 | Tổng quan: | 3636763 |
Việt Nam nhập siêu gần 63 tỷ USD hàng hóa từ các thị trường FTA
RFA, 20/10/2020
Bộ Công thương Việt Nam hôm 20/10 thông báo tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường có Hiệp định thương mại tự to (FTA) trong năm 2019 là 123 tỷ đô la, nhập khẩu đạt 186 tỷ đô la, cán cân thương mại Việt Nam vẫn nhập siêu 63 tỷ đô la.
Cảng container xuất nhập hàng hóa - Ảnh minh hoạ. Reuters
Theo thống kê, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân sang các thị trường đối tác FTA kể từ khi có Hiệp định FTA cụ thể : Ấn Độ đạt bình quân 35,7%/năm, Hàn Quốc đạt 29,2%/năm, Chi Lê 28,9%/năm và Trung Quốc 20,9%/năm.
Tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ các thị trường đối tác FTA của Việt Nam năm 2019 là 186 tỷ USD. Trong khi đó, năm 2004, Việt Nam mới có hai đối tác FTA là ASEAN và Trung Quốc với tổng kim ngạch nhập khẩu 12,4 tỷ USD. Như vậy, Bộ Công thương khẳng định Việt Nam vẫn nhập siêu từ các thị trường có FTA.
Mức tỷ lệ sử dụng chứng nhận xuất xứ C/O ưu đãi 37,2% phản ánh doanh nghiệp và hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam đang dần nâng cao tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan tại các thị trường có FTA với Việt Nam trong những năm qua.
Con số 37,2% chỉ là tỷ lệ sử dụng trung bình của các mẫu C/O ưu đãi. Tỷ lệ cụ thể khác nhau theo từng mẫu C/O với Chi Lê tỷ lệ sử dụng 67,72%, theo thị trường xuất khẩu – Hàn Quốc gần 50% và Nhật Bản gần 39%, theo mặt hàng xuất khẩu – da giày gần 92%, nhựa và các sản phẩm nhựa gần 72%, dệt may gần 67%, thủy sản gần 66%, cà phê và hạt tiêu lần lượt đạt hơn 53% và hơn 90%.
********************
Tham nhũng diễn biến phức tạp, có biểu hiện tinh vi hơn và khó phát hiện
RFA, 20/10/2020
Tình hình tham nhũng tại Việt Nam vẫn diễn biến phức tạp, có biểu hiện tinh vi hơn và khó phát hiện. Các vụ, việc tham nhũng được phát hiện, xử lý chưa tương xứng với tình hình tham nhũng đang diễn ra hiện nay.
Quang cảnh một cuộc họp Quốc hội ở Hà Nội vào 21/10/2019 – AFP
Đây là nội dung được Chính phủ Hà Nội nhận định trong báo cáo gửi Quốc hội và được báo chí đưa tin ngày 20/10.
Thực trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc để vụ lợi "tham nhũng vặt" ở một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức vẫn còn diễn ra ở một số bộ, ngành, địa phương đã được Chính phủ Hà Nội nêu rõ trong báo cáo.
Theo số liệu trong báo cáo về xử lý tham nhũng trong năm 2020, các Cơ quan điều tra trong Công an Nhân dân đã thụ lý điều tra 531 vụ án, 1.245 bị can phạm tội về tham nhũng, trong đó khởi tố mới 290 vụ, 616 bị can.
Tòa án Nhân dân các cấp đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm 436 vụ với 1.175 bị cáo. Có 269 vụ, 645 bị cáo bị xử sơ thẩm phạm các tội tham nhũng, trong đó có 8 bị cáo bị tuyên phạt tù chung thân hoặc tử hình. Ngoài ra, có 158 vụ, 326 bị cáo bị xét xử phúc thẩm.
Liên quan đến việc thu hồi tài sản tham nhũng, báo cáo cho biết đã thi hành xong 3.605 vụ án hình sự về kinh tế tham nhũng nói chung, thu được hơn 15.000 tỷ đồng.
Ngoài ra, đối với những vụ án thuộc diện Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo, có 15 vụ việc đã tổ chức thi hành xong, 43 vụ đang tổ chức thi hành. Tổng số tiền phải thi hành án là hơn 74.500 tỷ đồng, số đã thi hành xong là 19.261 tỷ đồng, còn phải thi hành là gần 55.280 tỷ đồng.
Chính phủ Hà Nội nhận định rằng tham nhũng nhìn chung đã được kiềm chế, từng bước ngăn chặn và có chiều hướng thuyên giảm ; góp phần quan trọng giữ vững ổn định chính trị, kinh tế - xã hội.
Tuy nhiên, vẫn còn những lĩnh vực dễ xảy ra tham nhũng, có thể gia tăng một số vụ việc, hậu quả cho xã hội và mức độ tinh vi như quản lý và sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng cơ bản, tín dụng – ngân hàng, quản lý sử dụng tài chính, ngân sách, vốn và tài sản công.
