Đến thăm Kiev, "thành công ngoại giao" của Biden
Chuyến thăm của Biden đến thủ đô Ukraine hôm 20/02/2023 là chủ đề bao trùm khắp các mặt báo Pháp lớn số ra hôm nay.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đặt vòng hoa tại bức tường tưởng niệm bên ngoài Tu viện Mái vòm Vàng Thánh Michael, Kiev, Ukraine, ngày 20/02/2023. via Reuters - Pool
Vì lý do an ninh nên tất cả thông tin đều được bảo mật đến giờ chót. Libération mô tả chuyến thăm "đầy nắng" của Biden tại thủ đô Ukraine, đầy chủ ý. Hôm qua, 20/02 không phải là một ngày mà Biden tình cờ chọn đến Ukraine. Đầu tiên là vì cận kề ngày đánh dấu một năm Nga xâm lược Ukraine 24/02/2022, và trên hết, đó cũng là ngày cao trào của cuộc cách mạng Maidan vào năm 2014, khiến hàng trăm người thiệt mạng dưới lệnh đàn áp của cựu tổng thống Ukraine Viktor Yanukovych và cũng là thời điểm mà cựu lãnh đạo thân Nga bị lật đổ.
Hành động của Biden không chỉ là để tái khẳng định sự ủng hộ người dân Ukraine trong cuộc chiến chống lại Moskva, "nếu tấn công Ukraine thì chẳng khác nào tấn công vào Hoa Kỳ". Theo Libération, chuyến thăm của Biden có thể tác động đến tinh thần chiến đấu của Ukraine nhưng cũng có thể là hành động khiêu khích Nga, như là "cái tát vào mặt Putin", trong lúc mà cuộc giao tranh rất căng thẳng diễn ra tại Bakhmut và nguy cơ các cuộc tấn công mới. Thêm vào đó, chuyến thăm này diễn ra một ngày trước khi tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu về những mục tiêu của cuộc chiến bước sang năm thứ hai.
Trang nhất nhật báo thiên hữu Le Figaro chạy tựa "Tại Kiev, Biden bày tỏ sự ủng hộ không thể lay chuyển". Nhân đây, tổng thống Hoa Kỳ cũng đã thông báo khoản hỗ trợ quân sự mới lên đến 500 triệu đô la, gồm các loại vũ khí đạn được, tên lửa Javelin hay radar "để bảo vệ người dân Ukraine khỏi các vụ oanh tạc", nhưng lại không đề cập đến các loại tên lửa tầm xa và máy bay chiến đấu mà Kiev xin viện trợ. Nhật báo thiên hữu cho biết, an ninh được siết chặt ở Kiev, hầu hết các tuyến đường đều bị cấm lưu thông. Các đường dây điện thoại được kiểm tra cẩn thận.
Theo nhật báo thiên tả, đây là lần thứ bảy Joe Biden đến Ukraine, những lần trước đó, ông đến trên cương vị là phó tổng thống dưới thời Barack Obama. Thế nhưng lần này, chỉ trong vòng 5 giờ đồng hồ, được bảo vệ nghiêm ngặt bởi nhân viên an ninh cùng chiếc xe chống đạn, tổng thống Hoa Kỳ không thể nhìn thấy cuộc sống thường nhật với tiếng còi báo động, những lần mất điện, mất nước những cảnh sống trong thời chiến của người dân Kiev.
Les Echos gọi đây là chuyến đi mang tính lịch sử và chưa từng có tiền lệ. Le Figaro trong một bài đăng khác, thì nhận định rằng tổng thống Hoa Kỳ đến một nước có chiến tranh mà ở đó không có đơn vị quân đội nào của Hoa Kỳ được triển khai thì quả là một hành động hiếm hoi. Phải nói rằng từ một năm qua, những ủng hộ của Hoa Kỳ và đồng minh đối với Ukraine là rất lớn, từ quân sự, kinh tế đến ngoại giao. Theo nhật báo thiên hữu, chuyến thăm đến Kiev được ví như là một thành công về chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ, nhất là đối với vị tổng thống 80 tuổi, thường xuyên bị đánh giá thấp. Còn về đối nội, đây cũng là dịp để Joe Biden thể hiện rằng mình không bị các cố vấn dắt mũi theo như chỉ trích của cựu tổng thống Donald Trump. Vào năm 2024, có khả năng Joe Biden sẽ tái ứng cử tổng thống và đối đầu với ông Trump, một người luôn bày tỏ ái mộ với Vladimir Putin và coi thường Vododymyr Zelensky.
