đã yên tâm tiêu thụ các sản phẩm hải sản". Phải lý giải thế nào về thái độ vô trách nhiệm này ?
Nhưng liệu biển đã sạch ? Không có bất cứ bằng chứng gì chứng minh những số liệu mà chính quyền cộng sản công bố là thật cả. Không có một ủy ban độc lập nào có thể kiểm chứng các số liệu đó cả. Các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức quốc tế, các nhà hoạt động môi trường hay các chuyên gia đều bị ngăn cấm khi thực hiện các nghiên cứu liên quan tới vùng biển - nơi xả thải của Formosa. Nếu các số liệu công bố là sự thật thì có lý do gì để thực hiện hành động cấm cản này ? Và thêm một câu hỏi cũng cần được đặt ra là cái Quy Chuẩn Kỹ Thuật Quốc Gia mà chính quyền lấy ra để đánh giá chất lượng nước biển là cái gì ?
Quy Chuẩn Kỹ Thuật Quốc Gia ?
Vào tháng 11 năm ngoái dư luận đã phẫn nộ khi biết Bộ Tài nguyên và môi trường sửa đổi quy chuẩn quốc gia để hợp pháp hóa việc xả thải vượt chuẩn của Formosa. Cũng phải nói thêm là việc xả thải vượt chuẩn của Formosa đã bắt đầu từ năm 2014 nhưng không phải là bất hợp pháp mà là được Bộ Tài nguyên và Môi trường cho phép. Như vậy thì phải đặt ra câu hỏi khác là cái Quy Chuẩn Kỹ Thuật Quốc Gia sinh ra để làm gì và có giá trị gì không ?
Vấn đề Formosa có xả thải đúng chuẩn Việt Nam hay không không còn được đặt ra vì chính quyền cộng sản đã thiết kế cái quy chuẩn này để phù hợp với yêu cầu của Formosa chứ không phải là các tiêu chuẩn môi trường, và nếu Formosa có công khai xả thải vượt qua cái quy chuẩn này thì cũng được sự cho phép từ chính quyền. Như thế kết luận về việc nước biển đảm bảo đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia không có bất cứ giá trị gì.
Cá không chết không có nghĩa là cá sạch ?
Trong năm 2017, số lô hàng thủy sản Việt Nam bị Cơ quan thẩm quyền nước nhập khẩu cảnh báo, phát hiện chất ô nhiễm (kim loại nặng như thủy ngân, cadmium) vượt mức giới hạn tối đa cho phép đã gia tăng đột biến, đặc biệt là EU tăng gấp 2 lần so với năm 2016, tăng gấp 6 lần so với năm 2015. Thậm chí Tổng vụ Sức khỏe và an toàn thực phẩm DG-MARE (Liên minh châu Âu EU) rút thẻ vàng đối với hải sản Việt Nam (vào tháng 10/2017), nếu bị lên thẻ đỏ thì hải sản Việt Nam sẽ bị cấm xuất khẩu vào EU. Đây là nguồn tin do Ông Ngô Hồng Phong - Phó Cục trưởng cục Quản lý chất lượng Nông lâm - Thủy sản công bố vào ngày 5/4/2018.
Vậy là tình trạng ô nhiễm đang ngày càng trầm trọng hơn chứ không có dấu hiệu giảm xuống. Đến đây thì chúng ta có thể kết luận rằng các báo cáo về chất lượng nước biển của Bộ Nông nghiệp và chất lượng thủy hải sản của Bộ Y tế hoàn toàn là dối trá.
Tình trạng cá chết tại vùng biển gần nhà máy Formosa xảy ra vào tháng 4/2018, một lần nữa xác nhận báo cáo của các bộ nông nghiệp và y tế là dối trá.
Cuộc sống của người dân đã trở lại bình thường ?
Cũng tại buổi họp báo theo báo cáo của Bộ Tài chính thì phần lớn việc bồi thường cho các nạn nhân của thảm hoạ Formosa đã hoàn thành. Nhưng việc bồi thường đã được tiến hành như thế nào ? Những ai nhận được bồi thường ? Formosa có thực sự đã trả 500 triệu USD tiền bồi thường cho chính phủ Việt Nam ? Không ai biết !
Và thực tế là chưa ai nhận được bồi thường cả ! Muốn bồi thường trước hết phải có một điều tra toàn diện về số người bị thiệt hại, rồi những thiệt hại về tài sản cũng như công việc của các nạn nhân. Và việc đàm phán bồi thường cũng phải do chính những người bị thiệt hại hoặc các hội đoàn độc lập nhận ủy quyền của người bị hại đi đàm phán hoặc khởi kiện Formosa. Chính quyền cộng sản chưa thực hiện một điều tra toàn diện nào về số người bị thiệt hại, và những thiệt hại của người dân, họ cũng không nhận được sự ủy quyền của người dân đi đàm phán với Formosa. Việc chính quyền lén lút làm gì đó với Formosa rồi phát cho một số người một khoản tiền không thể gọi là bồi thường được. Đó là chưa kể tới việc các khoản tiền mà chính quyền pháp cho người dân cũng bị ăn chặn bởi các quan chức tham nhũng.
Không chỉ chưa người dân nào được bồi thường thỏa đáng bởi Formosa mà chính quyền cộng sản còn ngăn chặn người dân khởi kiện và đòi Formosa bồi thường thỏa đáng. Hàng loạt các cuộc biểu tình đòi công lý đều bị chính quyền đàn áp dã man, những người đấu tranh đòi quyền lợi cho người dân như các anh em trong Hội Anh Em Dân Chủ đều đang ngồi trong tù. Chính quyền cộng sản đã đẩy người dân vào cảnh khốn cùng.
Sức khỏe của người dân không được nhắc tới ?
Cái quan trọng hơn rất nhiều vấn đề kinh tế chính là sức khỏe của người dân. Nhưng trong báo cáo vừa rồi của bộ y tế chỉ nhắc tới sức khỏe của "tôm cá" chứ sức khỏe của người dân hoàn toàn không được nhắc tới. Thảm họa Formosa cách đây 2 năm đã đầu độc toàn bộ hải sản tại vùng biển bắc miền trung, chắc chắn đã phải có rất nhiều người dân ăn phải hải sản nhiễm độc. Và hậu quả có thể rất nghiêm trọng trong tương lai, có thể là dị tật bẩm sinh của những đứa trẻ được sinh ra, là những làng ung thư mọc lên sau một thời gian dài… một thảm hoạ tiềm tàng có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Đáng ra trong tình trạng đó thì vấn đề sức khỏe của người dân phải là ưu tiên cao nhất, phải có những hành động khẩn cấp để cung cấp những dịch vụ chăm sóc sức khỏe miễn phí, phải cho phép các tổ chức xã hội dân sự, các tổ chức quốc tế hoạt động, cứu trợ người dân. Nhưng ngược lại, chính quyền cộng sản không chỉ ngăn chặn, đàn áp các tổ chức xã hội dân sự, cấm cản các tổ chức quốc tế mà còn "cố tình" quên luôn vấn đề sức khỏe của người dân. Mức độ vô trách nhiệm của chế độ cộng sản không thua kém gì hành động xả thải của Formosa - thật kinh khủng.