********************
Một số cơ quan bộ, ngành trả lại vốn ODA cho Chính phủ Việt Nam
RFA, 21/10/2020
Chính phủ Việt Nam mặc dù đề ra nhiều biện pháp để giải ngân vốn ODA trong năm 2020, tuy nhiên đến cuối tháng 9 mới giải ngân được gần 25% dự toán và một số cơ quan bộ, ngành lần đầu tiên trả lại vốn ODA được giao.
Các công trình đầu tư công, xây dựng lớn đều vay từ nguồn vốn ODA - Ảnh chụp tại Hà Nội hôm 18/8/2020. AFP
Truyền thông Nhà nước Việt Nam, vào ngày 21/10, dẫn lời của Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội, ông Nguyễn Đức Hải cho biết thông tin vừa nêu khi trình bày báo cáo thẩm tra kết quả thực hiện ngân sách nhà nước năm 2020, dự toán ngân sách nhà nước và phương án phân bổ ngân sách Trung ương năm 2021.
Tin cho biết, theo báo cáo, Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công đạt được trong 9 tháng đầu năm 2020 vào khoảng hơn 57%, tương đương hơn 495 ngàn tỷ đồng, tăng 5,3% so với dự toán.
Tuy nhiên, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công được ghi nhận là chậm, đặc biệt nguồn vốn ODA chỉ giải ngân được 24,8% trong 9 tháng qua. Đồng thời một số bộ, ngành lần đầu tiên trả lại vốn ODA cho Chính phủ.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến giải ngân vốn vay ODA chậm được cho là bởi chịu sự tác động của đại dịch Covid-19. Theo đó, các nhà thầu không thể huy động nhân lực để thi công, máy móc, thiết bị phải nhập khẩu từ nước ngoài. Bên cạnh đó, một số dự án ODA phải điều chỉnh vì vướng khâu giải phóng mặt bằng hay thủ tục ký hợp đồng vay vốn, mời thầu quốc tế…còn nhiều phức tạp.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội, ông Nguyễn Đức Hải cho biết nhiều dự án ODA xin điều chỉnh nguồn vốn sang năm sau và trả lại nguồn vốn cho ngân sách Trung ương có xu hướng tăng.
Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch-Đầu tư đều cho rằng, các địa phương cần phải cân nhắc kĩ về quyết định kiến nghị trả lại vốn ODA trong năm 2020, bởi vì việc điều chỉnh giảm vốn giai đoạn này sẽ gây áp lực cho giai đoạn tới và dư địa có dự án mới sẽ bị hẹp lại cũng như kéo dài thời gian giải ngân sẽ khiến áp lực trả nợ tăng lên.
Cả hai Bộ Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch-Đầu tư yêu cầu các địa phương cần cố gắng thực hiện việc giải ngân 2/3 vốn ODA còn lại trong 3 tháng cuối năm 2020 và tránh tiếp tục xin điều chỉnh giảm.
Một số cơ quan bộ, ngành đề nghị trả lại vốn ODA trong năm nay như Bộ Nông nghiệp-Phát triển Nông thôn xin trả hơn 1.800 tỷ đồng do không có khả năng giải ngân ; Bộ Tài Nguyên và Môi trường đề nghị điều chuyển hơn 330 tỷ đồng/619,8 tỷ đồng dự toán vốn nước ngoài để chuyển cho các bộ, địa phương khác ; Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam đề nghị hủy số tiền 300 tỷ đồng/400 tỷ đồng dự kiến dành cho cho Dự án Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội do dự án giải ngân quá chậm...
Nguồn : RFA, 21/10/2020
RFA, 21/08/2020
Tính đến ngày 21/08/2020, đã có 9 bộ ngành cơ quan xin trả vốn đầu tư công gồm : Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ban Quản lý khu công nghệ cao Hòa Lạc, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Văn phòng Trung ương Đảng và Văn phòng Chính phủ...
Ảnh minh họa chụp tại Hà Nội hôm 18/08/2020. AFP
Bộ trưởng Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết thông tin vừa nêu tại Hội nghị giao ban trực tuyến toàn quốc về việc đôn đốc giải ngân vốn đầu tư công năm 2020 diễn ra hôm 21/8. Ngoài ra theo ông Dũng, còn có 9 địa phương xin trả vốn đầu tư công gồm là Lào Cai, Thái Nguyên, Hà Nội, Vĩnh Phúc, Gia Lai, Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và thành phố Cần Thơ.
Hơn 6.330 tỷ đồng là tổng số vốn đầu tư công mà các bộ ngành, địa phương xin trả lại. Trong đó, vốn vay nước ngoài đa số là vốn ODA, lên đến gần 6.000 tỷ đồng.
Vì sao ngày càng nhiều các bộ ngành, địa phương trả lại vốn vay ODA như vậy ? Trong khi có bộ vừa xin trả vốn ODA đã xin cấp vốn từ chính phủ như trường hợp của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Bộ này vừa xin trả hơn 1.800 tỷ đồng vốn ODA do không có nhu cầu sử dụng trong năm 2020... nhưng ngay sau đó lại đề xuất chính phủ đầu tư hơn 143 ngàn tỷ đồng từ ngân sách, để cấp vốn cho 515 dự án (!?).