Nhiều báo cũng quan tâm đến lập trường của Trung Quốc về cuộc chiến từ một năm qua ở Ukraine. Le Figaro nhắc lại vào cuối tuần trước, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho biết có thể đề xuất một con đường dẫn đến hòa bình trong khi mà Hoa Kỳ và các nước phương Tây không ngừng gia tăng áp lực với Bắc Kinh. Trong mục tranh luận trên báo La Croix, nhà nghiên cứu Antoine Bondaz, tại Quỹ Nghiên cứu Chiến lược cho rằng Trung Quốc "thực dụng và cơ hội". Trung Quốc chưa từng lên án cuộc chiến xâm lược của Nga, bỏ phiếu ủng hộ Nga ở Liên Hiệp Quốc nhưng không hỗ trợ điện Kremlin vũ khí. Trên thực tế Trung Quốc muốn tạo hình ảnh mình là một cường quốc có trách nhiệm nhưng lại không tách rời khỏi Moskva.
Vẫn về chiến tranh Ukraine, Les Echos đưa ra tổng kết về những hậu quả của chiến tranh đối với nền kinh tế thế giới, như là lạm phát phi mã, các ngân hàng trung ương buộc phải thay đổi chính sách lãi suất, khủng hoảng năng lượng do lệnh cấm vận dầu khí Nga… Thế nhưng, bức tranh về kinh tế Nga một năm qua lại không quá đen tối bất chấp các lệnh trừng phạt từ phương Tây. Le Figaro có tựa "nghệ thuật xoay sở ngoạn mục của Nga sau một năm bị trừng phạt". Quỹ Tiền Tệ Thế Giới đưa ra dự báo rằng kinh tế Nga vào năm 2023 có thể còn năng động hơn Châu Âu.
Theo Les Echos, Moskva đã đưa ra những chính sách hỗ trợ sản xuất trong nước để thay thế các sản phẩm nhập khẩu, giữ tỷ lệ lạm phát ở mức 12%. Lệnh cấm vận dầu hỏa Nga của Châu Âu và khối G7 chỉ chính thức có hiệu lực từ tháng 12/2022. Với lệnh cấm xuất khẩu, Nga vẫn có thể trông cậy vào các "nước bạn" như Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc, hay Iran và Ấn Độ. Trước việc bị loại bỏ bởi hệ thống thanh toán quốc tế Swift, Moskva thiết lập các thỏa thuận liên ngân hàng với Trung Quốc hay Iran. Xã luận Les Echos kết luận rằng điều này không có nghĩa là các trừng phạt không có hiệu lực và Nga không phải trả giá khi nhìn vào số liệu thâm hụt ngân sách của Nga vào tháng Giêng vừa qua.
Le Monde cũng dành hồ sơ lớn về chiến tranh Ukraine với tựa lớn trang nhất "Những gì đã thay đổi từ một năm qua". Về lĩnh vực kinh tế, theo nhật báo Pháp, chiến tranh là một cú sốc lớn đối với kinh tế Châu Âu vì các hậu quả, nhưng cũng là một bước ngoặt lịch sử đối với Lục địa già khi đã tìm cách thoát khỏi sự phụ thuộc vào dầu khí Nga và chú ý nhiều hơn đến quá trình chuyển đổi năng lượng tái tạo.
Le Figaro và Libération dành sự chú ý tới Ba Lan, một nước từ lâu đã có quan hệ căng thẳng với Liên Hiệp Châu Âu vì vấn đề liên quan tới Nhà nước pháp quyền thì nay trở thành một đồng minh thân thiết của Liên Âu và Hoa Kỳ do chiến tranh Ukraine. Từ một năm qua, Ba Lan là nước tiếp nhận nhiều người tị nạn Ukraine nhất, là nơi trung chuyển vũ khí đến Ukraine, và cũng là điểm đến mà tổng thống Hoa Kỳ chọn lựa để đánh dấu ngày một năm Nga xâm lược Ukraine. Warszawa cũng là bên mạnh mẽ thúc đẩy Liên Âu đưa ra các lệnh trừng phạt Nga. Libération cho rằng nỗi lo về Moskva đã hằn sâu khiến Warszawa nhanh chóng bày tỏ ủng hộ Kiev, dù cho nước này có bị chia rẽ, nhưng đứng trước vấn đề Nga, thì cả tầng lớp chính trị và xã hội đều chung lập trường. Le Figaro nhắc lại cuộc xâm lược của Liên Xô vào Ba Lan năm 1939, một nửa lãnh thổ Ba Lan đã bị chiếm đóng đến năm 1941, nhiều người Ba Lan đã bị hành quyết hoặc bị lưu đày.