Hệ sinh thái đã được khôi phục ?
Cũng giống như vấn đề sức khỏe của người dân, tình trạng của hệ sinh thái tại vùng biển nơi xảy ra thảm họa cũng hoàn toàn không được nhắc tới. Nó không nằm trong tư duy của các lãnh đạo cộng sản và mọi chế độ cộng sản. Thậm chí tại buổi họp, ông Phúc và các lãnh đạo cộng sản còn vỗ tay để ăn mừng việc sản lượng khai thác hải sản tăng mạnh trong năm 2017. Dù đây chỉ là một số liệu không được kiểm chứng do Bộ Nông Nghiệp cung cấp thì hành động ăn mừng của các lãnh đạo cộng sản cũng nói lên sự dốt nát không thể tưởng tượng nổi trong vấn đề môi sinh cũng như tư duy phát triển kinh tế.
Hệ sinh thái cũng như nguồn hải sản đã bị hủy diệt trong thảm hoạ Formosa, nếu muốn tiếp tục khai thác hải sản trong dài hạn và đảm bảo sức khỏe cho người dân thì phải cấm hoặc hạn chế đánh bắt để các nguồn lợi hải sản và hệ sinh thái có thời gian để hồi phục. Đằng này lại khuyến khích tăng cường đánh bắt. Đây là hành vi tận diệt nguồi lợi hải sản và hủy diệt môi sinh. Nó sẽ để lại hậu quả rất nghiêm trọng trong tương lai. Nếu số liệu này là thật thì với hành động đánh bắt tận diệt này, trong tương lai rất gần thôi có thể cả vùng biển bắc miền Trung không còn gì để đánh bắt.
Trần Hùng
(25/5/2018)
Tại Việt Nam lại xảy ra một vụ tranh chấp đất giữa chính quyền với dân địa phương mà người dân phản ứng mạnh dẫn đến xô xát, bắt cán bộ làm con tin và rồi cơ quan chức năng điều lực lượng cơ động đến để trấn áp dân phản đối.
Lực lượng rất đông gồm cảnh sát cơ động và cảnh sát giao thông được cho của xã Đèo Gia và huyện Lục Ngạn thuộc tỉnh Bắc Giang đến trấn áp người dân phản đối cưỡng chế đất tại địa phương. Courtesy of Social Media
Tình trạng này nói lên điều gì ?
Khoảng hai giờ chiều ngày 31 tháng 3, một lực lượng rất đông gồm cảnh sát cơ động và cảnh sát giao thông được cho của xã Đèo Gia và huyện Lục Ngạn thuộc tỉnh Bắc Giang đến trấn áp người dân phản đối cưỡng chế đất tại địa phương.
Hình ảnh video tung lên mạng Internet cho thấy người phản đối dùng đá ném lại lực lượng chức năng. Hậu quả là một số người dân tại hiện trường nằm bất tỉnh, còn một số khác bị lực lượng chức năng bắt đi.
Theo lời kể của người dân một ngày trước tức vào ngày 30 tháng 3 một số người bị lực lượng công an đánh phải nhập viện cấp cứu, nên họ liền bắt một số cán bộ công an và giam giữ tại nhà văn hóa Thôn Đèo Gia.
Nguyên nhân vụ việc được cho biết là do mâu thuẫn đất đai giữa người dân và chính quyền. Theo người dân, khu đất mâu thuẫn nằm tại Thôn Đèo Gia trước đây là đất rừng và hiện đang được chính quyền giao cho dân canh tác, nhưng nay lại có thông tin chính quyền bán một nửa phần đất này cho doanh nghiệp, phần còn lại mới giao cho dân. Một người xin dấu tên cho biết :
Đất này thuộc đất lâm nghiệp, do nhà nước giao cho dân quản lý, không cho ai chặt phá rừng. Đến năm 2016, nhà nước có văn bản giao đất để dân canh tác, làm ăn trên mảnh đất ấy để phát triển kinh tế. Một xã có 7 thôn thì 6 thôn kia đã được nhận đất, giao sổ rồi. Chỉ còn mỗi Thôn Đèo Gia, người ta muốn là một nửa cho công ty, còn một nửa mới giao cho dân. Thế là dân phản ánh, không đồng tình.
Người dân Thôn Đèo Gia cho biết sau khi nghe tin một số cán bộ xã và huyện loan tin bán đất cho doanh nghiệp, họ liền đi chặt cây rừng khoanh lương làm rẫy vì họ cho biết hoàn cảnh khó khăn, sợ không có đất trồng trọt thì sẽ bị đói. Sau đó, chính quyền địa phương được cho rằng đã vịn cớ người dân Thôn Đèo Gia phá rừng nên huy động lực lượng đến đàn áp. Một người có người thân bị đánh nhập viện chia sẻ với chúng tôi.
Dân nghĩ bảo là tự dưng mình gìn giữ đất này bao nhiêu đời từ thời các cụ rồi. Từ thời đấy giữ gìn đất mà bây giờ dân không được canh tác, làm ăn mà phải vượt biên sang Trung Quốc làm ăn. Tại sao đất đấy không giao cho dân canh tác làm ăn mà lại giao cho công ty là thế nào ? Dân tức quá mới tự lên phá, rào quanh vùng lại.
Cổng thông tin điện tử Huyện Lục Ngạn tỉnh Bắc Giang hôm 31 tháng 1 đăng tải thông tin ông La Văn Nam, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy chủ trì cuộc họp với lãnh đạo UBND huyện, Tổ tuyên truyền, Công an huyện, Đảng ủy- UBND xã Đèo Gia và Chi bộ thôn Đèo Gia về công tác giao rừng và đất lâm nghiệp trên địa bàn thôn Đèo Gia. Theo nguyên văn của văn bản thì ‘Công an huyện phối hợp với Công an xã Đèo Gia tăng cường lực lượng tuần tra, kịp thời ngăn chặn các trường hợp phá hoại tài sản ; khẩn trương làm rõ các đối tượng vi phạm.’
Chúng tôi liên hệ ông La Văn Nam mong có được thông tin cụ thể hơn về những trường hợp vi phạm cũng như nhận định từ phía chính quyền, và được ông cho biết :
Anh ơi, nguyên tắc phát ngôn là đồng chí Bí thư Huyện uỷ. Điện cho Bí thư Huyện uỷ. Tôi là phó thôi. Cảm ơn anh.
Chúng tôi liên hệ với ông Thân Văn Khánh, Bí thư Huyện uỷ Huyện Lục Ngạn nhưng ông này từ chối trả lời.