Từ Na Uy hôm 21/8, Tiến sĩ Kinh tế Nguyễn Huy Vũ nhận định với Đài Á Châu Tự Do qua tin nhắn :
"Vốn ODA thì điều kiện đặt ra là tùy từng nước, mỗi nước có những điều kiện riêng, những cách làm việc riêng với các quan chức, bộ ngành Việt Nam nên những cách đặc thù như vậy thì chỉ những người tiếp xúc gần mới hiểu hết. Riêng việc trả vốn ODA thì tôi nghĩ là do họ nhắm không thể thỏa mãn được các điều kiện đặt ra của bên cung cấp vốn. Còn việc xin ngân sách chính phủ thì có lẽ là vì điều kiện giải ngân và thực hiện dễ hơn, chưa nói đến là có thể kiếm chác dễ hơn".
Ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại thuộc Bộ Tài chính khi trả lời báo chí nhà nước Việt Nam cho rằng, sở dĩ các bộ ngành địa phương trả lại vốn ODA là do các dự án sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài chịu tác động của đại dịch Covid-19 nặng nề hơn so với các hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước... Do hầu hết các hoạt động sử dụng vốn vay ODA và vay ưu đãi đều gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát… bị cản trở do dịch Covid-19 toàn cầu.
Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng độc lập, người có 32 năm kinh nghiệm làm ngành tài chính ngân hàng tại Mỹ, Đức và nhiều năm tại Việt Nam, khi trả lời RFA hôm 21/8 cho biết, vốn vay ODA để được giải ngân cần phải thỏa mãn nhiều điều kiện :
"Các nguồn vốn ODA các nước tài trợ cho Việt Nam bị ràng buộc bời nhiều điều kiện lắm. Trước hết Việt Nam đã vào các nước có thu nhập trung bình nên không còn lợi thế như trước, ngày xưa Việt Nam là nước thu nhập trung bình thấp thì lãi suất hạ và điều kiện dễ dãi hơn. Còn bây giờ lãi suất tăng lên và điều kiện vay cũng khó khăn hơn. Đặc biệt các gói ODA của các chính phủ ràng buộc với điều kiện phải mua nguyên vật liệu của họ nếu dùng ODA phát triển hạ tầng cơ sở".
Bên cạnh đó, theo Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, còn có điều kiện tài chính đối với vốn ODA, Việt Nam phải có vốn đối ứng, tức vốn khởi đầu, rồi sau đó các chính phủ mới tài trợ. Vì vậy nếu chưa thỏa các điều kiện thì chưa thể nhận vốn. Ngoài ra, ông còn cho biết điều kiện quan trọng nhất thường vướng mắc ở Việt Nam là việc thỏa thuận giá đền bù cho dân khi giải tỏa mặt bằng thực hiện dự án :
"Ngoài ra, khi thực hiện chương trình hạ tầng cơ sở mà dùng vốn ODA, chưa phải có tiền là làm ngay, mà còn phải giải tỏa mặt bằng và bồi thường cho người dân. Nhưng nhiều khi, giữa chính phủ và người dân ở đó chưa đi đến thỏa thuận về giá cả mà người dân được bồi thường, chính vì thế cũng chưa thể thực hiện dự án. Tóm lại với nhiều điều kiện như thế, không phải cứ có tiền là sử dụng được ngay. Và do đó, nhiều cơ quan bộ ngành đã trả lại số tiền đó".
Nhưng theo Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, cũng có một số bộ ngành trả lại kế hoạch giao vốn ODA là để hỗ trợ các địa phương khác đang cần vốn để phát triển, nên họ trả lại như thế để chính phủ điều chuyển vốn cho những địa phương cần vốn.
Luật Đầu tư công của Việt Nam quy định trường hợp bộ, cơ quan trung ương và địa phương không phân bổ hết số vốn kế hoạch được giao, Bộ Kế hoạch và đầu tư chịu trách nhiệm tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét quyết định thu hồi, điều chuyển cho bộ, cơ quan trung ương và địa phương khác có nhu cầu.
Theo tự điển pháp luật, vốn hợp tác phát triển chính thức ODA là vốn viện trợ không hoàn lại hoặc hoàn lại, hoặc tín dụng ưu đãi tức cho vay lãi suất thấp của chính phủ, cơ quan thuộc Liên Hiệp Quốc, tổ chức phi chính phủ, tổ chức tài chính quốc tế như IMF, WB, ADB... được gọi chung là các đối tác nước ngoài dành cho chính phủ và nhân dân các nước nhận viện trợ. Vốn hợp tác phát triển chính thức phân loại theo góc độ "vay - trả" gồm có : viện trợ không hoàn lại ; viện trợ hỗn hợp ; viện trợ có hoàn lại...
