Tổng thống Trump đe dọa cả Iran và Iraq (VOA, 06/01/2020)
Hôm 5/1, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tiếp tục đe dọa tấn công vào các mục tiêu văn hóa của Iran, cảnh báo sẽ "trả đũa lớn" nếu Iran tấn công đáp trả Hoa Kỳ, Reuters loan tin hôm 6/1.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cảnh báo sẽ "trả đũa lớn" nếu Iran tấn công đáp trả Hoa Kỳ.
Tổng thống Trump nói thêm với các phóng viên trên Air Force One rằng Hoa Kỳ cũng sẽ trừng phạt đối với Iraq, một đồng minh của Hoa Kỳ, sau khi quốc hội nước này thông qua nghị quyết đòi quân đội Mỹ rời khỏi Iraq.
Tổng thống Trump và các cố vấn của ông biện hộ cho việc cử máy bay không người lái của Hoa Kỳ tấn công giết chết chỉ huy quân đội Iran Qasem Soleimani, theo Reuters. Ông Trump nói rằng tướng Soleimani đã lên kế hoạch tấn công nhằm vào người Mỹ và nói rằng ông sẽ xem xét công bố các thông tin tình báo khiến ông chỉ đạo vụ tấn công này.
Khi được hỏi về sự trả đũa tiềm năng của Iran, ông Trump nói rằng "nếu họ làm bất cứ điều gì, thì sẽ có sự trả đũa lớn".
Ông Trump cho biết rằng chiến dịch được tiến hành để tránh chiến tranh với Tehran và cảnh báo không làm tình hình leo thang hơn nữa.
Trước đó, hôm 4/1, ông Trump viết trên Twitter rằng Hoa Kỳ "đã nhắm mục tiêu vào 52 địa điểm của Iran", một số ở "cấp rất cao & quan trọng đối với Iran & văn hóa của Iran, và những mục tiêu đó và cả Iran, sẽ bị tấn công rất nhanh và rất mạnh".
Theo Reuters, nhắm mục tiêu các địa điểm văn hóa với hành động quân sự được xem như là tội ác chiến tranh theo luật pháp quốc tế, bao gồm cả nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ mà chính quyền Trump hậu thuẫn vào năm 2017 và Công ước Hague năm 1954 về Bảo vệ Tài sản Văn hóa.
Tổng thống Trump cũng đưa ra một mối đe dọa đối với Baghdad sau khi Quốc hội Iraq kêu gọi Hoa Kỳ và các quân đội nước ngoài khác rút khỏi nước này trong một phản ứng dữ dội phản đối việc giết chết tướng Soleimani.
"Chúng tôi có một căn cứ không quân cực kỳ đắt đỏ ở đó. Việc xây dựng căn cứ này tốn hàng tỷ đôla, được xây trước nhiệm kỳ của tôi. Chúng tôi không rút đi trừ khi họ hoàn tiền cho chúng tôi", ông Trump nói với các phóng viên.
Ông Trump nói rằng nếu Iraq yêu cầu các lực lượng Hoa Kỳ rời đi và điều đó không được thực hiện trên cơ sở thân thiện, "thì chúng tôi sẽ trừng phạt họ, với mức độ chưa từng thấy trước đây. Có thể còn nặng hơn cả lệnh trừng phạt đối với Iran".
****************
Những nguy cơ Iran trả thù sau vụ Mỹ hạ sát tướng Soleimani (RFI, 06/01/2020)
Ngày 05/01/2020, tổng thống Mỹ dọa đánh vào 52 điểm của Iran nếu chế độ Tehran có ý định trả đũa vụ Hoa Kỳ hạ sát tướng Qasem Soleimani, chỉ huy lực lượng Al-Quds của Vệ Binh Cách Mạng. Phát ngôn viên giáo chủ Ali Khameini đáp lại "câu trả lời chắc chắn sẽ bằng quân sự". Vậy đâu là những nguy cơ mà Iran có thể tiến hành trả đũa nước Mỹ ?
Dầu hỏa đi qua eo biển Ormuz liệu có là mục tiêu Tehran nhắm tới để trả thù cho cái chết của tưởng Soleimani ? Reuters/Raheb Homavandi/File Photo/File Photo
Do tương quan lực lượng bất cân xứng giữa Iran và Hoa Kỳ, giới chuyên gia tại Pháp nhận định, khủng bố, dầu hỏa và hạt nhân có thể là ba mối họa chính đối với Hoa Kỳ và các đồng minh trong khu vực.
Hậu quả nhãn tiền thứ nhất là sự xóa bỏ thỏa thuận hạt nhân mà Iran đã ký kết năm 2015 với sáu cường quốc (Mỹ, Nga, Pháp, Anh, Đức và Trung Quốc).
Ngày 05/01/2020, chính quyền Iran quyết định sẽ không tôn trọng bất cứ giới hạn nào trong lãnh vực tinh lọc Uranium. Cụ thể là không hạn chế khả năng tinh lọc, mức độ Uranium tách ly và số lượng máy ly tâm trang bị. Thông báo này xem như đã "khai tử" hoàn toàn thỏa thuận hạt nhân Iran. Cơ may cho các nhà thương thuyết Iran áp đặt giải pháp ngoại giao đối với phe cứng rắn trong chế độ Tehran xem như là tan vỡ. Hơn bao giờ hết, nguy cơ phổ biến hạt nhân ngày càng hiện rõ. Nếu Iran quyết định sở hữu bom nguyên tử, các nước trong khu vực như Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ hay Ai Cập cũng lao vào cuộc chạy đua hạt nhân.