Nếu mà có ấy (vấn đề gì) thì anh cứ sang gặp Uỷ ban nhé. Cứ về đây làm việc với Uỷ ban. Tôi không làm việc qua điện thoại đâu nhé.
Trong những năm qua, các vụ việc cưỡng chế đất tiếp tục diễn ra. Vụ tại Đèo Gia, Lục Ngạn, Bắc Giang cũng tương tự vụ Thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội vào tháng tư năm ngoái. Khi đó, chính quyền tiến hành cưỡng chế thu hồi mảnh đất hơn 100 hecta tại Đồng Sênh, thôn Hoành để giao cho Tập đoàn viễn thông quân đội Viettel vì nói rằng đây là đất quốc phòng. Người dân lại cho rằng đây chỉ là một phần đất quốc phòng, còn lại là đất nông nghiệp. Đỉnh điểm vụ việc xảy ra khi người dân phản ứng dữ dội và bắt giữ 38 người gồm cán bộ huyện Mỹ Đức, công an và cảnh sát cơ động giam trong nhà văn hoá thôn. Đích thân ông Nguyễn Đức Chung – Chủ tịch thành phố Hà Nội phải về tận thôn Hoành để đối thoại với người dân.
Một số vụ được nhiều người biết đến trước đó gồm Dương Nội từ năm 2010 đến nay, vụ ‘tiếng súng hoa cải’ Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lãng năm 2012 hoặc nhiều câu chuyện đất đai khác đều có điểm chung là người dân đã cương quyết phản kháng, chống lại việc chính quyền tổ chức cưỡng chế, thu hồi đất bằng bạo lực mà người dân trong diện bị thu hồi phát hiện đất được lấy để bán cho doanh nghiệp làm dự án bất chấp qui định chỉ lấy đất của dân để phục vụ mục tiêu công ích hay quốc phòng.
Một tin liên quan vấn đề quản lý đất đai là vào ngày 2 tháng 4 vừa qua, Thanh Tra Chính Phủ Việt Nam về tỉnh Kiên Giang thông báo quyết định tiến hành thanh tra toàn diện những lĩnh vực mà truyền thông Nhà Nước gọi là ‘nhạy cảm’ ở tỉnh này nhất là công tác quản lý đất đai.
Kiên Giang là tỉnh có đảo Phú Quốc đang được xem là thiên đường du lịch. Đất đai trở nên đắt giá vì nhiều nhà đầu tư muốn bỏ vốn để xây dựng các khu nghỉ mát cho khách có tiền.
Nhiều sai phạm tại Phú Quốc như vụ Khách sạn 5 sao Hương Biển vi phạm hành lang biển đến nay vẫn chưa được xử lý. Bí thư tỉnh Kiên Giang hiện nay là ông Nguyễn Thanh Nghị, con trai ông cựu thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
*********************
Hàng ngàn người Việt Nam lao động bất hợp pháp ở Thái Lan đối diện với nguy cơ bị phạt nặng hoặc trục xuất về nước trước các đợt truy quét theo luật nghiêm ngặt của chính quyền nước này đối với lao động bất hợp pháp.
Cửa khẩu giữa Thái Lan và Campuchia nơi người lao động Việt Nam thường làm visa sang Thái Lan lao động. Hình chụp năm 2012 - RFA
Chính phủ Thái Lan cho biết ngày 31 tháng 3 năm 2018 là hạn chót cho việc đăng ký hợp pháp hóa những lao động nhập cư trái phép và không muốn gia hạn thêm thời gian đăng ký cho người làm việc không giấy tờ nữa.
Truyền thông Thái Lan trích dẫn lời cảnh báo của Thủ tướng Prayut Chan-o-cha yêu cầu những người nước ngoài chưa có giấy phép lao động và thị thực cư trú hãy trở về nước, nếu không sẽ đối mặt với hành động pháp lý nghiêm khắc.
Theo thông tin từ Bộ Lao động Thái Lan, hiện cơ quan này chỉ cấp phép cho lao động mang quốc tịch Việt Nam hoạt động trong hai ngành là đánh bắt cá và xây dựng. Các ngành khác hai nước chưa có thỏa thuận chính thức. Chính vì vậy, trong đợt đăng ký làm việc này, phía Thái Lan cũng chỉ thúc đẩy cấp phép hoạt động cho các lao động Việt Nam ở hai ngành nghề vừa nêu.
Trao đổi với RFA nhiều người lao động bất hợp pháp tại Thái Lan nói rằng họ không nằm trong diện được phép đăng ký.
Anh Cao Lâm – làm việc trong Hiệp Hội Người Công Giáo Việt Nam tại Thái Lan, người am hiểu nhiều về đời sống công nhân Việt tại xứ Chùa Vàng nói anh được biết chỉ khoảng vài chục người được công nhận tư cách pháp lý để tiếp tục ở lại làm việc. Còn hàng ngàn người khác thì không đăng ký được.
Anh Cao Lâm nói : "Đa phần người Việt Nam qua đây làm ăn kinh doanh, bán hàng, may mặc, du lịch và các nghề tự do. Mà luật lao động Thái Lan chỉ cấp phép cho hai ngành đánh bắt cá và xây dựng. Trên thực tế, hai ngành này lao động Việt Nam không ưa chuộng, có mấy ai làm đâu, vì thu nhập rất thấp mà đăng ký thì cần nhiều thủ tục rườm rà".
Một thực tế của những người Việt chọn đất Thái để mưu sinh là vì đời sống tốt hơn, mức thu nhập cao hơn Việt Nam và người Thái thân thiện không kỳ thị người nước ngoài. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của những người tha phương cầu thực là không có địa vị pháp lý. Đa phần họ là những người nhập cư trái phép, đi du lịch rồi ở lại quá hạn visa, hoặc lao động trốn ra ngoài khi hết hợp đồng lao động.
Chị Nguyễn Ngọc Lan (tên nhân vật đã được thay đổi) – một nhân viên bán hàng quần áo ở một cửa hàng thời trang nhỏ tại Bangkok nói : "Em đã nhiều lần muốn hợp pháp hóa tình trạng nhập cư của mình. Chứ có ai muốn sống trong tình trạng thấp thỏm có thể bị đuổi về bất kỳ lúc nào đâu. Nhưng cơ quan đăng ký đòi rất nhiều giấy tờ chứng minh nhân thân. Mà chủ quán cũng không dám bảo lãnh cho mình vì rất nhiều rắc rối có thể đến".
Giới chủ lao động sử dụng lao động nước ngoài như Việt Nam chủ yếu để giảm chi phí nhân công và bù đắp vào những ngành mà người bản địa không muốn làm. Trước áp lực buộc đăng ký lao động, nhiều xưởng sản xuất thủ công đã lâm vào tình trạng thiếu nhân công trầm trọng do lao động nghỉ việc hoặc rời bỏ Thái Lan.