Chuyên gia kinh tế, Phó Giáo sư Tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh, trưởng bộ môn Quản trị tài chính quốc tế của Học viện Tài chính Việt Nam, khi trả lời RFA hôm 21/8 liên quan vấn đề này cho rằng có nhiều nguyên do vốn đầu tư công bị trả lại, trước hết ông nói về nguyên do từ thời quá khứ trước đây :
"Trước đây nhiều bộ ngành cho rằng vốn ODA là vốn cho không, nếu xin được dự án đầu tư thì bộ ngành mình, địa phương mình sẽ có dự án, từ đó có công ăn việc làm và khả năng tăng trưởng phát triển, vì thế họ cứ vẽ ra và xin chứ không tính đến hiệu quả kinh tế, môi trường... Khi đó đã được phê duyệt, có vốn vay... nhưng đến bây giờ do thắt chặt quản lý kinh tế, chống tham nhũng, đòi hỏi đầu tư công phải có hiệu quả, và người đứng đầu phải chịu trách nhiệm nếu không đạt. Do đó hiện nay nhiều bộ ngành địa phương thấy nếu tiếp tục sẽ không hiệu quả, người đứng đầu sẽ bị điều tra vì thấy có không hiệu quả nhưng vẫn làm... như vậy có tham nhũng không ? Nên nhiều nơi đã xem xét dừng dự án, trả lại vốn đầu tư công".
Theo Phó Giáo sư Tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh, đây cũng là điều tốt, cho thấy chiến dịch chống tham nhũng, quản lý kinh tế hiệu quả, đang có chiều hướng tốt lên.
Thủ tướng Chính phủ Hà Nội Nguyễn Xuân Phúc hôm 21/8 đã yêu cầu lãnh đạo của 31 bộ, cơ quan Trung ương và 13 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 35% cần rút kinh nghiệm, chấn chỉnh việc giải ngân vốn đầu tư công. Ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng nhìn nhận, nhiều tỉnh, bộ làm tốt công tác giải ngân lên đến 90% thậm chí 100%... tuy nhiên nhiều địa phương chỉ đạt 20-30%... Ông Phúc chỉ đạo kiên quyết giải ngân hết 55% số vốn đầu tư còn lại của năm 2020 tương đương khoảng 350.000 tỷ đồng.
Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, nói tiếp :
"Thủ tướng chính phủ ngay từ đầu đã khẳng định phải đẩy mạnh sử dụng các nguồn vốn ODA, tức vấn đề giải ngân phải nhanh chóng hơn. Tại thời điểm này khoảng 40 cho đến 50% đã được giải ngân, tuy nhiên chính phủ rất muốn đẩy nhanh giải ngân các nguồn vốn nước ngoài tài trợ, trong đó có vốn ODA, nhưng có nhiều rào cản và giới hạn mà mình phải hội đủ những điều kiện mới có thể dùng vốn ODA. Chính vì những điểm đó mà nhiều món vay ODA bị chậm và thậm chí bị trả lại và bị ảnh hưởng về sau.
Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, chính phủ cũng đã kiên quyết trong vấn đề giải ngân ODA và các nguồn tài trợ từ nước ngoài càng sớm càng tốt cho các bộ ngành địa phương, nhưng theo ông, không phải muốn là làm được, mà tùy vào nhiều điều kiện trong đó có vấn đề giải tỏa mặt bằng.
Tiến sĩ Kinh tế Nguyễn Huy Vũ thì cho rằng, chính phủ nên có nhiều hành động hơn nữa :
"Việc để thu hút vốn ODA thì tôi nghĩ là bộ Kế hoạch, Đầu tư nên có nhóm chuyên gia xem xét xem các điều kiện của từng nước, từng dự án như thế nào rồi giúp thương thảo, giám sát thực hiện để bảo đảm việc giải ngân, tiến độ, và yêu cầu. Và trên nữa là chính quyền cũng nên có những gói tưởng thưởng vật chất tương xứng theo giá trị thị trường (tương đương với mức thưởng mà các doanh nghiệp lớn làm) mỗi khi một dự án ODA thực hiện đúng tiến độ như đề xuất".
Ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại thuộc Bộ Tài chính, cũng cho báo chí biết đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ và địa phương cần coi việc hoàn thành kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2020 là nhiệm vụ chính trị quan trọng, là tiêu chí kiểm tra, giám sát và đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ...
Liệu việc liên tục trả vốn ODA sẽ ảnh hưởng mối quan hệ của Việt Nam với các tổ chức quốc tế như thế nào ? Phó Giáo sư Tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh nhận định :
"Bây giờ mà trả lại thì phía chính phủ phải làm việc lại với các đối tác cho vay nước ngoài, để chuyển vốn đó qua khoản cho vay khác, hay thời gian khác... Như vậy sẽ có hai hướng, theo hướng tốt thì phía nước ngoài đánh giá cao việc chúng ta xem xét kỹ hiệu quả kinh tế để thực hiện tốt việc trả nợ".
Còn nếu theo hướng xấu thì Phó Giáo sư Tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh cho rằng, các tổ chức quốc tế sẽ nghĩ rằng từ trước đến nay Việt Nam không tính toán kỹ đến hiệu quả kinh tế, không nghiêm túc... Điều này khiến các nước sẽ cẩn trọng hơn khi cho Việt Nam vay cũng như những việc quan trọng khác.