Mối họa thứ hai mà Hoa Kỳ và cả các đồng minh của Mỹ phải đối mặt là sự trỗi dậy và đoàn kết mạnh mẽ của các lực lượng thân Iran, mà Hoa Kỳ liệt vào danh sách khủng bố. Nếu như tổng thống Donald Trump cho rằng việc tiêu diệt tướng chỉ huy Al-Quds có thể buộc Iran phải quy hàng trong hồ sơ hạt nhân, thì đây có lẽ là một sai lầm chiến lược. Theo quan điểm của ông Emmanuel Dupuy, chủ tịch Viện Dự phóng và An ninh Châu Âu (IPSE) với đài Franceinfo, "lằn ranh đỏ đã bị vượt qua" và vụ tấn công hoàn toàn bất cân xứng này của Washington tạo ra hậu quả là thúc đẩy sự đoàn kết, tập hợp tại Iran.
Ở bên ngoài, dưới sự chỉ huy của tướng Soleimani, chính quyền Iran từ nhiều thập niên qua đã mở rộng các mạng lưới ảnh hưởng trong toàn khu vực Trung Đông và lân cận như Liban, Iraq, Yemen hay Syria… Vẫn theo chuyên gia Dupuy, "kể từ giờ các nhóm lực lượng có xu hướng chính trị khác nhau tạo thành một mặt trận chung chống lại kẻ thù Hoa Kỳ".
Chỉ có điều, do tương quan lực lượng, chính quyền Iran sẽ không bao giờ chọn đối đầu vũ trang trực diện, mà đó sẽ là một cuộc chiến ủy thác. Hoa Kỳ triệt hạ một biểu tượng của Iran. Lời đáp trả cũng phải tương xứng : Đó sẽ là những nơi nào "mang tính biểu tượng của Mỹ (đại sứ quán, căn cứ quân sự, văn phòng đại diện…) hay các đồng minh của Mỹ trong khu vực" như lưu ý của bà Amélie Chelly, chuyên gia về Iran thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Khoa Học Quốc Gia Pháp (CNRS).
Cuối cùng, vũ khí trả thù thứ ba mà Iran dường như đã sử dụng và nay sẽ gia tăng : đó là ngăn chặn tuyến vận chuyển dầu khí tại eo biển Ormuz. Đây chính là điểm khiến thế giới lo ngại nhiều nhất. Liệu Tehran có thể cho đóng cửa eo biển chiến lược này không, nơi trung chuyển của khoản 30% lượng dầu hỏa tiêu thụ của thế giới ?
Về điểm này, bà Amélie Chelly cho rằng Iran là một Nhà nước cực kỳ thực dụng : "Nếu như họ muốn đóng eo biển, họ sẽ làm ngay. Nhưng nếu như họ không làm, chính vì họ biết là chẳng có lợi gì".
Chỉ có điều an ninh cho eo biển có thể sẽ bị xáo trộn. Năm 2019, để trả đũa các lệnh trừng phạt của chính quyền Donald Trump, nhiều chiếc tầu chở dầu tuy không mang cờ hiệu Mỹ nhưng đã bị tấn công ngoài khơi vị Ba Tư và Iran bị nghi ngờ đứng sau các hành vi gây hấn này.
Minh Anh
*******************
Vụ Soleimani : Sức mạnh quân sự của Iran đáng sợ tới mức nào ? (BBC, 06/01/2020)
Iran tuyên bố sẽ trả đũa sau khi tư lệnh đầy quyền lực của nước này bị thiết bị drone Mỹ giết chết trong cuộc tấn công vào sân bay Baghdad.
Năng lực tên lửa của Iran đóng vai trò then chốt trong sức mạnh quân sự của nước này
"Cuộc báo thù tàn khốc đang chờ những kẻ đứng đằng sau vụ tấn công" (giết chết) tướng Qasem Soleimani, Lãnh tụ tối cao của Iran Ali Khamenei nói.
Vậy chúng ta đã biết những gì về năng lực quân sự của Iran ?
Quân đội Iran lớn mạnh tới mức nào ?
Hiện ước tính có khoảng 523.000 người đảm nhận các vai trò khác nhau trong quân đội, theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế có trụ sở tại Anh.
Trong số này có 350.000 quân chính quy và ít nhất 150.000 người thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC).
Có thêm 20.000 người nữa phục vụ trong lực lượng hải quân của IRGC. Nhóm này nắm các tàu tuần tra có vũ trang trên Eo biển Hormuz, nơi trong 2019 đã xảy ra những cuộc đối đấu với các tàu dầu mang cờ nước ngoài.
IRGC cũng kiểm soát đơn vị Basij, lực lượng tình nguyện giúp đàn áp sự phán kháng trong nước. Đơn vị này có thể huy động tới hàng trăm ngàn người.
IRGC có lực lượng hải quân và không quân riêng, đồng thời kiểm soát các vũ khí chiến lược của Iran
IRGC được thành lập từ 40 năm trước để bảo vệ hệ thống Hồi giáo tại Iran, và đã trở thành một thế lực quân sự, chính trị và kinh tế lớn mạnh.
Tuy có ít lính hơn so với quân chính quy, nhưng lực lượng này được coi là có quyền lực quân sự mạnh nhất Iran.
Các hoạt động ở nước ngoài
Lực lượng Quds, do Tướng Soleimani dẫn dắt, tiến hành cac hoạt động bí mật ở nước ngoài cho IRGC, và báo cáo trực tiếp lên Lãnh đạo Tối cao của Iran, Ayatollah Ali Khamenei. Người ta tin rằng lực lượng này có chừng 5.000 người.