Bộ Lao động Thái Lan thông báo sẽ trừng phạt nghiêm khắc việc môi giới và sử dụng lao động bất hợp pháp, đồng thời cảnh báo các doanh nghiệp thuê người nước ngoài làm việc không giấy tờ có thể đối mặt với tội danh buôn người. Mức phạt cho chủ thuê và môi giới lao động có thể bị phạt từ 600.000 đến 1 triệu baht (tương đương khoảng 17.000 - 29.000 USD). Lý do khác mà các doanh nghiệp lo ngại khi thuê lao động nước ngoài còn là vấn đề đóng thuế và các chi phí an sinh xã hội cho những lao động này cao.
Một người chủ doanh nghiệp người Việt sinh sống lâu năm tại Thái Lan cũng chia sẻ trong tình trạng ẩn danh về sự khó khăn khi tiếp nhận lao động Việt Nam là khi công nhân "nhảy việc" ra ngoài thì chủ cũng bị liên đới trách nhiệm.
"Lao động tự do muốn đăng ký phải có người chủ sở hữu lao động. Và đã nhận lao động nước ngoài thì cũng vướng nhiều quy định pháp luật hơn so với người bản xứ. Mà nhận lao động "chui" thì giá rẻ hơn nhưng lại dễ bị cảnh sát chú ý. Phải nói thẳng ra là chính quyền Thái cũng không muốn có nhiều người lao động Việt trên đất Thái vì nhiều lý do, thế nên trên danh nghĩa thì nói là cho phép làm việc nhưng trong thực tế thì để lách qua được khe hở đó là rất khó".
Anh Cao Lâm cho chúng tôi biết trong các chiến dịch truy quét gần đây, nhiều người Việt đã bị bắt giữ và nộp phạt. Một lao động bất hợp pháp có thể bị nộp một khoản tiền phạt lên tới 3.000 USD và chịu mức án 5 năm tù giam.
"Hiện nay nhiều người đã bị bắt. Vừa rồi gần chỗ tôi ở đây công an họ bắt một xe khoảng tầm 50 người. Nghe thông tin thì họ sẽ truy quét thêm nhiều lần nữa. Khi gặp truy quét thì họ trốn chui trốn lủi, sau các đợt truy quét thì lại ra làm việc. Duy trì cuộc sống mưu sinh chứ bây giờ về nhà thì họ lấy gì mà ăn. Điều kiện mưu sinh bắt buộc họ phải trốn chui trốn nhủi vậy thôi", anh Cao Lâm chia sẻ.
Tiến Thiện
*******************
Giáo phận Vinh kêu gọi hành động đòi công lý cho nạn nhân thảm họa Formosa (RFA, 04/04/2018)
Ban Công lý và hòa bình cùng Ban Hỗ trợ nạn nhân ô nhiễm biển miền Trung thuộc Giáo phận Vinh vào ngày 2 tháng 4 gửi thư kêu gọi hành động giúp đòi hỏi công bằng và công lý cho các nạn nhân của thảm họa Formosa.
Đức Giám mục Phaolô Nguyễn Thái Hợp đã về dâng thánh lễ cầu nguyện cho giáo xứ Vĩnh Luật thuộc hạt Văn Hạnh và chủ sự nghi thức làm phép đặt viên đá đầu tiên công trình xây dựng nhà mục vụ giáo xứ vào ngày 26/03/2018. Courtesy of giaophanvinh.net
Thư kêu gọi do hai linh mục Antôn Nguyễn Văn Đính và Giuse Phan Sỹ Phương ký tên gửi chủng sinh, tu sĩ nam nữ và cộng đồng dân Chúa Giáo phận Vinh cùng các nhà hoạt động cổ võ cho việc bảo vệ môi trường và đòi công lý cho nạn nhân thảm họa Formosa.
Theo thư kêu gọi, 2 năm sau thảm họa môi trường do công ty Gang thép Formosa gây ra đối với các tỉnh miền Trung, đến nay, nhiều nạn nhân của thảm họa Formosa vẫn chưa được bồi thường xứng đáng. Thư cũng chỉ trích nhà cầm quyền đã vu khống, đàn áp, sách nhiễu và bắt bỏ tù những người đứng lên đòi hỏi quyền lợi cho các nạn nhân do Formosa gây ra.
Văn bản cũng cho biết Giáo phận Vinh cùng nhiều tổ chức đã cố gắng hỗ trợ các nạn nhân và tìm kiếm giải pháp nhằm khắc phục hậu quả như cứu trợ thực phẩm, cấp phát học bổng cho học sinh, hỗ trợ phương tiện để tái lập nghề nghiệp. Đồng thời, nhiều vị Linh mục đã cùng giáo dân đi đòi công bằng, gửi nhiều văn thư đến chính quyền cũng như thực hiện nhiều các chuyến vận động trong nước và quốc tế.
Giáo phận Vinh kêu gọi hành động bằng cách tham gia dâng lễ và tổ chức giờ chầu Thánh Thể để cầu nguyện, đồng thời, tổ chức thêm các buổi cầu nguyện cho những người đang bị bách hại, tù tội vì lên tiếng bênh vực cho các nạn nhân.
Gần hai năm trôi qua, kể từ ngày biển Bắc miền Trung nhiễm độc do Formosa Hà Tĩnh xả thải, đến nay, đời sống của người dân Kỳ Anh vẫn chưa có gì phục hồi. Khó khăn, đói kém, tha phương cầu thực, trốn sang Lào, Trung Quốc để làm thuê… Đó là bài ca chung của người dân Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Bên cạnh đó, tình trạng môi trường không khí phía Tây Hà Tĩnh bị ô nhiễm trầm trọng đang gây nhức nhối. Các dự án phía Tây Hà Tĩnh đình trệ kéo theo nhiều hệ lụy xấu cho đời sống nơi đây.
Formosa vẫn tiếp tục hoạt động sau thảm họa môi trường - TTVN
Bà Trần Thị Hà, người buôn bán ở chợ Kỳ Thịnh, thị xã Kỳ Anh, chia sẻ : "Tôi nhận thấy thì hiện tại tiền đền bù trước đó họ tiêu hết rồi, chỉ có một vài người làm ăn nhỏ lẻ, có thêm đồng vốn họ chịu khó làm ăn thì có lên chút. Còn chủ yếu là người dân tiêu hết sạch, thậm chí hiện tại nhiều người còn nợ nần nhiều, không còn gì hết, đời sống khó khăn. Vào làm công ty thì độc hại nhiều, làm ăn không ăn thua. Người dân giờ rất khó khăn, chợ búa chúng tôi có bán được gì đâu, cái gì cũng giảm khoảng 80%".
Bà Mai Thị Lợi, cư dân xã Kỳ Thịnh, thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh, chia sẻ : "Đời sống của thanh niên hiện tại hư hỏng nhiều. Từ lúc Trung Quốc, Đài Loan qua đây thì tệ nạn xã hội nhiều, thanh niên nghiện ngập, phụ nữ thì bỏ chồng bỏ con đi theo Trung Quốc, làm bồ bịch của hắn này, thì nó chơi gái nó cho trả ít tiền rồi ham tiền đi theo hắn, bỏ chồng bỏ con nhiều, ở Kỳ Thịnh, Kỳ Anh này nhiều lắm !"
