Bầu cử tổng thống Mỹ 2020 : Toàn thế giới ngóng chờ kết quả
Nước Mỹ nín thở, cả thế giới đều hướng về ngày bầu cử tổng thống thứ 46 của họp chủng quốc Hoa Kỳ, chính thức diễn ra hôm nay 03/11/2020. Lướt nhanh trang nhất các tờ báo lớn của Pháp ra trong ngày, không thấy có tờ nào thiếu tựa lớn về bầu cử Mỹ và bên trang trong cũng kín các bài về cuộc bầu cử đặc biệt nhất trong lịch sử chính trị Hoa Kỳ.
Lực lượng Vệ binh Quốc gia bang Pennsylvania và cảnh sát Philadelphia đứng canh gác bên ngoài một cơ quan của thành phố Philadelphia (Hoa Kỳ) ngày 02/11/2020. AP - Matt Slocum
Thế giới hồi hộp đón đợi kết quả bầu cử tổng thống Mỹ không khác gì chờ kết quả trận chung kết Cúp bóng đá thế giới.
Tựa lớn của nhật báo Le Monde đánh giá sự kiện là : "Bước ngoặt của Hoa Kỳ". Libération đặt câu hỏi đầy ẩn ý : "Bầu cử Mỹ : hồi kết của cơn ác mộng ?". Les Echos gọi cuộc bỏ phiếu ngày hôm nay là "Trận chiến cuối cùng", trong khi nhật báo công giáo La Croix chạy tựa đơn giản : "Thời điểm của sự thật", còn nhật báo Le Figaro đánh giá kỳ bầu cử tổng thống Mỹ lần này là : "Cú sốc của hai nước Mỹ".
Hầu hết các báo đều dành nhiều bài viết để phác họa bối cảnh và tính chất đặc biệt của kỳ bầu cử tổng thống Mỹ đang khép lại trong ngày hôm. Nhật báo Le Monde nhận thấy đây là một "kỳ bầu cử căng thẳng kịch phát vì khủng hoảng dịch Covid 19". Theo tờ báo, trận đại dịch đã làm đảo lộn kế hoạch chiến dịch tranh cử của hai ứng cử viên Donald Trump và Joe Biden. Khủng hoảng Covid 19 đã tạo ra khoảng cách lớn trong cuộc chạy đua giữa 2 đối thủ này. Tất cả các thăm dò dự luận ý định bỏ phiếu đến lúc này đều cho thấy phe Dân chủ đang bứt phá rõ nét ở các bang chủ chốt.
Tuy vậy, không một cơ quan truyền thông, không mấy nhà quan sát nào dám tin vào những số liệu thăm dò. Trong những ngày cuối cùng chiến dịch tranh cử, ông Trump đang dồn hết nỗ lực hy vọng một lần nữa làm thất bại các thăm dò dư luận đang đặt ưu thế vào Joe Biden, theo Le Figaro.
Tờ báo nhận thấy nhiều chỉ số cho thấy tổng thống sắp mãn nhiệm vẫn còn hy vọng để chiến thắng. Ngoài các phân tích từ cục diện cử tri ở các bang chủ chốt, Le Figaro đưa ra một con số thăm dò của Viện Gallup mới đây, cho thấy ngay giữa đại dịch, 56% người dân Mỹ được hỏi khẳng định họ đang có cuộc sống tốt hơn cách đây 4 năm.
Nguy cơ bạo lực bùng phát trong bầu cử
Ở một khía cạnh khác, các báo đều có điểm chú ý chung là nguy cơ "bạo lực bầu cử chưa từng có", đang được giới quan sát cảnh báo.
Hầu hết các báo đều ghi nhận : Cùng với các cuộc mít tinh đến tận phút chót chiến dịch tranh cử, ông Donald Trump tiếp tục chiến lược gây hoài nghi với hình thức bỏ phiếu qua bưu điện (trong số hơn 90 triệu phiếu bầu sớm đã có khoảng 60 triệu cử tri Mỹ chọn hình thức bầu cử này), ông liên tiếp reo rắc nghi ngờ sẽ có gian lận bầu cử, khiến không khí trước ngày bầu cử trở nên căng thẳng. Ông Trump đã nhiều lần nhắc lại ông chỉ thua vì bị gian lận phiếu bầu.