Đơn vị này đã được triển khai tới Syria, nơi họ tư vấn cho các thành phần quân sự trung thành với Tổng thống Syria Bashar al-Assad và dân quân Shia có vũ trang.
Tại Iraq, đơn vị này ủng hộ cho lực lượng bán quân sự do người Shia nắm, vốn đã đóng vai trò dẫn tới sự thất bại của nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS).
Tuy nhiên, Hoa Kỳ nói rằng lực lượng Quds đóng vai trò to lớn hơn qua việc tài trợ, huấn luyện, cấp vũ khí và thiết bị cho các nhóm bị Washington coi là khủng bố ở Trung Đông.
Trong số này có phong trào Hezbollah ở Lebanon và nhóm Islamic Jihad của Palestine.
IRGC của Iran đã bắt giữ tàu dầu mang cờ Anh, Stena Impero, ở Eo biển Hormuz trong năm 2019
Các vấn đề kinh tế và lệnh trừng phạt đã ảnh hưởng tới việc Iran nhập khẩu vũ khí, vốn chỉ ở mức khá nhỏ so với sức mạnh khí tài của các nước khác trong khu vực.
Giá trị nhập khẩu quốc phòng của Iran từ 2009 đến 2018 chỉ bằng 3,5% lượng nhập khẩu của Ả-rập Saudi trong cùng kỳ, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm.
Hầu hết hàng nhập khẩu Iran là đến từ Nga, còn lại là từ Trung Quốc.
Iran có tên lửa không ?
Có - năng lực tên lửa là một phần then chốt tạo nên sự can đảm quân sự của nước này, nếu xét tới việc nước này thiếu sức mạnh không quân so với các đối thủ như Israel và Ả-rập Saudi.
Một bản phúc trình của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ mô tả sức mạnh tên lửa của Iran là lớn nhất ở Trung Đông, chủ yếu bao gồm tên lửa tầm ngắn và tầm trung.
Bản phúc trình cũng nói Iran đang thử công nghệ không gian theo đó cho phép nước này phát triển tên lửa xuyên lục địa có thể đi được xa hơn nhiều.
Hệ thống phòng thủ tên lửa đất-đối-không Patriot
Tuy nhiên, chương trình tên lửa tầm xa đã bị Iran tạm ngưng, theo nội dung một phần trong thỏa thuận hạt nhân mà Tehran ký với các nước khác trong năm 2015, theo tổ chức nghiên cứu Royal United Services Institute (Rusi). Tuy nhiên, viện nghiên cứu này nói thêm rằng chương trình này có thể đã được nối lại.
Trong bất kỳ trường hợp nào thì nhiều mục tiêu tại Ả-rập Saudi và Vùng Vịnh cũng sẽ nằm trong tầm hoạt động của các tên lửa tầm ngắn và tầm trung hiện nay của Iran, và có thể cả các mục tiêu tại Israel nữa.
Hồi tháng Năm năm ngoái, Hoa Kỳ đã triển khai hệ thống phòng chống tên lửa tại Trung Đông, khi căng thẳng với Iran gia tăng. Hệ thống này nhằm đối phó với các loại tên lửa đạn đạo, tên lửa tuần du và phi cơ tân tiến của đối phương.
Iran có vũ khí hạt nhân không ?
Iran hiện không có chương trình vũ khí hạt nhân, và trước đó nói rằng họ không muốn có.
Tuy nhiên, nước này có nhiều các nguyên liệu cũng như kiến thức cần thiết để có thể sản xuất hạt nhân phục vụ mục đích quân sự.
Năm 2015, chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống Obama ước tính Iran chỉ cần từ hai đến ba tháng là có thể chế tạo đủ nhiên liệu cần thiết để làm ra một vũ khí hạt nhân.
Thỏa thuận hạt nhân năm đó giữa Tehran và sáu cường quốc thế giới - là thỏa thuận mà Tổng thống Trump đã rút khỏi vào năm 2018 - đưa ra những giới hạn và việc thanh sát quốc tế đối với các hoạt động hạt nhân của Iran.
Thỏa thuận này nhằm gây khó khăn hơn, mất nhiều thời gian hơn trong việc phát triển nguyên liệu dùng để sản xuất vũ khí.
Sau vụ các lực lượng Hoa Kỳ giết Tướng Soleimani, Iran nói sẽ không chịu sự ràng buộc của các hạn chế này nữa. Nhưng Iran cũng nói họ sẽ tiếp tục hợp tác với Cơ quan Nguyên tử năng Quốc tế của Liên Hiệp Quốc.
Hoa Kỳ cáo buộc Iran là đã cung cấp cho các phiến quân Houthi phương tiện không người lái hoạt động trên không
Tuy bị trừng phạt trong nhiều năm, nhưng Iran vẫn đã phát triển được năng lực drone.
Tại Iraq, drone của Iran đã được sử dụng từ 2016 trong cuộc chiến chống lại IS.
Iran cũng đã vào không phận Israel bằng các drone có vũ trang và được điều khiển từ các căn cứ đặt tại Syria, theo Viện Rusi.
Tháng 6/2019, Iran bắn hạ một drone do thám của Mỹ, nói rằng thiết bị này vi phạm không phận Iran ở trên Eo biển Hormuz.
Một vấn đề nữa trong chương trình drone của Iran là nước này sẵn sàng đem bán hoặc chuyển giao công nghệ drone cho các nước đồng minh trong khu vực, phóng viên BBC Jonathan Marcus chuyên về quốc phòng và ngoại giao nói.