Bà Lợi chia sẻ thêm là hiện tại, đời sống kinh tế của người dân chung quanh bà không có gì thay đổi kể từ sau vụ biển nhiễm độc đến nay. Nghĩa là đời sống vẫn chưa thể hồi sinh, mọi thứ vẫn còn trong trạng thái chết, nghề nghiệp đánh bắt chết, nghề buôn bán chết, công việc không có, sức mua chết… Với những người buôn bán nhỏ lẻ, đặc biệt là buôn bán hải sản, kiếm được 100 ngàn đồng mỗi ngày là chuyện quá khó khăn, nhưng trước khi biển nhiễm độc, họ kiếm mỗi ngày 500 ngàn đồng một cách dễ dàng.
Trong khi đó, giá thành mọi thứ tăng vọt bởi người Trung Quốc sống ở đây nhiều vô kể và họ xài tiền dễ dãi, chính sức mua không tiếc tiền của họ đã kéo nhiều thứ vật giá leo thang. Người dân bản địa phải chật vật vì thời giá bị lái hoàn toàn bởi sức mua người Trung Quốc. Đời sống khó khăn, kiếm tiền chật vật nhưng tệ nạn xã hội tăng rất nhanh.
Theo bà Lợi, một số thanh niên làm việc thuê cho người Trung Quốc, có được chút tiền lại chuyển sang chơi bời, nhậu nhẹt, phá phách, xài hàng đá, theo con đường xì ke, ma túy. Đặc biệt, một số gia đình có tiền đền bù đất trước đây và còn một ít đất để bán ăn dần có vẻ như họ bị lún tệ nạn xã hội nặng nhất. Hầu hết con cái trong các gia đình này dính xì ke, ma túy, chơi hàng đá và suốt ngày chơi bời, phá phách, không có công việc ổn định.
Riêng vấn đề hôn nhân gia đình ở Kỳ Thịnh nói riêng và Kỳ Anh nói chung có vẻ như đã hết thuốc chữa. Con số các phụ nữ đã có gia đình riêng, có chồng và hai, ba đứa con nhưng do kinh tế suy sụp, họ đã bỏ chồng theo các thanh niên, đàn ông Trung Quốc. Đi theo một thời gian dài thì bị hất hủi, lại quay về gia đình nhưng lúc này chồng con không muốn nhìn họ nữa, họ lại lang thang rày đây mai đó để làm công việc buôn phấn bán hương.
Nhiều gia đình phải tan nát, nhiều số phận bị lún bùn đen, nhiều tương lai bị chặn đứng bởi gia đình, cha mẹ đổ vỡ. Có thể nói rằng có quá nhiều đớn đau đến với người dân Hà Tĩnh kể từ khi các công trình của người Trung Quốc mọc lên ở đây.
Chị Lê Thị Cúc, cư dân Kỳ Anh, chia sẻ : "Trước khi có khu công nghiệp vào đây thì còn bán được, chứ hai năm nay không bán được nữa. Thu nhập ngày trăm bạc cả vốn lẫn lãi, trừ vốn thì lãi được khoảng 20 ngàn bạc, không có gì cả. Bão lụt gì họ cho mỗi nhà được 5kg gạo chứ không có gì cả".
Chị Nguyễn Thị Liên, cư dân Kỳ Anh, Hà Tĩnh, chia sẻ : "Ở đây thì đời sống kinh tế Việt Nam khó khăn rồi, bởi Trung Quốc sang đây làm ô nhiễm, biển chết, ảnh hưởng đến người dân, chứ nó không qua đây thì biển không bị như vậy, dân còn con cá biển mà ăn".
Hai phụ nữ này chia sẻ thêm là hiện tại, tình trạng sống ngay trên đất quê mà có cảm giác như đang sống nhờ, sống tạm ở một vùng đất nào đó là tình trạng chung của những người dân nghèo nơi đây. Bởi dường như mọi quyền lợi hay tiếng nói đều thuộc về những người đến từ phương Bắc. Người ta nói mạnh vì gạo, bạo vì tiền, hiện tại, người Trung Quốc có đủ cả mạnh vì gạo bạo vì tiền, họ có thể ung dung làm bất kì điều gì họ muốn trên đất Hà Tĩnh, kể cả việc dụ dỗ vợ người khác bỏ chồng, bỏ con chạy theo đồng tiền của họ.
Cũng theo chị Cúc và chị Liên, vấn đề đền bù do xả độc ra biển ở Kỳ Anh có nhiều chuyện bất minh và bất công. Nhiều gia đình không làm gì liên quan đến biển nhưng có người thân làm cán bộ thì được nhận đền bù với số lượng lớn, ngược lại, người buôn bán hải sản và làm nghề biển như gia đình các chị, suốt hai năm nay khó khăn, chồng và con trai lớn các chị phải sang Lào làm thuê, bữa được bữa mất vì trốn chui trốn nhủi trên nước bạn, vì không có thị thực của nước bạn, các chị phải ở nhà tần tảo nuôi con, kiếm tiền vô cùng khó… Nhưng các chị chẳng nhận được đồng tiền đền bù nào.
Và đáng sợ hơn cả, theo các chị là mặc dù đang sống trên quê cha đất tổ nhưng tiếng nói của người bản địa lọt thỏm giữa ồn ào thanh âm người nước lạ. Mọi sinh hoạt bị đảo lộn, đời sống ngày thêm cơ cực và luôn thấy mình giống như người tha hương, sống tạm ngay trong chính ngôi nhà của mình.
Có thể nói rằng sau gần hai năm, đời sống người dân làm nghề biển và các dịch vụ biển nói riêng, người dân Hà Tĩnh nói chung vẫn chưa hết đảo lộn và chưa hề có dấu hiệu phục hồi sau những mất mát.
Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam
Nguồn : RFA, 24/11/2017
Formosa Hà Tĩnh xả thải ra biển gây hàng loạt cái chết về môi trường và cả bốn tỉnh Bắc miền Trung Việt Nam đều rơi vào khủng hoảng vì biển nhiễm độc. Cho đến thời điểm hiện tại, Formosa Hà Tĩnh vẫn tiếp tục mở rộng hoạt động và biển vẫn chưa có dấu hiệu phục hồi, đời sống người dân khó khăn. Nhà nước tuyên bố đã chi trả 95% tiền đền bù cho dân. Về phía người dân, sự bất bình ngày càng gia tăng bởi tiền đền bù bất minh và có dấu hiệu biển thủ, cửa quyền.
