Algeria : Phong trào chống tổng thống tham quyền cố vị bùng lên
Tình hình Algeria với những cuộc biểu tình bùng lên mạnh mẽ ngay tại quốc gia Bắc Phi này và… tại Pháp để phản đối đương kim tổng thống Abdelaziz Bouteflika tham quyền cố vị, là chủ đề được hầu hết báo Pháp ra hôm nay 04/03/2019 quan tâm.
Đông đảo cộng đồng người Algeria tập hợp phản đối TT Bouteflika tranh cử nhiệm kỳ 5 tại quảng trường Republique ở Paris ngày 03/03/2019. RFI/Laura Martel
Le Monde trên trang nhất cho rằng chế độ Bouteflika đang chịu áp lực nặng nề. Còn Le Figaro thì nhấn mạnh đến sự đề cao cảnh giác của nước Pháp.
Với hàng tít lớn "Chính quyền Algeria dưới sức ép sau những cuộc biểu tình phản đối", báo Le Monde đã nêu lên những nét chính trong cuộc khủng hoảng đang manh nha tại Algeria, với những cuộc biểu tình rầm rộ chưa từng thấy đã nổ ra khắp nơi hôm 01/03 vừa qua. Những người xuống đường phản đối đương kim tổng thống Bouteflika tái ứng cử tổng thống, bày tỏ thái độ chán ngán chế độ cũng như ước vọng thay đổi.
Theo nhật báo Pháp, khởi sự từ ngày 22/02, đây là phong trào phản kháng quan trọng nhất tại Algeria trong hai chục năm gần đây, với hàng chục ngàn người dân xuống đường để phản đối việc tổng thống nước này ra tranh cử thêm một nhiệm kỳ thứ 5 nhân cuộc bầu cử dự trù vào ngày 18/04.
Vấn đề khiến nhiều người dân Algeria phẫn nộ là sự kiện dù tổng thống đương nhiệm của nước này đã lớn tuổi, và bệnh tật, nhưng các thế lực khác nhau đang nắm quyền tại Algeria có vẻ bất lực trong việc nhất trí đề cử một người thay thế. Phe đối lập, bị chia rẽ nặng nề, cũng không đưa ra được người nào khả dĩ lên thay thế.
Tình hình sục sôi tại Algeria đã được các đặc phái viên tờ báo ghi nhận qua phóng sự ở trang trong về hai cuộc biểu tình lớn ở thủ đô Alger và ở Oran, thành phố lớn thứ hai của Algeria.
Mẫu số chung của hai cuộc xuống đường nói trên là quy mô to lớn của phong trào phản đối. Dưới hàng tựa : "Tại Alger, một đám đông khổng lồ quyết tâm biểu tình ôn hòa", Le Monde khẳng định rằng hôm mồng 1 tháng 3 vừa qua, "hàng trăm ngàn người đã tuần hành tại thủ đô Algeria chống lại nhiệm kỳ thứ 5 của Abdelaziz Bouteflika". Tại Oran, quy mô nhỏ hơn, nhưng cũng có "hàng ngàn người Algeria xuống đường chống tổng thống Bouteflika", người đã lên lãnh đạo quốc gia này từ năm 1999.
Ngoài Bouteflika, chính quyền không có kế hoạch B
Trong bài phân tích mang tựa đề "Một chính quyền thiếu phương án thay thế, một phong trào đối lập yếu ớt", Le Monde giải thích nguyên nhân dẫn đến cuộc khủng hoảng hiện nay tại Algeria.
Đối với nhật báo, tình trạng bế tắc chính trị ở Algeria không có gì mới. Sở dĩ chế độ hiện hành tại quốc gia Bắc Phi này vẫn bám víu vào một nhiệm kỳ thứ năm cho tổng thống Bouteflika, mặc dù ông đã 82 tuổi và đang gặp vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, đó là vì các thế lực khác nhau đang cầm quyền, cho đến nay, vẫn không đồng ý được trên danh tánh một người có thể lên thay đương kim tổng thống.
Ngày 26 tháng 2 vừa qua, khi các sinh viên và giới đại học tham gia phong trào biểu tình, cựu thủ tướng Abdelmalek Sellal, nguyên giám đốc chiến dịch tranh cử của ông Bouteflika vẫn khẳng định rằng sẽ không thể có việc tổng thống rút khỏi cuộc đua vì "không ai có quyền tước bỏ quyền của ông Bouteflika được Hiến Pháp công nhận là trở thành ứng cử viên".
Theo Le Monde, bất chấp phong trào phản đối rộng khắp của người dân, giới cầm quyền tại Algeria không hề công khai nói đến khả năng ông Bouteflika không ra ứng cử. Lý do rất đơn giản : hầu như toàn bộ các tác nhân quan trọng của chế độ, từ các lãnh đạo Diễn đàn giới Lãnh đạo Doanh nghiệp, công đoàn UGTA, cho đến một loạt các đảng phái chính trị trong đó có hai đảng thuộc liên minh cầm quyền là Mặt trận Giải phóng Dân tộc (FLN) và Tập hợp Dân chủ Quốc gia (RND), đều đồng hội đồng thuyền trên "con tàu Bouteflika".
Các thành phần này đã hưởng nhiều quyền lợi trong suốt 20 năm nhiệm kỳ tổng thống của ông Bouteflika vừa qua, do đó họ sẵn sàng làm mọi việc để duy trì nguyên trạng. Hậu thuẫn mạnh nhất cho cánh Bouteflika chính là tham mưu trưởng Quân Đội, tướng Gaïd Salah. Mới đây, nhân vật này đã không ngần ngại gọi những ai chống nhiệm kỳ thứ năm của tổng thống đương nhiệm là những kẻ "vô ơn", không biết đến những "thành quả" của triều đại Bouteflika.