Năm 2019, các vụ tấn công bằng drone và tên lửa đã làm hư hại hai cơ sở dầu lửa quan trọng của Ả-rập Saudi.
Cả Hoa Kỳ và Ả-rập Saudi đều cho là Iran có liên hệ tới các vụ tấn công này, tuy nhiên Tehran bác bỏ việc có bất kỳ dính dáng nào và nói các việc đó do các phiến quân tại Yemen thực hiện.
Iran có năng lực tấn công trong không gian mạng không ?
Sau vụ tấn công mạng đình đám hồi 2010 nhắm vào các cơ sở hạt nhân của Iran, Tehran đã tăng cường năng lực trên không gian mạng của mình.
Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) được cho là có lực lượng trên mạng riêng, hoạt động trong lĩnh vực gián điệp thương mại và quân sự.
Nhóm phóng viên Reality Check
******************
Trump dọa trừng phạt Baghdad nếu lực lượng Mỹ buộc phải rời khỏi Iraq (RFI, 06/01/2020)
Ngày 05/01/2019, tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã dọa thi hành các biện pháp trừng phạt Iraq "rất mạnh" nếu lực lượng Mỹ buộc phải rời khỏi nước này.
Quốc hội Iraq thông qua nghị quyết yêu cầu lính Mỹ rút khỏi lãnh thổ Iraq. Ảnh ngày 05/01/2020. Reuters
Ông Trump đưa ra lời đe dọa nói trên sau khi Quốc hội Iraq vừa thông qua một nghị quyết yêu cầu chính phủ Baghdad trục xuất các binh lính Mỹ ra khỏi nước này. Nghị quyết, không có tính ràng buộc, đã được các nghị sĩ Iraq thông qua trong một phiên họp đặc biệt, với sự hiện diện của thủ tướng từ nhiệm Adel Abdel Mahdi.
Ngoài việc dọa trừng phạt, tổng thống Trump còn tuyên bố sẽ đòi Baghdad hoàn trả hàng tỷ đôla tiền xây dựng căn cứ không quân rất tốn kém ở Iraq, nếu quân Mỹ buộc phải ra đi.
Hiện giờ còn khoảng 5.200 quân nhân Mỹ trên lãnh thổ Iraq. Nhưng khoảng vài trăm binh lính đã được triển khai thêm vào tuần trước để tăng cường bảo vệ an ninh.
Năm 2018, tổng thống Trump đã làm mọi người bất ngờ khi thông báo rút hoàn toàn lực lượng Hoa Kỳ tại Syria, nhưng ông lại đề nghị các binh lính Mỹ ở lại Iraq để giám sát Iran. Quyết định này đã gây phẫn nộ dư luận Iraq, nhiều lãnh đạo chính trị và lãnh đạo các phe phái ở Iraq vẫn yêu cầu Washington rút quân khỏi nước này.
Hôm 04/01/2020, Baghdad thông báo đã triệu đại sứ Mỹ lên để phản đối về vụ oanh kích hạ sát tướng Soleimani, xem đây là một hành động "vi phạm chủ quyền của Iraq". Baghdad cũng đã đưa vụ này lên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.
Thanh Phương
*******************
Iraq trong vòng kềm tỏa của Iran (RFI, 06/01/2020)
Việc tư lệnh lực lượng viễn chinh Iran, tướng Qasem Soleimani bị hạ sát gần thủ đô Baghdad là bằng chứng rõ rệt nhất cho thấy Iraq đang trong vòng kềm tỏa của Tehran. Iran từng bước củng cố ảnh hưởng với nước láng giềng sát cạnh và cũng là một nước cựu thù trên nhiều lĩnh vực, từ chính trị đến quân sự hay kinh tế.
Biểu tình tại quảng trường Tahrir - Baghdad, Iraq chống Iran. Ảnh ngày 11/12/2019. SABAH ARAR / AFP
Trong bài viết mang tựa đề "Người Iraq vùng lên chống lại ảnh hưởng của Iran", đăng trên nguyệt san Le Monde Diplomatique tháng Giêng 2020, nhà báo Feurat Alani phân tích : Ngoài những đòi hỏi về kinh tế và đời sống được cải thiện, khủng hoảng chính trị và xã hội tại Iraq hiện nay bắt nguồn từ tinh thần bài Iran của một phần lớn công luận trên quê hương của Saddam Hussein.
Tính từ đầu tháng 10 đến giữa tháng 12/2019, gần 450 người thiệt mạng, hơn 20.000 người bị thương trong các cuộc nổi dậy rải rác bùng lên khắp nơi. Từ quảng trường Tahrir, ngay giữa lòng thủ đô Baghdad, đến tận các thành phố ở miền nam, hàng ngàn người biểu tình đương đầu với chính quyền hay với các nhóm dân quân vũ trang. Phong trào phản kháng đòi thay đổi chế độ đã điều hành đất nước từ năm 2003 khi Hoa Kỳ và đồng minh can thiệp vào Iraq lật đổ Saddam Hussein.
Phe Shia lên tuyến đầu
Tại Iraq, cộng đồng Hồi giáo theo hệ phái Shia chiếm đa số tương tự như Iran và chính quyền của thủ tướng từ nhiệm Adel Abdel Mahdi cũng thuộc hệ phái Shia. Trong đợt nổi dậy lần này do cộng đồng người Iraq theo hệ phái Shia chủ xướng trong lúc thiểu số theo hệ phái Sunni rất thận trọng. Cho dù cùng một hệ phái Shia, nhưng đối thoại giữa đường phố và chính quyền trung ương ở Baghdad đã bị cắt đứt. Thêm một điều đáng chú ý khác là phe nổi dậy tại Iraq đã trực tiếp tấn công vào các cơ sở của Iran trên lãnh thổ Iraq.