Đoàn thanh niên dọn xác cá trên bờ biển Quảng Bình tháng 4 năm 2016. RFA photo
Người bị thiệt hại vẫn đói khổ, kẻ ngồi không nhận tiền
Một cư dân Hà Tĩnh, tên Phú, chia sẻ : "Nó chơi trò bịp dân vậy đấy. Nó cho kê khai 100 người thì nó đền bù khoảng 60 người thôi. Như ban đầu kê khai thì nó kê khai cả kể từ 15 đến 19 tuổi. Nhưng sau này không còn một ai trong độ tuổi này nhận được tiền bồi thường. Dân ban đầu đi kê khai thì ghi danh sách từ 15 tuổi trở lên nhưng khi đền bù, 10 người chỉ nhận được 5 người, 6 người. Có nhà nó chỉ trả 2 người, may lắm 1 người vì có nhà không được đồng nào. Thế thì đền bù đâu, đấy là tiền Formosa đền bù cho dân chứ phải tiền các anh đâu mà các anh làm như vậy. Các anh bóp cổ dân chứ, các anh đã thấy dân chúng tôi chết chưa, chết hơn 1 năm rồi. Đâu phải tiền các anh đâu mà các anh làm vậy, nào là kinh tế, nghề nghiệp, sức khỏe, môi trường, tương lai... Các anh phải đền cho chúng tôi từ A đến Z, vậy mà các hành xử như vậy. Cho nên là một chế độ đen tối, thối nát".
Ông Phú cho biết thêm là vấn đề đền bù cho những gia đình bị thiệt hại có quá nhiều điều khuất tất. Từ việc khai mang hộ khẩu của một số gia đình không hề liên quan đến đánh bắt, nuôi trồng thủy sản cho đến những gia đình nuôi tôm nước ngọt, ở tít tận trên núi, có quan hệ bà con với cán bộ đã thông đồng khai thiệt hại và số tiền đền bù các gia đình này nhận được lên đến cả tỉ đồng. Trong khi đó, những gia đình nuôi tôm, nước mặn, nước lợ và người làm nghề đánh bắt lại không nhận được đền bù hoặc chỉ nhận được số tiền ít ỏi, nhà nào nhận được nhiều lắm cũng chỉ vài chục triệu đồng.
Như gia đình ông là một ví dụ, có hai người đi đánh bắt gần bờ, một chiếc tàu cá hạng trung và có ba người đi buôn bán, nuôi trồng thủy sản. Nhưng ông không hề biết số tiền đền bù là gì, ông chỉ nhận được gạo hỗ trợ của chính phủ, sau đó có nhận được bảy chục triệu đồng nhưng số tiền nhận về chưa đầy ba ngày thì công an xã đến yêu cầu ông nộp bớt 50% trở lại cho xã mà không nói lý do và cũng không có bất kì biên bản thu hồi hay giấy chứng nhận gì. Ông thắc mắc và yêu cầu có văn bản thì bên phía xã nói gia đình ông không thuộc tiêu chuẩn nhận 70 triệu đồng, đã phát nhầm nên yêu cầu ông phải trả lại.
Sau khi trả lại tiền vì không muốn mình phải cầm nhầm tiền của người khác, ông Phú theo dõi, tìm hiểu thì biết được tiêu chuẩn nhận của gia đình ông không chỉ là 70 triệu, số tiền lớn hơn rất nhiều nhưng cấp chính quyền địa phương đã chấm mút, gặm nhỏ bằng mọi cách. Để cuối cùng, những người bị thiệt hại thì nhận số tiền chẳng đủ để mua gạo, kẻ không hề hấn gì, không liên quan thì nhận được số tiền đền bù cao ngất.
Qua câu chuyện này, ông Phú đưa ra kết luận rằng mọi thiệt hại từ môi trường, tài nguyên cho đến con người đều là cơ hội gặm nhấm, cào cấu tốt nhất của chính quyền địa phương, họ ăn không từ một thứ gì và họ ăn trên cả nước mắt, cái chết của đồng bào. Ông nói rằng những kẻ đầu tiên nhận được lợi lộc từ Formosa là chính quyền địa phương, sau đó họ xả độc, tạo thêm một cơ hội mới để béo tốt cho giới quan chức địa phương thông qua tiền đền bù. Và người chịu thiệt hại đầu tiên, nhận thiệt hại cuối cùng bao giờ cũng là người dân thấp cổ bé miệng, chẳng biết tìm đâu ra lẽ phải, công lý hay sự tử tế từ giới quan chức. Họ ăn được là ăn, bất chấp mọi thứ để ăn.
Số tiền đền bù đã được dùng làm gì ?
Người dân phơi khoai sắn làm lương thực khi thiếu gạo. RFA photo
Chị Thảo, cư dân tỉnh Quảng Bình, người chịu thiệt hại trực tiếp vụ Formosa xả độc, chia sẻ : "Vấn đề là biển phải sạch để nhà em sinh kế chứ đền bù thì ăn được mấy bữa. Vì nếu em mang đổi gạo thì ăn có đủ một năm đâu. Vậy mà khi lên nhận tiền đền bù họ làm khó làm khăn, làm như kiểu mình đi xin, nó thích cho ai hay phát ai trước là quyền của nó, nó bảo là theo chỉ thị này nọ. Vậy mà ban đầu em nghĩ là thôi thì chính phủ, nhà nước đã quyết, mình dân mình phải nghe thôi, nhận tiền đền bù về để thay đổi ngành nghề. Nhưng khi đền bù thì nhỏ giọt thì làm được gì, lần này nhận không đủ mua gạo, lần khác không đủ mua gạo gì khác, vậy thì làm sao để chuyển đổi ngành nghề. Như con em giờ có đứa trốn qua Lào làm thuê, cũng phải vay mượn mà đi chứ có nhà nước nào giúp..".
Chị Thảo chia sẻ thêm là hiện nay, số tiền của gia đình chị nhận được, gọi là đền bù gì đó cũng chỉ loay hoay trong vài chục triệu đồng, cộng tất cả mọi người trong gia đình vẫn chưa tới 100 triệu đồng. Nhưng con số mà chính quyền xã, chính quyền huyện báo cáo lên cấp trên không phải vậy, có gia đình lên tới vài tỉ đồng và trung bình mỗi gia đình ba trăm triệu đồng. Chị nói rằng nếu như nhận đúng số tiền ở hạng trung bình này thì gia đình chị sẽ làm được rất nhiều việc. Nhưng đó chỉ là bánh vẽ, con số thực nhận không là bao nhiêu, chưa nói đến cảnh đi nhận tiền đền bù thiệt hại mà bị đối xử chẳng khác nào kẻ ăn xin, hách dịch, cửa quyền và vô văn hóa là thói thường của những kẻ gọi là đại diện nhà nước phát tiền đền bù cho dân.
