Châu Âu không còn lóa mắt trước thị trường khổng lồ Trung Quốc
Theo Le Monde, trong bối cảnh Hoa Kỳ đe dọa một cuộc chiến tranh lạnh và tách rời nền kinh tế khỏi Trung Quốc, Tập Cận Bình đã sai lầm khi do dự không nắm lấy bàn tay chìa ra của Châu Âu, cho dù bàn tay ấy nay trở nên cứng rắn hơn.
Thủ tướng Đức Angela Merkel họp báo cùng với hai nhà lãnh đạo Châu Âu Charles Michel và Ursula von der Leyen tại Berlin ngày 14/09/2020, sau cuộc họp thượng đỉnh EU-Trung Quốc. © Reuters/Michele Tantussi/Pool
Đại dịch corona làm các trường đại học chật vật trong mùa khai giảng, Châu Âu chuẩn bị đón một đợt dịch thứ hai, việc phổ biến công nghệ 5G tại Pháp, đó là tựa chính của các báo Paris hôm nay 16/09/2020.
Trong bài xã luận "Liên Hiệp Châu Âu -Trung Quốc : Một sự tái cân bằng cần thiết", Le Monde nhận định quan hệ đôi bên rõ ràng đã bước vào một giai đoạn mới. Liên Hiệp Châu Âu (EU) lâu nay mù quáng trước một thị trường khổng lồ, rốt cuộc không còn có thể chấp nhận những thỏa thuận bất bình đẳng. Châu Âu muốn chấm dứt tình trạng cạnh tranh bất chính của một đối tác mà từ nay cần phải đề cao cảnh giác.
Sự cứng rắn trước Bắc Kinh là rất cần thiết để làm cân bằng trở lại mối quan hệ, mà hội nghị thượng đỉnh vừa qua đã cho thấy. Dù có vài bước tiến về kỹ thuật, có ký kết tôn trọng chỉ dẫn địa lý cho khoảng 100 loại nông sản, nhưng đôi bên không đạt được thỏa thuận về việc mở cửa rộng hơn nữa thị trường Hoa lục. Có hạn chế được đôi chút việc buộc chuyển giao công nghệ, minh bạch hơn một chút về trợ giá của nhà nước, nhưng đòi hỏi của Châu Âu trong lãnh vực xe hơi, viễn thông hay vấn đề sản xuất thừa vẫn còn bị treo.
Tuy vậy các nhà lãnh đạo EU, đặc biệt là Đức, đã ý thức được giới hạn của xu hướng chỉ chú trọng đến thương mại. Hồi năm 2019 EU đã bước qua một ngưỡng quan trọng khi đánh giá Trung Quốc là "đối thủ mang tính hệ thống", và rồi đại dịch corona đã cho thấy bộ mặt xấu xí của Bắc Kinh. Không minh bạch về nguồn gốc con virus, thao túng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tuyên truyền thô bạo ở Châu Âu, cộng với sự khủng hoảng khi nhận ra Châu Âu lệ thuộc Trung Quốc đến mức nào về trang thiết bị y tế, đã làm dư luận đổi chiều.
Châu Âu nay phải trả giá cho sự ngây thơ trước Bắc Kinh, cũng như sự mất đoàn kết trong khối. Trong một thời gian quá dài, ai nấy đều tìm cách "kéo chiếc mền về phía mình". Khác với lệ thường, lần này Châu Âu phải cám ơn ông Donald Trump vì đã cảnh báo về tình trạng bất bình đẳng trong quan hệ với Trung Quốc.
Tiếc rằng tổng thống Mỹ đã "chinh chiến" một mình mà không tìm cách phối hợp với Châu Âu, vốn sẽ có lợi cho cả đôi bên. EU đành phải tự tìm ra phương cách để vừa bảo vệ được lợi ích, vừa trung thành với các giá trị dân chủ. Các nhà lãnh đạo EU hôm thứ Hai đã đòi hỏi Tập Cận Bình để cho các quan sát viên độc lập đến Tân Cương, và nhắc lại quan ngại đối với việc vi phạm các quyền tự do của Hồng Kông.
Tuy chỉ mang tính hình thức vì Bắc Kinh có thói quen làm ngơ, nhưng Trung Quốc đã ý thức được rằng đối tác của mình giờ đây đòi hỏi nhiều hơn. Theo Le Monde, trong lúc Hoa Kỳ đe dọa một cuộc chiến tranh lạnh và tách rời nền kinh tế khỏi Trung Quốc, Tập Cận Bình đã sai lầm khi do dự không nắm lấy bàn tay chìa ra của Châu Âu, cho dù bàn tay ấy nay cứng rắn hơn.