Nguồn : RFA, 21/08/2020
******************
Bộ Nông nghiệp xin chính phủ đầu tư hơn 143 ngàn tỷ đồng
RFA, 20/08/2020
Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn vừa đề xuất chính phủ đầu tư hơn 143 ngàn tỷ đồng từ ngân sách, để cấp vốn cho 515 dự án.
Một người nông dân đang phun thuốc bảo vệ lúa, ảnh minh họa chụp trước đây. AFP
Truyền thông nhà nước loan tin vừa nói hôm 20/8 và cho biết trong đó, nguồn vốn trong nước khoảng 130 ngàn tỷ đồng và nguồn vốn ODA là hơn 13 ngàn tỷ đồng.
Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đưa ra đề xuất vừa nêu hôm 19/8, khi làm việc với Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng tại Hà Nội, về tình hình triển khai các dự án quan trọng, thúc đẩy giải ngân, tháo gỡ khó khăn cho các dự án...
Giải thích về đề xuất, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, ngành nông nghiệp chuyển từ hình thức đầu tư năm nào biết năm đó sang đầu tư trung hạn...
Hiên ngành nông nghiệp đang có những công trình quan trọng như : âu thuyền Ninh Quới ; cống Vũng Liêm, Bông Bót, Tân Dinh ; trạm bơm Xuân Hòa; 18 cống kiểm soát mặn thuộc dự án hệ thống thủy lợi Bắc Bến Tre… đang đẩy nhanh thi công để kịp thời chống hạn mặn.
Cũng tại buổi làm việc, thứ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Trần Quốc Phương cho rằng, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn quản lý nhiều lĩnh vực, có vai trò lớn về đảm bảo an sinh xã hội trong dịch Covid-19, nên cần có các chính sách vốn đầu tư ưu đãi hơn.
Cuối buổi họp, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn xây dựng kế hoạch đầu tư các dự án cấp bách như : điều tiết mặn ngọt ở Đồng bằng sông Cửu Long, gia cố hồ đập, phòng chống thiên tai…
Cũng tin liên quan, trong ngày 20/8, sau khi xin vốn chính phủ, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn lại bất ngờ trả hơn 1.800 tỷ đồng vốn ODA do không có nhu cầu sử dụng trong năm 2020, Bộ này giải thích được giao gần 3.640 tỷ đồng vốn ODA nhưng nhu cầu thực tế của các dự án là 1.830 tỷ đồng (!?).
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết thêm, kết quả giải ngân vốn ODA 7 tháng đầu năm của ngành này chỉ đạt 31,1%.
Còn Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Trần Quốc Phương thì cho rằng, việc các bộ trả lại vốn ODA chủ yếu là do thủ tục phức tạp của các nhà tài trợ, khó khăn trong giải phóng mặt bằng...
***********************
RFA, 21/08/2020
Thủ tướng Chính phủ Hà Nội Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu lãnh đạo của 31 bộ, cơ quan Trung ương và 13 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 35% cần rút kinh nghiệm, chấn chỉnh việc giải ngân vốn đầu tư công.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Hội nghị giao ban trực tuyến sáng ngày 21/8/2020. Courtesy chinhphu.vn
Truyền thông nhà nước Việt Nam đăng tải yêu cầu vừa nêu khi Thủ tướng phát biểu kết luận Hội nghị giao ban trực tuyến sáng ngày 21/8.
Tại Hội nghị, các địa phương cho biết sẽ thành lập những đoàn kiểm tra, xử lý các vướng mắc tại công trường, dự án. Định kỳ hoặc đột xuất sẽ kiểm tra việc thực hiện công tác giải ngân, quyết toán dự án của các chủ đầu tư... các cơ quan chậm giải ngân sẽ bị công khai danh sách.
Ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng nhìn nhận, nhiều tỉnh, bộ làm tốt công tác giải ngân như Liên minh Hợp tác xã 100%, Ngân hàng Chính sách Xã hội 99,47%, tỉnh Hưng Yên đạt hơn 91%, tỉnh Nghệ An 75%, Ninh Bình 73%, và Bộ Nội vụ 62,85%. Tuy nhiên nhiều địa phương chỉ đạt 20-30%.
Ông Phúc chỉ đạo kiên quyết giải ngân hết 55% số vốn đầu tư còn lại của năm 2020 tương đương khoảng 350.000 tỷ đồng. Ông Phúc cho biết, ông tin rằng đến hết tháng 8, Việt Nam sẽ giải ngân đạt gần 45% tổng vốn đầu tư công theo đúng chỉ tiêu đã đề ra cho tháng này.
Theo lời ông Nguyễn Xuân Phúc, các địa phương và bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 15% bị yêu cầu nghiêm túc rút kinh nghiệm, có biện pháp cụ thể để thúc đẩy mạnh mẽ giải ngân từ giờ đến cuối năm. Và ai, tổ chức nào, cá nhân nào vi phạm, làm chậm thì phải chịu kỷ luật nghiêm.