Chị Thảo nói rằng sau khi nghe nhà nước công bố đã trả cho nhân dân 95% tiền đền bù thì chị chỉ còn biết chưng hửng, chẳng thể nói gì thêm. Bởi nếu thực sự nhà nước, chính quyền địa phương đã chia đúng số tiền ấy cho dân và còn 5% nữa chưa chia thì không còn gì để bàn. Ở đây phải nói là chia bởi tiền đền bù thiệt hại, dân sẽ chia theo đúng người, đúng sự việc, nhà nước chỉ có quyền làm trọng tài phân phát thôi. Cái không còn gì để bàn nằm ở chỗ nếu chia trung thực thì nhà nước quá kém bởi không định lượng được mức độ thiệt hại cũng như đời sống khó khăn của nhân dân sau khi bị thiệt hại, đã bị Formosa Hà Tĩnh qua mặt dễ dàng.
Trường hợp ngược lại thì vấn đề trở nên xấu hơn bởi nhà nước không tử tế, đã bất minh, lợi dụng thiệt hại, lợi dụng nỗi đau của nhân dân mà chấm mút, vơ vét, quơ quào. Như vậy, nếu chính quyền trung ương muốn cho nhân dân tin tưởng thêm một lần nữa thì phải tổ chức thanh tra, điều tra một cách nghiêm túc để trả sự công bằng cho người dân.
Bởi người dân vùng biển chết Bắc miền Trung như Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế đã quá khó khăn, giờ còn thêm cảnh đói khổ, tứ tán phiêu bạt làm thuê làm mướn kiếm cơm, trẻ em đối diện nguy cơ thất học, người lớn thất nghiệp… Lẽ ra nhà nước nên quan tâm nhiều hơn và có một chính sách đền bù thỏa đáng, khoa học và nhân bản một chút để cứu chuộc niềm tin của nhân dân !
Nhóm phóng viên tường trình từ Việt Nam
Nghi ngại tuyên bố từ phía chính quyền
Ngày 22 tháng sáu, ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục môi trường công bố tại Diễn đàn Nhà báo và môi trường biển đảo, rằng nước biển tại bốn tỉnh miền Trung gánh chịu thảm họa Formosa đã an toàn tuyệt đối, có thể tắm biển và nuôi trồng hải sản.
Cá chết trên một bãi biển thuộc huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình hôm 20/4/2016. AFP photo
Dư luận, và một số nhà khoa học vẫn nghi ngờ công bố này.
Giáo sư Lê Huy Bá, nguyên trưởng Viện Khoa học - Công nghệ và Quản lý Môi trường, Đại học Công Nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh nhận xét về công bố của Tổng cục môi trường vào hôm 22 tháng sáu :
"Tôi cho rằng như vậy chưa thật là cẩn trọng lắm, bởi vì phần nước đã an toàn rồi, nhưng mà tầng bùn đáy, tức là tầng trầm tích thì chưa. Chưa đủ mẫu, chưa đủ số liệu để chứng tỏ rằng nó đã an toàn, từ 20 km trở vào ven biển. Trầm tích kim loại nặng ở tầng đáy khó lòng mà khắc phục. Khả năng tự làm sạch của biển đối với kim loại nặng là rất khó".
Cách đây chỉ hơn 1 tháng, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình lại nói rằng ngư dân không nên đánh bắt hải sản ở tầng đáy, trong khu vực từ 20 hải lý trở vào, dọc bờ biển bốn tỉnh miền Trung.
Giáo sư Bá cho rằng khuyến cáo của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình là cẩn trọng và cần thiết.
Vào ngày 18 tháng 5, khi trao đổi với đài RFA về chuyện ô nhiễm tầng đáy của vùng biển miền Trung, Tiến Sĩ Nguyễn Tác An, nguyên Viện trưởng Viện hải dương học Nha Trang có nói :
"Nó phụ thuộc vào các chất độc bị thải ra, điều kiện động lực học ở đó và khả năng tự làm sạch của vùng biển đó. Nhưng thông thường các nước như Nhật Bản chẳng hạn họ bị ô nhiễm công nghiệp 60 năm nay họ vẫn chưa giải quyết xong.
Những sự cố sinh thái này giống như chén nước mình đã đổ ra đất rồi, đến bao giờ mới lấy lại được. Nhưng vì thiên nhiên có cơ chế tái phục hồi, nhưng đòi hỏi thời gian lâu. Vùng biển Việt Nam có nhiều yếu tố thuận lợi cho quá trình phục hồi nhưng cũng không thể chỉ vài năm là được. Ít nhất cũng phải chục năm, không thì 20-30 năm và thậm chí có thể lâu hơn nữa".
Cho đến nay trên trang web của Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam người ta vẫn không thấy công bố các số liệu về ô nhiễm tại vùng biển bốn tỉnh miền Trung.
Nghiên cứu độc lập và minh bạch thông tin
Ngay sau khi thảm họa môi trường biển Vũng Áng xảy ra, một số chuyên viên, nghiên cứu sinh Việt Nam ở nước ngoài đã tổ chức một nhóm nghiên cứu tên là Generosity cử người đến vùng biển Vũng Áng lấy mẩu để đo chất ô nhiễm vào tháng năm và tháng bảy năm 2016. Các mẩu này được phân tích tại các phòng thí nghiệm tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.
Chúng tôi liên lạc được với kỹ sư Trần Việt Hùng, người sáng lập nhóm này và ông cho rằng kết luận của ông Hoàng Văn Thức là phù hợp với kết quả phân tích của nhóm :
"Kết luận của mình đi từ kết luận của ba anh Tiến sĩ và nghiên cứu sinh lấy mẫu ở Việt Nam ba lần. Ba mẫu này cho thấy là nhận định của ông quan chức này là không sai. Cả ba lần lấy mẫu này đều lấy một là nước biển, thứ hai là bùn, thứ ba là sinh vật dưới tầng đáy. Thì tất cả các mẫu này cho thấy là không có dấu hiệu của kim loại nặng ở tầng đáy bùn, loại kim loại nặng gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con người".
Nhóm Generosity đã cho công bố các kết quả này trên trang web của mình.
Chúng tôi cũng đã liên lạc với Thạc sĩ Hoàng Trung Du, chuyên gia khoa học về biển hiện làm việc tại Viện hải dương học Nha Trang, ông cho biết :
"Xin lỗi là tôi không có tham gia công việc này nên tôi không thể trả lời được. Về nguyên tắc mình muốn nói cái gì an toàn thì mình phải có dẫn chứng. Nhưng tôi không tham gia nên tôi không trả lời được".
Như vậy là cơ sở khoa học hàng đầu về biển của Việt Nam là Hải học viện Nha Trang, không tham gia vào việc nghiên cứu tác động của thảm họa môi trường biển Vũng Áng.
Giáo sư Lê Huy Bá cũng cho biết là ông không nắm được các số liệu về ô nhiễm, và việc nghiên cứu thảm họa Vũng Áng lẽ ra phải tập hợp nhiều hơn các nhà khoa học và cơ quan nghiên cứu, mà trong đó Hải học viện Nha Trang là cơ quan không thể thiếu :
"Đáng lẽ ra nên hỏi Viện hải dương học Nha Trang, nên mời họ tham gia. Chúng tôi là những người làm khoa học thật sự rất muốn tham gia, nhưng đâu có được mời".