Vatican và Trung Quốc gia hạn thỏa thuận
La Croix dành trang nhất cho quan hệ giữa Vatican và Trung Quốc. Theo nguồn tin riêng của nhật báo công giáo, thỏa thuận năm 2018 giữa Tòa Thánh với Bắc Kinh sẽ được gia hạn thêm hai năm nữa.
Nội dung thỏa thuận vẫn được giữ bí mật, nhưng theo những gì được tiết lộ, thì Đức giáo hoàng là người quyết định cuối cùng về việc phong chức giám mục, và đổi lại, Roma cam kết không phong chức cho các giám mục trong giáo hội "ngoài lề". Tất cả 9 giám mục do Bắc Kinh phong đều đã được Tòa Thánh nhìn nhận – 7 người ngay sau khi ký kết và 2 từ năm ngoái.
Tuy nhiên cha Bernardo Cervellera, người phụ trách trang Asia News cho biết trong những tháng gần đây, đã có những thông tin về việc phá hủy các công trình tôn giáo, bắt cóc các linh mục hay công an đứng canh trước nhà thờ để ngăn trẻ em vị thành niên đi lễ. Theo cha Cervellera, việc giữ bí mật thỏa thuận thực sự là một vấn đề, vì chính quyền có thể lấy cớ là Vatican đã cho phép để hành động.
Tập Cận Bình thành người hùng, người cảnh báo virus ở Vũ Hán bị bỏ quên
Tại Hoa lục, Le Figaro có bài viết dài nói về việc "Tập Cận Bình dàn dựng ‘‘chiến thắng’’ trước Covid". Buổi lễ hoành tráng tại Đại sảnh đường Nhân Dân tuần trước nhằm tăng cường tính chính danh của đảng và quyền lực của ông Tập, trong bối cảnh đang căng thẳng với các nước phương Tây.
Tập Cận Bình được mô tả có dáng vẻ như một đại đế La Mã, là nhân vật chính trong ngày lễ trang trọng vinh danh 1.500 "người hùng" trong "cuộc chiến tranh nhân dân" chống lại "con yêu quái virus" corona. Bài diễn văn dài của ông Tập chiếm hết phân nửa buổi lễ, chương trình thời sự buổi tối của CCTV dành đến 30 phút cho sự kiện, Nhân dân Nhật báo đăng bài xã luận ca ngợi Tập Cận Bình đến tận mây xanh. Tân Hoa Xã khẳng định : "Với không đầy 0,006% dân số bị lây nhiễm, Trung Quốc đã kiểm soát được con virus, tạo ra phép lạ trong lịch sử nhân loại".
Đại dịch đã được nhào nặn thành một chiến thắng vẻ vang về chính trị, tuyên truyền bước sang một ngưỡng mới về tôn sùng cá nhân lãnh tụ. Tuy nhiên không phải tất cả người dân Trung Quốc đều bị lừa bịp. Vào lúc ông Tập bệ vệ trên thảm đỏ Đại sảnh đường, hàng triệu cư dân mạng đã đăng lên Vi Bác (Weibo) những lời thương tiếc đối với bác sĩ Lý Văn Lượng (Li Wenliang), người đầu tiên cảnh báo về đại dịch ở Vũ Hán, bị bắt giam và sau đó bị con virus giết chết. Tên người bác sĩ trẻ không hề được nhắc đến trong buổi lễ hoành tráng, nhưng xuất hiện dày đặc trên "Bức tường than khóc" kiểu Trung Quốc.
Nạn thất nghiệp đe dọa Trung Quốc
Về kinh tế, thống kê chính thức công bố hôm qua 15/08 nói rằng tỉ lệ thất nghiệp trong tháng Tám chỉ còn 5,6%, giảm 0,1%. Tuy nhiên theo Les Echos, con số thất nghiệp giảm xuống là nhờ Trung Quốc khéo léo "phù phép" số lao động làm những công việc thời vụ bấp bênh.
Thống kê không tính đến số lao động nhập cư không hộ khẩu và số nông nhàn. Con số này lại càng giả tạo khi từ tháng Bảy, Trung Quốc đã chế ra một loại công việc mới dưới cái tên "chuyên viên tiếp thị trên mạng", gồm tất cả những ai buộc lòng phải buôn bán qua internet. Thủ thuật này làm dân số hoạt động tăng lên một cách giả tạo, vì chỉ cần làm việc một tiếng đồng hồ mỗi tuần để được tính đến.