Ông Nguyễn Xuân Phúc cũng đặt vấn đề về các dự án ODA bị vướng mắc về thủ tục điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định, nguồn vốn… ảnh hưởng rất lớn đến triển khai dự án. Do đó ông đề nghị tổ chức một hội nghị chuyên đề về ODA và giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ chuẩn bị cho hội nghị này.
********************
RFA, 21/08/2020
Ngày 20/8 Thủ tướng chính phủ Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn kiểm tra thông tin về việc hàng loạt công trình thủy lợi "chưa dùng đã hỏng".
Ảnh minh họa. Một dự án thủy lợi. Courtesy : vov.vn
Văn bản chỉ đạo trích dẫn phản ánh trên Diễn đàn Doanh nghiệp rằng "Thời gian qua, hàng loạt những công trình thủy lợi lớn chưa dùng đã hỏng, nguyên nhân đều được nhà thầu chỉ ra là khách quan như thời tiết, địa chất không đảm bảo... Nhưng nguyên tắc trong thi công xây dựng là nếu không đảm bảo chất lượng thì phải làm lại mới được nghiệm thu, thanh toán lại bị "bỏ quên", chính từ "lỗ hổng" này mà các sai phạm về chất lượng công trình liên tục tái diễn".
Văn bản do Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Cao Lục ký, yêu cầu Bộ Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn kiểm tra và xử lý các vi phạm nếu có.
Theo truyền thông Nhà nước Việt Nam, trong thực tế có quá nhiều dự án công trình rơi vào trường hợp mà Diễn đàn Doanh nghiệp nêu, là "vừa làm xong, chưa nghiệm thu đã hư hỏng", như công trình thủy lợi hàng trăm tỷ đồng tại tỉnh Gia Lai, đường tránh Chư Sê, tỉnh Gia Lai, dự án Cát Linh-Hà Đông, v.v. khiến dư luận lo ngại về chất lượng và sự an toàn cho người dân.
Thống kê cho thấy hiện có gần 7.170 công trình hồ, đập thủy lợi trên cả nước Việt Nam. Tổng dung tích 14,5 tỷ mét khối cung cấp nước tưới cho gần 1,1 triệu hecta đất nông nghiệp và cấp nước cho sinh hoạt công nghiệp.
Trong số này có khoảng 1.640 công trình đang bị xuống cấp, có khả năng hư hại trong mùa mưa lũ năm nay.
Nguồn : RFA, 21/08/2020
Chính phủ các nước phát triển cùng các tổ chức quốc tế tài trợ ODA (nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức) hẳn phải rất ngạc nhiên khi các cơ quan Việt Nam giải ngân chậm như rùa bò đối với nguồn vốn này, dù đó được xem là ‘tiền từ trên trời rơi xuống’ mà chẳng phải trích xuất từ bầu ngân sách đang cạn kiệt.
Biểu tình chống Formosa ở Đài Loan. Ảnh minh họa
Các nhà tài trợ có biết sự thật này ?
Vụ việc gần nhất xảy ra vào gần trung tuần tháng 7 năm 2019, khi Phó Thủ tướng-Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh một lần nữa họp với đại diện của các nhà tài trợ ODA là Điều phối viên thường trú Liên Hiệp Quốc tại Việt Nam Kamal Malhotra-đồng Chủ tịch Nhóm Đại sứ các nước về hợp tác phát triển, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Ousmane Dione, và Đại sứ Hà Lan tại Việt Nam Elsbeth Akkerman. Trong cuộc họp này, bị các nhà tài trợ thúc ép, thậm chí cảnh cáo về tình trạng chậm giải ngân vốn ODA trong các dự án đầu tư công, ông Minh đã phải thừa nhận tình trạng giải ngân vốn ODA quá chậm và phải cam kết sẽ kiểm tra và yêu cầu các bộ ngành báo cáo, không để tái diễn tình trạng chậm trễ trong việc ký kết và tiếp nhận các khoản viện trợ không hoàn lại.
Tuy nhiên, phía Việt Nam đã không cho biết nguồn cơn sâu xa vì sao các bộ ngành nước này lại giải ngân chậm trễ đến thế.
Nhưng với rất nhiều người Việt Nam, đặc biệt là những tỉnh thành được nhận vốn ODA để thực hiện loại hình dự án đầu tư công, đã chẳng có gì đáng ngạc nhiên, bởi đã cộm lên quá nhiều dư luận về việc thường xuyên phải ‘chạy’ các cửa thì mới có được dự án viện trợ, và tiếp đó lại phải ‘chạy’ không ít cửa nữa thì dự án mới được các bộ ngành rót tiền.
Danh sách các bộ ngành đó là rất quen thuộc như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Kho bạc Nhà nước và những bộ ngành chuyên ngành kinh tế - kỹ thuật.
‘Chạy’ càng nhiều, chi càng ‘đậm’ thì càng nhận được nhiều dự án ODA, giá trị ODA của dự án càng lớn và tiền càng mau được giải ngân. Còn nếu không chạy, dự án dù có sẵn nhưng cứ ì ra đó, bất chấp các nhà tài trợ hối thúc và kêu réo.