Riêng nhóm nghiên cứu độc lập của kỹ sư Trần Việt Hùng cũng gặp khá nhiều khó khăn khi đến Vũng Áng lấy mẫu thử độ ô nhiễm, ông nói :
"Khó khăn này không phải của chỉ riêng nhóm, mà là của vùng Vũng Áng lúc đó, vào tháng năm tháng bảy năm ngoái. Tại vì tại Vũng Áng lúc đó lực lượng an ninh xuất hiện rất là nhiều, có người muốn ra biển thì người ta hỏi là ra biển để làm gì. Đợt đó phải tìm người quen biết rồi nói là ra biển làm này làm nọ thôi chứ không thể nói với họ mình làm cái mục đích của mình được".
Trả lời câu hỏi là tại sao bây giờ khi nhà nước công bố biển đã an toàn thì vẫn còn nhiều nghi ngại, kỹ sư Hùng cho rằng tâm lý đó bắt nguồn từ những ngày đầu tiên thảm họa xảy ra, việc chậm trễ công bố thông tin, trong khi mạng xã hội phát triển rất mạnh mẽ, làm cho người ta nghi ngờ là chính quyền đang che giấu một điều gì đó.
Giáo sư Lê Huy Bá nói rằng chuyện nghiên cứu thảm họa môi trường, ngoài việc phải huy động nhiều nhà khoa học, còn cần phải tiến hành một cách công khai minh bạch để cho người dân có thể tin vào các kết quả nghiên cứu.
Kính Hòa, phóng viên RFA
Bà Trần Thị Bậu, một người có con đi xuất khẩu lao động.
Thảm họa môi trường Formosa khiến nhiều ngưởi sống nhờ vào biển ở khu vực miền Trung mất kế sinh nhai. Khi không thể kiếm sống bằng những nghề truyền thống như đi biển, làm muối hay buôn bán hải sản, nhiều người phải tìm đường ‘bôn ba’ nơi xứ khác để tồn tại và giúp đỡ gia đình.
Không còn nguồn sống
Kỳ Hà, một trong những xã có hai nghề truyền thống lâu nay là sản xuất muối và đi biển ; thế nhưng khi vào vụ muối hằng năm sau thảm họa môi trường Formosa tất cả đều im ắng, người dân không biết làm gì kiếm sống. Chị Nguyễn Thị Vân một cư dân Kỳ Hà cho chúng tôi biết công việc trước đây và hiện nay :
"Ở đây đàn ông nghề biển, đàn bà nghề muối, bây giờ thất nghiệp hết. Chồng chị về đây làm bóng mực nhưng hai tháng rồi vẫn chưa có gì làm hết, ở nhà 15 ngày rồi phải vô Bình Thuận làm".
Lâu nay những thành phố lớn như Sài Gòn, Hà Nội, Đà Nẵng… là những miền đất hứa cho nhiều người từ thôn quê không thể bám vào đồng ruộng để sống. Nay những nơi đó cũng là điểm đến cho những ngư dân miền Trung sau thảm họa Formosa.
Ông Linh ở xã Kỳ Khang, huyện Kỳ Anh cho biết có đến 3 người con phải bỏ xứ đi làm cầu đường tại Sài Gòn :
"Môi trường biển không còn phải đi xa quê".
Trong những biện pháp mà cơ quan chức năng Việt Nam đề ra sau khi xảy ra thảm họa môi trường Formosa khiến người dân không còn kế sinh nhai, đó là đưa đi xuất khẩu lao động. Trong thực tế, trước khi Nhà nước triển khai, nhiều người dân phải vay tiền để đưa người thâm ra nước ngoài làm việc. Bà Trần Thị Bậu, một người có con đi xuất khẩu lao động cho biết :
"Từ khi thảm họa xảy ra không có công việc gì hết. Cô vừa mới phải vay ngân hàng với lãi suất cao để lo cho đứa con đi làm việc tại Malaysia được hơn 01 tháng. Con cô qua đó hiện vẫn chưa có việc để làm mặc dầu lúc đi đăng ký nghành Hàn xì, lãi suất cô vẫn phải trả hàng tháng".
Chính phủ làm ngơ
Lý do phải vay tiền cho con đi lao động xa và chuyện quan tâm của cơ quan chức năng cũng được bà Bậu trình bày :
"Chính phủ không hỗ trợ cái chi hết, vay thậm chí lãi còn cao hơn nữa. Chính quyền làm ngơ, dân chúng tôi bức xúc lắm rồi. Đối với chính phủ Việt Nam thì tiền đầy bồ là được chứ họ không quan tâm đến dân. Dân chết dở, sống dở mặc kệ. Họ thuê công an, côn đồ, hàng trăm con chó Bẹc-giê bảo vệ cho Formosa."..
Chị Phượng, một người dân cùng xã cho biết :
"Nhà nghèo quá phải cho con đi lao động xuất khẩu. Mỗi tháng được 7 triệu, gửi về nhà mỗi tháng 5 triệu".
Nhưng cũng có những người không biết vay đâu ra khoản tiền mấy chục triệu để cho con đi xuất khẩu lao động. Bà Trần Thị Huệ chia sẻ :
"Không có việc gì làm, con tôi muốn đi xuất khẩu lao động lo cho gia đình nhưng tôi không biết làm sao vay ra tiền cho con đi. Đi phải hàng trăm triệu chứ không ít...
Thật sự tôi không muốn cho con đi nhưng vì không có việc gì làm. Con phải đi làm kiếm sống nuôi gia đình".
Có thể nói hiện nay, từ trẻ em cho tới người già ở Kỳ Hà không hề có việc gì để kiếm ra tiền. Ngày còn bình yên, học sinh sau mỗi buổi học đều có thể kiếm ra tiền nhờ bắt cua, mò ốc hay phụ ba mẹ làm muối để kiếm tiền. Nhưng nay đến những người lao động đều trắng tay.
Ước mơ của người dân nơi đây nghe ra vô cùng đơn giản nếu nhà nước đồng hành với dân. Bà Trần Thị Bậu bày tỏ :
"Nhà nước làm sao phải đuổi Formosa ra khỏi Việt Nam để chúng tôi có nghề nghiệp, con cháu chúng tôi sinh sống sau này. Chúng tôi không cần tiền của họ".
Truyền thông Nhà nước loan báo về chương trình bồi thường cho những đối tượng bị tác động bởi thảm họa môi trường Formosa ; theo đó đến cuối năm nay sẽ hoàn tất. Tuy nhiên, nhiều người dân thuộc diện được nêu đến cuối tháng 11 nói vẫn chưa nhận được gì, cũng như nếu bồi thường chỉ 6 tháng thì nay họ sẽ sống ra sao !
Thông tín viên RFA tại Việt Nam