Les Echos cho hay, ngay từ lúc này phe Cộng hòa ở nhiều bang đã khiếu nại về thời hạn chót nhận phiếu bầu qua bưu điện sau ngày 03/11 và đòi hủy hàng trăm nghìn phiếu bầu sớm vì cử tri ngồi trong xe nhờ chuyển phiếu vào hòm phiếu (do tình hình dịch bệnh).
Tờ báo cho biết, ngày bỏ phiếu tới gần, căng thẳng cũng lớn theo với các cuộc biểu dương sức mạnh : "Trong bang New Jersey, một tuyến đường xe hơi bị những người ủng hộ Donald Trump phong tỏa, một chiếc xe bus chở nhóm vận động tranh cử của Biden bị quây xung quanh quấy nhiễu trên xa lộ ở Texas, thủ đô Washington che chắn phòng thủ phòng bạo động phá phách. Nhiều bang chuẩn bị các phương án đặc biệt giữ trật tự trong đêm bầu cử…".
Cùng góc nhìn này, Le Figaro có bài : "Nước Mỹ lo sợ bầu cử nhuốm màu bạo lực". Tờ báo cho hay, tại các phố ở Washington DC, các cửa hiệu đã dựng ván gỗ quây kín, đề phòng bạo động xảy ra trong đêm đón đợi kết quả bầu cử. Cảnh sát từ nhiều tuần nay đã chuẩn bị cho khả năng có gây rối, dù người chiến thắng là ai. Theo một thăm dò dư luận gần đây, do tờ USA Today thực hiện thì 3/4 người Mỹ cho rằng xẽ xảy ra hỗn loạn bạo lực trong đêm bầu cử. Chỉ có 23% cho rằng sẽ có chuyển giao quyền lực trong ôn hòa.
Bạo lực do xã hội Mỹ chia rẽ sâu sắc
Le Figaro ghi nhận, cuộc bầu cử lần này diễn ra giữa lúc đại dịch Covid hoành hành và trong bầu không khí phân hóa xã hội cực độ. Cả phe Dân chủ cũng như Cộng hòa đều có mối lo giống nhau là bạo lực, nhưng lại đổ lỗi cho nhau.
Thậm chí, giám đốc của Internetional Crisis Group (ICG), ông Robert Malley được trích dẫn đã nhận định : "Hoa Kỳ đang đối mặt với nguy cơ bạo lực trong bầu cử chưa từng có trong lịch sử đương đại". Cơ quan tư vấn chuyên phân tích các xung đột chiến sự quốc tế, hôm 29/10, lần đầu tiên đã ra báo cáo cảnh báo khả năng xảy ra hỗn loạn bạo lực ở Mỹ kỳ bầu cử này.
Trong suốt 25 năm từ khi thành lập đây là lần đầu tiên tổ chức này ra cảnh báo về tình hình nội bộ của nước Mỹ liên quan đến bầu cử, một chuyện mà chính nước Mỹ thường xuyên kêu gọi hay cảnh báo về tính dân chủ đối với nhiều nước khác trên thế giới.
Nhật báo Libération với bài viết : "Nước Mỹ trong rạn nứt mọi mặt" cho thấy, "sau bốn năm cầm quyền của Donald Trump, xã hội Mỹ giờ bị chia rẽ hơn bao giờ hết, nhất là trên các vấn đề bản sắc và văn hóa. Sự phân cực này càng trầm trọng bởi khủng hoảng y tế và kinh tế". Kịch bản đáng ngại nhất mà Libération, giống như nhiều tờ báo khác nhắc tới, là tối nay ông Donald Trump tuyên bố thắng cử sớm, trước khi các phiếu bầu chưa kiểm xong vì số lượng phiếu bầu qua bưu điện quá lớn. Tranh chấp sẽ xảy ra và kéo theo các cuộc đối đầu giữa hai phe.
Cùng chung nhận định với các báo khác, xã luận nhật báo La Croix, ghi nhận, "chưa bao giờ Hoa Kỳ lại chia rẽ như bây giờ, ít ra là từ những cuộc đụng độ xung quanh phong trào đấu tranh đòi dân quyền trong những năm 1960, thậm chí từ sau cuộc "nội chiến" 1861-1865". La Croix nhận thấy có nhiều dấu hiệu cho thấy bạo lực có thể bùng lên sau ngày bầu cử, nguy cơ hiện hữu khi trong một đất nước nhiều công dân được trang bị vũ khí, thậm chí trang bị quá đáng.