Chính quyền Trung Quốc nhìn nhận thất nghiệp là một vấn đề lớn. Trong số 8,4 triệu cử nhân mới tốt nghiệp năm nay, hơn một phần tư vẫn đang đi tìm việc làm, và theo một số ước đoán, thì có đến 80 triệu người Trung Quốc thất nghiệp. Toàn bộ hệ thống gồm công ty quốc doanh và các cơ quan các cấp được huy động để tránh bất bình lan rộng trên toàn quốc.
Dù làm ăn thất bát, bốn ngân hàng quốc doanh lớn vẫn nhận thêm người. Với những người trình độ thấp, Bắc Kinh đề nghị làm công việc giao hàng hay bán hàng trên mạng. Còn sinh viên được khuyến khích về quê để "đóng góp vào sự phát triển của đảng, của đất nước và nhân dân" - theo lời Tập Cận Bình, một sự chuyển đổi không hề dễ dàng.
Số phận 12 nhà hoạt động Hồng Kông "vượt biên" trong móng vuốt Bắc Kinh
Trên lãnh vực nhân quyền, Libération có bài phóng sự nói về "Mười hai người Hồng Kông bị tư pháp Trung Quốc nhấn chìm". Bị bắt vào cuối tháng Tám khi đang định vượt biển sang Đài Loan, các nhà hoạt động này bị bắt giam vì "xâm nhập bất hợp pháp" vào Trung Quốc, và đến nay thân nhân không có tin tức gì về họ.
Chiếc tàu nhỏ bé chở 12 người Hồng Kông từ 16 đến 33 tuổi trong đó có một nữ, đã bị chận lại chỉ vài giờ sau khi ra khơi. Trong nhóm có một người mang quốc tịch Bồ Đào Nha và ít nhất hai người có hộ chiếu Anh hải ngoại. Tờ Washington Post cho biết các nhà hoạt động không nhờ đến môi giới, tự mua tàu và tự điều khiển, hy vọng sẽ vượt được khoảng cách 410 hải lý với Đài Loan, trên Biển Đông dày đặc tàu Trung Quốc.
Sáu luật sư được thân nhân mời đã đến Thâm Quyến, nơi họ bị giam giữ, nhưng bị từ chối cho gặp thân chủ, nói rằng tù nhân đã nhờ đến các luật sư chỉ định. Nỗi đau của các gia đình càng sâu sắc khi không ai quan tâm đến những nạn nhân đang trong móng vuốt của tư pháp Hoa lục. Chính quyền Hồng Kông không ngó tới, lãnh sự quán Bồ Đào Nha phụ trách Hồng Kông và Macao không trả lời nhật báo Pháp, còn Đài Loan cũng giữ im lặng.
Cho đến nay, chỉ duy nhất ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo bày tỏ quan ngại về số phận của 12 tù nhân Hồng Kông. Trang web La Croix cho biết, từ cáo buộc ban đầu là "nhập cảnh trái phép", hôm thứ Hai 14/09 tội danh đã chuyển thành "ly khai" với khung hình phạt lên đến chung thân, tử hình !
Nhà hoạt động Lý Trác Nhân (Lee Cheuk Yan) than thở : "Tình hình ngày càng tồi tệ. Sau vụ thảm sát Thiên An Môn, hàng trăm người đã vượt biển để đến Hồng Kông và sang các nước khác. Ngày nay, chính người Hồng Kông phải chạy trốn chế độ Bắc Kinh. Nhưng khác với năm 1989, người tị nạn được trợ giúp và được nhiều nơi ủng hộ, ngày nay chúng tôi không còn lối thoát nào khác ngoài việc vượt biên bằng đường biển hết sức nguy hiểm".
Mỹ : "Cơn thịnh nộ", cuốn sách gây sốc trước cuộc bầu cử tổng thống
Nhìn sang nước Mỹ, Le Figaro đề cập đến cuốn sách "Rage" (tạm dịch "Cơn thịnh nộ") đang gây chấn động, ảnh hưởng đến chiến dịch vận động tranh cử của tổng thống Donald Trump.
Nhà báo nổi tiếng Bob Woodward đã có 17 cuộc nói chuyện điện thoại với tổng thống Mỹ, và đã có những tiết lộ hết sức bất lợi cho ông Trump trong cuốn sách. Tác phẩm này chỉ khẳng định thêm quan điểm của cả hai phe ủng hộ và công kích Donald Trump lâu nay : một bên ngưỡng mộ sự can đảm của một nhân vật dám đi ngược lại truyền thống, và trái lại, bên kia cho rằng Trump là một người bất tài nguy hiểm. Các cố vấn của ông Trump không thể hiểu được vì sao ông lại bất cẩn đến mức cung cấp đạn dược cho đối thủ, chỉ vài tuần trước kỳ bầu cử tổng thống.
Thụy My