Vấn đề đối với đa số cầm quyền tại Algeria hiện nay, theo nhận định của Le Monde, là họ không tìm được ai có khả năng lên thay thế ông Bouteflika. Lý do là vì trong thời gian làm tổng thống, ông Bouteflika đã dẹp bỏ mọi gương mặt có khả năng làm ông bị lu mờ.
Đối với chế độ Bouteflika, hiên nay, chính các phong trào biểu tình mới là mối đe dọa và khiến họ lo ngại, chứ không phải là phong trào đối lập chính trị. Các thành phần này, đi từ cực tả sang Hồi giáo, đã hết sức bất ngờ trước sự bùng lên của phong trào phản kháng.
Tờ báo cho rằng, bị chế độ Bouteflika bóp nghẹt trong 2 thập niên qua, các đảng đối lập Algeria dĩ nhiên rất vui mừng trước quy mô to lớn của những cuộc biểu tình chống ông Bouteflika. Thế nhưng còn lâu họ mới nhất trí được với nhau về một phương thức hành động chung.
Algéri biến động, Pháp lo nhưng tránh can thiệp lộ liễu
Le Figaro cũng dành tít lớn trang nhất cho Algeria, nhưng chú ý đến sự kiện "Pháp cảnh giác trước tình hình chính trị bấp bênh tại Algéria".
Theo ghi nhận của tờ báo cánh hữu, bất chấp phong trào phản kháng càng lúc càng mạnh, tổng thống Algeria Abdelaziz Bouteflika vẫn loan báo quyết định ra tranh cử một nhiệm kỳ thứ năm, nhưng hứa hẹn là sẽ không tại vị cho đến cuối nhiệm kỳ đó.
Sau những ngày cuối tuần sôi động, với những cuộc biểu tình chống chế độ Bouteflika tại Algeria cũng như tại một số thành phố lớn ở Pháp như Paris hay Marseille, chính quyền Pháp đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở nước này, nhưng cố tránh không can thiệp, vì sợ bị buộc tội can thiệp vào một thuộc địa cũ.
Một bằng chứng hiển nhiên cho thấy thái độ quan ngại của Paris trước khả năng tình hình Algeria xấu đi là việc tổng thống Pháp Emmanuel Macron vào tuần trước, trong một động thái hiếm hoi đã gặp đại sứ Pháp tại Algeria để tìm hiểu về cuộc khủng hoảng đang diễn ra.
Theo tờ báo Pháp, Paris lo ngại cũng đúng, vì lịch sử Pháp và Algeria gắn chặt với nhau. Mặt khác, cộng đồng người Algeria tại Pháp rất đông đảo, và ngược lại, có rất đông người quốc tịch Pháp sống ở nước Bắc Phi này.
1/10 loại thuốc bán ra trên thế giới là thuốc giả
Vào lúc thời sự Algeria nóng bỏng, Libération dành trang nhất cho một hồ sơ nhức nhối về mặt y tế : Đó là tệ nạn buôn bán thuốc giả đang hoành hành trên thế giới mà nạn nhân trước tiên là cư dân các quốc gia nghèo nhất.
Theo tờ báo, tệ nạn buôn bán thuốc giả lại bùng lên đã gây ra những hậu quả thảm khốc trên toàn thế giới, đặc biệt là ở châu Phi. Trước tệ nạn này, Liên Hiệp Châu Âu vừa tăng cường các biện pháp đối phó.
Libération trích dẫn số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới cho biết là có đến 1/10 loại thuốc bán ra trên thế giới là thuốc giả. Ở một số quốc gia, con số này thậm chí có thể vọt lên mức 70%, nhất là ở châu Phi, khu vực có đến 100.000 người chết mỗi năm do sử dụng thuốc giả.
Theo ông Bernard Leroy, giám đốc Viện Nghiên cứu biện pháp chống thuốc giả (Iracm), trên thế giới hiện nay, trị giá thuốc thật được sản xuất hợp pháp lên tới 1.000 tỷ đô la, trong lúc các loại thuốc giả được ước tính trị giá từ 70 đến 200 tỷ đô la.
Phần lớn thuốc giả được sản xuất ở Trung Quốc và Ấn Độ, hai quốc gia cũng sản xuất ra các nguyên liệu thô và hoạt chất của nhiều loại thuốc bán trên thị trường ở các nước phương Tây.
Nạn trốn thuế ở Pháp có quy mô từ 2 tỷ đến 100 tỷ
Trung thành với tôn chỉ của mình, nhật báo kinh tế Les Echos dành tựa lớn trang nhất cho vấn đề tài chánh : Quy mô tệ nạn trốn thuế tại Pháp.
Trong bài viết mang tựa đề "Chênh lệch lớn trong việc ước tính quy mô của việc trốn thuế". Les Echos ghi nhận là chủ đề này đã được nhắc đi nhắc lại trong cuộc tranh luận lớn đang diễn ra, vì việc chống lại tệ nạn này là một trong những đòi hỏi cấp thiết của những người Áo Vàng.
Tuy nhiên, theo nhật báo, các đánh giá tiếp tục khác xa nhau về quy mô của tệ nạn trốn thuế. Cho đến nay, ước tính phổ biến nhất đến từ công đoàn Liên đới Tài chánh công (Solidaires Finances Publiques), theo đó số tiền thuế bị gian lận khoảng từ 80 đến 100 tỷ euros.
Trong bản báo cáo về tình trạng này, dân biểu Benedicte Peyrol thuộc đảng cầm quyền Cộng Hòa Tiến Bước tại Pháp cũng nhắc đến mức trần cao trên đây, nhưng lại cho rằng mức thấp của lượng thuế bị trốn chỉ là 2 tỷ mà thôi.
Trọng Nghĩa