Ba Lan cũng là đồng minh hàng đầu của Hoa Kỳ. Theo nhật báo thiên hữu, một căn cứ quân sự gồm 10 000 binh lính Mỹ được đặt gần biên giới chung với Ukraine, như là lực lượng răn đe đối với Nga.
Về thời sự quốc tế, tại Israel, theo Libération, hàng ngàn người xuống đường biểu tình ngày 20/02 phản đối cải cách tư pháp của chính phủ mới của tổng thống Benyamin Nétanyahou, "chính phủ độc tài". Theo cải cách, quyền hạn của các thẩm phán tại Tòa án tối cao Israel sẽ bị hạn chế đối với các luật cũng như quyết định của chính phủ cực hữu hiện hành. Về chủ đề này, Le Monde đề cập đến một viện tư vấn – think tank Kohelet Policy Forum gây tranh cãi tại Israel. Viện tư vấn này được cho là đứng đằng sau các cải cách khiến dân tình phẫn nộ. Tổ chức này hoạt động gồm 25 người với ngân sách hàng năm lên đến 6,8 triệu euro. Một trong những nhà tài trợ hào phóng của thinh tank này là Arthur Dantzig và Jeffrey S.Jass, các nhà tỷ phú người Mỹ, nhà sáng lập công ty Susquehena và cũng là nhà tài trợ quan trọng của đảng Cộng hòa Hoa Kỳ.
Nhìn sang Châu Á, La Croix có tựa "Bắc Triều Tiên gia tăng các đợt phóng tên lửa gây hấn". Trong vòng 48 giờ Bình Nhưỡng đã cho bắn thử một tên lửa đạn đạo tầm ngắn, và một tên lửa liên lục địa (ICBM). La Croix trích dẫn phát biểu của Kim Jo-jong, chị gái lãnh đạo Kim Jong-un, nhấn mạnh rằng tần suất sử dụng Thái Bình Dương như là một trường bắn phụ thuộc vào hành động của lực lượng Hoa Kỳ. Hành động gân hấn này của Bình Nhưỡng diễn ra vài ngày trước thông báo Hàn Quốc và Hoa Kỳ tổ chức tập trận chung. Trước tình hình này, Nhật Bản đã yêu cầu Hội đồng Bảo an của Liên Hiệp Quốc họp khẩn cấp ngay ngày hôm nay, tại New York, Hoa Kỳ.
Về thời sự nước Pháp, vấn đề sức mua và khủng hoảng kinh tế bao trùm khắp các mặt báo Pháp. Trong khi La Croix nói đến bất cập trong việc tiếp cận các hỗ trợ xã hội, lên đến hàng tỷ euro, đôi khi đơn giản chỉ là vì thiếu thông tin thì Les Echos đặt câu hỏi "người Pháp có phải đang chết đói ?" khi mà từ một năm qua, gỷ lệ tiêu dùng thực phẩm đã giảm xuống 9%. Một trong những nguyên nhân là lạm phát giá thực phẩm lên đến 13%. Tuy nhiên thực tế thì không phải vì vậy mà người dân Pháp thắt lưng buộc bụng. Thay vào đó, người tiêu dùng chọn các mặt hàng tương tự nhưng giá thành rẻ hơn, hoặc giảm những thứ không cần thiết. Ví dụ như thay vì uống rượu Champagne thì uống rượu sủi bọt Crémant, thay vì ăn gan ngỗng thì ăn các loại paté.
Theo La Croix, gần đây, nhiều thương hiệu thời trang của Pháp đã phải đóng cửa. Hôm qua, Tòa thương mại Marseille đã ra quyết định thanh lý đối với thương hiệu giày San Marina. 163 cửa hàng của hãng này tại Pháp đã chính thức đóng cửa. San Marina không phải là thương hiệu đầu tiên cũng như cuối cùng phải đối mặt với phá sản thời hậu Covid. Vào tháng 10 năm ngoái, thương hiệu thời trang may sẵn của Pháp Camaieu cũng đã phải đóng cửa hơn 500 cửa hàng. Sắp tới, các thương hiệu như Go Sport, Pimkie hay Kookai cũng phải đối mặt với nguy cơ thanh lý. Không chỉ vì lạm phát khiến sức mua giảm, nhiều doanh nghiệp thời trang nhanh với mức giá tầm trung ở Pháp, đang gặp phải cạnh tranh từ các doanh nghiệp bán hàng qua mạng như Shein, với giá thành rẻ và mẫu mã đa dạng. Bên cạnh đó là sự phát triển của thị trường đồ cũ, trị giá 7 tỷ euro, tăng nhiều so với năm 2018, chỉ khoảng 1 tỷ euro.
Chi Phương