Theo tác giả bài báo, Iraq đang mở ra một trang sử mới và tất cả bắt đầu vào ngày 27/09/2019. Đó là thời điểm hai sự kiện quan trọng cùng xảy ra một lúc. Trước hết, cảnh sát đã đàn áp thô bạo một nhóm sinh viên mới tốt nghiệp, có nhiều bằng cấp nhưng không tìm được việc làm, tập hợp trước văn phòng của thủ tướng. Cùng ngày, Baghdad cách chức một nhân vật có uy tín và được xem là công thần tiêu diệt tổ chức Nhà Nước Hồi giáo Daech. Trung tướng Abdel Wahab al Saadi, còn là người đứng đầu cơ quan chống khủng bố CTS và ông được xem là một nhân vật có lập trường thân Mỹ. Đối với lực lượng dân quân vũ trang Hachd Al Chaabi, thân Iran, tướng Abdel Wahab al Saadi là một "trở ngại".
Với công luận Iraq, hai sự kiện nói trên là giọt nước làm tràn ly vì theo họ, Iran đã can thiệp ở hậu trường trong cả hai sự kiện vừa nêu.
Can thiệp về chính trị và quân sự của Iran
Trong bài viết, Feurat Alani nêu bật những khó khăn triền miên khiến công luận Iraq bất mãn, nào là nạn tham nhũng, đến tình trạng 50 % dân số không có việc làm, hệ thống giáo dục không ngừng xuống cấp, đời sống đắt đỏ ... Tuy nhiên "ảnh hưởng của Iran" tại Iraq là "củi lửa" hun đúc cuộc nổi dậy lần này.
Từ cuộc can thiệp quân sự của Mỹ năm 2003, Iraq lâm vào thế trên đe dưới búa : sự hiện diện của các lực lượng quân sự nước ngoài, guồng máy Nhà nước bị suy yếu đã mở đường cho cả Mỹ lẫn Iran cùng biến đất nước của Saddam Hussein thành đấu trường.
Từ năm 2011 khi chính quyền Obama quyết định rút quân khỏi Iraq, Tehran lại càng rộng đường hành động. Trung tuần tháng 11/2019 báo Mỹ New York Times và trang mạng The Intercept tiết lộ nhiều tài liệu mật cho thấy mức độ Tehran trực tiếp can thiệp vào Iraq, từ nam chí bắc, từ đông sang tây. Thủ tướng Iraq từ nhiệm, Adel Abdel Mahdi có một mối "quan hệ đặc biệt" với Tehran. Vẫn theo điều tra này, chính vì Hoa Kỳ rút lui, mật vụ Iran đã tuyển dụng không ít những người từng cộng tác với tình báo Mỹ CIA tại Iraq.
Về ảnh hưởng của tư lệnh lực lượng viễn chinh Iran Al Quds tại Iraq, trong một cuộc trả lời đài BBC năm 2013 cựu đại sứ Anh tại Iraq và Afghanistan, Ryan Croker, từng xác nhận rằng, tướng Soleimani luôn là người có tiếng nói sau cùng trên hồ sơ Iraq.
Chẳng vậy mà viên tướng đầy thế lực này của Iran thường xuyên hiện diện trên lãnh thổ Iraq. Trong những tuần lễ gần đây, ông đã chủ trì các cuộc họp khi thì tại Baghdad lúc thì tại thành phố Najaf ở miền nam để thuyết phục các đảng phái chính trị Iraq ủng hộ thủ tướng Adel Abdel Mahdi, có lập trường thân Tehran, trong lúc đường phố đòi ông này từ chức. Một khi thủ tướng Iraq thông báo từ nhiệm, thì cũng tư lệnh lực lượng viễn chinh Iran là người ở hậu trường thu xếp tìm kiếm người sẽ ngồi vào chiếc ghế thủ tướng thay thế ông Mahdi.
Khi hay tin tướng Soleimani thiệt mạng trên lãnh thổ Iraq, tướng Mỹ, David Petraeus, cựu lãnh đạo tình báo Mỹ CIA và cũng là người từng đứng đầu lực lượng Hoa Kỳ tại Baghdad kể lại, đầu năm 2008 ông từng nhận được bức điện với nội dung như sau : "Tướng Petraeus, ông cần biết rằng, chính sách của Iran về Iraq, Liban, Gaza và Afghanistan đều trong tay tôi, Qasem Soleimani".
Về quân sự, Iran là đồng minh then chốt giúp Iraq giành lại quyền kiểm soát các thành phố như Mossoul hay Falluhja, Tikrit... từ tay quân thánh chiến Daech.
Ở hậu trường, sứ giả của Iran là tướng Soleimani vận động để Baghdad đuổi quân Mỹ ra khỏi bờ cõi. Feurat Alani trên báo Le Monde Diplomatique nhắc lại tháng 4/2019, nhóm dân biểu Quốc hội thân Iran tại Baghdad đã đệ trình một dự luật đòi lính Mỹ nhanh chóng rời khỏi Iraq. Đó cũng là thời điểm, thủ tướng Iraq vừa công du Tehran, được tổng thống Iran và giáo chủ Khamenei tiếp đón còn tại Washington chính quyền Trump xếp Vệ Binh Cách Mạng Iran vào danh sách các tổ chức khủng bố.