Xã luận tờ báo phân tích : "Căn nguyên của thực tế này có từ trong quá khứ. Donald Trump không phải là người khởi xướng, nhưng trong suốt nhiệm kỳ, ông thường xuyên tận dụng sự chia rẽ để củng cố cơ sở cử tri của mình… Ông chọn chia để trị. Chính vì thế người ta không thể mong ông tái đắc cử. Còn nếu Joe Biden chiến thắng, ông sẽ phải đối mặt với nhiệm vụ vô cùng lớn để làm dịu vết thương. Vì lợi ích của các công dân Mỹ và cũng vì phần còn lại của thế giới".
Thế giới nín thờ chờ kết quả
Trong một bài viết khác lấy tiêu đề : "Phần còn lại của thế giới nín thở", La Croix ghi nhận, "thời gian như ngừng trôi trên khắp hành tinh cho tới khi có kết quả bầu cử Mỹ mà kết cục của nó sẽ có tác động đối với nhiều nước".
Tờ báo nêu 3 trường hợp tiêu biểu là Trung Quốc, Mexico và Pháp, tất nhiên còn nhiều nước khác nữa cũng đang hồi hộp ngóng chờ kết quả chung cuộc của kỳ bầu cử đặc biệt này của nước Mỹ.
Với Trung Quốc, về mặt chính thức Bắc Kinh không tỏ ra thích ai hơn giữa Donald Trump hay Joe Biden, mà điều họ muốn là một mối quan hệ bình lặng và tốt đẹp hơn với Hoa Kỳ và quan hệ Trung-Mỹ có vấn đề với cả đảng Dân chủ cũng như đảng Cộng hòa, dù từ khi ông Trump đắc cử tổng thống 2016, quan hệ hai nước bị xấu đi chưa từng thấy. Sẽ còn khó chịu hơn cho Trung Quốc khi mà phe Dân chủ vẫn thường cứng rắn hơn so với Cộng hòa trên lĩnh vực nhân quyền, La Croix nhận định.
Với Mexico, đất nước láng giềng của Mỹ đang mong ứng cử viên Joe Biden thắng để có thể chấm dứt 4 năm bị lăng mạ và trừng phạt đeo bám vì chuyện di dân, theo La Croix.
Với nước Pháp của tổng thống Macron và nước Mỹ của Donald Trump, quan hệ giữa hai đồng minh lúc nóng lúc lạnh và có dấu ấn nhiều bất đồng trên các hồ sơ lớn của quốc tế vì những quyết định đơn phương của tổng thống Trump. Paris vẫn cố gắng kìm nén để những bất đồng không phá hỏng quan hệ hợp tác song phương dù bề ngoài vẫn tỏ ra bất cần Mỹ. Không tỏ rõ nghiêng về ai, nhưng Paris hy vọng một sự thay đổi trong quan hệ với đồng minh Hoa Kỳ sau bầu cử.
Cùng cái nhìn với La Croix, Le Figaro cũng ghi nhận qua tựa : "Sau trận "cuồng phong" Trump, thế giới nín thở". Theo nhật báo thiên hữu Pháp, "vào mỗi kỳ bầu cử tổng thống Mỹ, thế giới thường trở nên yên ắng trong vòng 6 tháng và các quyết định lớn của nhiều quốc gia được kìm lại để chờ đến khi thông báo kết kết quả bầu cử tổng thống Mỹ và chính quyền mới định hình 3 tháng sau. Thế nhưng hiếm khi nào cộng đồng quốc tế lại hồi hộp đón chờ kết qủa bỏ phiếu như kỳ bầu cử lần này".
Tờ báo lý giải, 4 năm cuồng phong của Trump đã làm thay đổi căn bản cục diện cũng như cách thức quan hệ quốc tế. Cũng như cuộc bầu cử Mỹ sẽ có người thắng người thua, phần còn lại của thế giới cũng sẽ có người hân hoan, kẻ thất vọng với kết quả của cuộc bầu cử ở Mỹ. Hôm nay có lẽ là ngày dài nhất của không chỉ nước Mỹ mà còn với cả thế giới.
Anh Vũ