Liên Hiệp Châu Âu họp thượng đỉnh với hồ sơ nóng Ba Lan và giá năng lượng

Thanh Phương, RFI, 21/10/2021

Hôm 21/10/2021, các lãnh đạo 27 nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu bắt đầu cuộc họp thượng đỉnh hai ngày tại Bruxelles trong bối cảnh khủng hoảng với Ba Lan, nước đã quyết định đặt luật của quốc gia lên trên luật Châu Âu.

Ngày 20/10, chủ tịch Hội Đồng Châu Âu Charles Michel (áo sẫm), thảo luận với các lãnh đạo chủ chốt của EU trước thượng đỉnh ngày 21/10/2021.  AP - Olivier Matthys

Cuộc họp thượng đỉnh Châu Âu lần này ban đầu dự trù sẽ bàn về một hồ sơ nóng khác, đó là tình trạng giá năng lượng tăng vọt. Ngoài ra, các lãnh đạo 27 nước thành viên Liên Âu sẽ thảo luận về việc đẩy mạnh chích ngừa Covid-19, chuẩn bị cho hội nghị khí hậu COP26 và những căng thẳng với Belarus, đặc biệt trên vấn đề di dân.

Nhưng theo yêu cầu của một số nước thành viên, thượng đỉnh Bruxelles sẽ bàn về khủng hoảng giữa Liên Âu với Ba Lan. Khủng hoảng này bắt đầu từ phán quyết của Tòa Bảo Hiến Ba Lan, một định chế được xem là thân cận với đảng bảo thủ đang cầm quyền, hôm 7/10 ra phán quyết rằng một số điều khoản của các hiệp ước Châu Âu là không tương hợp với Hiến Pháp Ba Lan.

Đối với Bruxelles, phán quyết này là một đòn tấn công chưa từng có vào tính tối thượng của luật Châu Âu và vào thẩm quyền của Tòa án Công lý Liên Hiệp Châu Âu, những nguyên tắc căn bản của khối này.

Từ Bruxelles, thông tín viên Pierre Bénazet tường trình :

"Ngoài khu vực Trung Âu, nơi mà Ba Lan có sự ủng hộ rất mạnh, đa số các nước Châu Âu đều đồng ý cho rằng Tòa Bảo Hiến Ba Lan đang phá hủy ngay chính các nền móng của Liên Hiệp Châu Âu. Ai cũng nhận thấy điều đó, thế nhưng các nước lại bất đồng với nhau về phương cách xử lý.

Một số quốc gia thành viên muốn ra ngay một quyết định về việc đình chỉ các khoản tín dụng của Châu Âu cho Ba Lan. Nhưng những nước khác thì chủ trương là nên chờ phán quyết của Tòa án Công lý Liên Hiệp Châu Âu .

Bất đồng giữa các nước thành viên Liên Âu càng rõ nét hơn trên vấn đề giá năng lượng. Một số quốc gia thất vọng về các công cụ mà Ủy Ban Châu Âu đệ trình cách đây một tuần. Một lần nữa họ yêu cầu phải có biện pháp mạnh hơn. Tây Ban Nha lại đòi 27 thành viên Liên Âu ký hợp đồng mua chung, nhưng các nước tây bắc Châu Âu đáp lại rằng vấn đề chính là do Liên Âu không có những hợp đồng dài hạn.

Một số quốc gia xem tình trạng giá năng lượng tăng vọt là một vấn đề nhất thời. Các nước Đức, Bỉ, Hà Lan, Luxembourg hay các nước Bắc Âu cho rằng giá năng lượng sẽ tự điều chỉnh vào mùa xuân tới. Những nước này không chấp nhận việc cải tổ thị trường năng lượng nội địa Châu Âu và như vậy không tán đồng đề nghị của Pháp xóa bỏ việc điều chỉnh giá điện theo giá khí đốt".

Thanh Phương

**********************

EU xem xét trừng phạt Ba Lan, do tấn công vào "hệ thống luật pháp Châu Âu"

Trọng Thành, RFI, 20/10/2021

Liên Âu không chấp nhận các hành động tấn công vào những nguyên tắc căn bản của luật pháp Châu Âu của chính quyền Ba Lan. Trên đây là thông điệp chính của chủ tịch Ủy Ban Châu Âu trong cuộc thảo luận căng thẳng hôm qua, 19/10/2021, tại Nghị Viện Châu Âu, họp ở Strasbourg (Pháp).

Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen tại Nghị Viện Châu Âu ở Strasbourg ngày 15/09/2021.  AFP – Yves Herman

Trước thềm thượng đỉnh Hội Đồng Châu Âu, khai mạc ngày mai 21/10/2021, Nghị Viện Châu Âu tổ chức thảo luận về các bất đồng xung quanh việc Tòa án Hiến Pháp Ba Lan hồi đầu tháng 10, tuyên bố một số điều luật trong các hiệp ước của Liên Âu "không phù hợp với Hiến Pháp Ba Lan". Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen cảnh báo, xin trích : "Đừng tìm cách lẩn tránh hoặc đánh lạc hướng cuộc thảo luận. Tấn công vào Nhà nước pháp quyền hoặc tính tối thượng của luật pháp Châu Âu là đe dọa nền dân chủ Châu Âu. Chúng ta không thể và không sẽ không để cho điều đó xẩy ra".

Theo AFP, trong cuộc tranh luận diễn ra gần 4 giờ đồng hồ, nhiều nghị sĩ Châu Âu đã lần lượt lên diễn đàn chỉ trích mạnh mẽ thái độ của thủ tướng Ba Lan Morawiecki. Về phần mình, thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki, thuộc đảng bảo thủ dân tộc chủ nghĩa, một lần nữa lên án Liên Âu có các hành động vượt quá thẩm quyền, và Ba Lan sẽ "không thể im lặng khi các giới hạn này bị xâm phạm". Thủ tướng Ba Lan khẳng định không chấp nhận "chủ nghĩa tập quyền Châu Âu".

Trong cuộc họp hôm qua tại Nghị Viện Châu Âu, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu đã cho biết ba khả năng trừng phạt Ba Lan hiện đang được xem xét. Thứ nhất là xem xét các vi phạm của Ba Lan, để buộc Varsava nộp phạt. Thứ hai là không cấp cho Ba Lan phần mà Varsava được hưởng trong ngân sách của Liên Âu và các khoản tài trợ dự trù trong kế hoạch chấn hưng Liên Âu hậu Covid. Và thứ ba là đình chỉ quyền bỏ phiếu của Ba Lan trong một số định chế ra quyết định của Liên Âu.

Thông tín viên Pierre Bénazet từ Bruxelles cho biết thêm về lập trường của các nhóm nước trong khối 27 quốc gia Liên Âu về chủ đề này :

"Nhiều quốc gia thành viên ủng hộ việc Liên Âu đình chỉ việc cấp tiền của khối cho Ba Lan. Bộ trưởng đặc trách các vấn đề Châu Âu của Pháp đề nghị "sử dụng các phương tiện trong khả năng của Liên Hiệp" để chống lại hành động thách thức "dự án chính trị của Liên Âu". Tất cả các quốc gia ở phía tây của khối đều chia sẻ quan điểm cứng rắn này.

Đối với bộ trưởng đặc trách các vấn đề Châu Âu của Luxembourg, Liên Âu "sẽ không thể tồn tại nếu Nhà nước pháp quyền cáo chung". Đây cũng là lập trường của nhóm các nước thường được mệnh danh là "tiết kiệm" hay "khắc khổ", đặc biệt là khối nước Bắc Âu, vốn đã rất bực bội khi thấy tiền của những người đóng thuế Châu Âu bị phung phí.

Thủ tướng Ba Lan ngay từ thứ Hai đã chuẩn bị phương pháp chống đỡ trong cuộc tranh luận sẽ diễn ra tại thượng đỉnh Hội Đồng Châu Âu. Thủ tướng Mateusz Morawiecki đã gửi thư cho các đồng nhiệm Liên Âu, cáo buộc Ủy Ban Châu Âu về các hành động kỹ trị chệnh hướng, không được đặt dưới sự kiểm soát dân chủ.

Các chỉ trích về việc các định chế của Liên Âu thiếu tính chính đáng đã được nhiều đảng dân tộc chủ nghĩa và thủ tướng Ba Lan sử dụng từ lâu, cũng sẽ được các đối tác truyền thống của Ba Lan tại khu vực Trung Âu – như Cộng hòa Czech và đặc biệt là Hungary - ủng hộ".

Trọng Thành