Trong đợt oanh kích đêm mồng 2 rạng sáng mồng 3 tháng Giêng 2020 khiến tướng Soleimani thiệt mạng, nhân vật số hai của tổ chức vũ trang mang tên Hachd Al Chaabi cũng đã bỏ mình. Tổ chức này được thành lập từ năm 2014 với mục đích đánh đuổi tổ chức tự nhận là Nhà Nước Hồi giáo tập hợp nhiều lực lượng dân quân vũ trang, với đa số theo hệ phái Hồi giáo Shia. Hachd Al Chaabi được Iran hỗ trợ về mặt tài chính và được chính Vệ Binh Cách Mạng Iran đào tạo.
Đối tác giữa Iran và Iraq còn bao gồm luôn cả vế kinh tế và thương mại. Mỹ gia tăng sức ép, trừng phạt kinh tế Iran, giúp trao đổi mậu dịch hai nước cựu thù là Iran và Iraq tăng hơn 50 % trong vòng một năm. Tính đến tháng 4/2019, Iran xuất khẩu 9 tỷ đô la hàng hóa sang nước láng giềng sát cạnh và Tehran có tham vọng tăng tổng kim ngạch xuất khẩu với Iraq lên thành 20 tỷ trước năm 2022.
Một nguồn tin trong chính quyền Baghdad cho hãng thông tấn Pháp, AFP biết, "Iran đã cử đại diện đến Baghdad để điều đình về việc chọn lựa người thay thế thủ tướng Mahdi nhằm vào bệ quyền lợi của Tehran tại Iraq".
Iran và Iraq, hai nước cựu thù
Ảnh hưởng gần như trên mọi mặt của Iran tại Iraq khiến một phần công luận Iraq phẫn nộ. Nhà quan sát và đấu tranh vì nhân quyền cho Iraq Moubtadhar Nasser được Le Monde Diplomatique trích dẫn lưu ý rằng "trong suốt dòng lịch sử, người dân Iraq luôn vùng lên chống quân ngoại xâm".
Không phải ngẫu nhiên mà làn sóng nổi dậy tại Iraq từ mùa thu vừa qua đã tấn công vào một số cơ sở của Iran : ngày 04/11/2019 tòa lãnh sự Iran tại Kerbala bị đốt phá, hai tuần sau đó đến lượt văn phòng đại diện Iran tại Nadjaf, thánh địa của cộng đồng người Hồi giáo Shia tại Iraq trở thành mục tiêu tấn công. Trên toàn lãnh thổ Iraq, người biểu tình hô to khẩu hiệu đuổi Iran ra khỏi đất nước. Moubtadhar Nasser phân tích : "Đây là thời khắc mà tất cả người dân Iraq cùng mong đợi. Đất nước bị chia rẽ từ năm 2003. Bản sắc Iraq bị chà đạp (...) Giờ đây giới trẻ Iraq muốn trông thấy một Nhà nước Iraq thực thụ được hình thành, và được công nhận là những công dân Iraq, bất luận đó là người theo hệ phái Shia hay Sunni". Có điều, như ghi nhận của tác giả bài báo, cộng đồng người Sunni, vốn chiếm thiểu số tại Iraq tới nay vẫn im lặng và không dám bước lên tuyến đầu trong cuộc đấu tranh lần này, bởi số này rất sợ các tổ chức dân quân thân Iran, như Hachd Al Chaabi và vẫn ý thức được rằng, chính quyền Baghdad xem họ như kẻ thù.
Trả lời tuần báo L'Express hồi tháng 10/2019, nhà nghiên cứu Pháp về Trung Đông bà Myriam Benraad, cho rằng "dù theo hệ phái Shia hay Sunni, phần đông người Iraq đấu tranh vì chủ quyền của đất nước, ngăn chận ảnh hưởng của Iran. Đừng quên rằng Iran và Iraq là hai nước cựu thù, chiến tranh giữa hai nước đã nổ ra trong suốt thời gian từ 1980 đến 1988".Do vậy theo chuyên gia này, "Iran không có lợi ích gì để cho Iraq ngóc đầu vươn lên. Tehran muốn giữ Baghdad trong thế yếu để không bao giờ Iraq có thể trở thành một đối thủ trong khu vực".
Thanh Hà
*****************
Iran : Biểu tình rầm rộ, con gái tướng Soleimani cảnh báo ‘ngày đen tối’ cho Mỹ (VOA, 06/014/2020)
Hôm 6/1, hàng trăm ngàn người Iran đã xuống đường biểu tình trên đường phố Tehran trong tang lễ của chỉ huy quân đội Qasem Soleimani, người bị triệt hạ trong vụ tấn công của máy bay không người lái của Hoa Kỳ vào tuần trước. Hãng tin Reuters dẫn lời con gái tướng Soleimani nói rằng cái chết của ông sẽ dẫn tới một "ngày đen tối" cho Hoa Kỳ.
Hôm 6/1, hàng trăm ngàn người Iran đã xuống đường biểu tình trên đường phố Tehran trong tang lễ của chỉ huy quân đội Qasem Soleimani.
"Này ông Trump điên rồ, đừng nghĩ rằng mọi thứ đã kết thúc sau khi cha tôi ngã xuống", bà Zeinab Soleimani nói trong bài phát biểu được phát trên truyền hình nhà nước Iran.