Cách đây không lâu, vào những năm 2016, 2017 đã có một bằng chứng ác nghiệt về chiêu trò ngâm tiền bồi thường xã hội với động cơ rất ‘trong sáng’. Đó là vụ thủ phạm gây thảm họa xả thải ô nhiễm môi trường ở 4 tỉnh miền Trung là Formosa bồi thường 500 triệu USD.
Ít nhất 300 tỷ đồng lọt vào túi kẻ nào ?
Tính từ thời điểm hai tháng 7 và 8 năm 2016 khi Formosa bắt đầu chuyển tiền hai đợt để bồi thường cho ngư dân, mỗi đợt 250 triệu USD mà Bộ Tài nguyên và Môi trường là cơ quan đứng ra nhận, mãi đến 8 tháng sau đó số tiền được giải ngân chỉ chiếm 30% trong số 500 triệu USD, và phải nhiều tháng nữa thì gần hết số 500 triệu USD mới được xem là giải ngân xong (nói ‘được xem’ là do tiền chuyển về chính quyền các tỉnh miền Trung, nhưng lại tiếp tục bị một số cơ quan chính quyền ‘ngâm tôm’).
Vì sao Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Tài chính ‘ngâm’ tiền bồi thường quá lâu như thế ?
Ngay từ đầu khi Bộ Tài nguyên và Môi trường đứng ra "nhận trách nhiệm giữ dùm" 500 triệu USD, đã có dư luận nghi ngờ về tính minh bạch của cơ chế này, nhất là khi xuyên suốt từ trước đến nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường lại là một trong những địa chỉ "bảo kê" rõ rệt nhất cho nạn xả thải của Formosa.
Sau khi giải ngân 30% của 500 triệu USD, với 8 tháng "giữ dùm" số còn lại, lãi tiền gửi ngân hàng của con số 350 triệu USD là ít nhất 300 tỷ đồng (tính theo kỳ hạn tiền gửi 3 tháng, lãi suất 5%/năm). Số tiền lãi này bằng đến phân nửa so với tiền "tạm ứng" đợt đầu cho một tỉnh miền Trung.
Số tiền lãi 300 tỷ đồng trên thuộc về ai ? Có phải theo "thông lệ" đã chui vào túi giới quan chức "ăn của dân không chừa thứ gì" mà không tính vào tiền bồi thường cho ngư dân ? Hẳn đó chính là nguyên do sâu xa để Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Tài chính cố ý "ngâm" tiến độ bồi thường cho ngư dân càng chậm càng tốt.
Vụ ‘ngâm tôm’ rất đáng nghi ngờ và dã man trên chỉ buộc phải đi đến chỗ kết thúc sau khi mạng xã hội, chứ không phải báo chí quốc doanh, cùng người dân miền Trung lên tiếng mạnh mẽ và phẫn nộ tố cáo thái độ chây ì cực kỳ vô trách nhiệm của các bộ ngành và các cấp chính quyền địa phương liên quan đến tiền bồi thường.
Trong thực tế, dư luận từng phản ánh rất nhiều về hiện tượng nhiều cơ quan Việt Nam đã dùng tiền được ngân sách cấp và tiền từ tài trợ ODA của quốc tế (chi cho các chương trình kinh tế và xã hội) để gửi ngân hàng lấy lãi riêng cho các cơ quan này chứ không tính vào khoản chi kinh tế - xã hội theo đúng nguyên tắc tài chính. Có dấu hiệu một số cơ quan còn cố ý kéo dài việc triển khai chương trình xã hội để thu lãi tiền gửi ngân hàng càng nhiều càng tốt.
Một trong những lĩnh vực thường bị lạm dụng như trên là nông nghiệp - phát triển nông thôn. Một trong những địa chỉ bị dư luận phản ánh là "dịch vụ cầm đồ" cho những khoản tiền gửi thu lợi riêng bất chính như thế là Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - tổ chức tín dụng mà đã trở thành quán quân trong giới ngân hàng Việt Nam có số vụ vi phạm pháp luật kinh tế nhiều nhất và số lãnh đạo bị bắt cao nhất.
Có lần, Đại sứ Ireland tại Việt Nam đã phải gửi thư đến các chóp bu Việt Nam, phàn nàn về sự chậm trễ giải ngân nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước này hỗ trợ cho các xã đặc biệt khó khăn ở các tỉnh Hà Giang, Hòa Bình, Quảng Trị, Kon Tum và Trà Vinh giai đoạn 2017-2020. Vụ việc cực kỳ đáng xấu hổ và công phẫn này chỉ được tiết lộ bởi bà Nguyễn Thị Kim Ngân - Chủ tịch quốc hội - trong cuộc họp Ủy ban Thường vụ quốc hội vào tháng 8 năm 2018.