Hôm 3/1, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ra lệnh tấn công, khiến tướng Soleimani, kiến trúc sư quân sự của Iran trong việc mở rộng ảnh hưởng của Tehran trên toàn khu vực, thiệt mạng. Iran quyết sẽ trả thù cho cái chết của ông.
Đáp lại những cảnh báo về sự trả đũa của Iran, ông Trump đã đe dọa sẽ tấn công 52 mục tiêu Iran, bao gồm cả các mục tiêu văn hóa, nếu Tehran tấn công vào công dân Hoa Kỳ hoặc các tài sản của Mỹ.
Quan tài của thủ lĩnh của quân đội Iran Soleimani và của thủ lĩnh dân quân Iraq, Abu Mahdi al-Muhandis, người cũng bị thiệt mạng trong cuộc tấn công của Mỹ, đã được đám đông người than khóc di chuyển bằng những cánh tay nâng cao quá đầu.
Quốc hội Iraq hôm 5/1 thông qua một nghị quyết, thúc giục chính phủ chấm dứt sự hiên diện của binh sĩ nước ngoài ở Iraq như thủ tướng nước này đề nghị và bảo đảm rằng họ không sử dụng đường bộ, đường không và lãnh hải vì bất cứ lý do gì.
Hiện có khoảng 5.000 binh sĩ Hoa Kỳ đang đồn trú ở Iraq, chủ yếu là cố vấn. Iraq là quốc gia láng giềng của Iran.
Hôm 3/1, lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố rằng Iran sẽ trả đũa Mỹ vì gây ra cái chết của ông Soleimani.
*******************
Mỹ 'sẽ nhắm vào' 52 khu vực của Iran nếu Tehran tấn công (BBC, 05/01/2020)
Tổng thống Trump cảnh báo Mỹ đang "nhắm mục tiêu" 52 địa điểm của Iran và sẽ tấn công "rất nhanh và rất mạnh" nếu Tehran tấn công công dân hay tài sản Hoa Kỳ.
Tổng thống Trump cảnh báo Iran không được tấn công công dân hay tài sản Hoa Kỳ
Ông Trump ra tuyên bố trên sau vụ ám sát Qasem Soleimani, một tướng lĩnh hàng đầu của Iran, trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái.
Iran sau đó thề sẽ trả thù cho cái chết của Soleimani.
Ông Trump viết trên Twitter rằng Iran "đang rất mạnh miệng về việc nhắm mục tiêu vào một số tài sản của Hoa Kỳ" để đáp trả lại cho cái chết của vị tướng.
Ông nói Hoa Kỳ đã xác định được 52 địa điểm ở Iran, một số "có tầm cao cấp và quan trọng đối với Iran và văn hóa Iran, và các mục tiêu đó, và cả chính Iran, SẼ BỊ TẤN CÔNG RẤT NHANH VÀ RẤT MẠNH" nếu Tehran tấn công Mỹ.
"Hoa Kỳ không muốn có thêm mối đe dọa nào nữa !" Trump nói thêm.
Tổng thống cho biết 52 mục tiêu đại diện cho 52 người Mỹ bị bắt làm con tin ở Iran trong hơn một năm kể từ cuối năm 1979, sau khi họ bị bắt tại Đại sứ quán Mỹ ở Tehran.
Sau khi các dòng tweet của ông Trump được đăng lên, một trang web của chính phủ Hoa Kỳ dường như đã bị tấn công bởi một nhóm tự xưng là "Nhóm tin tặc an ninh mạng Iran".
Một thông điệp trên trang web Chương trình Thư viện Lưu ký Liên bang Hoa Kỳ có đoạn : "Đây là một tin nhắn từ Cộng hòa Hồi giáo Iran.
"Chúng tôi sẽ không ngừng hỗ trợ bạn bè trong khu vực : những người dân bị áp bức ở Palestine, những người dân bị áp bức ở Yemen, người dân và chính phủ Syria, người dân và chính phủ Iraq, người dân bị áp bức ở Bahrain, những người kháng chiến Mujahideen ở Lebanon và Palestine, [họ] sẽ luôn được chúng tôi hỗ trợ".
Trang web còn hiện một hình ảnh đã được chỉnh sửa của Tổng thống Trump, cho thấy ông bị đánh vào mặt chảy máu miệng.
"Đây chỉ là một phần nhỏ trong khả năng không gian mạng của Iran !" [sic], các tin tặc viết.
Chuyện gì đã xảy ra vào thứ Bảy ?
Ông Trump đăng các dòng tweet trên sau khi một đám tang khổng lồ dành cho tướng Soleimani được tổ chức tại Baghdad, nơi ông đã bị giết hôm thứ Sáu.
Những người khóc than vẫy cờ Iraq và dân quân và hô vang "cái chết cho nước Mỹ".
Một số vụ tấn công bằng tên lửa đã làm rung chuyển khu vực này ngay sau lễ đưa tang, bao gồm một vụ tấn công ở Green Zone gần Đại sứ quán Mỹ.
Quân đội Iraq cho biết không ai bị thương. Không có nhóm nào thừa nhận đứng đằng sau vụ việc. Trong khi, các chiến binh ủng hộ Iran đã bị đổ lỗi cho các cuộc tấn công gần đây.
Phân tích của nhà báo mảng quân sự, Jonathan Marcus
Với việc Iran đã đe dọa các cuộc trả thù mạnh mẽ cho cái chết của chỉ huy Lực lượng Quds, Tổng thống Trump đã xác định rõ ràng rằng cách tốt nhất để giảm leo thang là dâng cao tình hình, cho Iran thấy Mỹ sẽ làm gì nếu Tehran tiến hành những lời đe dọa của mình.
Tweet của Trump gây tò mò theo nhiều cách - không chỉ là đề cập tính biểu tượng của 52 mục tiêu của Iran đang bị đe dọa - tương đương với 52 con tin Mỹ từng bị bắt tại Đại sứ quán Mỹ ở Tehran hồi tháng 11/1979.
Việc ông đề cập đến các mục tiêu quan trọng "đối với văn hóa Iran" cho thấy một danh sách mục tiêu rộng hơn nhiều, chứ không chỉ các khu vực chính trị, quân sự hoặc kinh tế.
Tổng thống Trump đang tìm cách răn đe. Nhưng quả bóng bây giờ rất rõ ràng đang ở bên sân của Iran và khó mà Tehran không hành động.
Ông Trump đã theo đuổi chính sách khá mâu thuẫn kể từ khi ông từ bỏ thỏa thuận hạt nhân với Tehran - gia tăng áp lực kinh tế, đe dọa hành động quân sự, nhưng thực sự ông đã làm rất ít, ngay cả khi Iran bắn hạ một máy bay không người lái của Mỹ và tấn công các cơ sở dầu mỏ ở Ả Rập Saudi.
Trên hết, ông cũng nhiều lần nhấn mạnh sự mệt mỏi của mình và Washington về sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ trong khu vực. Điều này làm suy yếu sự răn đe của Hoa Kỳ, điều mà giờ ông Trump đang tìm cách tăng cường thể hiện, dù khá muộn màng.
Tại sao Hoa Kỳ giết Soleimani ?
Tướng Soleimani được coi là nhân vật quyền lực thứ hai ở Iran, sau Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei.
Người đàn ông 62 tuổi này dẫn đầu các hoạt động ở Trung Đông của Iran với tư cách là người đứng đầu Lực lượng Quds ưu tú, và được ca ngợi là một anh hùng quốc gia.
Nhưng Hoa Kỳ cho rằng Soleiman và Lực lượng Quds là những kẻ thủng bố, buộc họ phải chịu trách nhiệm về cái chết của hàng trăm nhân viên Hoa Kỳ.
Phát biểu vào chiều thứ Sáu, Tổng thống Trump cho biết Soleimani đang "âm mưu các vụ tấn công nham hiểm" đối với các nhà ngoại giao và quân nhân Mỹ ở Iraq và các nơi khác trong khu vực.
Vị tướng này đã thiệt mạng trong một cuộc không kích tại sân bay Baghdad vào đầu ngày thứ Sáu, theo lệnh của Tổng thống Trump. Tổng thống cho biết hành động này được thực hiện để ngăn chặn một cuộc chiến, chứ không phải gây ra nó.
Lãnh đạo tối cao của Iran, Ayatollah Khamenei nói rằng "sự trả thù ác nghiệt đang trông chờ bọn tội phạm".
Cái chết của Soleimani sẽ làm gia tăng gấp đôi "tình thần kháng" Mỹ và Israel, ông nói thêm.
Người Iraq cũng đang thương tiếc cái chết của Abu Mahdi al-Muhandis, một người Iraq chỉ huy nhóm Kataib Hezbollah do Iran hậu thuẫn và bị giết cùng với Soleimani.
Hôm thứ bảy nhóm đã đưa ra một cảnh báo cho lực lượng an ninh Iraq "tránh xa khu vực căn cứ Mỹ với một khoảng cách không dưới [hơn] 1000m bắt đầu từ tối chủ nhật", al-Mayadeen TV đưa tin.
Để đối phó với các mối đe dọa trả thù của Iran, Mỹ đã gửi thêm 3.000 binh sĩ đến Trung Đông và khuyên công dân của Hoa Kỳ rời khỏi Iraq.
*****************
Quốc hội Iraq thông qua nghị quyết chấm dứt hiện diện của lính nước ngoài (VOA, 05/01/2020)
Quốc hội Iraq hôm 5/1 thông qua một nghị quyết, thúc giục chính phủ chấm dứt sự hiên diện của binh sĩ nước ngoài ở Iraq và bảo đảm rằng họ không sử dụng đường bộ, đường không và lãnh hải vì bất cứ lý do gì, theo Reuters.
Một góc quốc hội Iraq.
Hãng tin Anh dẫn nghị quyết có đoạn nói rằng "chính phủ cam kết chấm dứt yêu cầu hỗ trợ từ liên minh quốc tế trong cuộc chiến chống lại Nhà nước Hồi giáo vì sự kết thúc các hoạt động quân sự ở Iraq và việc đã giành thắng lợi".
"Chính phủ Iraq phải làm việc để chấm dứt sự hiện diện của bất kỳ binh sĩ nước ngoài nào trên đất Iraq và cấm họ sử dụng đường bộ, không phận hoặc lãnh hải của Iraq vì bất kỳ lý do gì", nghị quyết có đoạn.
Theo Reuters, không giống như các đạo luật, các nghị quyết của quốc hội Iraq không mang tính ràng buộc đối với chính phủ.
Tuy nhiên, Thủ tướng Iraq Adel Abdul Mahdi trước đó kêu gọi quốc hội chấm dứt sự hiện diện của binh sĩ nước ngoài.
Quốc hội Iraq có động thái trên hai ngày sau khi chỉ huy quân sự Iran Qasem Soleimani bị giết hôm 3/1 trong một cuộc không kích bằng máy bay không người lái của Mỹ nhắm vào đoàn xe của ông tại sân bay ở Baghdad.