Đến thời trả giá
Từ trước tới nay, ODA do các tổ chức tài chính quốc tế và chính phủ nước ngoài đều quy định hết sức chặt chẽ về việc chính phủ Việt Nam không được sử dụng số tiền cho vay sai mục đích. Tuy nhiên trong thực tế "đúng quy trình" của ngân sách Việt Nam, tiền vay nước ngoài, đặc biệt là vay vốn ODA, có nhiều dấu hiệu đã bị chi sai mục đích và chi xài vô tội vạ. Tình trạng này rất phổ biến trong 8 năm cầm quyền của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Cũng từ nhiều năm qua, ODA đã trở thành một trong những quốc nạn về tham nhũng. Tỷ lệ thất thoát bình quân tại nhiều dự án ODA được đồn đoán khoảng 20 - 25%. Nhưng đó chỉ là mức "hợp pháp". Thậm chí tỷ lệ "lại quả" ODA còn lên đến 40% - được chứng thực bởi một dự án xây dựng trường tiểu học ở Hà Tĩnh và giai đoạn 2009 - 2010.
Mặc dầu nhiều lần quốc tế đã đề nghị Việt Nam phải có cơ chế giám định độc lập về hiệu quả sử dụng nguồn vốn ODA, các bộ ngành và chính phủ Việt Nam vẫn nhắm mắt bịt tai. Cứ sau 5-7 năm, một nghị định về tiếp nhận, quản lý và sử dụng ODA lại được chính phủ ban hành. Nhưng lần nào cũng vậy, chẳng có bất cứ điều khoản nào cho thấy người dân được thông báo đầy đủ những thông tin ODA liên quan đến những dự án về dân sinh, cũng chẳng có chuyện người dân và Xã hội dân sự được đóng góp ý kiến và phản biện đối với những bất cập, bất công và nạn tham nhũng kinh hoàng trong môi trường ODA của giới quan chức. Cho tới nay vẫn không hề thấy bóng dáng của cơ chế giám định độc lập đâu.
Một sự thật cay đắng và công phẫn là vốn tài trợ cho chính phủ Việt Nam để "cải cách luật pháp" và "chống tham nhũng" trong vài chục năm qua từ các nước Tây Âu và Bắc Âu đã hầu như không mang lại kết quả. ODA vẫn là miếng mồi béo bở nhất cho các giới chức tham nhũng ở Việt Nam, còn ‘cải cách’ vẫn ì ra và nạn thâm lạm đâu vẫn vào đấy.
Quá hiển nhiên, đó là lý do vì sao ngay cả những quốc gia được coi là có "thiện cảm" với Việt Nam như Đan Mạch, Thụy Điển, Úc… cũng phải thẳng tay cắt giảm viện trợ ODA đối với một chính quyền "ăn của dân không chừa thứ gì".
Trong khi cái thói ăn uống ti tiện trên vẫn không hề suy xuyển mà thậm chí ngày càng dày mặt hơn, làm thế nào để "bày tỏ mong muốn tiếp tục được các nhà tài trợ quốc tế hỗ trợ để tiếp cận nguồn vốn ODA" như một cách nói tha thiết của quan chức phó thủ tướng Phạm Bình Minh tại cuộc họp với các nhà tài trợ quốc tế vào tháng 7 năm 2019 ?
Những kẻ xin tiền
Lại nhớ 4 năm trước - vào đầu năm 2015 - về chuyến đi Úc thất bại của thủ tướng khi đó là Nguyễn Tấn Dũng. Trong cuộc gặp với Thủ tướng Úc Tony Abbott, gương mặt ông Dũng đã xạm hẳn khi ông Tony Abbott không những không quan tâm đến lời chào mua nợ xấu của phía Việt Nam mà còn tuyên bố thẳng tay cắt giảm viện trợ ODA đối với quốc gia này.
Cho đến nay, dù các bộ ngành vẫn cố tuyên truyền là còn đến 22 tỷ đô la mà Việt Nam đã ký với đối tác quốc tế nhưng chưa giải ngân, sự thật là từ tháng 7/2017 trở đi, Việt Nam phải vay ODA với lãi suất không còn ưu đãi như vài chục năm trước, mà ngang giá với thị trường quốc tế, cùng thời gian vay không còn ân hạn như trước đây. Nguồn vốn ODA đã vay sẽ phải chuyển sang điều khoản trả nợ nhanh khắt khe hơn hẳn, hoặc tăng lãi suất lên 2-3,5%/năm.
Sau vài chục năm tận tình đào mỏ ODA, cuối cùng mọi thứ đã đắt gấp đôi. Nếu từ năm 2014, Việt Nam đã gần như trắng tay ODA, thì từ năm 2018 trở đi có thể xem là không còn ‘ODA ưu đãi’ nữa.
Đến lúc này, người ta đã có thể hiểu vì sao giới quan chức cao cấp Việt Nam như Nguyễn Xuân Phúc, Vương Đình Huệ, Phạm Bình Minh… đã tận dụng các sự kiện hội thảo quốc tế, các cuộc gặp song phương ở Hà Nội lẫn các chuyến công du nước ngoài để phát ngôn ‘xin tiền’ không biết mệt mỏi và có lẽ chẳng còn mấy liêm sỉ.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 12/08/2019
